Implicaties van een totale laryngectomie

Question 1

Wat verandert er na een totale laryngectomie?

Answer 1

De anatomie en fysiologie van het hoofd-halsgebied, specifiek de trachea en oesophagus:

• de lucht- en voedselweg zijn blijvend van elkaar gescheiden.
• er wordt altijd een eindstandig tracheostoma laag in de jugulo in de hals aangelegd wat de enige toegang tot de longen is.
• een “tracheotomie” is wat anders, namelijk een opening van de trachea.

Question 2

Wat is de epidemiologie van larynxcarcinoom?

Answer 2

700 patiënten per jaar

In een vroegstadium orgaansparend te behandelen met therapeutische microlaryngoscopie, chemo- of radiotherapie. Anderzijds een laryngectomie.

Question 3

Waar dient men alert op te zijn op de SEH/afdeling bij “gelaryngectomeerden”

Answer 3

Zuurstofbril, mond-op-mondbeademing etc. is allemaal niet nodig aangezien deze patiënten ademen via de tracheostoma in de hals.

Question 4

Hoe verandert de fysiologie na een totale laryngectomie?

Answer 4

1. ademen:
   - slijmvlies van de lagere luchtwegen wordt direct blootgesteld aan ongefilterde, koude en droge lucht
   - sputumproductie neemt toe door verlies van trilharen/mucociliaire klaring
   - “heat and moisture exchanger” ; beschermt teven de ingang van het tracheostoma
2. spreken:
   - middels stemprothese (eenrichtingsventiel wat passage van lucht van trachea naar oesophagus mogelijk maakt)
   - na inademing tracheostoma afsluiten
   - bij uitademing stroomt lucht via stemprothese naar oesophagus
   - wanden van oesophagus en keelholte worden in trilling gebracht
3. slikken:
   - vanwege de scheiding van lucht- en voedselweg kunnen gelaryngectomeerden zich niet verslikken
   - er is echter wel risico op aspiratie als er lekkage optreedt door of langs de stemprothese
4. ruiken:
   - geen luchtstroom meer door de neus
   - revalidatie van reuk mogelijk via de “polite yawning” -techniek
   - bij gesloten mond de kaak naar beneden bewegen, hierdoor ontstaan onderdruk in de mond- en keelholte
   - NB: reuk heeft naast een aangename functie ook een alarmerende functie!

Question 5

Wat zijn specifieke complicaties na een totale laryngectomie?

Answer 5

1. sputumpluggen, korsten en tracheïtis bij uitdrogen van het slijmvlies van de trachea (een sputumplug of korst kan levensbedreigend zijn bij volledige obstructie)
2. huidirritatie en -dehiscentie rondom het tracheostoma (vatbaar door stomapleister, adequate zelfzorg essentieel)
3. Stenose van het tracheostoma (bij ca. 22% van patiënten door radiotherapie)
4. stenose van de keelholte (verminderde voedselpassage en soms ook slechtere stemgeving; ca. 25% ondergaat minaal één dilatatie)
5. lekkage of dislocatie van de stemprothese (stemprothese heeft een levensduur, in beide gevallen risico op aspiratiepneumonie)
6. acute dyspneu door obstructie

Question 6

Voor spoedsituaties bij gelaryngectomeerden zie www.tracheostoma.nl

Answer 6

Bij te water raken zal direct verdrinking optreden gezien het niveau van het tracheostoma, zwemmen is wel mogelijk via een “larkel” (een speciale snorkel speciaal voor mesnen met een tracheostoma).