Gaeilge - Bearla Flashcards
priacal, m.
priacal, m. (gs. & npl. -ail, gpl. ~). Peril, risk. 1. Bhí sé i b~ a anama, he was in peril of his life. Ar do phriacal féin, at your own risk. 2. (In phrase) Bean i b~, woman in childbirth. (Var: priacail f)
don chineál sin priacail.
for that kind of risk.
Tá a fhios ag an saol gurb í an Nua-Shéalainn (mar aon leis an Astráil) an áit is fearr don chineál sin priacail. ►
measúnú priacail. =. risk assessment
Scríobh mé measúnú priacail sa choláiste agus chuir mé cóip chuig an mhaor slí sa chomhairle contae, John Street.
. ►measúnú priacail. =. risk assessment
Bhí tuairisc uimhir 5 ar an chlár fógraí an mhí seo agus measúnú priacail Al Capone scríofa air: “If nobody moves, nobody gets hurt”. ►
feasacht. NOUN, FEMININE
3rd DECLENSION
Singular, NOMINATIVE. = feasacht ; an fheasacht
GENITIVE. = feasachta. na feasachta
de bharr chúrsaí díolacháin.
“Tá beartaithe gur nuachtán saor ó tháille, in-íoslódáilte a thiocfaidh in áit Gaelscéal, a cuireadh deireadh leis an gconradh ag tús na bliana seo de bharr chúrsaí díolacháin. “
“The newspaper, which will replace Gaelscéal, will be available for download free of charge. Foras na Gaeilge ended the Gaelscéal contract at the beginning of the year due to low sales. “
chrónáin ghorm, goman
gormán » Bluebottle, cornflower.
cuil »
~ chrónáin, ghorm, bluebottle.
lus »
~ gormáin, bluebottle, cornflower.
drong
drong NF; Gin= droinge, Iol dronganna, Gin iol dronganna, = gang
Anois, tuigim nach dtuigeann sibh an dóigh a bhfuil sé sin ina chomhrac aonair, má tá drong fealltóirí fealltacha im’ éadan, ach cuimhnígí, a chlann dhílis na léine goirme, gur mór an méid rudaí a thuigimse agus nach dtuigeann sibhse. ►I mí Feabhra, i mbruachbhaile eile na príomhchathrach, thug drong fear óg ruathar faoi scoil sa cheantar agus thóg siad i leataobh duine de na scoláirí. ►
Gluais Tí
Gluais Tí · = House Glossary ; Gluais ‘Beo!’ · ‘Beo!’ Glossary ▼
Gluais phearsanta atá á bailiú leis na blianta anuas ag údar an tsuímh seo. = A personal glossary collected over several years by this website’s author.
INNEACHAR: breis is 5,000 ceannfhocal = CONTENTS: over 5,000 headwords
urchóid
urchóid FEMININE NOUN
GENITIVE urchóide, NOMINATIVE PLURAL urchóidí,
GENITIVE PLURAL urchóidí
»harm
airí
airí MASCULINE NOUN, GENITIVE airí,
NOMINATIVE PLURAL airíonna, GENITIVE PLURAL airíonna
»attribute, property, symptom
Ba mhaith an airí í .
áirí1, f. (gs. ~, pl. -rithe). 1. (a) Milking-place. (b) Herd (of cows). 2. Ground manured in previous year; ground from which potatoes have been cropped.
áirí2 = AIRÍ3.
airí , m. (gs. ~, pl. ~onna).
airí1, m. (gs. ~, pl. ~onna). Symptom; attribute, characteristic, property.
airí2, f. (gs. ~). (In phrases) Airgead, prátaí, etc., na h~, plenty of money, of potatoes, etc.
airí3, f. (gs. ~). 1. Desert. An rud is ~ air, what he deserves. Is maith an ~ air é, he deserves it well. Ní hé is ~ air, it is not what he deserves. Más ~ air é, if he deserves it. ~ an mhagaidh, laughing-stock. Is ~ sheachanta é, he is one to be avoided. 2. Deserving person.
