Brainscape's Knowledge GenomeTM

Browse over 1 million classes created by top students, professors, publishers, and experts.


See full index

Líffræði > Inngangur og efni líkamans > Flashcards

Inngangur og efni líkamans Flashcards

1
Q

partur 1

Einkenni lífvera

A

Allar lífverur hafa svipuð einkenni

Lífverur stunda efnaskipti (metabolism)
Lífverur skynja og bregðast við áreiti
DNA er erfðaefni lífvera
Lífverur fjölga sér
Lífverur þróast
Lífverur vaxa

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

partur 1

Ólífræn efni

A

Vatn
Jónir - t.d. Na+, Cl-, HCO3-, K+, Ca2+
Föst steinefni - t.d. kalk í skeljum (CaCO3)
Lofttegundir - t.d. súrefni og koldíoxíð

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

partur 1

Lífræn efni

A

Sykrur
Lípíð
Prótín
Kjarnsýrur

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

partur 1

Mikilvægir eiginleikar vatns

A

Lífverur eru að mestu leyti gerðar úr vatni; öll efnahvörf í lífverum fara fram í vatni

Vatn er nauðsynlegt öllu lífi vegna einstakra eiginleika þess

Eiginleikar vatns eru til komnir vegna vetnistengja (hydrogen bonds) sem tengja saman vatnssameindirnar

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

partur 1

Vatn sem leysir (Solvent)

A

Vatn leysir upp skautaðar sameindir (polar molecules)
Vetnistengi myndast á milli vatnssameinda og annarra skautaðra sameinda
Skautaðar sameindir sem leysast upp í vatni kallast vatnssæknar (hydrophilic)
Óskautaðar sameindir sem leysast illa/ekki upp í vatni kallast vatnsfælnar (hydrophobic)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

partur 1

Vatn hefur háan eðlisvarma (specific heat)

A

Vatn þarf að taka upp meiri orku til að hitna um hverja gráðu heldur en önnur efni
Temprar hitasveiflur
Til að vatni geti gufað upp þarf það að taka til sín orku (gufunarvarmi, heat of evaporation)
T.d. þegar dýr svitna

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

partur 1

Lífrænar sameindir (Organic Molecules)

A

Allar lífrænar sameindir innihalda kolefnisatóm
Lífræn efni í lífverum:
Sykrur
Lípíð
Prótín
Kjarnsýrur
Til eru efni sem innihalda kolefnisatóm en eru ekki lífræn
T.d. CO2, H2CO3, C, CaCO3

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

partur 1

Kolefni

A

Kolefni getur tengst öðrum atómum á ýmsa vegu
Getur tengst einu, tveimur, þremur eða fjórum atómum
Getur myndað skautuð eða óskautuð tengi
Getur myndað keðjur eða hringi

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

partur 1

Hvað gera frumur við lífræn efni?

A

Efnaskipti (Metabolism)
Öll efnahvörf sem fara fram í frumum
Gera frumum kleift að lifa, vaxa og fjölga sér
Þarfnast ensíma (enzymes) (prótín sem auka hraða efnahvarfa, sbr. hvatar í efnafræði)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

partur 1

Sykrur (Carbohydrates)

A

Sykrur eru algengustu lífefnin í lífhvolfi jarðar
Beðmi / sellulósi í plöntum

Frumur nota sumar sykrur sem byggingarefni, aðrar sem orkuefni

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

partur 1

Sykrur

A

Lífrænar sameindir sem innihalda kolefni, vetni og súrefni í hlutföllunum 1:2:1, (CH2O)n

Þrjár gerðir
Einsykrur (monosaccharides)
Stuttar sykrukeðjur (oligosaccharides)
Tvísykrur (disaccharides)
Þrísykrur (trisaccharides)…
Fjölsykrur (Polysaccharides)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

partur 1

Einfaldar sykrur

A

Einsykrur (ein sykrueining) eru einföldustu sykrurnar
Notaðar sem orkuefni eða byggingarefni
Dæmi: glúkósi (þrúgusykur)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

partur 1

Stuttar sykrukeðjur

A

Stuttar keðjur úr einsykrum
Dæmi: súkrósi, matarsykur (tvísykra)
Tvær einsykrur tengjast saman með þéttihvarfi (condensation reaction)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

partur 1

Flóknar sykrur

A

Fjölsykrur
Beinar eða greinóttar keðjur búnar til úr mörgum einsykrum

Algengustu fjölsykrurnar eru beðmi/sellulósi (cellulose), mjölvi/sterkja (starch), glýkógen (glycogen)
Allar gerðar úr glúkósaeinliðum (glucose monomers)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

partur 1

Kítín (Chitin)

A

Fjölsykra sem inniheldur nitur. T.d. í krabbaskeljum og frumuvegg sveppa

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

partur 1

Lípíð (Lipids)

A

Leysast illa/ekki í vatni
Aðalorkuforði líkamans og uppistaðan í frumuhimnum
Gerðir lípíða:
Fitur (fats)
Fosfólípíð (phospholipids)
Vax (waxes)
Sterar (steroids)

