Iðra - Vefjafræðihlutinn Flashcards
Hvað er rúmmál rauðra blóðkorna í blóðsýni kallað?
Hematocrit
hversu mörg rauð blóðkorn eru framleidd á sekúndu ca?
3 milljónir
Á hvað hefur járnskortur áhrif?
bara rauðu blóðkornin.
En allar gerðirnar þurfa kjarnsýrur fyrir skiptingar og því fækka allar tegundir blóðkorna við B12 og B9 Skort
Hvað heita frumurnar sem mynda rauð blóðkorn?
Retuculocýtar
Neutrophílar eru 60-70% hvítra blóðkorna. Hvernig skiptast granulur þeirra og hvað innihalda þær?
Primary granulur:
lysosome-like granúlur sem innihalda, myeloperoxidasa,súra hydrolasa og defensin
Secundary granulur:
Innihalda ensím (m.a. collagenasa, phospholipasa) sem taka þátt í bólguviðbrögðum,
Tertiary granulur:
innihalda ýmist phosphatasa eða metalloproteinasa sem auðveldar ferð um bandvefi
Nefndu 3 hlutverk Eósínóphíla
Hlutverk:
Phagocyterandi - taka upp og eyða mótefnafléttum
Varnir gegn sníkjudýrum
Draga úr ofnæmisviðbrögðum – sérstöku granulurnar innihalda histaminasa
Skipting eitilfrumna í blóði (í prósentum)
B-eitilf. ca 20%
T-eitilf. ca 70%
NK-frumur ca 5-10%
Hvers vegna eykst magn blóðflaga við járnskort?
Blóðflögur eru svo náskyldar rauðum blóðkornum en þurfa ekki járn til myndunar. Við járnskort reynir líkaminn að fjölga rauðum blóðkornum en getur það ekki og fer því öll fjölgunin í blóðflögur í staðinn
hvaða þrjár gerðir próteina presenta sýnifrumur?
MHC
Costimulatory protein
Viðloðunarprótein
Nefndu central (primary) og peripheral (Secondary) lymphatic organs
primary: beinmergur og hóstarkirtill
secondary: eitlar, milta og MALT
hvað gera Epithelioreticulocytar í thymus?
stjórna þroskun T frumna og einangra þær frá bandvefjum og æðum í thymus (blood-thymus barrier). Boðefnaframleiðsla
og eyða T-frumum sem þekkja eigin antigen (ásamt macrophögum)
Um hvaða fara lmyphocytar ut um úr æðakerfi eitla?
High endothelial venulur (post capillary venules)
Blóðrás milta… GO!
Trabecular arteriur - umluktar bandvef
Central arteriur - umluktar eitilfrumum
a) Æðar sem næra eitilvefinn
b) Arteriur gefa frá sér arteriolur og háræðar sem tæmast út í splenic cords. Blóðkornin skila sér í venous sinusa. Gömul rbk. þola ferðina illa, brotna og eru phagocyteruð
c) Æðar sem ganga í gegnum hvíta púlpu og opnast í marginal zone sinusa (í nánum tengslum við antigen presenting cells).
i) opin hringrás - blóðið fer um splenic cords (rauða púlpan)
ii) lokuð hringrás (hvíta púlpan)
hvernig myndast mjólkurgangar brjóstkirtils?
Fíbróblastar og fleiri mesenchymal frumur hafa áhrif á þekjuna þannig að hún fari að vaxa inn í undirliggjandi bandvef og frumurnar sem eru inni í fara í apoptósu –> mjólkurgangar myndast
Progesterone og estrogen örvar þroska brjóstkirtilsins hjá stúlkum. Hvað gerir hvort hormón?
Estrogen stuðlar að lengingu mjólkurganga
Progesterone stuðlar myndun kirtilberja
Í hvaða hluta eiga flest brjóstakrabbamein sér uppruna?
mícróskópískt: í terminal duct lobuli unit
macróskópískt: í superolateral hluta brjósta (60%)
hvað er D492?
Brjóstaþekjufrumulína með stofnfrumueiginleika
Nefndu allar fjórar gerðir papilla í tungunni. Hver er algengust, stærstu og hver þeirra hefur ekki bragðlauka.
filiform papillae (algengastar og hefur ekki bragðlauka) foliate papillae fungiform papillae (súrt og salt bragð) circumvallate papillae (stærstu, óalgengustut, hafa fjölda serous kirtla)
hvaða fimm svæði skiptist fullvaxta tönn í?
pulp cavity dentin enamel cementum periodonto ligament
Hvað heita frumrunar sem mynda enamel tanna?
ameloblastar (deyja eftir að þroskun tanna hefur átt sér stað)
hvaða þrjú svæði skiptir Doddi maganum í? og segðu smá frá þekju hvers
Cardia - einfaldir og greindir tubular kirtlar, mynda einkum slím og lysozym
Corpus og fundus - með gastric kirtlum, einföldum beinum kirtlum, sem framleiða sýru, pepsinogen og serotonin
Pylorus/antrum - greindir tubular kirtlar framleiða einkum slímefni og lysozym. Einnig gastrin
Hvaða frumur framleiða intrinsic factor og fyrir hvað er það nauðsynlegt?