PHRASES:maith »Ba mhaith an airí orthu é, = they well deserved it.
airí1, m. (gs. ~, pl. ~onna). Symptom; attribute, characteristic, property.
airíonna »dea-airí »dearbh-airí »neamh-airí » maith »
Ba mhaith an airí orthu é, = they well deserved it.
míréadúil
míréadúil , = unrealistic , unattainable
“Cáineadh Foras na Gaeilge go láidir ag an am, le leithéidí Doiminic Ó Brolcháin MLA ag cur i leith an Fhorais ag an am gur thuig siad go raibh na figiúirí díolacháin a d’éiligh siad ó Gaelscéal míréadúil ón tús. “
Foras na Gaeilge were heavily criticised at the time, with people such as Doiminic Ó Brolcháin MLA accusing Foras na Gaeilge of having knowingly agreed unattainable targets with Gaelscéal at the outset of the contract.
í gcomharba
scaipeadh an leagan úr mar fhorlíonadh san Irish Independent agus é dírithe go príomha ar lucht foghlamtha na Gaeilge. Tháinig casadh eile ar an scéal nuair a chur an Irish Independent tús le nuachtán nua Gaeilge, Seachtain, ag deireadh Mhí Mheán Fómhair le foireann eagarthóireachta agus iriseoireachta nua le teacht i gcomharba ar Foinse.
when Foras na Gaeilge discontinued funding in 2009, the paper was remodelled and remarketed as a supplement in the Irish Independent aimed specifically at Irish language learners. Another twist in the tale came when the Irish Independent unexpectedly launched a successor to Foinse, Seachtain, a new supplement with a different team of editors and journalists.
míréadúil
míréadúil , = unrealistic
Tá scála ama míréadúil curtha i bhfeidhm ar an atheagrú, agus tá eagla orm nach chun leas na Gaeilge é. ►
Ní nach ionadh gur i ndomhan falsa, míréadúil na meán cumarsáide a thiteamar dá dheasca. ►
leisciúil míréadúil, = lazy and lackadaisical
falsa ,
▼ i ndomhan falsa , =. in a false world; falsa , = lazy
Ní nach ionadh gur i ndomhan falsa na meán cumarsáide a thiteamar dá dheasca. ►leisciúil míréadúil, lazy and lackadaisical
Agus b’fhéidir go bhfuil breabaireacht agus a léitheid ag dul ar aghaidh i ngach áit, ach déanfaidh an tsoiniciúlacht falsa, leisciúil muid. ►léitheoirí falsa. , = lazy readers.
Tá léitheoirí maithe aici agus tuigeann sí an margadh ar a bhfuil sí féin (agus Cois Life) ag freastal – foghlaimeoirí fásta agus daoine ar cainteoirí líofa iad ach léitheoirí falsa. ►
B’fhalsa an staraí , = it would be a lazy historian
B’fhalsa an staraí a thabharfadh neamhaird ar a leagan athbhreithnithe siúd d’imeachtaí na tréimhse brónaí sin. ►
Is iontach an turas é, chuile lá agus chuile oíche, ar cheithre chearn na cruinne, don duine nach bhfuil falsa. ►
tóiteag bheag fhalsa
lazy little fat girl
“ Bhí Áine ag coinneáil súil mhaith ar Bhríd nó bhí a fhios aici gur tóiteag bheag fhalsa a bhí inti. ►
gabhálacha scáileáin
Tá ráite i gcló beag na scéime nach mór d’iarratasóirí gabhálacha scáileáin / leagan amach samplach a chur ar fáil in éineacht leis an iarratas. Seans go dtugann seo an-bhuntáiste do dhreamanna atá ar an bhfód cheana féin agus a bhfuil na córais deartha ar fáil dóibh cheana féin.
