EXAMEN Flashcards
Wat is effect ervan op de mens en maatschappij, dat de journalistiek vaak te snel conclusies trekt zonder de nodige context te geven?
dat de mensen de wereld zwart-wit gaan zien
Welke twee soorten kennis worden opgeslagen in een mentaal lexicon?
- actief (begrip + gebruik)
- passief (enkel begrip)
Wat is het doel van de proloog in middeleeuwse verhalen?
Informatief (inhoud, auteur, herkomst) en persuasief.
+ aanroepen van engelen
Welke taal kan een baby al gebruiken in de vroegtalige fase?
1) betekenisvolle en identificeerbare woorden (zelfstandige naamwoorden, klanken en betekenissen verbinden, woorden uit directe omgeving)
2) holofrasen (met 1 woord alles willen zeggen, reduplicaties, onomatopeeën, contaminaties)
3) tweewoordzinnen (imperatiefzinnen, zelfstandige naamwoorden, woordvorming onvolledig)
Wat is een bibliografie?
een lijst met alle bronnen die je gebruikte om je werk te maken
Situeer het lied van Heer Halewijn.
anoniem, 13de eeuw, opgetekend: 19de eeuw
Waarom verschilt een mentaal lexicon van een Nederlands woordenboek? Benoem twee belangrijke verschillen.
- Nederlands woordenboek (= taalgebonden) is altijd veel groter dan een mentaal lexicon
- mentaal lexicon (= persoonsgebonden) heeft ook woorden uit andere dialecten
Journalisten zijn meer bereid te rapporteren over gebeurtenissen die binnen hun eigen verwachtingspatroon liggen.
consonantie
Wie schreef Hebban olla vogala…?
(West-)Vlaamse monnik/kopiist
Benoem de redenen voor het belang van (een correcte) bronvermelding.
- duidelijk onderscheid tussen jouw ideëen en die van anderen
- respect
- transparantie / openheid dat je lezers zelf kritisch kunnen zijn
Welke vorm van plagiaat was er in de renaissance? Geef een voorbeeld.
imitatio et aemulatio
= klassieke oudheid imiteren én overtreffen
-> vooral in kunst
bv. Rafaëls: School van Athene
Wat is de vertaling van “Hebban olla vogala nestas hagunnan hinase hic enda thu uuat unbidan uue nu”?
“Alle vogels zijn begonnen met het bouwen van hun nestjes, behalve ik en jij. Waarop wachten we nog?”
Wat is religieuze epiek?
= een genre met verhalen met een religieuze insteek waarbij de geloofskwestie centraal staat en het hoofdpersonage met een religieus / moreel dilemma geconfronteerd wordt
Wat is een mentaal lexicon?
persoonsgebonden en in hersenen opgeslagen kennis van de betekenis, klank en vorm van woorden
Hoe kunnen we woordassociaties noemen die heel frequent zijn?
collectief / cultuurgebonden
Het Oostgermaans is bijna uitgestorven. Welke Oostgermaanse taal is de enige die nog bestaat?
Gotisch
Wat is de moraal van het verhaal van Walewein?
Wie trouw is, wordt beloond.
Welke vertakkingen zijn er van de Niet-Indogermaans talen?
- Hongaars
- Fins
- Ests
- Turks
- Baskisch
Wat is het doel van de legende van Beatrijs?
Het is een exempel:
Het is niet erg om zonden te begaan, zolang je uiteindelijk op het goede pad gaat.
Geef een voorbeeld van antoniemen.
woord met tegengestelde betekenis
licht - donker
Noem kenmerken van hoofse personages.
Beschaafd, trouw, dapper, gelovig, eerbiedig, met goede manieren (etiquette).
Wanneer en door wie werd Karel ende Elegast geschreven?
Het is anoniem geschreven in de 13e eeuw en telt ca. 1400 verzen.
Wat is de visie van Rob Wijnberg over nieuws?
- niet simpelweg een weergave van wat er gebeurt in de wereld
- selectief, conservatief en repetitief
Waarvan komt de naam van de vos Reynaerde?
renard (vos)
Wat is het verschil tussen hoofs en onhoofs gedrag?
