H3: relationeel personalistisch model Flashcards
Waarom is zorgrelatie asymmetrisch?
Zorgontvanger: heeft zorg nodig om probleem op te lossen – ethisch appel – help mij
Zorgverlenger heeft kennis en vaardigheden om te helpen om dit probleem op te lossen
hierdoor ontstaat een ongelijke verhouding, machtsverhouding waarin zorgverlener meer macht heeft dan zorgontvanger
Zorgverlener wordt verantwoordelijk gesteld voor zijn/haar handelen als ze deze machtsongelijkheid gebruiken wordt relatie onethisch
verschil keuzevrijheid en keuzebekwaamheid
keuzevrijheid: keuze uit versch externe mogelijkheden bv je kan uit versch logopedisten kiezen
keuzebekwaamheid: mogelijkheid om keuze te maken, pasgeboren baby is nog niet keuzebekwaam en zou altijd snoepjes willen eten
door welke 3 factoren is de zorgrelatie asymmetrisch?
- Verschillende positie
- Verschillende rol
- Verschillende verantwoordelijkheid
waardoor machtsverhouding?
zorgverleners hebben meer macht door kennis, vaardigheden, positie, informatie
ondanks asymmetrie is relatie …
gelijkwaardig: als mens dezelfde waardigheid
wederkerig: betrokken op elkaar
wat is een ethische reflectie
= voortdurende wisselwerking tussen reflectie over waarden en normen en het eigen intuïtief moreel aanvoelen
3 soorten visie op zorgrelatie
1) relationeel
2) moderne
3) traditioneel
wat is traditionele visie
bepaald vanuit het perspectief van de zorgverleners
vanuit hun opleiding en engagement stellen de zorgverleners dat zij weten wat goed is voor de zorgontvanger
medisch paradigma?
ethische reflectie op zorg ontw vanuit traditie dat de zorgverleners alles in het werk stellen om de zorgontvanger te genezen
religieus paradigma
ondersteunt dit perspectief: onbaatzuchtige inzet voor de behoeftige medemens en de heiligheid van het mensenleven staan hierin centraal
Uit welk paradigma bestaat de traditionele visie?
1) traditioneel medisch paradigma
2) traditioneel religieus paradigma
Uit wat bestaat moderne visie?
1) emancipatorisch paradigma
2) maatschappelijk paradigma
wat is de moderne visie?
wat staat centraal?
= keuze wat goed is voor de zorgontvanger staat centraal
waarde van de autonomie en de eigen verantwoordelijkheid staan hier voorop
wat werd binnen de moderne visie ingevoerd om een asymmetrische relatie tegen te gaan?
geïnformeerde toestemming
moderne visie
vermaatschappelijking van de zorg?
zorgontvangers hebben recht om te participeren en het is de opdracht van de gemeenschap om zorgontvangers met hun beperkingen terug in de maatschappij op te nemen
veiligheid van de zorginstelling wordt omgeruild voor een plaats in de samenleving
moderne visie
economisering van de zorg
financiële middelen voor de zorgsector zijn schaars
regulering van de zorg
toenemende impact van regels, regelementen en protocollen
juridisering
wet regelt steeds meer de zorg en conflicten worden in toenemende mate door de wet aangepakt
relationele visie
wat is relationeel paradigma
wederzijdse verbondenheid, betrokkenheid en afhankelijkheid staan centraal
wat staat centraal bij relationeel paradigma?
- vertrouwen staat centraal
- gezamenlijke verantwoordelijkheid van alle betrokkenen (zorgverleners, zorgontvangers, naastbetrokkenen
- dialoog: samen spreken = de beste weg om verantwoordelijkheid op te nemen (dialoog Socrates Anonymus)
verschil tussen tijdlijn en ruimtelijn?
tijdlijn = historische weg die mensen afleggen tussen geboorte en hun dood
ruimtelijn = relationele spanning die mensen ervaren tussen hun individualiteit en hun verbondenheid
Wat zijn de 10 dimensies van de menselijke persoon?
1) Fysieke dimensie: lichamelijkheid van de mensen
2) Psychische dimensie: gevoelens, gedachten en motieven
3) Contextuele dimensie: cluster van familiale (3), sociale (4), relaties in maatschappelijke omgeving (5) samenleving en cultuur waarin mensen leven en al dan niet geïntegreerd zijn, materiële wereld (6) omvat materiële goederen die mensen nodig hebben en het eco systeem waarin ze leven, natuurlijke omgeving (7) verwijst naar natuur, kosmos, ecologische systeem
4) Existentiële/spirituele dimensie (8): mensen zijn spiritueel die zich vragen stellen omtrent de zin van het leven, oorsprong en bestemming, plaats mens-zijn in een groter geheel in een groter verhaal, verbondenheid: re)ligare: het leven krijgt een plaats binnen een groter zingevingsverhaal
5) Historische wezens (9) we leven in het heden, beïnvloed door het verleden, met verwachtingen voor de toekomst
Uit wat bestaat de ruimtelijn?
