Hoofdstuk 6 (blz. 131-153)

Question 1

Hoe kan een volgende bosgeneratie tot stand komen?

Answer 1

Door natuurlijk of kunstmatig te verjongen

Question 2

Wat houdt kunstmatig verjongen in?

Answer 2

Jonge bomen of struiken worden aangeplant of er wordt zaad gestrooid

Question 3

Wanneer is individuele aanplant gewenst?

Answer 3

Wanneer men mengbomen of zaadbronnen in wil brengen

Question 4

Beschrijf natuurlijke verjonging

Answer 4

Hierbij vestigen bomen of struiken zich door het kiemen van gevallen zaden en het doorgroeien van zaailingen. Dit kan spontaan, maar ook gestimuleerd worden door verjongingskap of terreinvoorbereiding.

Question 5

Welke vier manieren van natuurlijke verjonging kan plaatsvinden?

Answer 5

1. Wortelopslag (uitlopers groeien vanuit de wortel)
2. Afleggers (een levende tak buigt naar de grond en maakt wortels op de plek waar hij de minerale bodem raakt)
3. Stekken (wortels uit een afgebroken tak)
4. Zaad (vanaf manbare leeftijd dragen bomen en struiken zaad dat door wind, water, dieren wordt verspreid

Question 6

Welke stappen omvat de vestiging van natuurlijke verjonging?

Answer 6

Zaadzetting
Zaadval
Kieming
Overleving zaailingen
opgroei

Question 7

Waar hangt de dichtheid van natuurlijke verjonging vanaf?

Answer 7

Van zaadzetting, verspreidingswijze, verspreidingsafstand en de periode van zaadval.

Question 8

Wat zijn mastjaren?

Answer 8

Boomsoorten die enkel om de zoveel jaar zaad dragen, zoals beuk en Douglas. Andere soorten zetten elk jaar voldoende zaad om tot natuurlijke verjonging te leiden.

Question 9

Welke bomen kunnen alleen door dieren tot ver buiten de kroonprojectie worden verspreid?

Answer 9

bomen met zware zaden zoals de eik en beuk. Andere zaden worden vaak door de wind verspreid. Zaden van els, populier en wilg worden naast wind ook door water verspreid.

Question 10

Bij welke soorten komt natuurlijke verjonging niet of moeilijk van de grond? En waarom?

Answer 10

Adelaarsvaren, bochtige smele, pijpenstrootje, bosbes, braam en brandnetel. Bij een dikke mat van dergelijke soorten kiemen de zaden moeilijk. Ook de overlevingskans is klein door gebrek aan licht en uitdroging.

Question 11

Wat is nog meer een sterk bepalende factor voor het slagen van natuurlijke verjonging?

Answer 11

Wild. Bij kieming zijn muizen, konijnen en hazen de dreiging. Reeën en herten hebben nog langer een negatieve invloed op de kwaliteit en samenstelling van nat. verjonging als gevolg van vraat-, veeg-, schil-, en slagschade.

Question 12

Welke rol speelt licht in de kieming en overleving van zaailingen?

Answer 12

Overleving hangt af van de lichtbehoefte van de te verjongen soorten en de hoeveelheid licht die door het kronendak valt.

Question 13

Waar hangt de hoeveelheid licht die door een kronendak valt vanaf?

Answer 13

1. Van de boomsoort en de sluiting van de kroon- en struiklaag.
   Beuk laat weinig licht door, berk laat veel licht door. Gaten in het kronendak kan duiden op het natuurlijk wegvallen van een boom door ziekte, plagen of ouderdom, storm en brand.
2. Beheer!
   Voor lichtboomsoorten worden grotere gaten gemaakt terwijl schaduw verdragende soorten zich prima ontwikkelen bij minder licht.

Question 14

Welke aspecten zijn van belang bij het voorspellen van natuurlijke verjonging?

Answer 14

de bosbeheerder moet in het veld talloze aspecten beoordelen zoals vegetatie, beschikbaarheid van moederbomen, mastjaren, lichtomstandigheden en wilddruk.

Question 15

Welke besturingsinstrumenten hebben beheerders in handen om hoeveelheid en samenstelling van de natuurlijke verjonging te beïnvloeden?

Answer 15

1. beïnvloeden van hoeveelheid licht door kap
2. creëren van gunstig zaadbed door terreinvoorbereiding
3. uitvoeren van bekalking of bemesting
4. Goedplannen van verjonging

Question 16

Is licht of schaduw bepalend voor de groei?

