IJzertijd: colleges Flashcards
Dateren ijzertijd: c14?
C14 datering is goed mogelijk vanaf de ijzertijd
Hallstatt-plateau (c14)
Dateringen van 2450 BP zijn te breed, moeilijk om specifieke datering te geven.
Andere dateringsmethoden ijzertijd
Kruisdateringen
dendrochronologie
OSL
typologie
combi van iets
Datering van keramiek ijzertijd
Vaak een stuk ouder dan dendro van een site. dit is omdat hout wordt gekapt en gebruikt. Keramiek wordt langer gebruikt.
Landschapsarcheologie
natuurlandschap: fysieke ruimte
cultuurlandschap: landschap waarin menselijke dingen zijn toegevoegd.
Landschapsarcheologie tool om relatie tussen mens en landschap te onderzoeken
Het creeeren van een plaats: space to place
IJzer: eigenschappen
Smeltpunt hoger dan brons
Smeltpunt niet bereikt in de prehistorie. Er werd dus enkel gesmeed.
Gesmeed ijzer sterker dan brons.
Komt in veel plekken voor: democratische grondstof
Maatschappelijke veranderingen overgang ijzer
- ijzer democratische grondstof, anders dan brons. ijzer heeft veel verwervingslocaties
- ijzer zorgt voor meer mogelijkheden (want het is sterker dan brons)
Gevolg van overgang naar ijzer
macht van elite gebaseerd op monopolie van koper en tinbronnen neemt sterk af.
Hallstatt: datering
800 BC tot 425 BC. Vroege en midden ijzertijd
Hallstatt: cultuur
- Rijke elitegraven
- Verschillen in rijkdom
- wijnfeesten
- zoutwinning en -handel
- Vakmanschap en ambachten
La Tène cultuur: datering
474 BC tot 12 BC
La Tène: cultuur
- Veel overeenkomsten met Hallstatt
- Versterkte nederzettingen
- Elitegraven
- keltische stijl
- Metaal smeedkunst
- Sterke invloed mediterrane gebied, wijd handelsnetwerk.
- Glas: komt voor vanaf ongeveer 350 V.Chr.
La Tène: type site
In een meer.
zwaarden en speerpunten tussen rijen houten palen (bruggen)
cultus plaats
IJzertijd: grafritueel
Inhumatie is zeldzaam in de ijzertijd
Crematie
1. Overlijden: rouwen
2. Voorbereiden: opbaren, voorbereiden cremeren. Grafplaats selecteren.
3. Cremeren. verzamelen hout.
4. brandstapel afkoelen. botresten verzamelen
5. Begraven: resten in urn of doek. in graf. opvullen graf met grond.
6. Markeren. sluiten graf. grafmonument maken.
7. herinneren. Verhalen. graf bezoeken.
IJzertijd: space to place
Doelbewuste actie op een zorgvuldig uitgekozen plaats.
betekenisloze ruimte (space) wordt begrensde betekenisvolle plaats (place)
Geven betekenis aan het landschap.
Rituelen ijzertijd: overige voorbeelden
Bouw- en verlatingsoffers (huizen, spiekers, waterputten)
Deposities
Offers
etc.
IJzertijd: conflict en geweld
Zwaarden worden langer in de ijzertijd. Pijlpunten.
Meer geweld, er is namelijk meer eigendom wat moet worden beschermd.
IJzertijd: huisplattegronden
Woonstalhuizen.
Late ijzertijd: nederzettingen begrensd door greppels.
Nederzettingen vergelijkbaar, geen grote verschillen tussen arm en rijk
Keerploeg datering
vanaf 300 v.Chr. Ijzeren keerploeg.
Dieper en dus beter ploegen.
Aardewerk:
Napoleonshoeden (maalstenen)
Belangrijkste grondstof in de ijzertijd
HOUT
Nieuw in kustgebied
Winning van zeezout. Getransporteerd in aardewerken gootjes.
- Briquetage aardewerk
Democratische grondstof
IJzer. Brons was dit niet.
IJzeroer op veel plekken te winnen. Geen monopolie meer.
Vroege ijzertijd
800 tot 500 v.Chr.
Midden ijzertijd
500-250 v.Chr. (la tene cultuur
Late ijzertijd
250-12 v.Chr.
In 12 v.chr. eerste romeinse kamp in nijmegen
prehistorie, protohistorie, historie
Prehistorie: voor schrift
Protohistorie: begin schrift
Historie: tijdens schrift
IJzer in gebruik vanaf:
800 v.chr.
Steen en brons verdwijnen niet
Vaak huisplattegrond ijzertijdhuis in engeland:
rond
nieuwe dingen in de ijzertijd
IJzer
Winning zeezout
Glas
Romeinen in onze gebieden vanaf
50 v.Chr.
