Hemato Flashcards
Hematopoez nedir , hangi CD kullanılır
Kemik iliğinde kök hücrelerin periferik kanda bulunan hücrelere mature olmasına hematopoez denir
— hematopoetik kök hücre klasik olarak CD34 pozitiftir
Eritropoietin ( EPO ) , granülosit-koloni stimüle eden faktör ( GCSF ) , trombopoietin ( TPO ) nedir
1) EPO : Temel üretim yeri böbrek olmakla beraber bir miktar karaciğer üretimide bulunur , eritroid progenitörlerde proliferasyon ve matürasyonu uyarır
Not ; serum konsantrasyonu hemoglobin ile ters ilişkilidir
2) GCSF : Nötrofil yapımını uyaran temel faktördür , üretimini temel uyaran TNF-a ve İL-1a gibi proinflamatuvar sitokinlerdir
3) TPO : Trombosit üretimini temel uyarandır, karaciğer , böbrek ve kemik iliği stromal hücreleri tarafından üretilir , TPO reseptörü olmayan çocuklarda 1-2 yaşında aplastik anemi gelişmektedir , bu nedenle sadece trombositlerin değil aslında tüm serilerin üretilmesinde etkin bir role sahip
İL-2 , İL-3 , İL-4 , İL-5 , İL-7 , İL-15 etkileri nedir
. İL-2 : lenfosit aktivasyonu
. İL-3 : myeloid seri üzerinde genel etkili
. İL-4 : B lenfositlerde İG sınıf çevrimi ( İgM»_space;> İgG gibi )
. İL-5 : eozinofil üretimi
. İL-7 : tüm lenfositlerin üretilmesinde etkili
. İL-15 : NK diferansiyasyonu
Not : kök hücre faktörü ve c-KİT reseptörü»_space; tüm hematopoez üzerinde major etkili , toklukları aplastik anemi yapabilir
2. Not : sitokinlerin çoğu JAK reseptörleri üzerinden etki gösterirler
EPO yan etkileri nedir
• Hipertansiyon ( en sık )
• Tromboz / Tromboembolik olaylar ( Hb>12 ise risk çok yüksek ) - ( en önemli yan etkisi )
• Saf eritroid aplazi
• Demir eksikliği ( EPO tedavi direncinin en sık nedeni )
• Bazı solid kanserlerde progresyon )
EPO , GCSF , TPO reseptör analoglarının klinik kullanımları nedir
- EPO : Epoetin alfa/beta ve darbepoetin , Böbrek yetmezliği , inflamasyon , kemik iliği nakli yada kanser kemoterapisine bağlı gelişen semptomatik anemilerde dışardan verilmesi aneminin düzeltilmesinde oldukça etkili , en önemli yan etkisi tromboz / tromboemboli olaylarıdır
- GCSF : Filgrastim, Pegfilgrastim , ve Lenograstim , kanser tedavisinde yüksek doz sitotoksik ilaç alan ve ciddi nötropenisi olan insanlarda nötropeni süresini kısaltmak ve ciddi enfeksiyon riskini azaltmak için kullanılır ve aynı zamanda hematopoetik kök hücre mobilizasyonunda kullanılır
- TPO : Eltrombopag ve romiplostim , steroid dirençli yada steroid sonrası nüks olan immün trombositopenilerde onay almışlar, aynı zamanda eltrombopag klasik tedaviye ( ATG+siklosporin ) dirençli aplastik anemide yada ilk basamak tedavide diğer ilaçlara ek olarak kullanılmaktadır
Pseudotrombositopeni nedir
Trombositopeni saptanan hastalarda mutlaka periferik yayma istenmeli , bazı hastalarda EDTA kaynaklı in vitro trombosit agregasyonu nedeni ile makina sayımı düşük gelebilir Pseudotrombositopeni, bu hastalarda trombosit kümeleri periferik yaymada görülür , sitratlı ( mavi kapaklı ) yada heparinli ( yeşil kapaklı ) tüp şle sayım yapılırsa genellikle doğru sonucu verir
Dev , küçük , agranüler ve normal trombositlerin eşlik edebileceği durumlar nedir
- Dev trombositler»_space; immün trombositopeni , bernard-soulier sendromu , MYH9 ilişkili hastalıklar ( May-hegglin anomalisi gibi )
- Küçük trombositler»_space; wiskott-aldrich sendromu
- Agranüler trombositler»_space; Gri platelet sendromu
- Normal trombositler»_space; kemik iliği yetmezlik sendromu
Auer rods ( auer body ) hangi durumda görülür
Akut myeloblastik lösemi
Sferosit ( küre şeklinde eritrosit ) , orak hücreler , hedef hücreler ( target ) ve Akantositler ( spur cell ) eşlik edebileceği durumlar nedir
Sferosit»_space; herediter sferosit , otoimmün hemolitik anemiler , clostridium perfringens , termal hasar
Orak»_space; orak hğcrelş anemi
Target»_space; Hemoglobinopatiler ( talasemi ) , Demir eksikliği anemisi
Akantosit»_space; karaciğer yetmezliği , a beta lipoproteinemi , hipotiroidi , McLeod sendromu , splenektomi
Ekinositler ( Burr cell ) , bazofilik noktalanma , Şiştosit ( parçalanmış eritrositler ) ve Howell Jolly cisimcikleri eşlik edebileceği durumlar nedir
Ekinositler»_space; böbrek yetmezliği , vit. E eksikliği , pirüvat kinaz eksikliği
Bazofilik noktalanma»_space; kurşun ve arsenik zehirlenmesi , sideroblastik anemiler , primidin 5’ nükleotidaz eksikliği , talasemiler , TTP
Şiştosit»_space; mikroanjiyopatik hemolitik anemiler ( TTP , HÜS, DİK ) ve mekanik hemolitik anemiler ( kapak hemolizi )
Howell Jolly cisimcikleri»_space; megaloblastik anemiler , hiposplenizm
Anemiye yaklaşım ?
