Hoorcollege 13 + 14 Hypercortisolisme (Cushing + PPID )

Question 1

In welk orgaan wordt cortisol geproduceerd?

Answer 1

In de bijnier

Question 2

Hoe is de bijnier opgebouwd van binnen naar buiten?

Answer 2

Bijniermerg, zona reticularis, zona fasiculata, zona glomerulosa, kapsel

Question 3

Welke hormoon wordt in het bijniermerg geproduceerd?

Answer 3

Catecholamines: (nor)adrenaline

Question 4

Welk hormonen worden er in de zona reticularis geproduceerd?

Answer 4

Androgenen (sekshormonen)

Question 5

Welke hormonen worden er in de zona fasiculata geproduceerd?

Answer 5

Glucocorticoïden: cortisol

Question 6

Welke hormonen worden er in de zona glomerulosa geproduceerd?

Answer 6

Mineralocorticoïden: aldosteron

Question 7

Waar wordt ACTH (adrenocorticotroop hormoon) gevormd?

Answer 7

De voorste en middelste kwab van de hypofyse

Question 8

Wat zijn de belangrijkste hormonen voor de stimulatie van ACTH afgifte?

Answer 8

CRH (corticotropin-releasing hormone) en AVP (arginine-vasopressine)

Question 9

Waaruit worden bijnierschorshormonen gevormd?

Answer 9

Cholesterol

Question 10

Wat gebeurt er na synthese met de bijnierhormonen?

Answer 10

Bijniercellen kunnen de hormonen niet opslaan, ze worden uitgescheiden en grotendeels gebonden aan transporteiwitten

Question 11

Door welk hormoon vindt de terugkoppeling binnen het hypothalamus-hypofyse-bijnierschorssysteem plaats? En waar vindt deze terugkoppeling plaats?

Answer 11

Cortisol heeft een negatieve feedback op de hypofysevoorkwab en de hypothalamus

Question 12

Hoe wordt de productie en afgifte van aldosteron met name geregeld?

Answer 12

Het circulerend volume (RAAS) en door de plasma kalium concentratie. Daarnaast leidt ook een acute stijging van de plasma ACTH concentratie (zoals bij stress) tot een verhoogde afgifte van aldosteron

Question 13

Wat is hypercortisolisme (syndroom van Cushing)?

Answer 13

De lichamelijke en biochemische veranderingen die het gevolg zijn van een chronische glucocorticoïd overmaat

Question 14

Wat zijn de klinische bevindingen bij het syndroom van Cushing?

Answer 14

Toename buikomvang, vergrote lever, dunne huid (door afbraak van eiwitten), PU/PD (negatieve terugkoppeling dus minder ADH –> secundaire diabetes insipidus), polyfagie (als er verminderde eetlust is, is er geen sprake van Cushing), verminder uithoudingsvermogen, diabetes mellitus (type 3), kaalheid

Question 15

Wat is de ddx van Cushing?

Answer 15

Iatrogeen: behandeling met steroïden
Hypofyse-afhankelijke hypercotisolisme (85%): voorkwab tumor, middenkwab tumor
Functionele bijnierschorstumor (15%): adenoom, carcinoom

Question 16

Wat zien we aan de bijnieren bij een hypofyse-afhankelijke hypercortisolisme?

Answer 16

Bilateraal vergrote bijnieren door de aanwezigheid van veel ACTH

Question 17

Wat zien we aan de bijnieren bij een bijnierschorstumor?

Answer 17

1 vergrote bijnier en 1 verkleinde bijnier

Question 18

Wat doet de ACTH concentratie bij een hypofyse tumor?

Answer 18

Deze is hoog

Question 19

Wat doet de ACTH concentratie bij een bijnierschorstumor?

Answer 19

Deze is laag

Question 20

Hoe kan de diagnose Cushing gesteld worden?

Answer 20

Corticoïd/creatinine ratio in de urine, lage-dosis dexamethason suppressie test, (ACTH stimulatie test

Question 21

Hoe kan je tussen de soorten Cushing differentiëren?

Answer 21

Hoge-dosis dexamethason suppressie test, plasma ACTH concentratie, diagnostische beeldvorming

Question 22

Welke therapie is er voor Cushing?

