Kolokwium Demografia Flashcards
- Wyjaśnij zgodnie ze znaczeniem w demografii główne kategorie demografii: populacja, cechy populacji, zdarzenia lub zjawiska ludnościowe, procesy demograficzne.
Populacja → cała ludność zamieszkująca określoną jednostkę terytorialną. Elementarną jednostką ludzkiej populacji jest pojedynczy człowiek, a ściślej stały mieszkaniec określonej jednostki terytorialnej.
Cechy populacji → umożliwiają zidentyfikowanie struktury demograficznej pod wybranym kątem a następnie badanie jej oddziaływania na zdarzenia i procesy demograficzne: płeć, wiek, stan cywilny, przynależność terytorialna, przynależność do kohorty. (stan, struktura, dynamika)
Zdarzenia lub zjawiska ludnościowe → opisane w procesach
Procesy demograficzne → (zjawiska) uporządkowane łańcuchy zdarzeń ludnościowych, wiążących te zdarzenia ze zmianami w stanie i strukturze demograficznej populacji: małżeńskość, rozrodczość, rodność, płodność, umieralność, mobilność terytorialna (migracje wewnętrzne i zewnętrzne), reprodukcja ludzkości, starzenie się populacji (zmiany struktury ludności wg płci i wieku) oraz urbanizacja (zmiany rozmieszczenia terytorialnego ludności).
(zdarzenia demograficzne) → zawarcie małżeństwa, rozwiązanie małżeństwa, ciąża poród, zgon, urodzenie żywe, napływ migracyjny, odpływ migracyjny, przyrost ludności.
- Wyjaśnij zgodnie ze sposobem definiowania w demografii: stan ludności, dynamika ludności, płeć, wiek, urodzenie żywe, zgon, stan cywilny, przynależność do kohorty, przynależność terytorialna, rozrodczość, umieralność,
Stan ludności → wynikająca z bilansu ludności liczba osób (ogółem lub według określonych cech) zamieszkujących określone terytorium w danym momencie czasu (stan w dniu).
Dynamika ludności → zmienność w czasie liczby ludności, zwłaszcza przyrost naturalny i przyrost rzeczywisty (z uwzględnieniem migracji);
Płeć → biologiczna (sex) i kulturowa (gender), w demografii definiowana przez pryzmat cech biologicznych określających zdolność do prokreacji (zdolność do wytwarzania gamet żeńskich i męskich), ignorowane są przypadki zmiany płci i obojnactwa;
Wiek → czas jaki upłynął od momentu porodu osobnika do momentu obserwacji, określa się go zwykle w ukończonych latach życia;
Urodzenie żywe → zwiększenie populacji o jedną osobę, (w Polsce urodzenie żywe to całkowite wydobycie z organizmu matki płodu wskazującego oznaki życia typu czynność serca, skurcze mięśni szkieletowych itp.);
Zgon → śmierć człowieka, zmniejszenie stanu populacji o jedną osobę z przyczyn o charakterze biologicznym;
Stan cywilny → określa rodzaj związku, jaki łączy dorosłych osobników (zdolnych do prokreacji) przeciwnej płci; określane na podstawie kryterium prawnego (rzadziej “związki partnerskie”);
Przynależność do kohorty → kohorta → zbiorowość osób, które przeżyły ten sam typ wydarzeń w tym samym czasie/momencie. “Podzbiorowość ludzka, wyodrębniona ze zbiorowości na podstawie zdarzenia demograficznego wspólnego wszystkim członkom podzbiorowości w ściśle określonym miejscu i czasie.” Szczególną kohortą jest generacja, czyli zbiorowość osób mających wspólną datę urodzenia;
Przynależność terytorialna (romieszczenie geograficzne)→ przyporządkowanie jednostkom danej populacji miejsca zamieszkania, głównie na podstawie kryterium administracyjnego;
Rozrodczość → proces odtwarzania stanu populacji ze względu na urodzenia żywe (płodność - odniesienie strumienia urodzeń do subpopulacji rodziców)
Umieralność → ubytek stanu populacji (śmiertelność: strumień zgonów spowodowany przez określoną przyczynę)
Małżeńskość → proces tworzenia i rozpadu związków małżeńskich;
- Wyjaśnij zgodnie z demografią: emigracja, imigracja, reemigracja, repatriacja,
Emigracja → zbiorowość osób wyjeżdżające na stałe z danego obszaru;
Imigracja → napływ ludności na dane terytorium, zwykle terytorium państwa;
Reemigracja → powrót emigrantów do kraju ojczystego;
Repatriacja → powrót poprzednio deportowanych, uchodźców i przesiedleńców, mający formę zorganizowanej akcji powrotnej;
- Wyjaśnij, zgodnie ze znaczenie w demografii: czym jest rodzina i jakie są jej rodzaje, czym jest gospodarstwo domowe i jakie są jego rodzaje
Rodzina i jej rodzaje → zbiór osób (mieszkańców) połączonych więzami reprodukcji biologicznej, usankcjonowanymi przez prawo lub normy zwyczajowe.