Hoofs: etiquette, schoonheid, deugdzaamheid, liefde. Onhoofs: kwaadaardig, ruwe manieren, gebrek aan esthetiek.
Hoe citeer je?
“citaat” (naam, jaar, pagina).
[sic] bij taalfouten
[…] bij weglating v. woorden
Prof. De Grauwe en Prof. Kwakkel verschillen fundamenteel van mening over de relatie tussen taal- en schriftsystemen. Verklaar.
Pro. Kwakkel verbind schrift met taal. De Grauwe vind niet dat deze twee altijd in verband moeten gebracht worden. (bv. nihao)
Wanneer en in welk graafschap werden de legendarische woorden Hebban olla vogala nestas hagunnan… geschreven?
- rond 1100
- Kent
Wat is de cirkelstructuur van Karel ende Elegast?
- ORDO (hofdag), 2. MANQUE (engel geeft opdracht), 3. QUEESTE (3 obstakels), 4. ORDO.
Welke vertakkingen zijn er van het Nederlands?
- Vlaams (Luxemburgs, Brabants, …)
- Hollands
- Afrikaans
Wat is semantische ruis?
wanneer zender/ ontvanger geen lingua franca heeft
-> taalbarrière
Hoe evolueert Karel als personage?
Hij groeit van angstig en onzeker naar vol zelfvertrouwen.
Hoe zijn Oosterse romans ontstaan?
literatuur is de spiegel van de maatschappij:
kruistochten (tochten om Jeruzalem christelijk te maken) -> fascinatie voor Arabische wereld -> respect -> imitatio et aemulatio
Wat zijn Oosterse romans?
= hoofse romans die hun verhaalstof ontlenen aan de Arabische / Byzantijnse literatuur OF die zich deels / volledig in die Arabische wereld afspelen
(12de-13de eeuw)
Wat betekent hoofsheid in de middeleeuwse literatuur?
Schoonheid/cultuur, etiquette, en liefde.
Rode (of gekleurde) tekst die dient als titel, opschrift of markering in een handschrift.
Rubrieken
Wat is een lingua franca? Geef een voorbeeld.
= gemeenschappelijk tekensysteem
bv. Engels, gebaren
Wat zijn de kenmerken van het mentaal lexicon bij de voltooiingsfase?
vanaf lagere school:
- verder uitdiepen van taalbegrip
- uitzonderingen op regels leren kennen
- blijvende uitbreiding van woordenschat (levenslang)
Welke vertakkingen zijn er van het Continentaalgermaans?
- Duits
- Lëtzebuergs
- Nederlands
Welke criteria zijn er voor een betrouwbare bron?
- bronvermelding
- expertise van de auteur
- datering van de bron
- informatief (<-> commercieel/persuasief)
- diepgaand (<-> vaag / oppervlakkig)
- aantal voorbeelden
- feiten (<-> meningen)
- taalverzorging
Leg uit hoe de koningsdochter Heer Halewijn kon verslaan.
door een list
Welke vertakkingen zijn er van de West-Slavisch e talen?
- Pools
- Tsjechisch
- Slovaaks
Wat is het doel van het lied van Heer Halewijn?
waarschuwen voor mensen zoals Halewijn
Wat zijn de consequenties van plagiaat?
onvoldoende cijfer, schorsing, boetes, verlies van vertrouwen …
Welke vertakkingen zijn er van het Westgermaans?
- Ingweoonse dialecten (gesproken door kustvolkeren)
- Continentaalgermaans (= Frankisch)
Wat is de opslagplaats van het mentaal lexicon?
het grotere netwerk van het geheugen
Is de krant een betrouwbare bron? Waarom wel / niet?
nee:
- commercieel (sensatiedrang)
- geen bronvermelding
- belangenvermenging (druk van politiek, overheid …)
Geef een voorbeeld van een reduplicatie.
herhaling van woord(deel)
water -> wawa
Welke vertakkingen zijn er van de Indo-Iraanse dialecten?
