Fil. Psych. Flashcards
Ama ng Sikolohiyang Pilipino; nagtatag ng Philippines Psychological Research and Training Houses; propesor ng UP gamit ang wikang Pilipino.
Virgilio Enriquez
Ang Sikolohiya ay tungkol sa:
A. Kamalayan
B. Ulirat
C. Isip
D. Diwa
E. Kalooban
Damdamin at kaalamang nararanasan:
Kamalayan
Pakiramdam sa paligid:
Ulirat
Kaalaman at pagkaunawa:
Isip
Ugali; kilos; asal
Diwa
Damdamin:
Kalooban
Ito ay bunga ng sunod-sunod na kaalamang may kinalaman sa sikolohiya sa bansang Pilipinas:
Sikolohiya sa Pilipinas
Tumutukoy sa bawat teorya ng sinumang nais mag-aral tungkol sa kalikasang sikolohiyal ng mga Pilipinong naninirahan sa Pilipinas at maging sa ibang bansa:
Sikolohiya ng Pilipinas
Dapat kusang tanggapin muna o pag-isipan upang mabuo o malinang ang mga aspetong teoretikal, metodolikal at empirical ng nasabing sikolohiya:
Sikolohiyang Pilipino
Mga konseptong madalas hindi na nasasaliksik at hindi makikita sa Sikolohiya ng Amerika:
Mga Katutubong Konsepto (Saling-pusa, Tengang-kawali, Pusong mamon, Balik-bahay, Balat-sibuyas)
Ang tatlong uri ng protesta ng Sikolohiyang Pilipino:
- Bilang sikolohiyang malaya
- Bilang isang sikolohiyang mapagpalaya
- Bilang isang sikolohiya ng pagbabagong-isip
Ito ang sumasalungat sa SP sa isang sikolohiyang nagpapalaganap ng kolonyal na isipan:
Bilang sikolohiyang malaya
Ito ay tungkol sa sikolohiyang nagpapalaganap ng opresyon at esploytasyon mula sa dominanteng uri:
Bilang isang sikolohiyang mapagpalaya
Ito ay isang hakbang tungko sa paggising ng diwang Pilipino mula sa kanilang kolonyal na karanasan:
Bilang isang sikolohiya ng pagbabagong-isip
Mga metodong ginagamit ng isang mananaliksik sa sikolohiya sa pagtarok ng diwa ng kalahok; metodong subok na ang kakayahang lumikom ng impormasyon sa kulturang Pilipino:
Iskala ng Mananaliksik
Ang ayos ng iskala ng mananaliksik:
A. Pagmamasid (malayo, mababaw)
B. Pakikiramdam
C. Pagtatanung-tanong
D. Pag-subok
E. Pagdalaw-dalaw
F. Pagmamatyag
G. Pagsubaybay
H. Pakikialam
I. Pakikilahok
J. Pakikisangkot (very participatory, malalim, malapit)
Antas ng pakikipag-ugnayan/pakikipag-kapwa sa ibang tao:
A. Pakikitungo - ibang tao
B. Pakikisalamuha - madalas nang magkita
C. Pakikilahok - active participation
D. Pakikibagay - adjustments with others
E. Pakikisama - natural relation
Antas ng pakikipag-ugnayan/pakikipag-kapwa sa hindi ibang tao:
A. Pakikipagpalagayang-loob - palagay ang loob
B. Pakikisangkot - may kinalaman/empathy
C. Pakiisa - pag-iisang dibdib
Ano ang iba’t ibang aspeto/dimension ng pakikipagkapwa?
- Level of comfort
- Shared experience
- Level of disclosure
- Concern
- Physical distance
Ano ang mga katangian ng maka-Pilipinong mananaliksik?
- Nakaugat sa kaisipan at karanasang Pilipino
- May pagpapahalaga sa kulturang Pilipino
- Naglalayong gisingin ang diwang Pilipino
Sa anong aspeto naisa-Pilipino ang Sikolohiyang Pilipino?
- Teorya-metodo
- Nilalaman
- Praktis at gamit
Ano ang apat na tradisyon ng Sikolohiya?
- Akademiko-siyentipiko
- Akademiko-pilosopo
- Taal na sikolohiya
- Sikolohiyangsiko-medical
Ano ang tatlong uri ng dibisyong panlipunan?
