Hoofdstuk 4: De lever Flashcards
anatomie lever
grootste interne orgaan (1,5 kg) net onder middenrif, produceert gal (galzouten voor de emulgatie van vetten), bestaat uit kwabben
bloedvoorziening lever
artery proper -> zuurstofrijk bloed
portal vein -> nutriënten, zuurstofarm bloed
vena cava -> terugvoer naar hart
hepatocyten functie
bewerken van bloed en afvoeren naar de centrale vene, secretie van gal in galcanaliculi en afvoeren naar de galwegen
opsomming functies lever
vertering, energiemetabolisme, metabolisatie&detoxificatie& excretie, biosynthese opslag
verteringsfunctie lever
productie van galzuren, galzouten, cholesterol, emulgatoren
energiemetabolisme functie lever
koolhydraten: glycolyse, glycogenese, glycogenese, glyconeogenese
eiwitten: trans en deaminering
vetten: vetzuur, galzuur, cholesterol, lipoproteïne synthese en ketogenese
detoxificatie functie lever
detoxificatie van endogene en exogene componenten in 2 fasen.
biosynthese functie lever
plasmaeiwitten, stollingsfactoren en erythropoïese vanaf 6 weken oud
opslagfunctie lever
glycogeen, lipoproteïnen, vet en wateroplosbare vitaminen, ijzer en koper
definitie bilirubine
metaboliet van het heemmetabolisme (bij beschadigde RBC wordt het Hb deels omgezet in bilirubine)
vormen bilirubine
geconjugeerde= directe, secretie in galcanaliculi, wateroplosbaar
ongeconjugeerde= indirecte= toxisch, onoplosbaar in water (heeft 2 propionzuurgroepen), transport gebonden aan albumine, opname door hepatocyten
stappen bilirubine metabolisme
- afbraak van heembevattende eiwitten (Hb, myoglobine, etc), hierbij komt ijzer, ongeconjugeerd bilirubine (bindt aan albumine) en globine vrij
- conjugatie van bilirubine in de lever
eigenschappen vrij bilirubine
zeer lipofiel, toxisch voor hersenen en bindt aan albumine
soorten levertesten
lektesten, membraanenzymen, synthesetesten, secretietesten, aanvullende testen (viraal etc), overige algemene testen
enzymen in het cytoplasme
ALT, AST en LHD
enzymen in mitochondrieën
AST
enzymen in ER
GGT
membraanenzymen
GGT en ALP
lektesten principe
AST en ALT, aminotransferasen= katalyseren de omzetting van AZ in alfa-ketozuren door overdracht van aminogroepen. bevinden zich in het cytoplasme. bij celbeschadiging stijgt hun concentratie in het bloed (normaal in de cel 1000x meer dan in bloed), niet leverspecifiek
cholestase
aandoening waarbij de gal niet kan overgaan van de lever naar het deodenum
ALP: voorkomen en ziekten
Alkalisch fosfatase, komt voor samen met GGT op en rond membranen. komt voor in lever, bot en placenta. verhoogd bij botziekten (enkel ALP verhoogd), en bij stuwing door cholestase
GGT: voorkomen en ziekten
GGT komt voor bij membranen en in microsomen. het komt voor in alle lichaamscellen behalve bot en spieren. verhoogde GGT niveaus enkel bij leveraandoeningen, niet bij bot
secretietest lever
verhoogde bilirubine niveaus in plasma, zowel geconjugeerd als ongeconjugeerd
synthesetesten lever
albumine is de meest voorkomende plasmaeiwit. belangrijk voor oncotische druk. daling in concentratie bij lever schade, geen goede acute fase merker want te hoge halfwaardetijd
INR is een typische acute fase eiwit want lage halfwaardetijd
overige testen lever
ammoniak wordt gevormd als eindproduct van AZ katabolisme. via ureumcyclus wordt het uitgescheiden. te veel ammoniak is zeer toxisch (leverfalen, cirrose, etc)
LDH (lactaatdehydrogenase) is een katalysator voor veel reacties (pyruvaat –> lactaat). ze komen voor in alle cellen dus niet specifiek voor de lever
geelzucht
opstapeling van bilirubine in de lichaam. elastine (in de huid en ogen) heeft een hoge affiniteit voor bilirubine
prehepatische geelzucht
verhoogde ongeconjugeerde bilirubine, hemolyse bloedcellen, verlaagde erythropoëse
intrahepatische geelzucht
verminderde conjugatie, hepatocellulaire schade, minder excretie, intrahepatische cholestase
posthepatische geelzucht
verhoogde geconjugeerde bilirubine, probleem met gal, andere oorzaak: galstenen, tumoren, infecties etc
neonatale geelzucht
verminderde UGT1A1 (Uridine glucuronosyl transferase), kunnen nog niet voldoende ongeconjugeerde bilirubine omzetten in geconjugeerde
neonatale geelzucht behandeling
fototherapie (zorgt ervoor dat ook ongeconjugeerde bilirubine uitgescheden kan worden, omzetten in foto-isomeren), wisseltransfusie
virale hepatitis
treed op als reactie op het hepatitis virus
ischemische hepatitis
shock-lever, als respons op te weinig bloed of te weinig zuurstof
toxische hepatitis
als reactie op geneesmiddelen (overdosis) of toxische stoffen, vorming van radicalen
auto-immuune hepatitis
auto-immuunantilichamen die zelf hepatitis veroorzaken