Najwęższy sens → rodzina biologiczna (nuklearna). Jej rodzaje → małżeństwo z dziećmi, małżeństwo bez dzieci, partnerzy z dziećmi, partnerzy bez dzieci, matka z dziećmi, ojciec z dziećmi.
Gospodarstwo domowe i jego rodzaje → stanowią osoby wspólnie zamieszkałe i wspólnie utrzymujące się. Jego rodzaje: jednoosobowe, wieloosobowe, rodzinne, nierodzinne.
- Omów zdarzenie: zawarcie małżeństwa, rozwiązanie małżeństwa, wyjazd migranta, przybycie migranta, saldo migracyjne.
zawarcie małżeństwa → utworzenie rodziny (w sposób sankcjonowany prawnie), krytyczne dla analizy procesów reprodukcji (w szerokim sensie: zawarcie małżeństwa oznacza podjęcie współżycia seksualnego w celu urodzenia i wychowania potomstwa (ścisły związek z rozrodczością i reprodukcją ludności);
rozwiązania małżeństwa → zakończenie trwania związku małżeńskiego, ale zróżnicowanie w separacji lub rozwodzie ma sens tylko w przypadku związków sformalizowanych, gdyż separacja nie pozwala na zawiązywanie nowego związku małżeńskiego;
wyjazd migranta → zmniejszenie populacji o jedną osobę na skutek przemieszczenia się (odpływu);
przybycie migranta → zwiększenie populacji o jedną osobę, na skutek przemieszczenia (napływu);
saldo migracyjne → różnica liczby osób przybyłych w danym okresie do danej jednostki administracyjnej/kraju z zagranicy i liczby osób, które w tym okresie wyjechały z tej jednostki/kraju za granicę;
przyrost ludności → saldo zmian ludnościowych będące wynikiem porównania przyrostu naturalnego (urodzenia-zgony) i mobilności terytorialnej;
- Omów proces demograficzny: starzenie się demograficzne ludności współczesnej Europy , proces urbanizacji, reprodukcja ludności, nuklearyzacji rodziny, eksplozja a implozja demograficzna.
starzenie się demograficzne ludności współczesnej Europy - W statystyce publicznej starzenie się ludności to proces zwiększania się udziału ludności w starszym wieku w ogólnej liczbie ludności. O starzeniu się danej populacji świadczą malejące – w ogólnej populacji – liczba i udział dzieci (0-14 lat) oraz wzrost liczby i odsetka osób w starszym wieku (65 lat i więcej).
Przyczyna I: spadek płodności i ubytek naturalny. Przyczyna II: emigracja przewyższająca imigrację ludności (ujemne saldo migracji zewnętrznych), wyjazd przede wszystkim osób młodych – w wieku przedprodukcyjnym i produkcyjnym. Przyczyna III: dłuższe trwanie życia.
Dane Eurostatu wyraźnie wskazują na to, że Europa to region coraz starszych ludzi. Na początku stycznia 2023 r. mediana wieku ludności UE osiągnęła 44,5 lata.
W 2020 r. średnia liczba urodzeń na kobietę wynosiła 1,5, czyli znacznie poniżej wartości 2,1 wymaganej do utrzymania stabilnej populacji. Do 2050 r. odsetek osób w wieku 65+ wyniesie około 30 proc. w porównaniu z około 20 proc. obecnie. Liczba gospodarstw domowych nadal rośnie, podczas gdy średnia wielkość gospodarstw domowych nadal spada. Liczba gospodarstw domowych składających się z jednej osoby rosła najszybciej i w 2021 r. osiągnęła 70 mln.