- Economic
- Political
- Cultural
Metodolohiyang maka-Pilipino: Lapit/Metodo
- Pakikipagkwentuhan
- Panunuluyan
- Pagdalaw-dalaw
- Pagtatanung-tanong
- Pakikiramdam
- Pakapa-kapa
- Pakikipagpalagayang-loob
- Pakikisama
- Pakikipanayam
Metodolohiyang maka-Pilipino: Mainstream methods (Tools)
- Pagtatanung-tanong
- Pagmamasid
- Ginagabayang talakayan
- Pakikipagkwentuhan
Filipino Heirarchy of Needs (Bottom to Top)
- Familism
- Reciprocity
- Acceptance
- Social mobility
- Pagkabayani
The need to belong to a family or group:
Familism
Defense against a potentially hostile world; an insurance against hunger and old age; external source of food, clothing, and shelter; environment where a Filipino can be oneself:
Family
Based on the “utang na loob” value, a behavior wherein every service received, favor, or treatment accomplished has something to return:
Reciprocity
To be taken by his fellows for what he is or what they believe him to be, and treated in accordance with his status:
Social acceptance
The practice of yielding to the will of the leader or to the group as to make the group’s decision unanimous (Social acceptance):
“Pakikisama” value
The Filipino works for an upward socio-economic mobility:
Social mobility
Being a hero; enters the values of honor, dignity, and pride
Pagkabayani
Taon nang itinuro ang Sikolohiya sa Pilipinas sa University of San Carlos, Cebu:
17th century
Taon nang ginawang bahagi ng Philosophy Department (Kagawaran ng Pilosopiya) ang Sikolohiya:
19th century
Taong nang itatag ang Department of Psychology sa UP, Diliman:
1926
Taong nang itatag ang Department of Psychology sa UST:
1930
Taon nang nagbukas ng kursong Bachelor of Science in Psychology sa UST:
1948
Taon nang naitatag ang Psychological Association of the Philippines (PAP):
1961
Taon nang itatag ang Pambansang Samahan ng Sikolohiyang Pilipino (PSSP) (Layunin: Isulong at itaguyod ang SP):
1971
Taon nang itinatag ang Tatsulok—Alyansa ng mga mag-aaral sa Sikolohiyang Pilipino (Layunin: Isulong at isabuhay ang SP):
2006
Unang Chairperson ng Department of Psychology sa UP Diliman; Sentro ng pananaliksik ay mula Experimental patungong Educational Psychology:
Alonzo Agustin
Unang kumuha ng Psychology sa kaniyang PhD; nagtatag ng Psychological Clinic sa UP; unang nagkainteres sa Indigenous Psychology test development:
Sinfroso Padilla
Binigyang-pansin ang akma at angkop na psychological testing; nailathala sa New York ang and dissertation na may pamagat na “Philippines Studies in Mental Measurement”:
Manuel Carreon
Nagtatag ng Psychological Clinic FEU, Manila:
Jesus Parpiñan
Nagtatag ng Experimental Psychological Laboratory sa UST; naging Chairperson ng UST:
Angel de Blas
Nagtatag ng Neuropsychological Services sa V. Luna Hospital:
Jaime Zaguirre
Unang Pilipinong nagpakadalubhasa sa Clinical Psychology; nagtatag ng Institute for Human Resources sa Philippines Women’s University, Manila para sa diagnostic services, training program (professional and student), neuropsychological services, katuwang ng Psychologist ang Psychiatrist at Social worker:
Estefania Aldaba-Lim
Nagtapos ng PhD in Experimental Psychology sa Harvard University; nagsanay sa Radical Behaviorism; naging Chairperson ng Department of Psychology sa UP, Diliman:
Alfredo Lagmay
Nagtapos ng Comparative and Physiological Psychology:
Mario Obias
Nagtapos ng PhD in Clinical Psychology sa Freudian University; nagtatag ng Department of Psychology sa Ateneo de Manila University:
Jaime Bulatao
Taon ng naitatag ni Enriquez ang noong Philippine Psychology Research House na kinalaunang tinawag na Philippine Psychology Research and Training House:
1971
Siya rin ang nagpasimula
ng Pambansang Samahan sa Sikolohiyang Pilipino noong 1975.
Virgilio Enriquez
Wika niya, ang pag-aaral ng Sikolohiyang Pilipino ay isang pag-aaral na malalalim sa identidad ng isang Pilipino bilang isang tao.
Virgilio Enriquez
Tumutukoy sa “togetherness” ; nangunguna sa pangunahing aral ng Sikolohiyang Pilipino; sa pamayanan; na hindi ka nag-iisa sa paggawa:
Kapwa
Dalawang uri ng kapwa:
- Ibang tao (outsider)
- Hindi Ibang Tao (one-of-us)
Civility - ?
