HOS - zenski polni sistem

Question 1

Komponente ženskog polnog sistema

Answer 1

Unutrašnji polni organi – ovarijumi, ovidukti, uterus, vagina;
spoljašnji polni organi - labia majora et minora, klitoris, vestibulum vagine.

mlečne žlezde
placenta

Question 2

Mlečne žlezde

Answer 2

Mlečne žlezde su modifikovane znojne žlezde prilagođene sintezi i lučenju mleka kojim se kod sisara obezbeđuje ishrana novoođenčeta i odojčeta.

Question 3

Placenta

Answer 3

Placenta je privremeni organ koji se formira tokom trudnoće i služi za uspostavljanje metaboličke komunikacije između majke i ploda tokom fetalnog perioda, kao i za sintezu nekih hormona potrebnih za održavanje trudnoće.

Question 4

Promene tokom menstrualnog ciklusa i trudnoće

Answer 4

Unutrašnji polni organi i mlečne žlezde podležu cikličnim promenama pod uticajem ženskih polnih hormona, od perioda puberteta i ulaska u polnu zrelost do menopauze.

Question 5

Ovarijum

Answer 5

Parni organi koji funkcionišu kao mesta odvijanja gametogeneze i steroidogeneze.

Question 6

Estrogeni

Answer 6

Estrogeni: rast i sazrevanje spoljašnjih i unutrašnjih polnih organa
razviće sekundarnih polnih karakteristika

Question 7

Progesteron

Answer 7

Progesteron: priprema uterusa i mlečnih žlezda za trudnoću

Question 8

Položaj ovarijuma

Answer 8

Ovarijum je mezovarijumom (naborom peritoneuma) prikačen za zadnju površinu tzv. širokog ligamenta. Pored toga, posebnim ligamentima prikačen je za zid pelvisa i za uterus.

Question 9

Gradja ovarijuma

Answer 9

Histološki organizovan u korteks i medulu. Granica između korteksa i medule je neupadljiva.
Na površini ovarijuma nalazi se germinativni epitel koji je u kontinuitetu sa mezotelom mezovarijuma.
Ispod germinativnog epitela, a iznad korteksa je tunica albuginea, gusto vezivno tkivo.
Korteks sadrži folikule i stromu (vezivno tkivo), a medula se sastoji od rastresitog veziva i sadrži krvne i limfne sudove i nerve.

Question 10

Površina ovarijuma

Answer 10

germinativni epitel – kockasti / pločasti epitel
tunica albuginea (ispod germinativnog epitela) – sloj gustog vezivnog tkiva

Question 11

Korteks ovarijuma

Answer 11

vezivno-tkivna stroma
parenhim – folikuli u različitim stadijumima razvoja, corpus luteum, corpus albicans, folikuli u atreziji

U površinskoj zoni korteksa naročito su brojni primordijalni folikuli.
U stromi korteksa ima i pojedinačnih glatkih mišićnih ćelija.

Question 12

Stupnjevi razvoja folikula

Answer 12

primordijalni folikul, 
rastući folikul (primarni i sekundarni), 
Grafov folikul, 
corpus luteum
corpus albicans
folikul u atreziji

Question 13

Kako se završavaju ciklične promene folikula

Answer 13

Završavanje ciklusa sazrevanjem najčešće jedne primarne oocite i atrezijom ostalih koje su bile podstaknute na razvoj u tom istom ciklusu.

Question 14

Primordijalni folikul

Answer 14

• Nalazi se u stromi korteksa, odmah ispod tunica albuginea
• dimenzije oocite ~ 30 μm, jokružena je ednim slojem pločastih folikularnih ćelija na čijoj spoljašnjoj površini se nalazi lamina
• euhromatski nukleus, više nukleolusa
• Balbijanijevo telo se sastoji od grupisanih sintetskih organela - Goldžijev aparat, EPR, mitohondrije, lizozomi, prstenaste lamele - i različitih makromolekula.
• prstenaste lamele
• brojne vezikule i male sferične mitohondrije.

Question 15

Unilamelarni primarni folikul

Razvojne promene oocite

Answer 15

promena oblika folikularnih ćelija
pojava zona pellucida - GAG i PG
stratifikacija zida folikula

Objasnjenje: Razvojne promene obuhvataju promene oocite, folikularnih ćelija i ćelija strome oko folikula.
Kada oocita u primordijalnom folikulu počne da raste i folikularne ćelije od pločastih postanu kockaste – to znači da je primordijalni folikul prešao u fazu primarnog folikula, i to unilamelarnog primarnog folikula.
Oocita počinje da sintetiše materijal zona pellucida (proteoglikani i glikozaminoglikani) koji se deponuje u prostoru između nje i folikularnih ćelija.