Średnia długość życia spadła w czasie pandemii COVID-19, ale po jej zakończeniu znowu zaczęła stopniowo wzrastać. W 2021 r. średnie dalsze trwanie życia w UE oszacowano na 82,8 lat w przypadku kobiet i 77,2 lat w przypadku mężczyzn.
Odsetek ludności Europy w stosunku do ludności świata, który obecnie wynosi 6 proc., spada i w 2070 r. będzie stanowił około 4 proc.
Europejczycy żyją coraz dłużej i cieszą się dobrym zdrowiem dłużej niż kiedykolwiek w historii. W nadchodzących dziesięcioleciach wzrosną odsetek i liczba osób starszych w społeczeństwie. Tendencja ta ma duży wpływ na życie codzienne, na społeczeństwo, i niesie ze sobą zarówno szanse, jak i zagrożenia.
proces urbanizacji - definiowana jest jako proces społeczno-ekonomicznej integracji ludności w miastach i rozprzestrzeniania się miejskiego stylu życia. Poziom urbanizacji mierzony jest jako proporcja ludności miejskiej do ogólnej liczby ludności danego obszaru.
Proces względnego powiększania się liczby ludności miejskiej (statystyka), przemiany struktury osiedleńczej polegające na wzroście dużych skupisk ludności na stosunkowo małych powierzchniach (socjologia), proces wzrostu silnie skoncentrowanych skupisk ludzi i jednocześnie specyficznych dla tych skupisk cech kulturowych oraz sposobów myślenia. (Okólski). ONZ prognozuje że w 2025 na świecie będzie ponad 37 miast z populacją powyżej 10 mln.
reprodukcja ludności - REPRODUKCJA LUDNOŚCI to odtwarzanie (w czasie) liczby i struktury ludności pod wpływem: ruchu naturalnego; ruchu wędrówkowego (migracji); W węższym rozumieniu ignoruje się migracje i oznacza odtwarzanie się stanu i struktury ludności według wieku w wyniku strumienia urodzeń i zgonów. Można więc powiedzieć, że proces reprodukcji ludności obejmuje procesy umierania i rodzenia (czyli tzw. umieralność i rozrodczość).
Miary reprodukcji ludności:
Współczynnik przyrostu naturalnego
Współczynnik dynamiki demograficznej
Współczynniki dzietności
Współczynniki reprodukcji (brutto i netto)
Współczynnik efektywności demograficznej
Modele reprodukcji ludności
Reprodukcja ludności (population reproduction) jest to odtwarzanie (w czasie) liczby i struktury ludności pod wpływem ruchu naturalnego i ruchu wędrówkowego.
Liczba córek urodzonych przeciętnie przez kobietę przy założeniu, że kobieta będąc w wieku rozrodczym (15–49 lat) rodzić będzie z częstotliwością jaką charakteryzują się wszystkie kobiety rodzące w roku, dla którego oblicza się współczynnik (niezmienne współczynniki płodności). Współczynnik reprodukcji brutto jest iloczynem współczynnika dzietności i wskaźnika wyrażającego udział urodzeń płci żeńskiej w ogólnej liczbie urodzeń żywych.
nuklearyzacji rodziny - Rodzina nuklearna (ang. nuclear family), in. rodzina mała – rodzina dwupokoleniowa składająca się z rodziców (zwykle małżonków) i ich biologicznych dzieci. Tego typu rodziny są charakterystyczne dla społeczeństw przemysłowych, ale tego typu formy pojawiały się także we wcześniejszych okresach historycznych. W społeczeństwach przemysłowych tego typu rodzina pozwala na większą ruchliwość i autonomię gospodarstwa domowego względem grupy krewnych. W niektórych społeczeństwach współczesnych rodzina nuklearna przestaje być normą społeczną.
Proces upowszechniania się rodziny nuklearnej i zanikania rodziny rozszerzonej. Rodzina nuklearna składa się z samych rodziców i ewentualnie ich nieletnich dzieci. Proces ten to rozpad skomplikowanego zbioru powiązań i zależności w zhierarchizowanej i licznej rodzinie i gospodarstwie domowym oraz wyłanianie się względnie prostego i luźnego układu więzi między niewielką liczba stosunkowo autonomicznych członków rodziny.