Eritorsit kitlesindeki azalma , dolyaısıyla hemoglobin Hb kons. Azalma anemi olarak tanımlanır .
— erkeklerde Hb < 13.5 g/dl , kadınkarda < 12 g/dl anemi olarak tanımlanır
Not : gebelik ve konjestif kalp yetmezliğinde plazma volümunde meydana gelen artışlarda Hb ve Hematokrit Htc azalabilir ( psödoanemi )
Hemoglobin-oksijen disosiyasyonu eğrisi sola kayması ( oksijen afinitesinde artma ) hangi durumlarda olur
• Ph artışı ( bazik )
• sıcaklık düşüşü
• 2-3 DPG düşüşü
Hemoglobin-oksijen disosiyasyonu eğrisi sağa kayması ( oksijen afinitesinde azalma ) hangi durumlarda olur
• Ph düşüşü ( asidoz )
• sıcaklık artışı
• 2-3 DPG artışı
Methemoglobinemi nedir
Normalde Hb içerisindeki demirin oksijene reversibl bağlanabilmesi için Fe+2 olmalıdır , eğer demir +3 olursa oksijeni bağlayamaz ve bu oluşan hemoglobine methemoglobin denir .
**sitokrom b5 redüktaz ( Cb5r ) enzimi sayesinde methemoglobinler normal hemoglobine çevrilebilir , bu enzim yoksa konjenital methemoglobinemi oluşur
Endüstriyel toksinler ve lokal anestezik toksisitesine bağlı gelişebilir
— tedavisinde metilen mavisi, askorbik asit vit. C ve riboflavin kullanılabilir
Azalmış eritrosit üretimine giden anemilerin nedeni nedir
- Hb sentez defekti ( DEA , Talasemiler , kronik hastalık anemisi , EPO düşüklüğü )
- DNA sentez defektleri ( megaloblastik anemi , folat ve B12 eksikliği , DNA sentez inh. )
- Kök hücre defektleri ( aplastik anemi , lösemiler , MDS )
- Kemik iliği infiltrasyonu ( karsinom , lenfomalar , fibrozis , sarkoidoz , gaucher hastalığı )
- İmmün disregülasyonu ( aplastik anmei , saf eritroid aplazi )
Artmış eritrosit üretimine giden anemilerin nedeni nedir
- Akut kan kaybı
- Hemoliz ( intrensek ) :
• membran defekti ( sferositoz , eliptositoz )
• Hb defekti ( orak hücreli anemi )
• Glikoliz defekti ( piruvat kinaz eksikliği )
• oksidasyon defekti ( Glukoz-6-fosfat dehidrogenaz eksikliği ) - Hemoliz ( ekstrensek ) :
• immün ( sıcak antikorlu , soğuk antikorlu )
• mikroanjiyopatik ( TTP , HÜS , mekanik kapak hemolizi )
• infeksiyonlar ( clostridium perfringens , malaria ) - Hipersplenizm
Azalmış eritrosit üretimi ile artmış eritrosit yıkımı arasındaki farklar nedir
- Azalmış eritrosit üretimi :
• genellikle kazanılmış nedenler
• prezentasyon genellikle kronik
• retikülosit sayısı düşük/normal
• eritrosit indeksleri önemli ( MCV , MCHC ) - artmış eritrosit yıkımı :
• genellikle kalıtsal
• prezentasyon akut yada kronik
• retikülosit sayısı artar
• periferik yaymada eritrosit morfolojisi önemli
RDW normal , MCV düşük olan durumlar nedir
— kronik hastalık anemisi
— alfa ve beta talasemi
RDW normal , MCV normal olan durumlar nedir
— kronik hastalık anemisi
— akut kan kaybı
— böbrek hastalığı anemisi
RDW normal , MCV yüksek olan durumlar nedir
— siroz
— Aplastik anemisi
— kemoterapi , alkol
RDW yüksek , MCV düşük olan durumlar nedir
— demir eksikliği
— HbS-beta talasemi
RDW yüksek , MCV normal olan durumlar nedir
— Dimorfik anemiler
— siroz ( kronik KC hastalığı )
— myelodisplazi
— orak hücreli anemi
— erken dönem B12 , folat eksikliği
RDW yüksek , MCV yüksek olan durumlar nedir
— folat ve B12 eksikliği
— otoimmün hemoliz
— myelodisplazi
