Excretie

Question 1

Noem 6 verschillende excretie routes voor geneesmiddelen en noem de belangrijkste

Answer 1

1. Renaal
2. Gal
3. Faeces
4. Pulmonair
5. Speeksel
6. Via andere lichaamssecreten zoals zweet, melk en haar.

De belangrijkste is de renale excretie route.

Question 2

Welke 3 grote processen vinden plaats in de nier?

Answer 2

• Glomerulaire filtratie
• Tubulaire secretie, dit is vanuit het bloed naar de tubulus van de nier. (Meestal actief transport)
• Tubulaire reabsorptie (Meestal passief)

Question 3

Voor welke moleculen kan er glomerulaire filtratie plaats vinden?

Answer 3

Voor kleine wateroplosbare moleculen met een moleculair gewicht van <500.
Eiwitgebonden moleculen kunnen zeker niet gefiltreerd worden.

Question 4

Wat vindt er plaats in de proximale tubulus van de nier?

Answer 4

Hier vindt er actieve secretie plaats van zwakke elektrolyten, dit zijn voornamelijk zuren. Het wordt gemediteerd door P-glycoproteinen.
Dit systeem is verzadigbaar.

Secretie gebeurt van de capillairen naar de nier-tubulus.
Dit bevorderd dus de excretie.

Question 5

Wat weet je over passieve reabsorptie?

Answer 5

Dit gebeurt bij nutriënten die nuttig zijn en we dus willen behouden maar ook voor geneesmiddelen als ze fysicochemisch gunstige eigenschappen hebben. ( ionisatie graad)

We krijgen dus reabsorberen dus dat wilt zeggen vanuit de nier, terug naar het bloed.

Question 6

Wat gebeurt er in de Lis van Henle?

Answer 6

Enkel maar passieve reabsorptie.

Question 7

Wat gebeurt er in de distale tubulus?

Answer 7

Passieve transfer van vetoplosbare stoffen, dus secretie maar ook reabsorptie.

Question 8

Wat gebeurt er met hetgeen wat na de distale tubulus nog in de nier aanwezig is?

Answer 8

Dat wordt geexcreteerd, dus via de urineblaas naar de omgeving afgevoerd.

Question 9

Noteer de formule voor renale klaring

Answer 9

CLr = Qu x Cu / Cp

Qu is de urine flow in mL / minuut.
Cu is de urine concentratie in microgram per mL.
Cp is de plasmaconcentratie van het geneesmiddel op mid-point.

Question 10

Wat is midpoint?

Answer 10

We gebruiken dit wanneer we het hebben over de renale klaring.

Plasmaconcentratie op midpoint van de collectie tijd wilt zeggen dat je urine gaat collecteren over een bepaald tijdsbestek bv 24 uur, het midpoint is dan 12 uur.

Question 11

Geef in een formule weer waarom renale klaring een additief proces is.

Answer 11

CLr = Glomulaire filtratie - tubulaire reabsorptie + tubulaire secretie - ionische diffusie.

Question 12

Hoe noemen we glomerulaire filtratie ook wel?

Answer 12

Urinaire filtratie.

Question 13

Geef een uitleg over glomerulaire filtratie?

Answer 13

Het is een soort ultrafiltratie onder invloed van de osmotische druk die ter hoogte van de glomeruli ontstaat. Die filtratie vindt plaats doorheen porien en hangt af van de doorbloeding en de mate van eiwitbinding.
(bij meer eiwitbinding minder filtratie)
(bij meer doorbloeding dan gaat filtratie goed verlopen en gaat er meer filtratie zijn.

Question 14

Wat gebeurt er bij het ouder worden met de glomerulaire filtratie?

Answer 14

Deze zal dalen met ongeveer 1% per jaar. Hoe ouder wordt des te slechter je nierfunctie dus zal zijn.

Question 15

Hoe bepaal je de urinaire/glomerulaire filtratie?

Answer 15

Door het meten van inline, creatinine of EDTA concentraties over bepaald tijdsverloop.

Question 16

Welke klaring is een maat voor de renale functie en waarom?

Answer 16

Creatinine klaring is een maat voor renale functie.
Creatinine is afgeleid van het metabolisme van kreatinine in de skeletspier of de inname van vlees.
Dit wordt vrijgesteld in het plasma en heeft een vrij stabiele plasmaconcentratie.

Creatinine wordt enkel gefilterd over de glomerulus en niet geresorbeerd of gemetaboliseerd in de nier.

Excretie van creatinine berust dus enkel maar op glomeulaire filtratie.
Daarom is de klaring van creatinine een maat voor de glomerulaire filtratie snelheid.

Question 17

Geef de formule van creatinine klaring

Answer 17

CLcreatinine (ml/min) = urinaire secretie snelheidheid van creatinine / serum concentratie van creatinine

Question 18

Wat is de glomulaire filtratie ratio van een gezond mens?

Answer 18

120-130 mL/min is de glomerulaire filtratie ratio bij een gezond mens.