Eksplozja demograficzna to nagły, trwający maksymalnie rok wzrost liczby ludności. Implozja demograficzna wywołana jest szybszym tempem zmniejszania się współczynnika urodzeń niż zgonów. Eksplozja demograficzna zachodzi w najbogatszych i najlepiej rozwiniętych krajach.
Eksplozja demograficzna – zachodzi w II i III fazie przejścia demograficznego. Charakteryzuje się wysokim współczynnikiem urodzeń i malejącym współczynnikiem zgonów oraz dużą dzietnością kobiet. Na skutek tych procesów współczynnik przyrostu naturalnego może przekraczać nawet 30‰. Prowadzi do radykalnego wzrostu zaludnienia w relatywnie krótkim czasie, najczęściej w słabo rozwiniętych społeczeństwach.
Przyczyny eksplozji demograficznej:
Rewolucja w rolnictwie i pojawienie się osiadłego trybu życia oraz znacznych nadwyżek żywności sprzyjający poprawie wyżywienia ludności.Rewolucja przemysłowa i związana z nią radykalna poprawa warunków życia na skutek pojawienia się dużej liczby dóbr konsumpcyjnych.Kulturowe i religijne postrzeganie rodziny wielodzietnej jako wartości.Brak metod planowania rodziny lub ich niewielka świadomość.Młody wiek zamążpójścia i zakładania rodziny.Występowanie związków poligamicznych w niektórych kręgach kulturowych.Dynamiczny rozwój medycyny i wydłużenie życia oraz zmniejszenie śmiertelności niemowląt.
Skutki eksplozji demograficznej:
Znaczny wzrost zaludnienia w krótkim czasie. Niedorozwój infrastruktury społeczno-edukacyjnej na skutek zbyt szybkiego zwiększania się liczby dzieci i w konsekwencji rozwój analfabetyzmu i niedostatek opieki zdrowotnej.Ubożenie społeczeństwa i zjawisko masowego bezrobocia na skutek niedostosowania rynku pracy do gwałtownie rosnącej liczby ludności.Przeludnienie wsi i masowa urbanizacja miast, często w postaci dzikich osiedli nędzy.Ukształtowanie się piramidy płci i wieku typowej dla społeczeństwa młodego.Poprawa wydolności systemu emerytalnego na skutek zwiększenia liczby płatników przy małej liczbie świadczeniobiorców.Niezdolność państwa do zaspokojenia potrzeb żywieniowych własnej ludności, pojawienie się niedożywienia i głodu.
Implozja demograficzna – jest przeciwieństwem eksplozji demograficznej. Zachodzi u schyłku IV fazy przejścia demograficznego i najmocniej ujawnia się w V fazie. Charakteryzuje się wyższym współczynnikiem zgonów niż urodzeń, na skutek znacznego spadku dzietności kobiet. Przyrost naturalny przyjmuje wartości ujemne, a społeczeństwu grozi depopulacja.
Przyczyny implozji demograficznej:
Upowszechnienie się hedonistycznego i konsumpcyjnego stylu życia.Przyjęcie modelu kulturowego małej rodziny (2+1), upowszechnienie modelu singielskiego i postrzeganie rodzin wielodzietnych jako zjawisko patologiczne.Powszechny dostęp do antykoncepcji i świadomość potrzeby jej stosowania.Rozluźnienie znaczenia i trwałości małżeństwa i religii oraz ich wpływu na przyjęty styl życia.Prawo aborcyjne pozwalające na przerywanie ciąży „na żądanie”.Późniejszy wiek zakładania rodziny min. na skutek wydłużonego okresu kształcenia.Emigracja młodych kobiet za granicę w celach zarobkowych (w niektórych krajach).Subiektywna niezdolność finansowa do posiadania dzieci wynikająca z tzw. „pułapki średniego rozwoju”.