Answer 16

Elke soort groeit het snelst in het volle licht, maar er zit een groot verschil in de mate waarin een boom- of struiksoort schaduw kan verdragen. Op basis van schaduwtolerantie worden soorten betiteld als lichtboomsoort, halfschaduwbooomsoort of schaduwboomsoort.

Question 17

Waar of niet waar?
Hoe hoger de schaduwtolerantie, hoe schaduwverdragender de soort is.

Answer 17

Waar (lichtboomsoorten verdragen schaduw het minst en zijn over het algemeen pionierssoorten zoals berk en grove den)

Question 18

Waar of niet waar?
Bomen en struiken hebben op een arme groeiplaats meer licht nodig dan op een rijke groeiplaats.

Answer 18

Waar. Hiernaast geldt dat de meeste soorten in de jeugd schaduwtoleranter zijn dan op latere leeftijd.

Question 19

Waarom heeft de term lichtboomsoort of schaduwboomsoort een dubbele betekenis?

Answer 19

Omdat de hoeveelheid licht die een bladerdak passeert, ook wordt beoordeeld door deze termen. Schaduwboomsoorten laten 10% door, lichtboomsoorten 20 - 30 %.

Question 20

Door welke natuurlijke omstandigheden wordt de hoeveelheid licht onder een bos beïnvloed?

Answer 20

Door ziekten, plagen, ouderdom, storm, brand, wisselende grondwaterstanden ed. De natuurlijke dynamiek, op storm, ziekten en plagen na, is grotendeels verdwenen. kap is daardoor een belangrijk sturingsinstrument. Hiermee wordt de groei en de mogelijkheden voor verjonging bepaald.

Question 21

Uit welke twee componenten bestaat beschikbaar licht voor verjonging?

Answer 21

1. Direct licht dat direct van de zon po de verjonging valt door een opening in het kronendak
2. Diffuus licht dat gefilterd door de kroonlaag van het bos op de verjonging valt.

Question 22

Welke voordelen heeft diffuus licht voor de kwaliteit van verjonging? (tot hoogte van 3-6 meter)

Answer 22

1. Zijtakken gaan meer horizontaal afstaan; takken komen daardoor eerder in schaduw en worden dan ook eerder afgestoten. (Snelle stamreiniging leidt tot een hogere houtkwaliteit.
2. Diffuus licht onderdrukt de groei van concurrerende, lichtminnende vegetatie van bijvoorbeeld bramen en brandnetel.
   Direct licht is beter voor de verdere groei.

Question 23

Hoe kan het zaaibed ten gunste worden beïnvloed?

Answer 23

Door terreinvoorbereiding

Question 24

Waarom wordt diepe grondbewerking niet meer toegepast?

Answer 24

Het zet de trage bodemontwikkeling meestal weer op nul, verstoord het bodemleven en de nutriëntenvoorraad, en het kost veel.

Question 25

Wat houdt ondiepe bodembewerking in?

Answer 25

Hierbij wordt de minerale grond blootgelegd. De vegetatiezode en strooisellaag worden opzij gelegd, naar beneden gewerkt of gemengd met de bovenlaag van de minerale grond.

De concurrentie om licht, zonwarmte, water en voedingsstoffen tijdens en direct na kieming wordt zo sterk verminderd.
Kans op snelle kieming, snel wortelen in de minerale bodem en zo de 1e zomer doorkomen wordt vergroot.

Question 26

Wat is het nadeel van bodembewerking?

Answer 26

1. De strooisel- en vegetatielagen beschadigen, en daarmee de afhankelijke flora en fauna.
2. De mineralisatie van de humuslaag kan versnellen; uitspoeling van nutriënten kan plaatsvinden
3. het kan tot bodemverdichting leiden

Question 27

Hoe kan onbewust de minerale bodem vrijgelegd worden?

Answer 27

Door het pleksgewijs verplaatsen van de houtoogst. Zeker bij het uitslepen van langhout. Soms wordt al voldoende minerale grond blootgelegd, waardoor extra maatregelen niet nodig zijn.

Question 28

Noem voorbeelden van werktuigen voor terreinbewerking (aanbouwtuig)

Answer 28

Schijveneg
Schijfsleuventrekker
Kulla/Kulloo
Bosfrees
Disc trenchers
Cultuurploeg
Minikraan
Vierschijfenvarenploeg (Adelaarsvaren)
(p.140)

Question 29

Wat is de functie van bekalking?