Pariteal frumurnar, og intrinsic factor er nauðsynlegur fyrir frásog B12
hvað gera enteroendocrine frumur maga?
framleiða gastrin, serotonin, somatostatin, vasoactive intestinal polypeptid
Segðu frá 6 þekjufrumugerðum í smáþörmum
Enterocytar (frásogsfrumur) - háar stuðlafrumur með ríkulegum microvilli (brush border) og fjölda hvatbera
Goblet cells (Bikarfrumur) - dreifðar meðal enterocyta
Paneth frumur - í neðsta þriðjungi kirtla - áberandi eosinophil granulur með lysozym
Endokrin frumur - einkum neðan til í kirtlum. Basalt í þekju, ljóst umfrymi, mism. Seytikorn
Stofnfrumur - neðan til í kirtlum
Intraepithelial lymphocytes
Nefndu 3 megin munnvatnskirtlanna og hvernig vökva þeir seyta
parotid = serous submandibular = serous-mucous Sublingual = blandaður en mucous í yfirmagni
Nefndu 9 hlutverk lifrar:
Myndun og útskilnaður galls
gallsýrur sundra fitu
Útskilnaður bilirubins
Myndun plasmapróteina
(albumin, VLDL, LDL og HDL)
Varðveisla/umbreyting Vítamína
t.d. Vitamin A, D og K (fituleysanleg)
Gluconeogenesis (myndun glúkósa frá öðru en kolevetnum, t.d mjólkursýru, amínósýrum, glycerol)
Forði triglyceríða og glycogens
Niðurbrot amínosýra með myndun urea
Afeitra toxísk efni
Lifrin er staður blóðmyndunar í fósturþroska
Hvað kallast hýði (capsule) lifrar?
Gilsons Capsule
sinusoidar lifrar, GO!
Uþb. 10-30 um í þvermál, Tæmast í central vena í miðju lobuli.
Klæddir ósamfelldri gloppóttri endothelial þekju. Engin grunnhimna. Endothelið aðskilið frá hepatocytum með reticulin þráðum.
Macrophagar (Küpffer frumur) mynda klæðningu sinusoida að hluta
Hepatocytar, GO!
Stórar fjölflata frumur með stóran, hnöttóttan, miðstæðan kjarna, með áberandi kjarnakorn. Sumar tvíkjarna.
Vel þroskað Golgi kerfi, sER og rER
Fjöldi lysosoma og peroxisoma
Mikill fjöldi hvatbera sem ljá umfryminu eosinophil lit
Glycogen birgðir
lifa tiltölulega lengi (kannski 5 mánuði)
Hepatocytar raða sér í götóttar plötur, sem eru ein frumubreidd að þykkt og óreglulega samtengdar. Plöturnar aðskildar með sinusoidum
Hvaða frumur geta auðveldlega ummyndast í fíbróblast frumur og stuðlað að fíbrósulifur og hvert er hlutverk þeirra?
Ito frumur - geyma fituleysanleg vítamín
Hvernig er þekja true vocalcords? en false?
marglaga flöguþekja (true)
bifhærð stuðlaþekja (false)
hvað eru Clara frumur?
Clara frumur koma fyrir dálitið neðar í loftveginum (taka við af basalfrumum þegar neðar dregur) og eru skyldar basalfrumum og taldar hafa einhvers konar stofnfrumueiginleika
Taldar mynda bronchiolar surfactant
hvað er periciliary fluid?
vatnskennd lausn og sem er léttari en slímið sjálft (sem á að festa eindir og skít í lungum) og seyta frumurnar í öndunarvegi þessu líka og svo slá örtíturnar bara í pericilliary fluid og slímur liggur ofaná og færist þá fyrir minni vinnu
Hvor gerð pneumocyta er algengari? og hvor þekur meira af blöðrunum?
type II er algengari (60%)
Type I eru stórar og flatar og þekja 90% af blöðrunum
Rektu berkjutréð frá toppi til táar (þindar)
trachea, main bronchus, lobar bronchus, segmental bronchus, terminal bronchiole, respiratory bronchioles, alveolar ducts, alveolar sacs og alveoli
hverjar eru 4 megingerðir hormóna/boðefna?