Skutki implozji demograficznej:
Zmniejszenie liczby ludności kraju i zagrożenie depopulacją.Załamanie systemu emerytalnego na skutek zmniejszenia liczby płatników przy stale rosnącej liczbie świadczeniobiorców.Osłabienie gospodarki na skutek niedoboru rąk do pracy.Obniżenie dochodów budżetu państwa z podatków (mniej podatników).Wzrost wydatków budżetowych na pozycje z zakresu „silver economy” tj. opiekę osób starszych i świadczenia emerytalne.Wytworzenie się piramidy płci i wieku typowej dla społeczeństwa starego.Konieczność uzupełnienia luki kadrowej poprzez imigrantów z innych krajów, często z odmiennego kręgu religijnego i kulturowego oraz konieczność poniesienia kosztów ich adaptacji.
- Omów czym jest współczynnik TFR i jakie jest jego znaczenie.
Nazwa angielska: Total fertility rate
Definicja: Oznacza liczbę dzieci, które urodziłaby przeciętnie kobieta w ciągu całego okresu rozrodczego (15–49 lat) przy założeniu, że w poszczególnych fazach tego okresu rodziłaby z intensywnością obserwowaną w badanym roku, tzn. przy przyjęciu cząstkowych współczynników płodności z tego okresu za niezmienne.
Dodatkowe wyjaśnienia metodologiczne: Współczynnik dzietności jest liczony w oparciu o sumę cząstkowych współczynników płodności.
Zrozumienie TFR jest istotne z kilku powodów:
Proces planowania rodziny: Informuje decydentów i polityków o tendencjach reprodukcyjnych, co może być istotne dla opracowywania polityk publicznych dotyczących opieki zdrowotnej, edukacji seksualnej, wsparcia rodziny, itp. Wpływ na strukturę wiekową populacji: Niski TFR może prowadzić do starzenia się populacji i zmniejszenia liczby osób aktywnych zawodowo w stosunku do liczby osób na emeryturze, co może mieć wpływ na systemy emerytalne i opieki zdrowotnej. Ekonomiczne konsekwencje: Wysoki TFR może prowadzić do zwiększonego popytu na produkty i usługi, co może pobudzać wzrost gospodarczy, jednakże nadmierny wzrost populacji może prowadzić do problemów z zasobami i środowiskiem.
- Omów proces: przejścia demograficznego; przejścia epidemiologicznego; tzw. drugiego przejścia demograficznego,
przejścia demograficznego - w sensie historycznym: proces zmian reprodukcji związany z modernizacją; w sensie ilościowym: radykalne obniżenie współczynnika urodzeń i współczynnika zgonów; początkowo silny wzrost współczynnika przyrostu naturalnego a potem stopniowy spadek (aż do stanu ludności stacjonarnej; natężenie urodzeń i porządek wymierania są niezmienne, brak migracji współczynnik przyrostu naturalnego jest stały) – w sensie jakościowym: zastąpienie tradycyjnej reprodukcji reprodukcją nowoczesną (kontrola urodzeń!). Przejście demograficzne opisuje zmiany w strukturze populacji społeczeństwa na przestrzeni czasu. Rozpoczyna się zwykle od wysokich wskaźników urodzeń i śmiertelności, które równoważą się, a następnie przechodzi przez okres gwałtownego wzrostu populacji, związany z poprawą opieki zdrowotnej i edukacji. W miarę rozwoju społecznego i gospodarczego wskaźniki urodzeń i śmiertelności zazwyczaj spadają, prowadząc do stabilizacji przyrostu naturalnego. Ostatecznie, w niektórych przypadkach, może dojść do fazy, w której wskaźnik urodzeń spada poniżej poziomu wymaganego do zastępowalności populacji, co może prowadzić do starzenia się społeczeństwa i spadku liczby ludności.
Pierwsze obserwacje nad tym zjawiskiem dotyczyły głównie krajów rozwiniętych, ale później zainteresowanie nim rozszerzyło się także na kraje rozwijające się. Od tego czasu przejście demograficzne stało się kluczowym elementem w analizie zmian demograficznych i ich wpływu na społeczeństwo oraz gospodarkę.
przejścia epidemiologicznego - zmiana głównych przyczyn umieralności wynika przede wszystkim z 3 grup czynników: ekologiczno-biologicznych, społeczno-ekonomicznych i medycznych. Okólski twierdzi, że są fazy: I faza - era plag, II faza - era chorób zakaźnych i pasożytniczych, III faza - era chorób zwyrodnieniowych, IV - era chorób związanych z wiekiem podeszłym. W wyniku tych zmian znacznie zwiększył się udział ludzi w wieku starszym podatnych na infekcje.
tzw. drugiego przejścia demograficznego - Drugie przejście demograficzne to koncepcja demograficzna, która odnosi się do nowych trendów demograficznych obserwowanych w społeczeństwach rozwiniętych od lat 60. XX wieku. Charakteryzuje się ona zmianami w zachowaniach reprodukcyjnych, strukturze rodzinnej i społecznej oraz w oczekiwanej długości życia.
