H7 Voortplanting en genetica

Question 1

ongeslachtelijke voortplanting

Answer 1

Een deel van het ouderorganisme laat los en groeit uit tot een nieuw individu.

Question 2

geslachtelijke voortplanting

Answer 2

Twee haploïde cellen versmelten (ontstaan na meiose)

Question 3

Stekken

Answer 3

Een deel van de ouderplant wordt zo behandeld dat er wortels en stengels met bladeren worden gevormd.

Question 4

Celkweken

Answer 4

Cellen worden van een groeipunt of blad van elkaar losgemaakt met behulp van het enzym pectinase.

Question 5

Regeneratie

Answer 5

Planten kunnen verwondingen en beschadigingen goed herstellen.

Question 6

parthenogenese

Answer 6

In een onbevrucht ei begint zich een embryo te ontwikkelen, voor uitkomen dood.

Question 7

zwellichamen

Answer 7

Sponsachtige structuren die volgepompt worden met bloed.

Question 8

spermacellen

Answer 8

In testes gemaakt, opgeslagen in (buizen van) bijballen en voor een gering deel ook in de zaadleiders, vlak voor uitmonding van zaadblaasjes.

Question 9

sterilisatie

Answer 9

zaadleiders afgebonden en deels verwijderd.

Question 10

menopauze

Answer 10

productie ß-oestradiol bij vrouw stopt volledig, waardoor invloed van testosteron groter wordt.

Question 11

gele lichaam

Answer 11

cellen die vanuit de wanden van het wondje, wat ontstaan is door openbarsten follikel, het wondje opvullen.

Question 12

innesteling

Answer 12

embryo komt in baarmoeder (dag 21) en dringt binnen in wand baarmoeder.

Question 13

weeën

Answer 13

Krachtige samentrekkingen van de baarmoederwand.

Question 14

Persweeën

Answer 14

Zeer krachtige spiersamentrekkingen in combinatie met persen.

Question 15

nageboorte

Answer 15

vruchtvliezen en deel van de placenta verwijderd en ‘geboren’.

Question 16

genoom

Answer 16

Al het erfelijke materiaal dat gezamenlijk in de chromosomen van een organisme aanwezig is.

Question 17

chromosoom

Answer 17

Een deel van het erfelijke materiaal (DNA) dat gewikkeld zit om bepaalde eiwitten (histonen).

Question 18

DNA

Answer 18

macromolecuul dat erfelijke informatie bevat in vrijwel alle bekende organismen, inclusief virussen (met uitzondering van RNA-virussen).

Question 19

gen

Answer 19

Een deel van een chromosoom waar een bepaalde eigenschap op ligt.

Question 20

locus

Answer 20

De locatie van een gen op een chromosoom.

Question 21

allel

Answer 21

De invulling van een gen, oftewel de variant van de eigenschap. Veelal zijn er twee mogelijkheden die worden aangegeven met een hoofdletter of een kleine letter.

Question 22

homozygoot

Answer 22

Van een bepaald gen zijn twee dezelfde allelen aanwezig in het genotype.

Question 23

heterozygoot

Answer 23

Van een bepaald gen zijn twee verschillende allelen aanwezig in het genotype.

Question 24

haploïd

Answer 24

Een individu of cel met slechts één exemplaar van ieder chromosoom.

Question 25

diploïd

Answer 25

Een individu of cel met twee exemplaren (homologen) van ieder chromosoom.

Question 26

genotype

Answer 26

Alle erfelijke eigenschappen die een organisme bezit in zijn genoom.

Question 27

haplotype

Answer 27

Alle erfelijke eigenschappen die een organisme bezit op één bepaald chromosoom.

Question 28

fenotype

Answer 28

Alle uiterlijke eigenschappen die een organisme vertoont. Het fenotype wordt bepaald door de genetische aanleg (het genotype) en de omgeving (milieufactoren).

Question 29

dominant

Answer 29

Wanneer het ene allel overheersend is over het andere allel. Komt bij een heterozygoot individu tot uiting in het fenotype. Een dominant allel wordt met een hoofdletter weergegeven.