The small print of the scheme requires applicants to include screen grabs or mock-ups of the paper, which at first glance would appear to give an advantage to those already up and running who would therefore have access to the design tools required.
sámhnas, m.
sàmhnas aimsire = respite in weather
sámhnas, m. (gs. -ais). 1. Ease, respite. ~ a thabhairt d’othar, to ease a patient. Shíl mé go mbeadh ~ agam, I thought I could rest myself. 2. Lull. Tiocfaidh ~ ar ball, (of wind, rain) it will ease off after a while. ~ ar chaint, lull in conversation.
fuaimrian
fuaimrian, m. (gs. -ain, pl. ~ta). Sound-track.
ionúin
ionúine, A chairde ~e,
90 bliain, tar éis di tinneas a fhulaingt go misniúil, dóchasach faoi chúram a clainne agus a cúntóirí baile. Céile ionúin Liam (nach maireann) agus máthair ghrámhar le Caoimhe
ionúin, a1. Dear, beloved. Leanbh ~, beloved child. A chairde ~e, my dear friends. Is ~ le Dia iad, God loves them. Prov: Más ~ an chráin is ~ an t-ál, love me love my dog.
RELATED MATCHES ansa »ionúine »
amhlaidh » Is ionúin le Dia ~ í, God likes her thus.
le » An té ab ansa léi, =» the one she loved best.
tráth » An ~ den oíche is ansa leo, =»_space;the time of night they like best.
samhnas, m. (gs. -ais)
samhnas, m. (gs. -ais). Nausea; disgust. ~ a bheith ort le bia, to feel queasy at food. Tháinig ~ air lena chuid, he took a distaste for his food. Ná cuir ~ ort féin leis, don’t nauseate yourself with it. ~ a bheith ort le rud, to feel loathing for sth. Chuir a chuid cainte ~ orm, his talk sickened me. (Var: samhlas, samhlás, samhnás)
sáimhín1, m. (gs. ~)
Ar a sháimhín
sáimhín1, m. (gs. ~). 1. Easy, tranquil, mood. Bheith ar do sháimhín só, ar do sháimhín suilt, to feel happy and at ease; to enjoy oneself in comfort. 2 = SÁMHÁN.
só
EXACT MATCHES IN FOCLÓIR GAEILGE—BÉARLA
só, m. (gs. ~, pl. ~nna). 1. Comfort, ease. Bheith ar do shó, faoi shó, to be nice and comfortable. Faoi shó agus faoi shuaimhneas, in peace and comfort. S.a. SÁIMHÍN1. 2. Satisfaction, enjoyment (from food, etc.); luxury. Tá ~ agus sult sa bhia sin, there is satisfaction and pleasure in food like that. ~ rósta, the satisfying taste of roast meat. Tá ~ súilíneach aige, he can enjoy his gravy, live in luxury. ~ saolta, worldly comforts. ~ saibhris, the luxury of wealth. Is mór an ~ liom é, I think it is luxurious. 3. Prosperity, fortune. B’fhéidir nár mhó an ~ ná an t-anró, the advantages might not outweigh the disadvantages. 4. Lit: Sufficiency, sufficient cause. ~ mímheanma do mhúchadh, enough to drown despondency.
cumha
TORTHAÍ IN FOCLÓIR GAEILGE—BÉARLA
cumha1, m. (gs. ~). Loneliness, homesickness, parting sorrow. ~ a bheith ort i ndiaidh duine, to feel lonely after, sad at parting with, s.o. Tá ~ uirthi i ndiaidh an bhaile, she is pining for home, homesick. Bhí ~ air ag imeacht, he felt sad at leaving. Chuir an tseanáit ~ orm, the old place filled me with longing. Bhuail ~ é, he was seized with nostalgia. Ag déanamh ~, repining, sorrowing. Níl cara ag ~ ach cuimhne, memory is grief’s only friend.
cumha 2 = COMHA.
críoch1, f. gs. -íche, npl. ~a, gpl. ~
críoch1, f. gs. -íche, npl. ~a, gpl. ~; ds. crích used in certain phrases). 1. Limit; boundary. (a) ~a na tíre, na feirme, the boundaries of the country, of the farm. Claí, fál, críche, boundary wall, hedge. ~ fhearainn, headland, margin, of field. ~ dhriseacha, bordering of briars; briar thicket. Is í an abhainn an chríoch, the river marks the boundary. Tá siad sa chríoch ag a chéile, their lands adjoin. Ag troid faoi chríocha, quarrelling about land boundaries. Bhí an namhaid ar na ~a, the enemy was on the border. Bun na dtrí g~, where three boundary lines meet. (b) Terminal point. Shuigh siad ~ agus comhartha don rás, they fixed a limit and a mark for the race. 2. Region, territory. ~a Laighean, na nDéise, the territories of Leinster, of the Decies. ~a ciana, coimhthíocha, distant, foreign, lands. ~ an domhain, the territories, countries, of the world. ~a a chineáil, his people’s lands. Ag filleadh chun a chríche agus a chineáil, returning to his country and his people.