Spadek wskaźników urodzeń: W wielu społeczeństwach rozwiniętych obserwuje się spadek wskaźników urodzeń poniżej poziomu wymaganego do zastępowalności populacji (czyli poniżej około dwóch dzieci na kobietę).
Wzrost wieku pierwszego małżeństwa: Ludzie coraz częściej decydują się na małżeństwo w późniejszym wieku lub w ogóle rezygnują z tego instytucji.
Wzrost liczby osób pozostających bezdzietnych: Coraz więcej osób decyduje się na życie bez dzieci, zarówno poprzez brak małżeństwa, jak i dobrowolne bezdzietność.
Zmiany w strukturze rodzinnej: Wzrasta różnorodność form rodziny, w tym zwiększenie liczby samotnych rodziców, rodzin niekonwencjonalnych i osób mieszkających samotnie.
Rozwój metod antykoncepcji: Postęp w technologii antykoncepcyjnej daje ludziom większą kontrolę nad planowaniem rodziny.
- Wymienić i pokrótce scharakteryzować źródła danych demograficznych.
Do podstawowych źródeł informacji demograficznych zaliczamy:
spisy ludności,
Powszechny spis ludności – „pełne badanie statystyczne ustalające stan liczebny i strukturę ludności według określonych cech, w określonym momencie, na określonym terytorium, w drodze indywidualnego uzyskiwania informacji o wszystkich jednostkach podlegających badaniu”.
pierwszy spis ludności obejmujący całą ludność zamieszkującą ziemie polskie zorganizowano w 1789 roku. W latach 1777 i 1787 przeprowadzano spisy ludności miast. W okresie międzywojennym w Polsce przeprowadzono dwa spisy: w 1921 oraz 1931 roku.
Pełne Narodowe Spisy Powszechne przeprowadzono dotychczas siedmiokrotnie: w grudniu 1950 r., 1960 r., 1970 r., 1978 r., 1988r., 2002 r. oraz 2011 r.
Spis powszechny ludności jest to badanie ustalające stan i strukturę ludności:
w określonym momencie,
na określonym terytorium,
poprzez indywidualne uzyskiwanie danych o wszystkich jednostkach podlegających badaniu.
ewidencja bieżąca ludności
„periodycznie, w ustalonych z góry okresach (miesięcznych, kwartalnych lub rocznych) dostarcza danych o ruchach naturalnym i wędrówkowym oraz o będących ich konsekwencją stanie, strukturze (według płci i wieku) i rozmieszczeniu terytorialnym ludności. Cechuje się ciągłością i aktualnością. Dane ewidencyjne łącznie ze spisowymi stanowią podstawę zarówno obecnych, jak i przyszłych stanów liczebnych i struktur ludności Dane ewidencyjne pochodzą z:
ksiąg stanu cywilnego (akty małżeństw, urodzeń i zgonów)
ksiąg meldunkowych (dane o zameldowaniach i wymeldowaniach na pobyt stały lub czasowy
specjalne badania metodą reprezentacyjną,
Metoda szacunkowa – polega na ustalaniu liczebności jednostek o określonych właściwościach w badanej zbiorowości, natężenia określonych faktów ruchu naturalnego (zawartych małżeństw, urodzeń, zgonów), liczebności ludności w określonych grupach wieku itd. na podstawie uzasadnionych przesłanek, trendu rozwojowego, znajomości analogicznej struktury w podobnej zbiorowości itp. Inne źródła
Specjalne badania empiryczne – obejmujące wybraną część lub całość określonej populacji (np. Badanie Budżetów Gospodarstw Domowych, Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności)
specjalne badania monograficzne,
materiały wtórne
- Prognozy jako metoda w demografii.