Question 16

Multilamelarni primarni folikul

Answer 16

Stroma oko folikula počinje da se diferencira prvo u theca folliculi

zatim u theca interna – formiraju prekursore estrogena,unutrašnji vaskularizovani sloj kockastih ćelija sa ultrastrukturnim osobinama steroidogenih ćelija (sa granuloza ćelijama formiraju estrogen)

theca externa - elementi vezivnog tkiva organizovane oko folikula i sadrži fibroblaste, glatke mišićne ćelije i kolagena vlakna

između granuloza ćelija razvijaju se pukotinaste veze, ali nema okluzivnih spojeva koji bi stvorili krvno-tkivnu barijeru sličnu onoj u testisu.

Question 17

Promena u multilamelarni primarni folikul

Answer 17

Oocita se reorganizuje, raste, raspoređuju se elementi Balbijanijevog tela, povećava se količina sintetskih organela i broj mitohondrija, pojavljuju se kortikalne granule. Folikularne ćelije od kockastih postepeno postaju cilindrične, umnožavaju se i formiraju višeslojni omotač folikula. Folikul na ovom stupnju naziva se multilamelarni primarni folikul. Folikularne ćelije se nazivaju granuloza ćelije, a čitav omotač koji se od njih sastoji je granuloza-sloj (sloj granuloza ćelija). Kroz zona pellucida formiraju se interdigitacije između oocite i unutrašnjih granuloza ćelija, bez uspostavljanja kontinuiteta citoplazme.

Question 18

Sekundarni folikul

Answer 18

• folikularna tečnost - koju sintetišu granuloza ćelije i koja sadrži glikozaminoglikane, hijaluronsku kiselinu, faktore rasta, proteoglikane, steroide itd. (liquor folliculi)
• 6-12 slojeva granulosa ćelija
• antrum - veće šupljinenastale kada količina ove tečnosti raste, prostori se međusobno spajaju, a granuloza ćelije se premeštaju na obod
• formira se cumulus oophorus - malo uzdignuće, „peteljčica“
• corona radiata - Granuloza ćelije oko oocite formiraju omotač oko oocite, neposredno uz zona pellucida
• oocita više ne raste (125 μm) - Na ovom stupnju oocita je dostigla svoju konačnu veličinu i dalji rast folikula odvija se na račun povećanja antruma.

Question 19

Grafov folikul

Answer 19

• veličina folikula je +10 mm
• str. granulosum se stanjuje
• t. interna i granulosa ćelije zajedno sintetišu estrogene
• završava se prva mejotička deoba i sekundarna oocita ovulira

Neposredno pred ovulaciju, oocita završava prvu mejotičku deobu, ulazi u mejozu II i zaustavlja se u metafazi II. Druga mejotička deoba će se završiti samo ako dođe do kontakta sa spermatozoidom (kod sisara).

Question 20

Ovulacija

Answer 20

Ovulacija podrazumeva „prskanje“ površine ovarijuma i izbacivanje oocite spremne za oplođenje (jajna ćelija) pod delovanjem pritiska folikularne tečnosti, kontrakcije glatkih mišićnih ćelija oko folikula, slabljenja veza između granuloza ćelija, i slabljenja zida ovarijuma na mestu iznad Grafovog folikula zbog smanjenog protoka krvi

Question 21

Corpus luteum

Answer 21

• Nastaje diferenciranjem granuloza ćelija i ćelija teka
  interna - postaju granuloza-luteinske ćelije, odnosno
  teka-luteinske ćelije
• Zidovi folikula kolabiraju
• Prvo se formira corpus hemorrhagicum - javlja se minimalno krvarenje
• corpus luteum - privremena endokrina žlezda
• Šupljinu folikula naseljava vezivno tkivo

Question 22

Granuloza-luteinske ćelije i teka-luteinske ćelije

Answer 22

Granuloza luteinske ćelije
~ 30 μm
u centru corpus luteum

Teka luteinske ćelije
~ 15 μm
tamnije se boje
locirane periferno

Question 23

Odlike steroidogenih ćelija

Answer 23

Porast vaskularizacije.
Sinteza progesterona i estrogena –
priprema uterusa za implantaciju
embriona
pravo i lažno žuto telo

Question 24

Corpus albicans

Answer 24

Nastaje posle autolize ćelija lažnog žutog tela
Nestaje postepeno tokom nekoliko meseci
Sastoji se od gustog neorganizovanog vezivnog tkiva

Question 25

Folikul u atreziji

Answer 25

Folikul koji ne završi razviće.
Ako je folikul na ranom stupnju, oocita i folikularne/granuloza ćelije podležu apoptozi i resorpciji, u uklanjanje ostataka uključuju se i makrofagi.
Atretični folikul na kraju biva zamenjen vezivnim tkivom korteksa.