Question 30

Recessief

Answer 30

Wanneer het ene allel ondergeschikt is aan het andere allel. Komt bij een homozygoot individu tot uiting in het fenotype. Een recessief allel wordt met een kleine letter weergegeven.

Question 31

onvolledig dominant

Answer 31

Het dominante allel is niet volledig overheersend over het recessieve allel. Het heterozygote genotype leidt tot een soort meng-fenotype dat tussen de homozygoot dominante en homozygoot recessieve fenotypes in ligt. De notatie is afwijkend: de eigenschap krijgt een letter en in superscript wordt het allel aangeduid.

Question 32

intermediair fenotype

Answer 32

Fenotype dat getoond wordt bij een individu met een heterozygoot genotype voor een bepaalde onvolledige dominante eigenschap.

Question 33

co-dominant

Answer 33

Wanneer beide allelen even sterk zijn en allebei in het fenotype tot uiting komen bij een heterozygoot genotype.

Question 34

multiple allelen

Answer 34

Wanneer van een gen meer dan twee allelen mogelijk zijn, kan het zijn dat er één allel recessief is en twee allelen dominant zijn, maar onderling even sterk. De notering: de eigenschap krijgt een letter en in superscript wordt het allel aangeduid.

Question 35

letaal allel

Answer 35

Een dodelijk allel. Veelal zijn deze recessief en dien je homozygoot te zijn voor het betrokken gen om de ziektes (letale factor) tot uiting te zien in het fenotype. Wanneer je er heterozygoot voor bent word je een ‘drager’ genoemd en heb je kans dat je het doorgeeft aan je nageslacht en je dus moeite zult hebben om zwanger te worden. Zelden zijn letale allelen dominant, aangezien deze zichzelf uit de populatie selecteert.

Question 36

autosomaal

Answer 36

De eigenschap (of het gen) ligt niet op een geslachtschromosoom.

Question 37

geslachtsgebonden

Answer 37

De eigenschap (of het gen) ligt op een geslachtschromosoom.

Question 38

gameten

Answer 38

Geslachtscellen.

Question 39

zygote

Answer 39

Bevruchte eicel.

Question 40

p1-generatie

Answer 40

De generatie (eerste) ouders waarmee in een kruising gestart wordt. (P van parentes, Latijn voor ‘ouders’)

Question 41

f1-generatie

Answer 41

De eerste generatie nakomelingen in een kruisingsexperiment. (F van filius, Latijn van ‘zoon’)

Question 42

f2-generatie

Answer 42

De tweede generatie nakomelingen in een kruisingsexperiment, ontstaan uit een kruising van individuen uit de F1-generatie. (F van filius, Latijn voor ‘zoon’)

Question 43

monohybride kruising

Answer 43

Kruising waarbij slechts één gen betrokken is. Veelal bevat deze twee allelen.

Question 44

dihybride kruising

Answer 44

kruising waarbij twee genen betrokken zijn. Veelal bevatten zij ieder twee allelen.

Question 45

multi-hybride kruising

Answer 45

Kruising waarbij meer dan twee genen betrokken zijn..

Question 46

X-chromosomaal

Answer 46

De geslachtsgebonden eigenschap (of het gen) ligt op het X-geslachtschromosoom.

Question 47

Y-chromosomaal

Answer 47

De geslachtsgebonden eigenschap (of het gen) ligt op het Y-geslachtschromosoom.

Question 48

Mitochondriaal

Answer 48

De eigenschap (of het gen) ligt niet op chromosomen in de celkern, maar op het DNA in de mitochondriën: mitochondriaal DNA. Aangezien mitochondriën bij een zygote door de eicel wordt geleverd en niet door de spermacel, geeft de moeder altijd de eigenschap door.

Question 49

Wet van Handy-Weinberg

Answer 49

formule waarmee de allelfrequenties berekend kunnen worden, uitgaande van twee allelen voor één gen in een populatie.