Prótein (insulín, ýmsir vaxtarþættir, parathyroid hormone)
Smápeptíð (vasopressin)
Amínósýruafleiður (Thyroxine, epinephrine, norepinephrine)
Sterar (cortisol, progesterone, estrogen, testosterone)
hvaða fimm frumutegundir í ant. hluta heiladinguls nenfir Þórarinn, og smá um hverja:
Somatotrop frumur – 50% frumna í ant, framleiða GH,
Lactotrop frumur – 20 % frumna í ant, framleiða prólaktin
Corticotrop frumur – 15% frumna í ant,
Gonadotrop frumur – 10 %, mynda FSH og LH
Thyrotrop frumur – 5% mynda TSH
Stutt um tvo mismunandi hluta nýrnahetta:
Adrenal cortex framleiðir stera frá kolesteróli
Adrenal medulla er neuroendocrine líffæri og myndar catecholaamines (adrenalín og noradrenalín)
Nefndu 6 gerðir innkirtlafruma í briskirtli
Insúlin framleiðandi frumur
Glucagon framleiðandi frumur
Somatostatin framleiðandi frumur
Pancreatic polypeptið framleiðandi frumur
Auk þess frumur sem framleiða vasoactive intestinal polypeptið o.fl.
Mismunandi gerð granula eftir innihaldi
Hvernig vinna þekjufrumurnar í skjaldkirtli?
Framleiða thyroglobulin sem er seytt út í holið. Joði er pumpað úr blóði yfir í colloid efnið þar sem það binst tyrosini og myndar thyroglobulin. Thyroglobulin er endurupptekið með endocytosis og brotið niður fyrir tilstilli lysosoma. Losun T3 og T4 basalt út í blóð
nefndu 3 frumugerðir kalkkirtla:
Chief frumur (principal): litlar frumur með ljóst umfrymi og framleiða PTH
Oxyphyl frumur: stórar frumur með ríkulegt eosinphil umfrymi
Adipocytes: stuðningsfrumur fyrir chief frumur og Oxyphyl frumur
raktu leið sæðis (frá myndun til ejaculation)
Seminiferous tubules Rete testis Epididymis (eistnalyppa) vas deferens (sáðrás) Vesicula seminalis (sæðisblöðrungur) Prostata (blöðruhálskirtill) Ejaculatory duct (sáðfallsrás) Gl. Bulbourethralis (þvagrásakirtill) Penis (getnaðarlimur)
raktu lög pungs og eistu utanfrá og inn
ATH mismunandi hvað DOddi og HP segja
Scrotum
Cutis (Húð),
Tunica dartos (Vöðvalag)
Colles fascia (kollagenríkt bandvefslag)
Parietal Tunica vaginalis (Bandvefslag með mesothelial frumum)
Testis
Visceral Tunica vaginalis
Tunica albuginea (kollagenríkur bandvefur)
Tunica vasculosa (laus bandvefur með æðum)
Lobuli testis - með seminiferous tubules
Rete testis
nefndu hlutverk sertolifruma
Stoðhlutverk fyrir sáðfrumumyndun
Einangrun - blood-testis barrier (bara spermatogonia sem eru basalt við tengsl sertolifrumna. Þær senda anga sín á milli og mynda barrier (ekkert blóðflæði fyrir ofan)
Phagocytosis
Seytun, m.a. androgen binding protein (bindur testosterone)
Hlutverk blöðruhálskirtils?
Framleiðir mjólkurlitaða lausn sem hjálpar til við hreyfanleika sáðfrumanna. Framleiðir basíska lausn og inniheldur ýmis ensím sem koma í veg fyrir kekkjun sáðfruma. Inniheldur einnig næringarefni og PSA
nefndu 4 anatómísku svæði eggjaleiðara
Infundibulum, Ampulla,Isthmus, Interstitial(intramural part)
samsetning nýrungs? GO!
Renal Corpuscle (Gaukull/Nýrnahnoðri): Glomerulus Bowmans capsule (Bowmans hýði)
Tubuli: Proximal convoluted tubule Pars recta Descending thin limb Ascending thin limb Ascending thick limb Distal convoluted tube Collecting tubule (safnpípla) Duct Collecting duct (safnrás) Duct of Bellini
samsetning nýrnahnoðra
S: Flöguþekja í Bowmans capsule N: Mesangialfrumur A: Afferent slagæðlingur GBM: Glomerus grunnhimna C: Háræð M: Mesangium PCT: Proximal conconvolute tube E: Æðaþelsfrumur I: millifrumefni
í gegnum hvaða 3 lög filtrast plasmað í glómerúli?
Gatað (Fenestrated) æðaþel
Grunnhimnu (GBM) (myndar 3 lög, lamina rara interna, lamina densa og lamina rara externa
Lag af Podocytum
hvað er macula densa?
svæði sem distal convoluted tubule myndar þar sem hún liggur alveg við glómerúlus og er hluti af justaglomerular apparatus
á hvaða þremur þáttum er JGA byggt á?
Justaglomerula frumum
Macula densa
Extraglomerular mesangial frumur (lacis frumur