Pakikitungo
Act of mixing - ?
Pakikisalamuha
Act of joining - ?
Pakikilahok
Conformity- ?
Pakikibagay
Being united with the group - ?
Pakikisama
Limang saklaw ng Ibang Tao (outsider):
- Pakikitungo: civility
- Pakikisalamuha: act of mixing
- Pakikilahok: act of joining
- Pakikibagay: conformity
- Pakikisama: being one with others
Tatlong aspeto ng Hindi Ibang Tao (one-of-us):
- Pakikipagpalagayang-loob: act of mutual trust
- Pakikisangkot: act of joining others
- Pakikipagkaisa: being one with others
Ang mga Pilipino ay gumagamit ng damdam, o ang sariling kaisipan sa damdamin ng iba, bilang pangunahing kasangkapan sa kanyang pakikitungo sa kapwa tao:
Pakikiramdam
Tumutukoy ito sa kakayahang
tumulong sa kapwa tao sa panahon ng pangangailangan dahil sa kanilang pagkakaunawa na ang pagiging masama ay bahagi na ng isang pagiging Pilipino:
Kagandahang-Loob
Kadalasan naiuugnay bilang “kahihiyan” ng Kamluraning Sikologo, katunayan ang _____ ay “naangkop na pag-uugali:
Hiya
“Norm of Reciprocity” sa Ingles. Ang mga Pilipino ay inaasan ng kapwa na
gumanti sa pabor na natanggap, ito man ay hiningi o hindi, o ito man ay kailangan o ginusto:
Utang na Loob
“Smooth Interpersonal Relationship (SIR)”, na likha ni Lynch (1963 at 1973):
Pakikisama at Pakikipagkapwa
Kadalasang naiuugnay sa Ingles bilang “fatalistic passiveness”; nanggaling sa salitang bathala na, na ang kahulugan ay “gagawin ko ang lahat sa abot ng aking makakaya, at ang Dios na ang gagawa sa nalalabi.”:
Bahala Na
Ang saloobin na ito ay inilalarawan sa pagkakaroon ng buo na loob sa kabila ng suliranin at pag-aalinlangan:
Lakas ng Loob
Ito ay nangangahulugang “concurrent dashes” sa Ingles. Tumutukoy sa
kakayahan ng mga Pilipino na magsagawa ng mga rebolusyon at pag-aalsa laban sa palasak na katunggali:
Pakikibaka
Kadalasan nauugnay sa dignidad, na sa katunayan ay nangangahulugan na
kung ano ang palagay ng ibang tao sa kapwa at paano nila ginagamit ang kaalamang ito sa pagkilala at paghusga sa kanyang buong pagkatao at kahalagahan:
Karangalan
Ito ay panlabas na aspeto ng dangal na tumutukoy sa kung paano natin hinuhusgahan ang buong pagkatao at kahalagahan ng kapwa:
Puri
Ito ay ang panloob na aspeto na tumutukoy sa kung paano niya hinuhusgahan ang kanyang pagkatao at kahalagahan:
Dangal
Kadalasan ito ay nauugnay sa katarungan o hustisya, na sa katunayan ay nangangahulugan na ang pagkamakataong makapagbigay gantimpala sa kapwa:
Katarungan
Ito ay nangangahulugang “Freedom and Mobility” sa Ingles. Sa makatuwid ito ay
magkakasalungat sa hindi gaanong mahalaga na pag-uugali na pakikisama o pakikibagay:
Kalayaan
Core Values
- Kapwa
* Ibang Tao
* Hindi Ibang Tao
Pivotal Interpersonal Value
- Pakikiramdam
Linking Socio-Personal Value
- Kagandahang-Loob
Accomodative Surface Values
- Hiya
- Utang na Loob
- Pakikisama at Pakikipagkapwa
Confrontative Surface Values
- Bahala Na
- Lakas ng Loob
- Pakikibaka
Societal Values
- Karangalan
- Puri
- Dangal
- Katarungan
- Kalayaan
Ang sumulat ng Kaluluwa at Budhi; istoryador, antropologo, at teoriko; dekano ng Kolehiyo ng Agham at Pilosopiya sa UP Diliman.
Zeus A. Salazar
Ito ay tinatawag ding “ikaruruwa” o “inikaduwa” na hango sa salitang duwa na ang ibig sabihin ay dalawa:
Kaluluwa
Ang kaluluwa ay batis ng buhay at ____.