Question 26

Ovidukti (jajovodi)
Anatomski regioni
Funkcija

Answer 26

Parni cevoliki organi koji prihvataju jajnu ćeliju posle ovulacije. 
Anatomski regioni:
	- infundibulum sa fimbrijama
	- ampula – mesto fertilizacije
	- istmus
	- intramuralni region

Funkcija:
- transport spermatozoida
- transport jajne ćelije
- sredina u kojoj se odvija oplođenje
- sredina u kojoj se razvija embrion do 
  stupnja morule

Question 27

Histološka organizacija zida jajovoda

Answer 27

- mukoza
	jednoslojni cilindrični epitel
	lamina propria
- glatka muskulatura 
 	unutrašnji kružni sloj
	spoljašnji uzdužni sloj
- serosa
 	peritoneum i tanak sloj
	vezivnog tkiva

U epitelu se nalaze trepljaste ćelije, sekretorne ćelije i bazalne ćelije.
Trepljaste ćelije su zastupljenije u infundibulumu i ampuli, a sekretorne u istmusu.

Epitel podleže cikličnim promenama u skladu sa varijacijama nivoa hormona - estrogeni podstiču razvoj cilija (transport), progesteron povećava broj sekretornih ćelija (hranljive materije namenjene embrionu).

Question 28

Uterus

Answer 28

Kruškoliki organ smešten u karličnoj šupljini. Prima embrion na stupnju morule i obezbeđuje sredinu u kojoj se odvija dalji razvoj ploda. Anatomski, uterus se sastoji od fundusa, korpusa, istmusa i cerviksa.

Question 29

Histološka organizacija zida:

Answer 29

endometrijum (mukoza) Epitel mukoze je cilindrični
jednoslojni epitel ispod kojeg je lamina propria
miometrijum- najdeblji sloj zida uterusa, dobro je
prokrvljen i sadrži snopove glatkih mišićnih ćelija
između kojih se nalazi vezivno tkivo
perimetrijum – tanak sloj veziva i mezotel

Endometrijum:
Jednoslojni cilindrični epitel
- sekretorne ćelije
- trepljaste ćelije

• uterusne žlezde - proste, ili jednostavno granate tubularne žlezde koje sadrže uglavnom sekretne ćelije

Question 30

Stratum functionale i stratum basale

Answer 30

Endometrijum se sastoji od dve strukturne i funkcionalne zone - stratum functionale (uklanja se tokom menstruacije) i stratum basale (ne uklanja se, služi za regeneraciju). Stratum functionale podleže cikličnim promenama tokom menstrualnog ciklusa – proliferaciji i degeneraciji. Stratum functionale i stratum basale krv dobijaju preko ogranaka uterusne arterije. Spiralne arterije koje se nalaze u gornjem delu stratum basale i ulaze u stratum functionale odgovaraju na pad ovarijalnih hormona (posle propadanja „lažnog žutog tela“) povremenim, najpre kratkotrajnim, a zatim sve dužim kontrakcijama zida čime se smanjuje dotok krvi u stratum functionale i na kraju izaziva njegovo propadanje usled ishemije (menstruacija). Tokom menstrualnog krvarenja, krv otiče uglavnom iz oštećenih venskih sudova dok su zidovi arterijskih sudova tokom tog perioda uglavnom kontrahovani; odstranjuje se kompletan stratum functionale.

Question 31

Cerviks

Answer 31

Mukoza

• jednoslojnog cilindričnog epitela koji leži na lamina propria
• sadrži velike granate mukus-produkujuće cervikalnie žlezde
• ka vagini, epitel prelazi u višeslojni pločasti.
• ne podleže cikličnim promenama tokom menstrualnog ciklusa, ali se sekret cervikalnih žlezdi menja

Cervikalne žlezde
- podležu funkcionalnim promenama
vezanim za transport spermatozoida

Question 32

Vagina

Answer 32

ne sadrži žlezde 
 mukoza – VPNE i lamina propria sa limfocitima i 
 neutrofilima
 mišićni sloj – kružni i uzdužni mišići
 adventicija