Herexamen Flashcards
Wat zijn de 5 maatschappelijke sferen?
Staat Markt Gemeenschappen Civil Society Persoon
Wat zijn de 3 breuklijnen tussen de sferen?
Formeel/informeel
Non profit/profit
Publiek/privaat
Wat is de invloed van de staat op de private sfeer?
Ze bepaalt rechten en vrijheden van mensen.
Wat is de invloed van de staat op de marktsfeer?
- Ze geeft vorm aan omgevingsfactoren die kansen scheppen voor bedrijven.
- Ze reguleert/heft belastingen
- Ze besteedt sommige taken uit aan bedrijven.
Wat is de invloed van de staat op civil society?
Ze ondersteunt ze d.m.v. subsidies.
Wat is de invloed van de markt op de privésfeer?
Ze beperkt de keuzevrijheid van mensen.
Wat is de invloed van de markt op de staat?
Bedrijven lobbyen hun belangen bij de staat.
Wat is de invloed van de markt op civil society?
Middenveldorganisaties worden soms overgenomen door de markt.
Wat is het openbaar bestuur?
Het geheel van organisaties en activiteiten die gericht zijn op de besturing van de maatschappij.
Verschil output/outcomes
- output: input via conversie omgezet in actie en beslissingen
- outcomes: deze acties leiden via feedback tot nieuwe input
3 politiek-institutionele aspecten openbaar bestuur?
- Federale staatsstructuur
- Rechtsstaat
- Brede maatschappelijke omgeving
Op wat slaat het macroniveau?
Institutioneel: organisatie
Op wat slaat het mesoniveau?
Beleidsprocessen
Op wat slaat het microniveau?
Bedrijfsvoering
Klassieke liberaal-economische model:
Marktsturing is de regel, overheidsoptreden is de uitzondering; enkel wanneer de markt faalt.
Typologie van goederen:
- Publieke goederen
- Private goederen
- Tolgoederen
- Gemeenschappelijke gebruiksgoederen
Wat zijn publieke goederen?
= gemeenschappelijke consumptiegoederen met kleine mate van uitsluiting
Wat zijn private goederen?
= individuele consumptiegoederen met grote mate van uitsluiting
Wat zijn tolgoederen?
= gemeenschappelijke consumptiegoederen met grote mate van uitsluiting
Wat zijn gemeenschappelijke gebruiksgoederen?
Individuele consumptiegoederen met kleine mate van uitsluiting
Gevolg publieke diensten t.o.v. de maatschappij
- Dwingend, monopolistisch en onvermijdbaar
- Uitgebreid formele/ wettelijke beperkingen en toezicht
- Intensieve externe politieke invloed
Impact van publieke diensten op structuren binnen de publieke organisatie
- Veelvuldige, vage en conflicterende doelstellingen
- Overheidsmanager heeft politieke rol
- Publieke organisaties hebben te maken met ‘red tape’
Wat zijn ‘wicked issues’?
Verschillende beoordelingen van doelen, de weg ernaartoe, resultaten en de evaluatie
Wat is ‘red tape’?
Klaagt overdreven regelgeving aan. Wat voor de een overbodige bureaucratie lijkt, is voor de andere net een onmisbare bescherming.
Vormen van dienstverlening via het overheidsapparaat.
- alles in eigen beheer
- interne delegatie
- interne verzelfstandiging
- externe verzelfstandiging
Wat is interne delegatie?
Minister geeft beperkte operationele bevoegdheid voor taken van dagelijks bestuur over aan een verantwoordelijke ambtenaar.
Wat is interne verzelfstandiging?
Agentschap zonder rechtspersoonlijkheid krijgt een zeker vorm van autonomie, binnen de klassieke bureaucratie, om zaken te organiseren.
Wat is externe verzelfstandiging?
Agentschap met eigen rechtspersoonlijkheid en eigen raad van bestuur, op afstand van politici.
Vormen van dienstverlening door niet-overheidsinstellingen:
- Uitbesteding van taken of diensten aan private org.
- Non-profitorganisaties
- Privatisering
- Publiek - private samenwerking (PPS)
4 stereotypen over de overheid door Pollitt
- Publieke sector is minder efficiënt dan de private sector.
- De rol van de publieke sector houdt meer bemoeienis in.
- Overheidspersoneel moet politiek correct redeneren.
- De private sector kent concurrentie wat tot hogere efficiëntie leidt
De verschillende overheidsrollen
- Nachtwakersstaat
- Infrastructuurstaat
- Welvaartstaat
- Ondernemende staat
- Netwerkstaat
3 ‘founding fathers’ van de bureaucratie?