Answer 29

Het tegengaan van bodemverzuring

Question 30

Wanneer wordt bemesting overwogen?

Answer 30

Als de gehalten aan voedingsstoffen lager liggen dan de optimale waarden

Question 31

In welk jaar is het verstandig om de verjongingskap en/of de terreinvoorbereiding uit te voeren?

Answer 31

In een jaar waarin voldoende zaad gaat vallen. Met een verrekijker kan de zaadzetting gecontroleerd worden. Terreinvoorbereiding kan het best vlak voor of direct na de zaadval uitgevoerd worden. In het laatste geval is het gunstig t.o.v. predatie. Met de juiste timing kan je sturen op soortensamenstelling.

Question 32

Door welke 3 dingen wordt de groeiplaats van een bos gekarakteriseerd?

Answer 32

bodemtype
waterhuishouding
(micro)klimaat

Question 33

Welke soorten kunnen op een groot aantal groeiplaatsen groeien? En welke niet?

Answer 33

Eik en berk zijn flexibel. Zoete kers en linde zijn kritischer

Question 34

Hoe kunnen groeiplaatsverschillen in het terrein worden herkend?

Answer 34

Door reliëf, groei en vitaliteit van bomen en de aanwezigheid ban struiken en kruiden. Deze hebben zich vaak spontaan gevestigd op geschikte groeiplaatsen.

Biezen -> stagnerend grondwater
Brandnetels / gewone vlier op voedselarme bodems -> indicatie van verstoring en een overmatige beschikbaarheid van stikstof en/of fosfor.

Question 35

Hoe werd er traditioneel geplant? En hoe nu?

Answer 35

vroeger werd vlaktegewijs geplant, tegenwoordig veel groepsgewijs of individueel, met het oog op ecologie en beleving. Door ook te variëren in soort, plantverband en type plantmateriaal ontstaat een grote diversiteit aan bosbeelden en structuren.

Question 36

Hoe gaat groepsgewijs planten in zijn werking t.b.v. kwaliteitshout?

Answer 36

Dergelijke groepen van 10-40 bomen worden ook wel kloempen of nesten genoemd. Doel: in de toekomst 1 toekomstboom. De bomen eromheen beschermen tegen wildvraat en zorgen ervoor dat bij werkzaamheden verjonging niet onder de voet wordt gelopen, en het bevordert de natuurlijke stamreiniging van het beste exemplaar. De ene boom zal uiteindelijk als toekomstboom worden behandeld en herkend.

Question 37

Hoe wordt geschiktheidsbeoordeling gedaan?

Answer 37

In jaren ‘70 door beoordelingstabellen op basis van bodemkaart, gwt, zuurgraad en vegetatietype. (methode voldoet wel, maar in de praktijk te moeilijk)
Daarna a.d.h.v. het ecologisch georiënteerde systeem van de PNV. (Niet realistisch)
Voor Vlaanderen is een actueel beoordelingssysteem beschikbaar (BOBO+)

Question 38

Wat speelt mee in de soortkeuze?

Answer 38

1. De soorten die uit de geschiktheidsbeoordeling naar voren komen
2. het doel voor de locatie (houtproductie, cultuurhistorie, ecologie)
3. Het type strooisel dat een boom- of struiksoort produceert.

Question 39

Wat is belangrijk als het doel houtproductie is?

Answer 39

Hoge productiviteit. De houtwaarde van een soort is belangrijk en van een aantal factoren afhankelijk (prijs, opbrengst ect.)

Question 40

Wat wordt verstaan onder uitheemse soorten?

Answer 40

Soorten die een bepaalde regio niet op eigen kracht hebben bereikt, maar door menselijk handelen er terecht zijn gekomen. Bij bomen en struiken is dit vaak bewust gedaan. Soorten die al eeuwen geleden gevestigd zijn, worden ook wel ingeburgerde soorten genoemd.

Question 41

Wat wordt verstaan onder inheemse soorten?

Answer 41

Soorten die van nature in onze regio voorkomen en zich na de laatste ijstijd op eigen kracht hebben gevestigd en gehandhaafd. Hierbij kan onderscheid worden gemaakt in de herkomst van genetisch materiaal. Als niet alleen de soort maar ook het genetisch materiaal van lokale herkomst is, wordt gesproken van autochtone herkomst.

Question 42

Hoe wordt autochtone herkomst bepaald?

Answer 42

Is het een oude groeiplaats? hoe oud is het individu en hoe ziet hij eruit? Zijn er historische aanwijzingen die een indicatie geven of plantsoen van deze soort als dan niet ingevoerd werd?