- Farsi
- Dari
- Pashto
- Hindi
- Bengali
Wat is de terminus post quem van de legende van Beatrijs?
ca. 1325:
In het werk wordt het woord ‘orloy’ (= uurwerk) vermeldt. Het uurwerk was pas onze streken van gebruik rond 1325.
Bespreek de proloog van Walewein.
Zie cursus.
Welke cirkelstructuur is er in Floris ende Blancefloer?
ORDO: zorgeloze jeugd
MANQUE: “Blancefloer is er niet meer”
QUEESTE: 1) Poortwachter, 2) Bloemenmand, 3) Proces
ORDO: vrijheid
Bespreek de inhoud van de legende van Beatrijs
zie cursus
Niet elke vorm van communicatie verloopt even vlot. Benoem de drie soorten ruis en illustreer ze allebei met een voorbeeld.
- psychologische ruis, bv. Je krijgt een compliment van iemand die je niet leuk vindt.
- semantische ruis, bv. Een persoon die enkel Chinees spreekt vraagt je de weg naar het station.
- fysieke ruis, bv. De verbinding valt weg tijdens een online vergadering.
Is Floris ende Blancefloer een hoofse roman?
Ja, er zijn hoofse elementen:
- schoonheid (Blancefloer, bloemenmand, vrouwentoren)
- etiquette (rechtszaak, buurmeisje is trouw aan Blancefloer)
- passionele liefde (bedscène, liefdesverdriet)
- deugdzaamheid (Floris onderneemt queeste, genade v.d. emir)
Welke rol speelt God in Karel ende Elegast?
God is opdrachtgever, beschermheer, en rechter.
Bespreek de inhoud van het lied van Heer Halewijn.
zie cursus
Welke soorten ruis zijn er?
- psychologische ruis
- semantische ruis
- fysieke / mechanische ruis
Wat zijn de eigenschappen van Maria?
- zorgzaam
- vergevingsgezind
Redacteurs zoeken naar een balans in het nieuws (bv. binnenlands en buitenlands nieuws). Bij een overdaad aan buitenlands nieuws zal het minst belangrijke buitenlandse verhaal moeten wijken.
samenstelling
Wat is de drager van Hebban olla vogala…?
perkament
Waar wordt Hebban olla vogala… gesitueerd?
Engels klooster (Rochester, Kent)
Noteer de basiskenmerken van een ballade.
- episch-lyrisch met dramatische inslag
- verteller
- dialoog
- strofes en rijmende verzen
- refreinachtige herhalingen
- mysterieuze en magische elementen
- dramatisch einde
- geen details
Bespreek de inhoud van Floris ende Blancefloer.
zie cursus
Geef een voorbeeld van een Oosterse roman.
vb. Floris ende Blancefloer (Diederic v. Assemede)
Wat zijn de positieve stereotypen over de middeleeuwen?
- rijkdommen
- heldhaftige ridders
- hoffelijkheid
Toon aan dat Heer Halewijn een serieverkrachter is.
- ze moet haar haren ontbinden
- bloed in haar schoot
- doe je kleed uit
Wat is letterkunde?
studie van schriftsystemen en teksten, start bij oudste bewaarde tekst
Wanneer specifiek moet je je bron vermelden?
- citeren
- parafraseren
Waarom mogen we volgens Gerrit Komrij Hebban olla vogala toch als het begin van de Nederlandstalige poëzie beschouwen?
het is de eerste Nederlandse uiting van een menselijk verlangen, geen religieuze of wettelijke tekst
Wat bedoelt Wijnberg met ‘selectief’?
uit uitzonderingen opgebouwd
Wat maakt een gebeurtenis ‘nieuwswaardig’?