17
Q

partur 1

Fitusýrur (Fatty Acids)

A

Kolefniskeðja (4-36 kolefni) með karboxýl (carboxyl, COOH) hóp á endanum
Í mörgum lípíðum

Nauðsynlegar fitusýrur (Essential fatty acids) eru ekki framleiddar í líkamanum og verða að koma í gegnum fæðuna
T.d. omega-3 og omega-6 fitusýrur

18
Q

partur 1

Fitur (Fats)

A

Lípíð með eina, tvær eða þrjár fitusýrur tengdar við glýseról

Þríglýseríð (triglycerides)
Fitur með þrjár fitusýrur tengdar við glýseról
Mikilvægasti orkuforði hryggdýra (vertebrates)
Geymd í fituvef (adipose tissues) (verndar og einangrar)

19
Q

partur 1

Mettaðar fitur (dýrafita)

A

Gerðar úr fitusýrum sem hafa eingöngu eintengi (single covalent bonds)
Pakkast þétt; á föstu formi við stofuhita
Dæmi: Smjör, tólg

20
Q

partur 1

Ómettaðar fitur

A
21
Q

partur 1

Trans fitur (Trans Fats)

A

Hertar jurtaolíur sem búnar eru til með efnafræðilegum aðferðum
Trans tvítengi halda fitusýrunum beinum
Pakkast þétt; á föstu formi við stofuhita
Dæmi: Í sumu kexi, kartöfluflögum og feitum matvælum sem steikt eru á háum hita

22
Q

partur 1

Fosfólípíð (Phospholipids)

A

Sameindir sem innihalda tvær fitusýrur sem tengdar eru við glýseról. Á glýserólinu er líka fosfathópur sem tengist öðrum skautuðum efnahópi
“Hausinn” er vatnssækinn, fitusýruhalarnir eru vatnsfælnir
Uppistaðan í frumuhimnum (cell membranes)

23
Q

partur 1

Vax (Waxes)

A

Flóknar sameindir sem innihalda fitusýrur og fleiri efnahópa
Verndandi, vatnshelt
Dæmi:
Eyrnamergur
Býflugnavax
Vaxhúð á plöntum

24
Q

partur 1

Sterar (steroids)

A

Lípíð gerð úr fjórum samtengdum kolefnishringjum (engar fitusýrur)

25
Q

partur 1

Kólesteról (cholesterol)

A

Kólesteról (cholesterol)
M.a. í frumuhimnum heilkjarnafrumna (eukaryotic cell membranes)
Hægt að umbreyta í gallsölt (bile salts), D-vítamín og sterahormón (t.d. estrógen og testósterón

26
Q

partur 1

Prótín (Proteins)

A

Fjölbreyttasti flokkur lífefna

  • Byggingarefni, t.d. keratín
  • Næringarefni, t.d. nautasteik
  • Ensím, t.d. alkóhól dehydrógenasi
  • Flutningsefni, t.d. hemóglóbín
  • Boðflutningsefni, t.d. insúlín
  • Varnarefni, t.d. mótefni

Frumur geta búið til þúsundir mismunandi prótína með því að setja saman amínósýrur í mismunandi röð

27
Q

partur 1

Prótín (protein)

A
28
Q

partur 1

Amínósýrur (amino acids)

A

Lífrænar smásameindir með amínóhóp (amine group, —NH3+), karboxýlhóp (carboxyl group, —COO-, sýra), og einn eða fleiri breytilega R-hópa (variable groups, R group)
Til eru 20 mismunandi amínósýrur

29
Q

partur 1

Fjölpeptíð (Polypeptides)

A

Nýmyndun prótína felur í sér myndun amínósýrukeðja sem kallast fjölpeptíð

Fjölpeptíð
Keðja úr amínósýrum sem tengdar eru saman með peptíðtengjum. Tengin liggja á milli amínhóps annarrar amínósýrunnar og karboxýlhóps hinnar amínósýrunnar

30
Q

partur 1

Kirni (Nucleotides)

A

Lífræn sameind búin til úr sykru, niturbasa (nitrogen-containing base) og einum eða fleiri fosfathópum (phosphate groups)
T.d. ATP, adenósínþrífosfat (adenosine triphosphate)
Hefur 3 fosfathópa
Mikilvægur orkumiðill í frumum

Sum kirni eru notuð til að byggja kjarnsýrurnar DNA og RNA

Sum kirni eru notuð í efnaskiptum, t.d. ATP

31
Q

partur 1

Kjarnsýrur

A
32
Q

partur 1

RNA (ríbósakjarnsýra, ribonucleic acid)

A

Inniheldur fjórar gerðir kirna
Mikilvægt í nýmyndun prótína (sjá síðar í sameindaerfðafræði)

33
Q

partur 1

DNA (deoxíríbósakjarnsýra, deoxyribonucleic acid)

A

Tvær kirnakeðjur sem tengdar eru saman með vetnistengjum og mynda tvígorm (double helix)
Geymir allar arfgengar upplýsingar
Upplýsingarnar eru faldar í röð kirnanna

34
Q
A

Líffræði (4 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2024 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions