Hoofdstuk 2.1: De atmosfeer: opbouw, straling en temperatuur Flashcards
wat is het belang van de atmosfeer? (4)
1) bevat zuurstof (ademhaling)
2) bescherming tegen meteorietinslagen
3) bescherming schadelijke straling (UV)
4) aangename temperatuur op aarde (natuurlijk broeikaseffect)
geef de opbouw van de atmosfeer
1) troposfeer (weersfeer) (0-10km)
→ weerselementen
2) stratosfeer (10-50km) + ozonlaag (15-35km)
→ aanmaak ozon + absorptie UV-stralen
3) mesosfeer (50-85km)
→ meteoren
4) thermosfeer (warmte- of ionsfeer) (85-500)
→ terugkaatsing radiogolven
→ poollicht
5) exosfeer (500-1000km)
→ deeltjes ontsnappen
hoe ontstaat ozon
ozon ontstaat onder invloed van uv straling. een O2 molecule valt uit elkaar waardoor je 2 afzonderlijke zuurstof atomen verkrijgt. deze zuurstof atomen zullen vervolgens binden aan een zuurstofmolecule waardoor je O3 of ozon krijgt.
wat is de rol van de ozonlaag?
de rol van de ozonlaag is om schadelijke uv-stralen tegen te houden die houdkakers en huidaandoeningen veroorzaken.
Wat is het ozongat boven Antarctica?
Hoe lossen we dit op?
CFK’S (drijfgas in spuitbussen, koelvloeistof, productie piepschuim) komen in de stratosfeer terecht. dit zorgt ervoor dat ozon sneller wordt afgebroken dan wordt aangemaakt → gat in ozonlaag.
het gebruik van CFK’S is nu verboden waardoor het gat zich langzaam lijkt te herstellen.
Hoe komt het dat er grote hoeveelheden ozon aanwezig zijn in de troposfeer (aardoppervlak) en waarom is dit schadelijk?
in stedelijke en industriële gebieden vormt het mengsel van schadelijke stoffen van verbrandingsmotoren onder invloed van de zon een smog waarin veel ozon aanwezig is. dit zorgt voor ademhalingsproblemen, oogirritatie en afsterven van plantencellen
wat is albedo?
hoeveelheid teruggekaatste straling die niet gebruikt werd (+-30%)
zie tekening pagina 6
zie tekening pagina 6
waarom is de hemel blauw en de wolken wit
gasmoleculen (kleiner dan de golflengte van het zichtbaar licht) verstrooien het zichtbaar licht. blauw licht, met een kortere golflengte zal meer verstrooid worden dan rood licht waardoor je een blauwe kleur krijgt.
waterdruppels (groter dan de golflengte van het zichtbaar licht) verstrooien het zichtbaar licht niet-selectief. zowel licht met een korte als lange golflengte wordt dus verstrooid waardoor je wolken als wit ziet.
wat is verticaal energietransport?
verticaal energietransport zorgt ervoor dat het aardoppervlak niet voortdurend warmer wordt en de atmosfeer niet voortdurend kouder. voor het verdampen van water is energie nodig, hiervoor wordt warmte onttrokken aan de atmosfeer waardoor die afkoelt. bij bevriezen of condenceren van water komt er energie vrij waardoor de atmosfeer opwarmt. de motor van deze cyclus is zonne-energie en zwaartekracht.
wat kan je vaststellen uit de temperatuurvariatie in de troposfeer?
welk mechanisme zit hierachter?
hoe hoger je gaat hoe kouder de temperatuur en hoe lager de luchtdruk.
adiabatische expansie: bij het stijgen van een luchtdeeltje is er geen energie-uitwisseling met de omgevende lucht. bij het stijgen neemt de luchtdruk af waardoor het luchtdeeltje zal uitzetten. deze expansie zorgt dat de inwendige energie daalt wat zorgt voor een temperatuurafname.
- bij droge lucht: 1°C per 100 meter
- vochtige lucht: 0,6°C per 100 meter
→ waterdamp condenseert → warmte vrij → temperatuurafname kleiner
wat is horizontaal energietransport?
de hoeveelheid stralingsenergie neemt af van de evenaar naar de polen toe. aan de evenaar (0°C-38°C) heb je een stralingsoverschot en aan de polen (38°C-90°C) heb je een stralingstekort. door middel van winden, zeestromingen en de hydrologische cyclus (verdampen en condenseren van water) zal het overschot aan warmte verspreid worden waardoor je een constante jaartemperatuur hebt.
waarom bepaalt de breedteligging de gemiddelde jaartemperatuur?
- rond de evenaar vallen de stralen loodrecht in waardoor je een grote lichtintensiteit hebt
- het licht moet een korte afstand door de atmosfeer afleggen waardoor minder zonnenstralen verloren gaan
aan de polen is dit omgekeerd
wat is statische inversie?
wanneer de onderste luchtlagen in direct contact komen met de afkoelende grond waardoor deze sneller afkoelen dan de bovenliggende luchtlagen (s’nachts koud)
wat is dynamische expansie?
wanneer koude lucht onder de warme lucht schuift.