IMPACT
- drempelwaarde
- frequentie
- negativiteit
- onverwachtheid
- duidelijkheid
IDENTIFICATIE MET DOELGROEP
- personalisatie
- betekenisvolheid
- elitelanden
- elitemensen
MEDIUMGERALTEERDE FACTOREN
- consonantie
- continuïteit
- samenstelling
Wat is taalkunde?
de studie van de werking en evolutie (van grammatica, schrijfwijze, woordenschat, betekenis, geografie) van een taal
Geef een voorbeeld van een onomatopee.
klanknabootsing
hond -> wafwaf
In welke context is religieuze epiek ontstaan?
in de Mariacultus (= verering van Maria)
Wat is het verband tussen priming en het mentale lexicon?
- priming is cultureel bepaalt, zoals ook bij mentaal lexicon
- men doet vooral beroep op collectieve woordassociaties, ook als is elke mentaal lexicon persoonsgebonden
Geef een voorbeeld van een Nederlandstalige tekst die ouder is dan Hebban olla vogala.
- Lex Salica (6de eeuw)
- Oudsaksische doopgeloften (8ste eeuw)
- Paarden- en wormbezwering (9de eeuw)
- Wachtendonckse psalmen (10de eeuw)
Waarom is Hebban olla vogala… een taalspel?
- Latijn vs. Oudnederlands
- probatio linguae
Welke vertakkingen zijn er van de geïsoleerde Indogermaanse talen?
- Albanees
- Grieks
- Armeens
Een verhaal dat al in het nieuws is, is nieuwswaardiger dan andere gelijkaardige gebeurtenissen. Mediaorganisaties zijn al aanwezig om dit nieuws te rapporteren.
continuïteit
Welke vertakkingen zijn er van de Romaanse dialecten?
- Frans
- Italiaans
- Spaans
- Roemeens
- Portugees
Geef een voorbeeld van regressieve assimilatie.
medeklinker midden woord gaat naar begin
lepel -> pepel
Wat zijn auctoritates?
gezaghebbende figuren/elementen, vaak uit het verleden, die door middeleeuwers bewonderd en vereerd worden
(Alexander de Groten, koning Arthur, Latijn …)
Welke symboliek is er in de legende van Beatrijs?
- getallensymboliek: 3 visioenen, 7 jaar, 2 kledingstukken, 2 kinderen
- kleurensymboliek: blauw en wit
- ruimtesymboliek: egelantier
Wat is een exempel?
= een voorbeeldverhaal waarbij het publiek zich spiegelt aan hoofdpersonages
Wat wordt er bedoeld met de term “plagiaat”? Geef een omvattende definitie.
alle gevallen waarin er gesuggereerd wordt dat er sprake is van eigen werk terwijl dat in werkelijkheid niet zo is
Wat is de moraal van het Karel ende Elegast?
Wie trouw is aan God, wordt beloond.
Waarom schreef de Vlaamse monnik Hebban olla vogala…?
- probatio pennae (uitproberen van ganzenveer)
(- probatio incauxti (uitproberen van inkt) - si bona sit
(of ze goed is))
Eenvoudige versierde initialen van twee regels hoog, meestal met één kleur (meestal rood of blauw).
Lombarden
Ballades werden gezongen. Door welke twee vormelementen kon een lied gemakkelijker in het geheugen geprent worden?
- rijm
- herhalingen
Wat is de oorsprong van de Arthurverhalen?
Ze stammen uit de 6e eeuw, gebaseerd op een Keltische legerleider.
Wat is fysieke / mechanische ruis?
externe factor bemoeilijkt communicatie
Welke vertakkingen zijn er van het Ingweoons?
- Fries
- Engels
- West-Vlaams
Welke soorten motieven zijn er in de zoektocht naar steun in de middeleeuwen?
- auctoritates
- symboliek
- verering van het wonderlijke
Wat zijn de kenmerken van het mentaal lexicon bij de geboorte?
mentaal lexicon = leeg
-> enkel non-verbaal
Geef een voorbeeld van een synoniem.
Woorden die dezelfde of bijna dezelfde betekenis hebben.
Blij - Vrolijk
Snel - Vlug
Mooi - Prachtig
Wat is er speciaal aan “hagunnan”?
Het zou ook “bagunnan” kunnen zijn (begonnen)
Welke vertakkingen zijn er van de Oost-Slavische talen?
- Russisch
- Oekraïens