Gedragsstoornissen Flashcards
DSM V ODD
A) Een patroon bestaand uit
1: Boze of prikkelbare stemming:
- Verliest vaak zijn/haar kalmte
- Is vaak lichtgeraakt of snel geïrriteerd
- Vaak boos of ontevreden
2: Ruziezoekend/openlijk ongehoorzaam gedrag
- Maakt vaak ruzie met volwassene
- verzet zich vaak actief tegen of weigert te voldoen aan regels of verzoeken van gezagsfiguren
- Ergert anderen vaak opzettelijk
- Geeft anderen vaak de schuld van zijn of haar fouten of wangedrag
3: Wraakzuchtig:
- is in de afgelopen zes maanden minstens tweemaal hatelijk of wraakzuchtig geweest
Dit patroon houdt gedurende minstens 6 maand aan, blijkt uit minstens 4 van hierboven opgesomde symptomen en wordt vertoond tijdens interacties met minstens één persoon die geen broer/zus is
B.De stoornis veroorzaakt problemen in de sociale omgang met anderen, op school en op latere leeftijd op het werk.
C.Het gedrag komt niet uitsluitend voor tijdens het beloop van een psychose, middelengebruik, depressie of een bipolaire stoornis.
D. Er is niet voldaan aan de criteria van een stemmingsstoornis of antisociale persoonlijkheidsstoornis.
Specificatie van ernst
Licht: symptomen beperken zich tot één setting (thuis, op school, op het werk, …)
Matig: in minstens twee settings
Ernstig: in drie of meer settings
Periodiek explosieve stoornis
A.Recidiverende uitbarstingen van gedrag die een uiting zijn van het niet kunnen beheersen van agressieve impulsen, zoals blijkt uit:
- verbale agressie of fysieke agressie, gemiddeld twee keer per week in een periode van drie maanden. De fysieke agressie leidt niet tot schade of het vernielen van eigendommen of lichamelijke verwonding van dieren of andere mensen
- drie agressieve uitbarstingen binnen een periode van één jaar , met schade aan of vernielingen tot gevolg, en/of fysiek geweld jegens dieren of andere mensen met lichamelijke verwondingen van dieren of andere mensen tot gevolg
B. de mate van agressiviteit is in grove mate disproportioneel ten opzichte van de aanleiding of van andere precipiterende psychosociale stressoren
C. De agressieve uitbarstingen zijn niet van tevoren beraamd (impulsief en/of gebaseerd op boosheid) en vinden niet plaats om een bepaald concreet doel te bereiken
D. Lijdendruk/beperkingen in functioneren
E. Leeftijd (of hiermee overeenkomend ontwikkelingsniveau) is minimaal 6 jaar
F. Agressieve uitbarstingen kunnen niet verklaard worden door een andere psychische stoornis,…
CD (normoverschrijdende stoornis)
A) Een zich herhalend en blijvend gedragspatroon waarbij de basisrechten van anderen of belangrijke bij de leeftijd passende maatschappelijke normen of regels worden geschonden, zoals blijkt uit de aanwezigheid van minstens 3 van volgende gedragsaspecten het afgelopen jaar voor, waarvan minstens 1 in de voorbije 6 maanden
- Agressie tegenover mensen en dieren: (1) Pest, bedreigt of intimideert anderen
(2) Begint vaak met vechten
(3) Heeft een wapen gebruikt
(4) Heeft mensen mishandeld
(5) Heeft dieren mishandeld
(6) Heeft in directe confrontatie een slachtoffer bestolen
(7) Heeft iemand gedwongen tot seksuele handelingen - Vernieling van eigendommen:
(8) Heeft opzettelijk brand gesticht met de intentie ernstige schade te veroorzaken (9) Heeft opzettelijk eigendommen van anderen vernield - Bedrog of diefstal:
(10) Heeft ingebroken in huis of auto.
(11) Liegt vaak om goederen of gunsten van anderen te krijgen of om verplichtingen uit de weg te gaan
(12) Heeft zonder directe confrontatie met het slachtoffer waardevolle spullen of geld gestolen - Ernstige schending van regels:
(13) Komt ‘s avonds of ‘s nachts vaak niet op tijd thuis ondanks verbod van de ouders, beginnend voor de leeftijd van 13 jaar
(14) Is minstens 2 keer weggelopen van huis en ‘s nachts weggebleven of eenmaal voor een langere periode zonder terug te komen
(15) Spijbelt dikwijls beginnend voor de leeftijd van 13jaar
B) De gedragsstoornis veroorzaakt duidelijke beperkingen in het sociale, school- of beroepsmatig functioneren.
Specificatie:
(1) Met beperkte prosociale emoties (2 of meer van onderstaande kenmerken persisterend gedurende 1 jaar in meerdere relaties en settings vertonen):
- Gebrek aan berouw of schuldgevoel
- Ongevoelig – gebrek aan empathie (kil en harteloos)
- Onverschillig over prestaties
- Vlak of deficiënt affect (toont geen emoties aan anderen)
(2) Ernst:
- Licht: Weinig of niet meer normoverschrijdende gedragsproblemen dan noodzakelijk om de stoornis toe te kennen, en ze berokkenen een relatief geringe schade
- Matig: Midden tussen licht en ernstig
- Ernstig: Veel meer normoverschrijdende gedragsproblemen dan noodzakelijk om de stoornis toe te kennen, en ze berokkenen een aanzienlijke schade
(3) Aanvangsleeftijd:
- Childhood-onset
- Adolescent-onset (voor of na 10 jaar)
- Ongespecificeerd
Comorbiditeit en DD
Comorbiditeit:
DD: Opvoedingsproblemen Adhd Reactieve hechtingsstoornis Depressie Sociale fobie/schoolweigeren Ass Sociale communicatiestoornis Antisociale persoonlijkheidsstoornis Stoornis in realiteitsperceptie
Behandeling
A) Psycho-educatie:
- Uitleg over ziektebeeld
- Uitleg over etiologie
- Uitleg over behandeling
- Uitleg over prognose
B)Farmacologie
! voor 12 jaar geen medicatie – nadruk op oudertraining
- Geen medicijn specifiek voor CD of ODD
- Stemming stabilisators kunnen helpen om aggressie en frustratie te verminderen
- ‘Stimulants’ voor co-morbide ADHD
C) Ouder Training
- Opdrachten geven
- Ouderlijke vaardigheden versterken
- Hoe positief gedrag bekrachtigen
- Discipline
- Wat kan je best negeren?
- Voorbereiden op moeilijke situaties?
D) Cognitieve probleemoplossingsvaardigheden training (PSST)
- Focus op interpersoonlijke en sociaal-cognitieve aspecten van CD
- Aanpakken van deficits en vaardigheden
- Gebruik van spel en activiteiten
- Therapeut is rolmodel en coach
E) Gecombineerde interventie PMT + PSST: Verschillende invloeden aanpakken
F) Systeemtherapie (o.a. Eisler)
- Vanaf 13 jaar
- ‘Teaching family model’: MOF worden geplaatst bij getrainde ‘ouders’
Modeling, oefening, instructie, feedback
“Token economy” – beloningssysteem
Met punten kunnen bepaalde privileges worden gekocht
! Geen lange termijn outcome veranderingen
G) Multisystemic therapy
- Gebaseerd op model van bronfenbrenner
- Gezin, leeftijdsgenoten, buurt, gemeenschap
- Doel is ondersteunen van gezin
- Empirische ondersteuning
Etiologie
Zie informatieverwerkingsmodel van Dodge
