Hoofdstuk 2: Rechtsstaat

Question 1

Rechtsnormen

Answer 1

Gedragsregels die door de overheid wettelijk zijn vastgelegd

Question 2

Publiekrecht

Answer 2

Regelt de relatie tussen burgers en overheid (omvat o.a. strafrecht)

Question 3

Privaatrecht / Burgerlijk recht

Answer 3

Regelt hoe burgers onderling met elkaar omgaan (burgers zijn naast mensen ook bedrijven en verenigingen, m.a.w. rechtspersonen)

Question 4

Rechtsstaat

Answer 4

Systeem waarin burgers door grondrechten worden beschermd tegen machtsmisbruik en willekeur

Question 5

Rechtshandhaving

Answer 5

Staat zorgt ervoor dat we ons aan de wet houden

Question 6

Geweldsmonopolie

Answer 6

Overheid mag als enige geweld gebruiken om te handhaven

Question 7

Rechtsbescherming

Answer 7

Wetten beschermen ons tegen machtsmisbruik van de overheid

Question 8

Autoritaire staat

Answer 8

Staat waar één machthebber of kleine groep mensen bepalen wat de regels zijn en de macht hebben om politieke tegenstanders uit te schakelen en de bevolking rechten en vrijheden te onthouden

Question 9

Voorwaarden waaraan een rechtsstaat in ieder geval voldoet

Answer 9

1. Grondrechten zijn vastgelegd in grondwet
2. Verdeling van de macht
3. Legaliteitsbeginsel

Question 10

Grondwet

Answer 10

Document waarin staat wat de grondrechten van de inwoners zijn en hoe de staat is ingericht

Question 11

Grondrechten / Mensenrechten

Answer 11

Basisrechten die nodig zijn om een menswaardig bestaan te leiden

Question 12

Klassieke grondrechten

Answer 12

Rechten die de overheid moet garanderen en die je bij de rechter kunt afdwingen: recht of gelijke behandeling, vrijheid van godsdienst, vrijheid van meningsuiting, recht op onaantastbaarheid van het lichaam

Question 13

Sociale grondrechten

Answer 13

Rechten die de overheid niet kan garanderen maar waarvoor ze zich wel moet inspannen: recht op werk, gezondheidszorg en woonruimte

Question 14

Trias politica

Answer 14

Principe van machtsverdeling; scheiding van wetgevende macht, uitvoerende macht, rechterlijke macht

Question 15

Checks and balances

Answer 15

Systeem waarbij staatsmachten elkaar controleren

Question 16

Legaliteitsbeginsel

Answer 16

De overheid mag alleen de vrijheid van burgers beperken als die beperkingen in wetten zijn vastgelegd

Question 17

Rechtszekerheid

Answer 17

Alles wat de overheid doet moet een wettelijke basis hebben

Question 18

Misdrijf

Answer 18

Ernstig strafbaar feit, zoals diefstal mishandeling, moord, rijden onder invloed, hacken (maximale straf is levenslang, krijgt altijd een strafblad)

Question 19

Overtreding

Answer 19

Minder ernstige strafbaar feit, zoals fietsen zonder licht, wildplassen, vandalisme (maximaal een jaar gevangenisstraf, strafblad afhankelijk van strafbaar feit en hoogte van de straf)

Question 20

Procedure na misdrijf (2)

Answer 20

1. Politie doet onderzoek (sporen, zoeken, getuigen/slachtoffers horen, verdachten aanhouden)
2. Officier van justitie seponeert, doet zaak zelf af of stapt na de rechter

Question 21

Seponeren

Answer 21

Afzien van verdere rechtsvervolging

Question 22

Transactie

Answer 22

Verdachte betaalt een geldbedrag of krijgt een taakstraf

Question 23

Strafbeschikking

Answer 23

OM legt zelf een straf op als de schuld vast staat

Question 24

Onschuldvermoeden

Answer 24

Verdachte is onschuldig, totdat de rechter heeft vastgesteld dat het tegendeel is bewezen

Question 25

Doel van strafoplegging (5)

Answer 25

1. Wraak en vergelding
2. Afschrikking
3. Voorkomen van eigenrichting
4. Resocialisatie / Heropvoeding
5. Beveiliging van de samenleving

Question 26

Vrijheidsstraf

Answer 26

Gevangenisstraf, maximaal levenslang (na 25 jaar mogelijkheid om te verzoeken om vrijlating)

Question 27

Taakstraf

Answer 27

Bij jongeren werkstraf of gedragstraining. Bij volwassenen werkstraf (nuttig werk doen voor de samenleving)

Question 28

Bijkomende straf

Answer 28

Extra straf naast hoofdstraf, bijvoorbeeld intrekking rijbewijs, stadionverbod, beroepsverbod

Question 29

Voorwaardelijke straf

Answer 29

Als de dader zich tijdens de proeftijd aan bepaalde voorwaarden houdt, krijgt hij dit deel van de straf niet

Question 30

Strafrechtelijke maatregel

Answer 30

Maatregel om schade van misdrijf te herstellen of samenleving te beschermen, bijvoorbeeld schadevergoeding aan slachtoffer, terbeschikkingstelling (tbs)

Question 31

Jeugdstrafrecht

Answer 31

Voor jongeren van 12 t/m 17 jaar

Question 32

Adolescentenstrafrecht

Answer 32

Voor jongeren van 16 t/m 23 jaar, rechter kan kiezen tussen jeugdstrafrecht en volwassenenstrafrecht

Question 33

Mediation / Bemiddeling

Answer 33

Betrokkenen proberen hun conflict zelf op te lossen met behulp van een onafhankelijke bemiddelaar

Question 34

Burgerlijke rechtszaak

Answer 34

Geschil tussen burgers of bedrijven/verenigingen voorgelegd aan rechter

Question 35

Eiser

Answer 35

Degene die de zaak aan de rechter voorlegt

Question 36

Gedaagde

Answer 36

Degene van wie iets wordt geëist

Question 37

Dagvaarding

Answer 37

Schriftelijke mededeling aan een persoon dat hij voor de rechter moet verschijnen

Question 38

Verweer

Answer 38

Reactie van gedaagde op dagvaarding

Question 39

Vonnis

Answer 39

Beslissing van de rechter om een einde te maken aan een conflict

Question 40

Kort geding

Answer 40

Versnelde en vereenvoudigde procedure voor spoedeisende zaken

Question 41

Uitlokking

Answer 41

Politie verleidt een verdachte tot het plegen van een misdrijf waarvan niet vaststaat dat hij het anders ook had gedaan (in Nederland verboden)

Question 42

Jury

Answer 42

Groep burgers die namens de samenleving bepaalt of een verdachte schuldig is of niet

Question 43

Vrijheid van meningsuiting

Answer 43

Iedereen mag zeggen wat hij wil (“behoudens ieders verantwoordelijkheid volgens de wet”)

Question 44

Vrijheid van geloof

Answer 44

Iedereen is vrij om te geloven wat hij wil en zijn geloof te verspreiden

Question 45

Vrijheid van onderwijs

Answer 45

Iedereen mag een school oprichten en kan daarvoor geld krijgen van de overheid