Examenvragen

Question 1

Situeer Socrates (tijd, plaats, leerling) en beschrijf zijn gesprekstechniek

Answer 1

Socrates: Athene, 6e eeuw v.C.

Leerling: Plato

Gesprekstechniek = maieutiek:
- stelt vragen ipv antwoord te geven
- leergesprek houdt op als men het eens is
- Euthyphro: zet zichzelf vast door de vragen van Socrates
- “iedereen weet de waarheid, het moet er gewoon nog uitkomen”

Doel: juxtaposeren = reductio ad absurdum verkrijgen

Question 2

Hoe reductio ad absurdum in een discussie toepassen? Geef filosoof + situeer in de tijd

Answer 2

Zeno Van Elea, 5e v.C.

Tegenstrijdigheden in discussies kunnen door 2 mogelijkheden:
1) denkfout
2) verkeerd uitgangspunt

OF eigen redenering aanpassen OF uitgangspunt anders beschrijven

MAAR

Niet het besluit aanpassen

—> voorbeeld: een stelling zo in het belachelijke trekken/vergelijken met een ander gelijkaardig scenario waardoor het duidelijk wordt dat het belachelijk is om je gelijk te halen

Question 3

Universalisering: eigen mening + link met cultuurfilosofie of natuurfilosofie

Answer 3

Isaac Newton, 17-18e eeuw

Link natuurfilosofie: Newton met de wiskundige principes van natuurfilosofie
—> vanuit relatief eenvoudige waarnemingen en goedgekozen definities & wetten
—> nieuwe natuurkunde omtrent zwaartekracht: universaliserende natuurwet, want is overal op aarde hetzelfde, zelfs voor de maan

Question 4

Beschrijf de schrijftechniek van Michel de Montaigne en leg uit hoe deze in Engeland kwam (hoe, wanneer en door wie)

Answer 4

M.d.M.: Bordeaux, 16e eeuw

Essayisme: informele/persoonlijke beschouwingen, kort, boodschap is ernstig maar essay niet, AFORISMEN gebruikt (korte statements als doordenkers, zoals een Tweet)

Naar Engeland
- door F. Bacon
- Bacon geïnspireerd door MdM en zo overgekomen naar Engelse literatuur
- Montaigne = subjectiviteit, Bacon = objectiviteit
- WANNEER?

Question 5

Scheermes toepassen op ontwerpproces en situeren in geschiedenis

Answer 5

Geschiedenis
- Late scholastiek (14e eeuw)

Wie
- John Duns Scotus
- Willlem Van Ockham

Scheermes = zaken eenvoudig uitleggen, MAAR vereenvoudigde versie moeten even correct zijn als complexe versie

Ontwerpproces toepassing:
—> Oplossing is voldoende, de rest is bijzaak

Question 6

Redundantie in discussie en situeren in de geschiedenis

Answer 6

George Berkeley: 17e-18e eeuw

Redundantie = overbodigheid
—> wanneer je een argument niet kan weerleggen, kan je aantonen dat iemand anders’ stelling overbodig is

Question 7

Trilemma + 5 oplossingen

Answer 7

Trilemma = Elke poging om iets te rechtvaardigen, leidt tot een van de 3 problemen:
1) Uitkomen op een dogma/geloofsovertuiging
2) Vastzitten in een cirkelredenering
3) Uitkomen in een regressus ad infinitum

5 oplossingen:
1) Foundationalisme: sommige dingen zijn nu eenmaal waar (1+2=3, ik leef)
2) Contextualisme: bepaalde zaken kunnen in een bepaalde situatie niet betwijfeld worden
3) Coherentisme: enkel gelegitimeerde overtuigingen hangen samen met overtuigingen die we al hebben
4) Infinitisme: regressus = voordelig, want er zijn dan oneindig veel redenen die de veronderstelling ondersteunen
5) Foundherentisme: combinatie foundationalisme en coherentisme

Question 8

Leer van de dubbele weg + eigen mening

Answer 8

Ahmad Ibn-Rushd (12e eeuw)

Er is 1 waarheid die kan benaderd worden via 2 denkwijzen: religie en rede (natuurfilosofie).

+

Het verklaren van de waarheid op religieuze wijze moet vertrekken vanuit natuurfilosofische vaststellingen (demonstratief/aantoonbaar gegeven)

Eigen mening: Het klopt dat men zelf op een bepaalde manier zaken zal proberen te verklaren. Zoals het ontstaan van de wereld: religie meent dat we gemaakt zijn door God, natuurfilosofie wijst op fysische benaderingen. De waarheid is dat we bestaan, maar hoe het benaderd wordt, is persoonsgebonden. Ik ben echter niet akkoord met de stelling dat de religieuze tak moet vertrekken vanuit de natuurfilosofische redeneringen. Zij hebben hun eigen overtuiging en mogen op hun eigen manier verklaringen geven.

Question 9

Wat is een archè? Beschrijf ze alle 4: wie? Situering in tijd? Wat kan mislopen met deze denkwijze?