Answer 22

Chirurgie: hypofysectomie, adrenalectomie
Medicamenteus: O,p-DDD (destructie bijnierschors), trilostane (vetoryl)
Bestraling van de hypofyse

Question 23

Wat voor tumor en waar bevindt deze tumor zich bij PPID?

Answer 23

Adenoom in de pars intermedia van de hypofyse (hypofysemiddenkwab)

Question 24

Hoe ontstaat het adenoom in de pars intermedia bij PPID?

Answer 24

De remmende invloed vanuit de hypothalamus valt weg door een tekort aan dopamine, hierdoor kunnen de cellen in de pars intermedia gaan woekeren

Question 25

Welke hormonen worden er in overmaat geproduceerd bij PPID?

Answer 25

ACTH, alfa-MSH en beta-endorfine

Question 26

Wat zijn de symptomen van PPID?

Answer 26

Hypertrichosis (lange krullende vacht), hoefbevangenheid (als er sprake is van insuline disregulatie), spierverlies (met name op de rug), herverdeling van vet (boven de ogen), sloomheid, hyperhydrosis (overmatig zweten vaak op 1 plek), gevoelig voor infecties, PU/PD, narcolepsie/epilepsie, blindheid (door druk op de hersenen), verminderde respons op pijn, toegenomen eetlust, melkgift, infertiliteit, degeneratie tussenpees

Question 27

Op basis waarvan wordt de diagnostiek van PPID gedaan?

Answer 27

De klinische symptomen gecombineerd met een basale plasma ACTH meting. Ook kan er een TRH stimulatie test (dat hyperreactiviteit van de pars intermedia aantoont) of de dexamethasonsuppressietest (die in tegenstelling tot bij gezonde paarden bij PPID paarden niet leidt tot een daling van de plasma cortisolconcentratie)

Question 28

Wat is een nadeel van de dexamethasonsuppressietest bij het paard?

Answer 28

in sommige gevallen kan de test resulteren in hoefbevangenheid

Question 29

Waaruit bestaat de behandeling van PPID?

Answer 29

Dagelijks levenslang toedienen van een dopamineagonist dat de hormoon productie in het pars intermedia (tijdelijk) onderdrukt en symptomen vaak grotendeels laat verdwijnen

Question 30

Wat is de prognose van paarden met PPID?

Answer 30

Infaust, omdat de aandoening progressief verloopt en het technisch (nog) niet mogelijk is de goedaardige neoplasie in de hypofyse chirurgisch te verwijderen

Question 31

Waardoor ontstaat vaak polyurie bij honden met Cushing?

Answer 31

Verminderde secretie van ADH

Question 32

Waarom treedt er vaak diabetes mellitus op bij een kat met het syndroom van Cushing?

Answer 32

Het ontstaat mede omdat cortisol de gluconeogenese stimuleert en leidt tot insulineresistentie

Question 33

Hoe zorgt Cushing voor PU/PD?

Answer 33

Cortisol heeft een remmende werking op de afgifte van ADH. Minder ADH betekent minder water resorptie in de nieren wat leidt tot meer plassen en dus meer drinken

Question 34

Moet je dieren waarbij de bijnier verwijderd is supplementeren en zo ja met wat?

Answer 34

Er is nog 1 bijnier aanwezig, deze produceert echter geen cortisol. deze dieren moet je gedurende 6 weken afbouwend cortisol geven. Zo heeft de niet functionele bijnier tijd om functioneel te worden

Question 35

Moeten dieren die chemotherapie als behandeling zijn ondergaan gesupplementeerd worden en zo ja waarmee?

Answer 35

Bij chemotherapie worden de bijniercellen vernietigd. Deze dieren moeten behandeld worden met aldosteron en cortisol

Question 36

Moeten dieren die een hypofysectomie zijn ondergaan gesupplementeerd worden en zo ja waarmee?

Answer 36

Er moet hormoon therapie gegeven worden aan deze dieren. Ze moeten levenslang cortisol en schildklierhormoon krijgen (geen TSH uit de hypofyse meer dus geen schildklierhormoon). Ook moet ADH gegeven worden (soms krijgen de zenuwen weer functie dus dan hoeft het maar tijdelijk)