Crot ‘is crích
- End; completion, conclusion; fulfilment, settlement. (a) Ag teacht chun críche, [g.s after ag teacht ] coming to an end; coming to pass. Is olc an chríoch a bhí orthu, they came to a bad end. Tháinig ~ agus cinneadh a shaoil, his life came to its allotted end. Is é ~ mo scéil (go), the conclusion of my story is (that). Is é ~ agus deireadh an scéil, na mbeart, (go), the upshot of the whole matter is (that). Mar chríoch, in conclusion. A chríoch sin, finis. An chríoch dhéanach, the latter end. (Ceithre) ~a déanacha an duine, man’s last state; the Four Last Things. Tá sé sna ~a déanacha, he is in the last extremities. (b) ~ a chur ar dhuine, to settle s.o. in life. Cuir crot is ~ ort féin, fix yourself up properly. Ba cheart duit ~ éigin a chur ort féin, you should make some plans for yourself. Níl mórán críche orthu, they are poorly circumstanced. Is beag ~ atá ann, he is rather aimless. Chuir sé ~ mhaith ar a chlann, he settled his family well. Is olc an chríoch a chuir sé air féin, he finally left himself in a bad way. Chuir sé ~ fhliuch ar an airgead, he spent all the money on drink. (c) (ds. form crích) Rud a chur i gcrích, to complete, accomplish, sth. Do bheart a chur i gcrích, to achieve one’s purpose; to finish one’s job. Cuir do ghnóthaí i gcrích, put your affairs in order. Chuir siad an margadh i gcrích, they closed the bargain. Chuir sé a chlann i gcrích, he settled his family. Tá triúr iníonacha aige le cur i gcrích, he has three daughters to marry off. An rud a bhí sé a chur i gcrích, what he was set to accomplish. Tá an obair i gcrích aige, he has completed the work. Tháinig sé i gcrích, chun críche, it came to pass. Tá an scéim ag teacht i gcrích, the scheme is coming to fruition. Do bheatha a thabhairt i gcrích, to gain one’s livelihood. Duine a chur ó chrích, to ruin the prospects of s.o. Chuir sé an saol ó chrích air féin, he ruined his prospects in life. Chuir siad an scéim ó chrích, they wrecked the scheme. Cailín a chur ó chrích, to ruin, seduce, a girl. Tá sí ag dul ó chrích, her prospects of marriage are fading. Duine gan chrích, aimless person.
a) Ag teacht chun críche,
(a) Ag teacht chun críche, =. coming to an end; coming to pass.
Is olc an chríoch a bhí orthu, they came to a bad end. Tháinig ~ agus cinneadh a shaoil, his life came to its allotted end. Is é ~ mo scéil (go), the conclusion of my story is (that). Is é ~ agus deireadh an scéil, na mbeart, (go), the upshot of the whole matter is (that). Mar chríoch, in conclusion. A chríoch sin, finis. An chríoch dhéanach, the latter end. (Ceithre) ~a déanacha an duine, man’s last state; the Four Last Things. Tá sé sna ~a déanacha, he is in the last extremities. (b) ~ a chur ar dhuine, to settle s.o. in life. Cuir crot is ~ ort féin, fix yourself up properly. Ba cheart duit ~ éigin a chur ort féin, you should make some plans for yourself. Níl mórán críche orthu, they are poorly circumstanced. Is beag ~ atá ann, he is rather aimless. Chuir sé ~ mhaith ar a chlann, he settled his family well. Is olc an chríoch a chuir sé air féin, he finally left himself in a bad way. Chuir sé ~ fhliuch ar an airgead, he spent all the money on drink. (c) (ds. form crích)