Question 19

In wat kan de creatinine productie variëren?

Answer 19

Het kan variëren met leeftijd, gewicht en geslacht.

Dit kan met de Cockcroft-Gault vergelijking.

Question 20

Waarom is actieve secretie additief met glomerulaire filtratie?

Answer 20

Het zorgt namelijk ook voor excretie.

Question 21

Wat heb je nodig voor actieve secretie nodig?

Answer 21

Transporters voor zure en basische geneesmiddelen.

Question 22

Waar vindt actieve secretie plaats?

Answer 22

In de proximale tubulus

Question 23

Hoe werkt actieve secretie? En wat is daarvan het nadeel?

Answer 23

Door middel van transporters.
Het nadeel hiervan is dat deze verzadigbaar zijn en dat er competitie kan optreden.

Als de geneesmiddel concentratie hoog is en het systeem van secretie is verzadigd dan verloopt eliminatie minder goed en dan bekom je hogere plasmaconcentraties.

Question 24

Is het proces van filtratie verzadigbaar?

Hoe uit zich dit in een grafiek?

Answer 24

Nee, filtratie is niet verzadigbaar.

Als de plasmaconcentratie van het geneesmiddel stijgt dan gaat de excretiesnelheid lineair meestijgen.

Question 25

Waarom loopt de curve van secretie eerst lineair maar na verloop van tijd niet meer?

Answer 25

Omdat we eerst geen verzadiging hebben van de transporteiwitten, maar daarna wel.

Question 26

Wat is passieve reabsorptie?

Answer 26

Dat is terug opname van de nier terug in het bloed. Het zorgt voor verminderde excretie.

Question 27

Wat is van belang bij passieve reabsorptie?

Answer 27

De lipofiliciteit van een geneesmiddel, want het geneesmiddel moet de membraan kunnen passeren.
Ook de ionisatiegraad is van belang. Dit hangt af van de pKa van het geneesmiddel en van de pH van de urine.

Question 28

Welke pH range zien we bij urine?

Answer 28

Van 5.5 tot 7.6

Question 29

Kan de renale klaring hoger zijn dan de creatinine klaring?

Answer 29

Ja, je weet dan dat niet enkel de glomelaire filtratie een rol speelt maar bv ook tubulaire reabsorptie en secretie.

Question 30

Noem 9 factoren die de renale excretie beinvloeden

Answer 30

1. Bloedflow, hoe hoger de bloedflow des te hoger de glomerulaire filtratie is.
2. Urineflow
3. pH van de urine
4. Renale functie/creatinineklaring
5. Leeftijd, de renale excretie daalt met een hogere leeftijd
6. Geslacht.
7. Eiwitbinding
8. Geneesmiddel interacties
9. Transporters.

Question 31

Wat is naast de renale excretie route nog een andere belangrijke eliminatie route voor geneesmiddelen

Answer 31

Eliminatie via de gal.

Question 32

Wat zijn aandachtspunten bij eliminatie van de gal?

Answer 32

Bij de gal is er geen passieve diffusie mogelijk. Er is dus enkel maar actieve secretie mogelijk.

Vaak zijn dit stoffen met een hoog moleculair gewicht en zijn amphilphillic (dat wilt zeggen zowel hydrofobe als hydrofiele eigenschappen).
Vaak zijn er ook stoffen die een fase-2-metabolisatie in de lever hebben overgaan, dat geeft geconjugeerde stoffen en daarvoor is ook actieve secretie noodzakelijk.
Dit is omdat de stoffen te groot zijn.

Omdat eliminatie via gal een actief metabolisme is, kan er verzadiging optreden en is er competitie mogelijk tussen verschillende geneesmiddelen.

Question 33

Is er reabsorptie mogelijk vanuit de gal naar de lever?

Answer 33

Nee, dit vanwege de aard van de stoffen (hoog moleculair gewicht en amfipatisch)

Question 34

Wat is enterohepatische circulatie?

Answer 34

Dit zijn stoffen die in de gal terecht komen, na voedselinname wordt de galblaas samengeknepen en komt het galkanaal uit in de darm. De geneesmiddelen komen weer in de darm terecht en vanuit daar kunnen ze geabsorbeerd worden om terug in de systemische circulatie terecht te komen.

Question 35

Geef uitleg over de plasmatijdsconcentratie curve van geneesmiddelen die door middel van de enterohepatische circulatie verwerkt worden.

Answer 35

We zien een hele typisch plasmatijdsconcentratie curve met 2 pieken.
De eerste piek is de initiële absorptie van het geneesmiddel, dit komt in het plasma terecht.
De 2e plek kan zijn na voedselinname, het geneesmiddel wordt opnieuw geexcreteerd in de darm. Je krijgt dan opnieuw een piek in de curve te zien omdat je dan opnieuw absorptie kan krijgen

Question 36

Van wat is eliminatie een combinatie?

Answer 36

van eliminatie en excretie.