— siroz
— herediter sferositoz
— herediter enzimopatiler
EPO hangi durumlarda kullanılır
Kronik börbrek yetmezliği , kanser , ve HİV tedavisine bağlı anemiler , myelodisplastik sendrom tedavisinde eritrosit transfüzyonu sıklığını azaltmak ve semptomatik rahatlama sağlamak için kullanılabilir
»> tedavi esnasında Hb>12 olursa tromboz ve kardiyovasküler ölüm riski arttığı için tedaviye devam etmek için öncelikle Hb değerinin <12 olması beklenir
» EPO tedavi direncinin en sık nedeni demir eksikliği
Eritrosit transfüzyonu hangi durumlarda yapılır
Semptomatik ciddi anemilerin tedavisinde kullanılır , ASH ‘ya göre :
• ayaktan hastalar , yoğun bakım hastalara transfüzyon için Hb sınırı ( g/dl ) < 7
• kardiyovasküler hastalık , kalp cerrahi sonrası post-op dönem transfüzyon için Hb sınırı ( g/dl ) < 8
• akut koroner sendrom transfüzyon için Hb sınırı ( g/dl ) öneri yapabilmek için yeterli kanıt yok genelde < 8 tercih edilir
Splenektomi hangi durumlarda uygulanır
Herediter sferositozlu hastalarda küratiftir , immün kökenli hemolitik anemilerin çoğunda ve enzimopatilerde kullanılabilir , splenektomiden >= hafta öncesinde pnömokok , H.influenza tip B ve meningokok aşıları yapılmalı , eğer splenektomi acil olarak yapıldıysa aşılar operasyon üzerinden 2 hafta geçtikten sonra yapılabilir
Not : herediter stomatositoz hastalarında post-splenektomi tromboz riski çok yükseldiği için splenektomi kontrendikedir
Mikrositer / hipokrom anemiler nedir
• hemoglobin sentezinde meydana gelen herhangi bir defekt sonucunda Mikrositer / hipokrom anemiler meydana gelebilir
— Hemoglobin oluşumunda 3 temel komponent vardır :
1. Demir
2. Protoporfirinler ve HEM halkası
3. Globin proteini
Demir eksikliği anemisini anlat
Tüm dünyada en sık görülen anemi , en sık neden GİS kanamalarıdır ve yetersiz alımdır . Premenapozal çağdaki kadınlarda ise en önemli neden menstrual siklua kanamalarının fazla olması ( menoraji )
DEA nedenleri nedir
- Artmış ihtiyaç :
• infantil ve adölesan dönem
• gebelik
• EPO tedavisi - Demir kaybı :
• kronik kanama
• mens.
• kan bağışı - Azalmış alım / emilim
• yetersiz beslenme
• malabsorbsiyon ; çölyak , crohn
• cerrahi ; gastrektomi
• akut ve kronik inflamasyon
• TMPRSS6 mutasyonları ( oral demir dirençli demir eksikliği anemisi )
• çinko eksikliği
Demir metabolizması ve patofizyolojisi nedir
• insanlada total vucutta bulunan 4g demirin büyük kismi (yaklasik 2. 1g) Hb içerisinde. dir. Geriye kalan demirin büyük kismi karaciger (1000mg) ve retiküloendotelyal sistemde (600mg) depo halinde bulunur.
• Çok az bir demir (3mg-7mg) dolaşımda transferrine bagli olarak aktif olarak bulunur. Vücut demiri korumaya çalisir ve bu yüzden günde sadece 1-2 mg demir özellikle mukozal epitel dökülmesi ile atılır. Kadinlarda ayni zamanda menstrual siklus kanamalaryla da bir miktar demir ekstra atilir.
• Eritrositlerdeki demir +2 (ferröz) ve +3 (ferrik) form arasinda dinamik bir sekilde elektron tasir.
• Serbest demir hücre içerisinde birçok protein/enzimle redoks reaksiyonu verecegi için çok toksiktir. Bu yüzden ferritine bagli bir sekilde hem sitoplazma hem de mitokondrilerde depolanir. Nadiren hemosiderin olarak da depolanabilir.