Prognozowanie w demografii to proces estymowania przyszłych zmian populacyjnych na podstawie obecnych danych demograficznych i analizy trendów. Metoda ta jest kluczowym narzędziem dla planistów społecznych, ekonomistów, polityków i innych decydentów, którzy starają się zrozumieć, jak populacja będzie się zmieniać w przyszłości i jakie mogą być konsekwencje tych zmian.
Prognozowanie w demografii to proces estymowania przyszłych zmian populacyjnych na podstawie obecnych danych demograficznych i analizy trendów. Metoda ta jest kluczowym narzędziem dla planistów społecznych, ekonomistów, polityków i innych decydentów, którzy starają się zrozumieć, jak populacja będzie się zmieniać w przyszłości i jakie mogą być konsekwencje tych zmian.
Przykładem konkretnego wykorzystania prognoz demograficznych może być sytuacja, w której rząd lokalny analizuje przyszłe zmiany w strukturze wiekowej swojej populacji, aby zdecydować o rozbudowie sieci szkół lub dostosować programy opieki zdrowotnej do potrzeb rosnącej liczby osób starszych w społeczeństwie.
- Co to jest przyrost naturalny ludności.
Przyrost naturalny → różnica między liczbą urodzeń żywych a liczbą zgonów w danym okresie.
- Wyjaśnij co to struktura społeczna i omów 3 modele struktur wg płci i wieku.
Struktura społeczna i 3 modele struktur wg płci i wieku:
Struktura społeczna -> rozkład ludności w społeczeństwie według różnych charakterystyk.
Modele struktur płci i wieku: progresywna (młode), regresywna (stare) i zastojowa (chyba o to chodzi).
https://geografia24.pl/procesy-demograficzne/ ← odpowiedź
- Zdefiniuj i scharakteryzuj typy ruchu wędrówkowego ludności: wychodźstwo i uchodźstwo.
- wychodźstwo (ekonomiczne -> zarobkowe)(dobrowolne)
- uchodźstwo (polityczne -> najczęściej przymus lub zagrożenie)
- stałe (brak zamiaru powrotu), czasowe (zamiar powrotu po osiągnięciu celu), sezonowe (zamiar krótkoookresowej migracji, cel zarobkowy, powrót po zakończeniu sezonu (np. rolnictwo, turystyka));
- krótkookresowe (3-12 msc), długookresowe (minimum 12 msc) i wahadłowe (powtarzające się okresowo przejazdy między miejscowościami zamieszkania i pracy;
- wewnętrzne (w granicach jednostki administracyjnej/państwa) i zewnętrzne (migranci przekroczą granicę jednostki administracyjnej)
- Omów proces globalizacji migracji we współczesnym świecie.
Omów proces globalizacji migracji we współczesnym świecie
Globalizacja migracji -> bardziej powszechna wiedza i lepszy dostęp do informacji na temat warunków życia w różnych miejscach świata oraz następowanie powolnej konwergencji tych warunków. Powody współczesne: klimatyczne (w tym środowiskowe), szukanie stabilizacji życiowej i lepszych warunków ekonomicznych (wychodźstwo), rozwój technologiczny, zróżnicowanie kultur bądź podobieństwa ich w innych, lepiej rozwiniętych państwach.
- Omów stan ludności i sytuację demograficzną Europy i świata.
Omów stan ludności i sytuację demograficzną Europy i świata:
Stan ludności Europy -> ostatni wynik to 746,4 miliona ludzi (2018)
Stan ludności Świata -> 8 miliardów
Sytuacja demograficzna Europy -> odsetek ludności Europy w porównaniu do ludności świata spada, starzenie się społeczeństwa, dbanie o umacnianie się pozycji pokoleń oraz ich dobrobytu, wspieranie rodziców/rodzin oraz zarządzanie legalną migracją. Najbardziej zaludnione państwa to Rosja, Wielka Brytania i Niemcy. Najbardziej zagęszczone państwo to Monako (18 775/km2).
Sytuacja demograficzna Świata -> pomimo wojen (Ukraina, Palestyna) oraz pandemii (COVID) ludności stale przybywa, przy czym następuje również starzenie się społeczeństwa. ONZ przewiduje przekroczenie liczby 10mld do 2059 roku. Największe zagęszczenie ludzi znajduje sie w Afryce (6500 osób/km2). Najbardziej zaludnione państwa to Chiny, Indie, USA, Indonezja.
(widoczna polityka pronatalistyczna)
