KA11: De vrijwel volledige vervanging in West-Europa van de agrarisch-urbane cultuur door een zelfvoorzienende agrarische cultuur, georganiseerd via hofstelsel en horigheid.

Question 1

Wat betekent ‘autarkisch’? En wat heeft dit begrip met dit kenmerkende aspect te maken?

Answer 1

Zelfverzorgend. Het overgrote deel van het Karolingische Rijk woonde en werkte in kleine nederzettingen of buurtschappen die autarkisch waren.

Question 2

Hoe werd de individuele status van iemand bepaald?

Answer 2

Door grondbezit. Iemand mocht zijn stem laten horen in de buurtschap, waar onder leiding van een buurrechter waarin gemeenschapszaken werden besproken en geschillen werden uitgepraat.

Question 3

Tegenover dit recht stonden ook plichten. Welke?

Answer 3

• verplicht vergaderen,
• meehelpen bij de verdediging van het buurtschap, *buurzin tonen,
• houden aan ongeschreven regels (bijdrage aan dorpsvrede).

Question 4

Wie was de boer Gedalcans?

Answer 4

Een horige boer op het domein Nully, behorend bij het klooster ‘Saint-Germain des Pres’ te Parijs. In een opgestelde inventaris van het klooster weten we veel over de nederzetting, maar vooral ook wat de horigen verschuldigd waren aan o.a. het klooster.

Question 5

Wat zijn horigen?

Answer 5

Aan de grond gebonden boeren. Grootgrondbezitter moest boeren aan grond binden om positie te handhaven. Weinig arbeidskrachten door geringe populatie.

Question 6

Waarom hadden zij geen zeggenschap over hun eigen bestaan?

Answer 6

Omdat zij op een domein woonden, rondom de vroonhof van hun heer.

Question 7

Wat is het doel van een hof of domeinstelsel?

Answer 7

De eigenaar voldoende inkomsten laten krijgen en spullen produceert voor eigen gebruik. In de wereld met weinig geldverkeer en waar transport en communicatiemiddelen ontbraken.

Question 8

Hoe was de grond verdeeld op een domein?

Answer 8

Vroonland of Saalland (deel voor de heer zelf) en stukje eigen land.

Question 9

Wat moesten de horigen doen?

Answer 9

In ruil voor dat eigen stukje land moesten ze ook op het vroonland werken, eigen productie afstaan en op gezette tijden een vast omschreven product leveren (mandje eieren met pasen)

Question 10

Wat weten over de leef- en denkwereld van de boeren?

Geef daar een voorbeeld van.

Answer 10

Vrij weinig. Alleen de geestelijken hebben wat opgeschreven.

Gedicht Adalbero 1027, bisschop van Loan.

Question 11

Volgens Adalbero had God de mensheid verdeeld in drie standen en dan twee groepen. Welke?

Answer 11

• Oratores (zij die bidden)
• bellatores (zij die strijden)
• laboratores (zij die werken)

De vrije en de onvrije.

Question 12

Hoe werd er over de drie standen gedacht?

Answer 12

Eerste twee standen worden geprezen. De laatste (hoewel met lichte compassie) wordt gezien als wilden, lomperiken die in toom moeten worden gehouden.

Question 13

Wat is het Capitulare de Villis?

Answer 13

Een verordening over de domeinen, een soort handleiding voor de beheerders van de uitgestrekte domeinen. Opgeschreven in 812 in Aken in opdracht van Karel de Grote. Het maakt duidelijk hoe afhankelijk de vorst is van zijn kroondomeinen.

Question 14

Wat is een mansus?

Answer 14

Een vrije hoeve, niet op een domein aanwezig.

Question 15

Waarom weten we daar vrij weinig van?

Answer 15

Omdat hier geen administratie over is bijgehouden.

Question 16

In Kootwijk op de Veluwe is een middeleeuwse nederzetting opgegraven met 15 omheinde hoeven. Elke boerderij was verdeeld in een woongedeelte en een stal.

Wat is een es, eng, enk of geest?

Answer 16

Gedeelte van het land met blokvormige velden die in smalle percelen waren verdeeld. Strokenverkaveling.