spanningsveld: jij als individu enerzijds en verbondenheid met anderen anderzijds
familiale relaties bv ouders
sociale relaties bv vrienden
maatschappelijke omgeving bv samenleving, cultuur
materiële omgeving bv economisch systeem
natuurlijke wereld bv ecologisch systeem
Uit wat bestaat tijdslijn?
mensen zijn historische wezens: leven op bepaald moment in de geschiedenis
we leven in het heden, beïnvl door het verleden en verwachting voor de toekomst
elk mens heeft levensverhaal
wat betekent de waarde zorgverlening
Zorgverlening is het antw van de zorgverleners op het ethisch appel van de zorgontvanger
–> ethisch appel gaat uit van behoefte of nood van de zorgontvanger, gaat vooraf aan de vrijheid van de zorgverleners
–> zorgverlener wordt verantw gesteld door zorgontvanger, maar zorgverleners hebben de vrijheid om op het appel in te gaan
wat betekent de waarde beschermwaardigheid
= bescherming van de waarden
uit wat bestaat beschermwaardigheid
1) Bescherming van leven zelf
2) Bescherming van fysieke en psychische integriteit
3) Bescherming van fysieke en psychische gezondheid
wat betekent de waarde autonomie
= zichzelf de wet stellen, eigen keuzes maken
Uit welke 3 zaken bestaat privacy?
Lichamelijke en ruimtelijke privacy
Geestelijke privacy
Privacy op vlak van informatie
wat betekent de waarde participatie
gevolg?
deelname aan het maatschappelijk leven of het gemeenschapsleven
hierdoor verhogen van autonomie en levenskwaliteit van de zorgontvanger
wat betekent de waarde rechtvaardigheid
middelen moeten eerlijk verdeeld worden volgens de behoeften van de mensen
wat betekent de waarde vertrouwen?
zorgverleners en zorgontvangers ku rekenen op de trouw van de ander en op wederzijdse verbondenheid
hoe staat vertrouwen aangeduid in het schema?
in dit schema: vertrouwen de verbindende waarde tussen de autonomie van de zorgontvanger en de zorgverlening door de zorgverleners –> wordt uitgedrukt door een boog
wat betekent de waarde solidariteit?
uitdrukking van verbondenheid in de relatie tussen versch partners in de gemeenschap
wat betekent de waarde duurzaamheid
zorgzaam omgaan met inzet van mensen, middelen en met het milieu
welke verantwoordelijkheden zijn er bij een dialoog van betrokkenen?
- zorgontvanger: eigen verantwoordelijkheid in zijn/haar leven
- naastbetrokkenen: sociale verantw
- zorgverleners: professionele verantw voor gezondheid en welzijn
- maatschappij: maatschappelijke verantw
wat bekom je door een dialoog?
verantwoordelijkheden op elkaar afstemmen en integreren om zo te komen tot gezamenlijk gedragen verantwoordelijkheid
geef de 10 grondhoudingen van een zorgverlener
1) aandacht, mildheid
2) betrokkenheid, respect
3) verantwoordelijkheid, wijsheid
4) integriteit, moed
5) responsiviteit, zelfreflectie
waarom is aandachtigheid en mildheid een grondhouding voor de zorgverlener?
aandachtig voor het perspectief van de ander: gevoelens, gedachten, motieven
zonder openheid ku de vraag of wens van zorgontvanger niet opvangen
mildheid: vriendelijk, onbekrompen, genereus, niet veroordelend tegenover ZON staan
betrokkenheid en respect als grondhouding
geloofwaardig en betrouwbaar als zorgverlener
erkenning: bevestiging van de ander
wat is erkenning
bevestigen van deze ander in zijn/haar waardigheid
wat is responsabilisering
grondhouding om aan andere keuzevrijheid te geven en zijn/haar verantw te bevorderen
wat is waarachtigheid
eerlijkheid
wat is integriteit
= grondhouding van eerlijkheid en onomkoopbaarheid –> wijst op de eenheid van het handelen en de eigen waarden en normen
wat is wijsheid
grondhouding om goede keuzes te maken obv inzicht en ervaring
Wat zijn voorwaarden voor een goed ethisch overleg?
1) goede ethische grondhouding
2) dialoog voeren
–> iedereen weet waarover het gesprek gaat
–> deelnemers eigen standpunt relativeren en staan open voor de mening van anderen
eerste vereiste van beschrijvend deel
verzamelen en analyseren van de situatie en handelingsmogelijkheden
uit welke zaken bestaat normatieve
1) intuïties uitspreken
2) normen verduidelijken
3) verhelderen van de waarden
4) maken van een keuze