Answer 9

= archè is het geloof dat het begin van de wereld werd bepaald door een oerstof

4 archès:
1) Thales (Milete, 7e-6e v.C.): water: overal is er vocht aanwezig en de aarde drijft op water
2) Demokritos (Egypte/Babylonië, 4e v.C.): atomen: kosmos bestaat uit leegte (het niet-bestaande) en atomen (het bestaande)
3) Anaximander (Milete, 6e v.C.): apeiron (het onbepaalde): redenering van 4 elementen klopt niet. Alles ontstaat uit het onbepaalde en keert terug naar het onbepaalde
4) Anaximenes (Milete, 6e v.C.): lucht: samengedrukt = vuur en lucht, gecondenseerd = wind, wolk, water, aarde, steen

—> alles herleiden naar fysica = radicaal fysicalisme
—> kan leiden tot demystificatie = het verwonderen mindert omdat je alles verklaart

Question 10

Vergelijk de stroming van Augustinus met die van Descartes. Situeer ze in de tijd.

Answer 10

Augustinus (Noord-Tunesië, 4e-5e eeuw)
- “si fallor, sum” = als ik twijfel over mijn bestaan, besta ik. Zelfs als ik een fout maak in mijn redenering. = axioma (overduidelijk)

Descartes (Republiek der 7 Nederlanden, 16e-17e eeuw)
- “je pense donc je suis”: ik denk dus ik ben: hij bestaat enkel wanneer hij denkt.
- Oorspronkelijk: “cogito, Sum” = ik denk, ik ben —> propositie: denken = zijn

Allebei: methodische twijfel

Question 11

Wat is twijfel?

Answer 11

twijfelen = niet kunnen kiezen tussen mogelijkheden.

Methodische twijfel:
- Descartes: “men kan aan alles twijfelen, ook zintuigelijke waarnemingen, behalve aan het feit dat aan alles te twijfelen valt” = axioma

Question 12

Wat is axiomatiek? Leg 2 methodes uit

Answer 12

Axiomatiek is het gieten van bepaalde kennis in een structuur waardoor alles afleidbaar wordt uit een beperkt aantal gekozen zekerheden

Methode 1: Newton (17-18): wiskundige beginselen van de natuurfilosofie: universalisme

Methode 2: Spinoza (17): ethiek op een wiskundige manier benaderd

Question 13

Hoe kan filosofie/wetenschap demystifiëren? Geef 1 voorbeeld van demystificatie, benoem filosoof, leg uit waarom hij demystifiëert en situeer in de tijd

Answer 13

Als we aannemen dat alles terug te herleiden is tot 1 fysische oorsprong (Archè) = radicaal fysicalisme = demystificatie

Demokritos (Egypte/Babylonië, 4e v.C.): kosmos bestaat enkel uit leegte en atomen. Is demystificatie omdat we als mens er vaak een mooiere, emotionelere betekenis aan willen geven.

Question 14

Hoe situeert Photo zich in de tijd en waar streefde hij naar?

Answer 14

Phyrro (4e-3e v.C., Elis) streefde naar Ataraxia = zielsrust als gevolg van epochè (je kan niet oordelen over iets waarover je niets weet) => het brengt rust om niet bezig te zijn met dingen waarvan je niet weet of ze bestaan.

Question 15

Sextus Empiricus: stroming? Tijd? Doel van wetenschap volgens hem? Naam van premisse die gewoonweg aanvaard moest worden?

Answer 15

Stroming: scepticisme

Doel wetenschap: dogmatische stellingen ontkrachten

Naam van premisse = axioma

Question 16

Welk principe past Anaximander in zijn filosofie toe? Welke redenering zit hierachter? Wat is zijn archè en wat heeft die te maken met zijn principe?

Answer 16

Anaximander (7e-6e v.C., Milete): principe van voldoende reden = alles heeft een oorzaak, maar hoeft niet geweten te zijn.

Archè van Anaximander = Apeiron = het onbegrensde = Elke oorzaak komt voort uit een “ultieme oorzaak”. De oorsprong hiervan is onkenbaar en heeft dus geen eigenschappen

Question 17

Hoe kunnen we ons volgens de pseudo-Dionysos tot mystiek richten? Waar komt mystieke ervaring op neer? Hoe is mystiek van toepassing op ontwerpers?

Answer 17

volgens pseudo-Dionysos: enkel richten tot mystiek wanneer we alle empirische (zintuigelijke) en cognitieve (rationele) kennis achterwege laten. Daarna pas verenigen met dat wat het zijn en niet-zijn overstijgt.

Mystieke ervaring = illuminatie en inspiratie ten gevolge van onuitdrukbaarheid, onbetrouwbaarheid en inconsistentie

Mystieke verhalen kunnen inspirerend zijn voor ontwerpers, maar er bestaat veel scepsis over.

Question 18

Geef de 3 filosofen die en invloed op Bacon gehad hebben en situeer in de tijd. Benoem ook de 3 boeken van Bacon

Answer 18

Bacon (?): 16e-17e eeuw, Londen
M.d.M.: 16e eeuw, Bordeaux: essayisme
T. More: 15e-16e eeuw, Londen: utopie, maar die van Bacon is gemakkelijker dan die van More

Boeken Bacon:
1) Novum Organum: nieuwe wetenschapsleer
—> deel 1: idolenleer
—> deel 2: inductieve generalisatie = essentie onderzoek
2) Novum Atlantis: allegorie die gaat over herontdekking van de wetenschapsmaatschappij