Question 17

Wat is een geërfde?

Answer 17

Een dorpeling met een eigen erf die meerdere percelen bezat die over de gehele es verspreid lagen.

Question 18

Welke verplichting bracht dit met zich mee?

Answer 18

Dat alle boeren verplicht waren om tegelijk met zijn buren tegelijkertijd te zaaien en te oosten.

Question 19

Wat is het drieslagstelsel?

Answer 19

Land verdeling in drie dagen. 1 braak, 1 zomergraan, 1 wintergraan. Rouleren, zodat er telkens een land braak kan komen te liggen om op kracht te komen.

Question 20

Waardoor bleef de oogst toch beperkt?

En welke verhouding was er tussen zaaigraan en oogstopbrengst?

Answer 20

De grond kon niet bemest worden.

Eén gezaaide graankorrel, bracht negen korrels oogst op.

Question 21

Naast de es lag weideland. Wat gebeurde daar?

Answer 21

Vanaf het voorjaar tot begin van de herfst stond daar het vee. Daarna liet met het gras groeien om te hooien.

Question 22

Waar bleef het vee in de wintermaanden? En welke functie had dit?

Answer 22

Die stonden in de stal. Daarin lagen heideplaggen om de mest op te vangen. Regelmatig werden er nieuwe plaggen neergelegd, zodat het vee soms bijna tegen het plafond stond. In het voorjaar werden de mestplaggen naar buiten gereden en met de keerploeg in de akker verwerkt.

Question 23

Het weideland behoorde tot de zogeheten meent. Wat betekent meent?

Answer 23

De gemeenschappelijke grond waartoe ook alle om het dorp gelegen moerassen, bossen, veengronden en heidevlakten gerekend worden. Iedere geërfde mocht daar koeien laten grazen en hooi in zijn schuur opslaan.

Question 24

Wat mocht de geërfde nog meer op het meent?

Answer 24

turf steken, hout sprokkelen, bessen en paddenstoelen plukken en varkens loslaten om truffels te zoeken.

Question 25

De vroegmiddeleeuwse economie bestond niet alleen uit boeren en domeinen. Waaruit nog meer?

Waren er betaalmiddelen?

Answer 25

Handel, nijverheid en stedelijk leven.

In heel tijdvak drie zijn er munten geslagen. Vanaf de 8e eeuw geen gouden munten meer. De geldcirculatie was beperkt.

Question 26

Welke twee handelsnetwerken functioneerden nog na de Romeinse Tijd?

Answer 26

• Het netwerk in Midden- en Zuid-Frankrijk

* Het netwerk Italië, Balkan en Byzantium.

Question 27

Welke derde netwerk ontwikkelde zich in Noordwest-Europa vanaf de zevende eeuw?

Answer 27

In het gebied van de Noordzee ontwikkelde zich de zogenaamde ‘Friese Handel’.

Question 28

Hoe worden handelsplaatsen (letterlijk: stapelplaatsen) genoemd? En hoe zagen die eruit? En geef een NL voorbeeld.

Answer 28

emporia

Nederzettingen van geringe omvang aan de kust of aan bevaarbare gedeelte aan een rivier.

Dorestad (Wijk bij Duurstede)

Question 29

Geef voorbeelden waarin werd gehandeld binnen dit Noordwest netwerk?

Answer 29

Friese lakens
Zout
Aardewerk
Glaswerk
Bronzen sieraden
Glaswerk
Vazen

Question 30

Hoe omvangrijk was deze handel?

Answer 30

Klein, kleine scheepjes waar weinig in kon worden meegenomen.

Question 31

Welk volk blonk uit in deze handel en wat is een misvatting over hen?

Answer 31

Vikingen! Zette grotere handel op over grotere afstanden.

Zij hadden niet alleen plundertochten. Voornamelijk handelstochten maar werden ze boos wanneer er onenigheid kwam over de koop.

Dorestad is niet jaar in jaar uit leeggeroofd en platgebrand, zoals vaak wordt gesuggereerd.

Question 32

Wie was Bjarni Herjolfsson?

Answer 32

Een Viking die Amerika heeft gezien. LET OP: meer info in college 2!