Ginhawa
Ito ay Cebuanong salita na ang ibig sabihin sa tagalog ay hininga.
Ginhawa
Ito ay salitang Cebuano na ang ibig sabihin ay masamang uri ng kaluluwa.
Yawa
Dalawang Kalagayan ng Kaluluwa:
- Tambalan ng kaluluwa at katawan
- Pansariling kalagayan ng kaluluwa
Ang kaluluwa ng tao, kapag pumanaw, nagiging _____.
Anito
Dalawang Uri ng Anito:
- Anito ng mga ninuno
- Anito na nagbabantay sa kalikasan
Matatagpuan sa Benguet ang ancestral house na ito. Ito rin ang pinalalagakan ng mga kagamitan ng yumao. Dito rin naninirahan ang anito ng ating mga ninuno.
Puun ti Balay
Ang puun ti balay ay may iniingatang ritual na tinatawag na “____” na dapat gampanan pana panahon ng mga kamag-anakan ng yumao. Upang maipatupad ito, may lupang ipinamana na ang kita ay ginugugol sa paghahanda taun-taon.
Chilos
Sa pansamantalang pagkawala ng kaluluwa sa katawan ng tao, maaaring ang isang katawan ay mapasukan ng ibang kaluluwa. Ang ganitong phenomenon ay tinaguriang ____, _____, ____.
Langkap, lapi, sanib
Ang pagkataong Pilipino sa konteksto sa kaluluwa ay may ilang tambalang kategorya:
- Maganda/pangit na kaluluwa
- Matuwid/haling na kaluluwa
- Dalisay/maitim na kaluluwa
Ito ang katambal ng kaluluwa. Kung ang kaluluwa ay siyang nagpapagalaw ng buhay, ito naman ay siyang humuhusga sa buhay na naganap na. Ito rin ay naguusig at at umuukit.
Budhi
Tatlong aspeto ng budhi:
- Ang pagsisisi
- Paghingi ng Kapatawaran
- Pagbabayad ng anumang masamang nagawa
Ito ay malapit sa kaisipan na nagtutulak sa paggwa ng mabuti o masama at nag-uusig kung masama ang nagawa.
Konsensiya
Siya ang nag-sulat ng Bayang Dalumat at Pagkataong Pilipino; lekturang propesoryal bilang tagapaghawak ng Kaalamang Bayang Pag-aaral sa taong 1992. Departamento ng Antropolohiya Dalubhasaan ng Agham Panlipunan at Pilosopiya. Unibersidad ng Pilipinas:
Prospero R. Covar
Hangarin ng disiplinang ito na pag-aralan ang likas na tao, kasama na rito ang pagdalumat ng pagkataong Pilipino.
Antropolohiya
Ang pagiging tao ay isang prosesong _____.
Bayolohikal
Ang pagpapakatao ay naaayon naman sa ______.
Prosesong kultural
Ang katawan ng tao ay parang ____. May labas, loob, at ilalim.
Banga
Dito nasasalamin ang samu’t-saring karanasan. Ito ang salamin ng damdami’t kalooban ng pagkataong nililok ng kulturang karanasan.
Mukha
Ito ang pandama ng damdamin:
Dibdib
Ito naman ay nangangahulugang buhay na punung-puno ng balakid. Ito’y naglalarawan ng kalagayan ng pagkatao:
Bitukang sala-salabid
Ito ay may kinalaman sa pagduwal o pagsuka o di-matanggap ang pagkaing nilulon. Ito ay bahagi ng katawan na ginagamit na pagtantiya ng damdamin, pag-iisip, kilos at gawa ng ibang tao.
Sikmura
Ang taong maitim ang ____ ay walang pakundangan sa kanyang ginagawa.
Atay
Ito ang mga bumubuo sa Tres Persona:
- Diyos Ama
- Anak
- Espiritu Santo
Ang _____, ayon sa paniniwala o mito, ay isang konsistoryo.
Santisima Trinidad
Ito ay nagdedesisyon sa mga mahahalagang gawain gaya ng paglalang ng mundo o paglalang ng tao sa mundo. Ito rin ang nagdesisiyon sa kung bakit ang Dios Ama, Dios Anak at Dios Ina ang naghahari sa sanlibutan ayon sa kani-kanilang kapanahunan
Konsistoryo
Ayon sa pag-aaral ni Salazar, ito ay batis ng buhay at ginhawa:
Kaluluwa