Wilson, Goodnow en Weber
Maatschappelijke condities infrastructuurstaat
2e ind. rev. heeft gezorgd voor een technologische revolutie; sterke corruptie: gunsten w uitgedeeld in ruil voor pol. steun
Maatschappelijke condities welvaartstaat
- maatschappelijke middenklasse
- toenemende verzuiling: netwerking met overheid
- Europeanisering
Rol van de overheid welvaartstaat
- welzijn van burgers
- maakbaarheidsideaal
- specialisatie en professionalisering
Maatschappelijke condities in de ondernemingsstaat
- economische crisis
- verzorgingsstaat was onbetaalbaar en kende veel misbruik
Rol van de overheid in de ondernemingsstaat
- oplossen legitimiteitscrisis
- cut-back management
Wat is ‘organizational slack’?
= een te grote en inefficiënte overheid
Wat is het neo-institutionalisme?
- individuen/organisaties hebben een reactieve rol
Wat zijn de maatschappelijke condities in de netwerkstaat?
- globalisering en identiteit wordt beïnvloed door informatisering en migratie
- nieuwe breuklijnen
Wat is de rol van de overheid in de netwerkstaat?
- Decentralisering
- Europeanisering
Wat is het postmodernisme?
De overheid moet enkel de condities creëren waarbinnen de maatschappij zich spontaan kan ontplooien.
7 kenmerken bureaucratie
- Werk: continue en geregelde basis
- Ambtstaken gekoppeld aan competenties
- Competenties zijn hiërarchisch gerangschikt
- Taken worden uitgeoefend volgens vaste regels
- Bestuursmiddelen zijn eigendom van de organisatie
- Ambtenaar kan t.a.v. zijn ambt geen eigendomsrechten doen gelden
- Schriftelijke akten
Kritiek op het bureaucratisch model
- Organisatie bleek minder rationeel dan theorie (dysfunties)
- Is niet altijd de gepaste organisatievorm
Wat is stratavorming?
Elke groep gaat een eigen leven leiden met eigen normen en waarden. Sommige groepen kunnen zo meer macht verwerven dan hun plaats in de hiërarchie zou laten vermoeden.
3 stappen New Public Management
- Privatisering
- Verzelfstandiging
- Private managementtechnieken
4 strategieën in hoe landen omgaan met NPM
- Maintain
- Modernize
- Marketize
- Minimal state
Dysfuncties van NPM
- Perverse effecten van prestatiefobie en -meting
- Probleem van de politieke verantwoordelijkheid in processen van verzelfstandiging
- Fragmentatie van de publ. sector en gebrek aan integratie en afstemming
- Grote transactiekosten en overhead/overload door systemen van management
- Verzwakking van publieke ethiek
- Gevolgen voor politiek-ambtelijke verhoudingen
Bijsturingen NPM
- Terugkomen op trend van verzelfstandiging (+meer coördinatie)
- Effecten van deregulering
- Specifieke meerwaarde van de overheid
- Trend naar meer governance
- Digital - Era Governance
Wat zijn de parlementaire controleorganen?
Comité P (politie) en Vast Comité I (inlichtingendiensten)
4 kwaliteitsmaatstaven voor een goed bestuur?
- Rechtmatig
- Doelmatig
- Democratisch
- Integer
Samenstelling van kabinetten?
Personeel v/ministers + experten in het veld
Wat betekent de partijpolitisering van de administratie?
- Sterke betrokkenheid van belangenorganisaties in onze samenleving
- Op veel beleidsdomeinen is de organisatie rond de minister opgebouwd
Waarvoor dient de ombudsman?
- Hij onderzoekt klachten van burgers over de werking van federale administraties
- Hij onderzoekt de werking v/d administratie op vraag v/d kamer
- Geeft aanbevelingen aan administratie & de Kamer
- Brengt verslag uit aan het parlement
De 4 groepen van instellingen van de federale overheid
- Federale en Programmatorische diensten
- Federale wetenschappelijke instellingen
- Openbare Instellingen van de Sociale Zekerheid
- Andere openbare instellingen
De Copernicushervorming
- Na verkiezingen 1999
- Legitimiteit politieke organisatie verhogen
- New Public Management
DOEL Copernicushervorming?
- Structuur: horizontale diensten
- Managementcultuur: afschaffing vast mandaat
- HRM-beleid: competentie staat centraal
- Nieuwe werkwijze: e-government