Geletterdheid

Question 1

Wat is geletterdheid?

Answer 1

• Die gebruik van taal en die toepassing van al die vaardighede daarvan in enige omgewing
• die vermoë en selfvertroue om taal in alle vorme te gebruik

Question 2

Eienskappe van taal

Answer 2

• oneindig
• kreatief en georganiseerd
• word kultureel orrgedra
• word deur ingewikkelde en spesiaal ontwerpte spraakorgane geproduseer

Question 3

Taal as ‘n unieke menslike verskynsel

Answer 3

• hang af toepaslike insette
• groepsgebonde
• het ’n hoogs ingewikkelde grammatikastelsel
• dinamies/dit verander altyd
• kan gekodifiseer word tot ander vorme, soos skrif, piktogramme, musiek, tabelle, diagramme en syfers

Question 4

Eerste taal

Answer 4

taal waaraan die kind die meeste blootgestel is in die eerste twee jaar van sy lewe

Question 5

Tweede taal

Answer 5

enige taal wat aangeleer word nadat die eerste taal ten volle bemeester is

Question 6

Bykommende taal

Answer 6

as jong kinders aan meer as een taal gelyktydig blootgestel word

Question 7

Teorieë van taalverwerwing

Answer 7

Behavioristiese teorie
Nativistiese teorie
Kognitivistiese teorie

Question 8

Kognitivistiese teorie

Answer 8

denke aanvanklik onafhanklik van taal. Beweging en taal gaan hand aan hand.
– assosiasies aan dit wat hulle ondersoek. (Vygotsky)

Question 9

Nativistiese teorie

Answer 9

– verwerf taal op ‘n natuurlike wyse, sonder onderrig. Invloed van mense in baba se omgewing (Chompsky)

Question 10

Behavioristiese teorie

Answer 10

– positiewe versterking van gewenste gedrag en nie-versterking van dit wat ongewens is. (Skinner)

Question 11

Prelinguistiese kommunikasie in utero tot 12 maande

Answer 11

1. Koergeluide
2. Brabbelfase - tussen 6 en 12 maande
3. Op 8 maande - kan intonasiepatrone gehoor word,
   bv. vraag- of uitroep-intonasie
4. 12 maande - holofrastiese fase - begin klanke op
   funksionele wyse gebruik

Question 12

Protolinguistiese ontwikkeling – 12 tot 20 maande

Answer 12

• begin eggo wat volwassenes sê
• Ken sowat 30 woorde
• reageer op eenvoudige sinne
• telegrafiese fase (kan twee- of driewoorduitinge
  produseer)
• Vinnige toename in woordeskat

Question 13

Linguistiese ontwikkeling – 2 tot 7 jaar

Answer 13

Tabel - bl. 13-14 (Joubert 2015).

Question 14

Wat is die oorsprong van taal?

Answer 14

Lees bl. 7 - 9 (Joubert 2015).

Question 15

Waarom is dit nodig om na verskillende kinderontwikkelingsteoriee te kyk?

Answer 15

Dit versterk ons kennis/verstaan van kinderontwikkeling

Question 16

Piaget se fases van ontwikkeling

Answer 16

1. Sensories-motoriese: ontdek deur fisiese en sensoriese vaardighede
2. Pre-operasionele: kan nog nie logies redeneer nie
3. Konkreet-operasionele: begin meer logies dink, kan klein wiskundige probleme oplos met behulp van konkrete apparaat
4. Formeel operasionele: abstrakte denke vind plaas

Question 17

ZPD

Answer 17

dit waartoe ‘n leerder met die hulp van ‘n grootmens instaat is.

Question 18

Vygotsky glo dat…

Answer 18

• kinders deur sosiale en kognitiewe ontwikkeling leer
• leerders aktiewe deelnemers in hul leer is
• ‘n leerder se omgewing/ouers belangrik vir sy taalontwikkeling is

Question 19

Waaroor gaan die behaviouristiese benadering?

Answer 19

Die idee dat wanneer goeie gedrag beloon word, word daardie gedrag versterk

Question 20

Chompsky se Nativistiese teorie stel voor dat…

Answer 20

• kinders ingebore vermoëns om taal en taalstrukture te verstaan het
• kinders deur hul omgewing gestimuleer moet word om hierdie aangebore vermoëns te versterk.

Question 21

Sosiale ontwikkeling:

• Ekologiese Sistemiese benadering -

Answer 21

Mikro-sisteem: familie en onmiddelike omgewing

Meso-sisteem: invloede op kind se ontwikkeling, skool, kliniek ens.

Ekso-sisteem: beïnvloed indirek die kind, ouers se werkplek, beskikbare dienste

Makro-sisteem: die norme, waardes, en geloof- en kultuurstelsel waarin die kind grootword.

Question 22

Watter verskil maak geletterdheid aan ʼn persoon / die samelewing?

Answer 22

• Belangrik vir kommunikasie
• Goed as ‘n mens meer as een taal gebruik (respek)
• Gereedskap om te leer
• Versterk identiteit

Question 23

Funksionele geletterdheid

Answer 23

Lees & skryf in ten minste 1 taal

Question 24

Nie-funksionele geletterdheid

Answer 24

Kan ‘n taal praat, luister en verstaan

Question 25

Die SA kurrikulum inkorporeer verskillende tipes geletterdheid soos:

Answer 25

kulturele geletterdheid; 
gesyferdheid; 
kritiese geletterdheid; 
Rekenaargeletterdheid;
visuele geletterdheid; 
media-geletterdheid

Question 26

Spel speel ‘n belanglike rol in die ontwikkeling van kinders se geletterdheid

Wat is die verskillende tipes spel?

Answer 26

• Funksionele spel (vinger verf, speeletjies met reëls )
• Konstruktiewe spel (bou/maak)
• Fantasie-spel (huis-huis)
• Spel met reëls (Simon sê)
• Manipulerende spel