Question 43

Waarom is het belangrijk welk type strooisel een boom- of struiksoort produceert/

Answer 43

Door goed verterend strooisel ontstaat een dunne, maar waardevolle humuslaag. Zo’n mull humustype is van groot belang voor d bodemontwikkeling en de vestiging en instandhouding van een rijke bosflora en bodemfauna. Linde, gewone es, esdoorn, kers, wilg en populier leveren zo’n goede strooiselkwaliteit. Traag verterend strooisel hoopt zich op in een dikke strooisellaag (mor humustype), bijv. beuk, eik, berk en naaldbomen.

Question 44

Wat zijn voordelen van een hoge plantaantallen (aantal planten per hectare) voor houtkwaliteit?

Answer 44

1. natuurlijke stamreiniging voor de productie van kwaliteitshout. (opsnoeien kan ook)
2. er is meer selectiemogelijkheid bij zuiveringen en dunningen.
3. De opstand sluit eerder en het onkruid sterft af door lichtgebrek. Kosten van onkruidbestrijding dalen.

Nadeel: realisatie hoog plantaantal is duur; meer planten nodig. ook kan stamtalreductie nodig zijn waarvan de kosten niet worden gedekt.
(Is er geen houtproductie doel? Dan kunnen lagere plantaantallen gebruikt worden.)

Question 45

Hoe worden plantverbanden aangeduid?

Answer 45

De afstand tussen plantrijen en de afstand tussen planten in de rij vermeld. (Bij plantverband van 1,0 x 1,5 meter liggen de plantrijen 1 meter uit elkaar en staan de planten op 1,5 meter van elkaar.)

Question 46

Waar of niet waar?
Een plantverband gaat uit van strakke plantrijen terwijl in praktijk bij herbebossing door de aanwezigheid van stobben en takafval veelal met de hand in wild verband wordt aangeplant

Answer 46

waar

Question 47

Noem 5 verschillende type plantverbanden

Answer 47

1. vierkantsverband
2. rechthoeksverand
3. driehoeksverband
4. verschoven verband
5. wild verband

Question 48

Wat is een nadeel van wild planten?

Answer 48

Dat daardoor ook de onkruidbestrijding met de hand moet gebeuren.

Question 49

Waarom is het verstandig om niet overal kleinschalig te mengen, maar te variëren in het schaalniveau waarop gemengd wordt, van individuele menging tot menging op opstandsniveau?

Answer 49

Het mengen van bomen zorgt voor structuur variatie op dat schaalniveau. Maar die menging herhalen in alle opstanden over een grote oppervlakte levert meer van hetzelfde op (homogeen). Biodiversiteit en beleving zijn juist gebaat bij afwisseling en heterogeniteit op verschillende schaalniveaus.

Question 50

Wat zijn de voordelen van een gemengde opstand?

Answer 50

1. zorgt voor een stabieler en vaak ecologisch waardevoller bos
2. zorgt voor risicospreiding en flexibiliteit in het bosbeheer.

Question 51

Kunnen alle soorten individueel gemengd worden?

Answer 51

Nee, sommige soorten verdringen door hun groei andere soorten. vooral als de groeiritmes afwijken en als de snelst groeiende soort te veel schaduw veroorzaakt voor minder snel groeiende mengsoorten. Hierdoor kan in als in de dichte fase of vroege stakenfase natuurlijke ontmenging optreden (zelfdunning).

Question 52

Welke mogelijkheden zijn erom te voorkomen dat (te snel) ontmenging optreedt/

Answer 52

1. individueel mengen van soorten die elkaar niet verdringen
2. mengen van concurrentiekrachtige soorten in lage aantallen
3. het groepsgewijs mengen van soorten

Question 53

Welke aspecten spelen een rol in de concurrentie tussen individuele bomen?

Answer 53

1. hoogtegroei, vooral in jeugdfase
2. schaduwverdragend vermogen
3. lichtdoorlatendheid
4. omvang van de kroon
   voorbeeld: beuk. Deze verdringt de lichtbehoeftige eik.

Question 54

Welke soorten kunnen op droge zandgronden goed samen opgroeien?

Answer 54

groeve den en berk.

Question 55

Waarmee is douglas goed te mengen?

Answer 55

fijnspar en hemlockspar

Question 56

Welke soorten kunnen goed samen groeien op vruchtbare bodems?

Answer 56

gewone es, esdoorn, zoete kers, haagbeuk en linde.