Evolusie Flashcards

1
Q

homoloë strukture

A

soortgelyke struktuur, posisie en ontwikkeling, maar nie noodwendig selfde funksie, bv voorste ledemate van werweldiere; afkomstig van ‘n gemeenskaplike voorvader

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

analoë strukture

A

soortgelyke strukture wat dieselfde doel dien, wat ontwikkel het in soortgelyke omgewings in verskillende organismes bv vlerke van insekte en vlermuise; geen gemeenskaplike voorvader

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

filogenie

A

studie van die evolusionêre verwantskappe tussen spesies

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

patrone in die boom van lewe: stasis/ekwilibrium

A

geen verandering in ‘n spesie oor ‘n lang tyd

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

patrone in die boom van lewe: lynsplitsing

A

spesiasie - een of meer nuwe spesies ontwikkel oor tyd uit ‘n voorvaderspesie

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

kladogenese

A

‘n evolusionêre splitsings-gebeurtenis waar die ouer spesies in twee onderskeie spesies split om ‘n klade te vorm

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

klade

A

‘n lewensvormende groep wat uit ‘n gemeenskaplike voorvader en al sy afstammelinge bestaan - voorgestel deur een tak met sy sytakke op ‘n kladogram

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

anagenese

A

‘n voorouerspesie ondergaan geleidelike verandering oor tyd totdat die afstammelinge duidelik verskil van die voorouerspesie en as ‘n nuwe spesie gesien kan word

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

adaptiewe radiasie

A

divergensie (lynsplitsing op ‘n kladogram) uit ‘n enkele stam om uit ‘n enkele voorouer oorsprong tot baie nuwe spesies te gee; vind plaas as toegang tot ‘n nuwe habitat en hulpbronne verkry word

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

neigings wat in makro-evolusie voorkom

A

toenemende kompleksiteit van lewensvorme

toenemende liggaamsgrootte van lewensvorme

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

koers van verandering in evolsie: gradualisme

A

beweer dat spesies geleidelik deur klein veranderinge oor lang periodes ontwikkel

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

koers van verandering in evolsie: gepunktueerde ekwilibrium

A

lang periodes waar spesies nie verander nie (ekwilibrium), afgewissel (gepunktueer) met kort tye waar vinnige veranderinge deur natuurlike seleksie plaasvind; skielike omgewingsveranderinge (soos vulkaniese uitbarstings en meteoriete) versnel evolusie omdat spesies vinnig by nuwe omgewings moet aanpas

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

natuurlike seleksie

A

die proses waardeur die natuur individue vir oorlewing kies wat die beste by omgewingstoestande aanpas en gevolglik die grootste nageslag sal lewer; oorlewing van die geskikste

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Darwin se vier waarnemings

A
  1. meer nageslag word gevorm as wat vereis word
  2. natuurlike variasie kom binne bevolkings voor
  3. veranderings in die omgewing lei tot differentiële voortplanting (oorlewing van die geskikste)
  4. eienskappe is oorerflik
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

4 meganismes van evolusie

A

natuurlike seleksie
poliploidie
genevloei
genetiese dryf

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

poliploidie

A

vermeerdering van twee basiese stelle chromosome deur hibridisering tussen twee (meestal plant) spesies

17
Q

genevloei

A

beweging van gene tussen bevolkings, vind plaas deur migrasie van organismes of migrasie van gamete (stuifmeel)

18
Q

genetiese dryf

A

proses wat lukrake (random) veranderinge in die voorkoms van sekere eienskappe in ‘n bevolking verminder (die rol wat toeval speel om te bepaal of ‘n gegewe eienskap na die volgende generasie oorgedra word of nie); belangrik in klein bevolkings

19
Q

kunsmatige seleksie

A

proses van seleksie en teling van organismes met verlangde eienskappe om ‘n nageslag met eienskappe te lewer wat vir die mens tot nut sal wees

20
Q

inteling

A

paring van geneties naby-verwante individue; veroorsaak verlies aan genetiese diversiteit, lei tot homosigositeit wat die kans kan verhoog dat die nageslag deur nadelige resessiewe gene geaffekteer kan word

21
Q

uitteling

A

die voortbring van ‘n nageslag uit die paring of teling van geneties onverwante individue; lei tot toename in genetiese diversiteit wat kans op evolusie vergroot, bevorder heterosigositeit

22
Q

stigterseffek

A

die verlies van genetiese variasie wanneer ‘n klein hoeveelheid individue van ‘n groot bevolking ‘n nuwe kolonie stig (as gevolg van migrasie of geografiese isolasie)

23
Q

konvergente evolusie

A

die proses waar spesies wat nie verwant is onafhanklik soortgelyke eienskappe ontwikkel, bv vlerke van insekte, voëls en vlermuise

24
Q

divergente evolusie

A

die proses waardeur ‘n eienskap wat by ‘n gemeenskaplike voorvader voorgekom het mettertyd in verskillende variasies verander, bv ledemate van gewerlweldes

25
Q

spesiasie

A

die evolusionêre vorming van ‘n nuwe spesies wat geneties anders is as die voorvader spesie

26
Q

geografiese (allopatriese) spesiasie

A

wanneer ‘n nuwe spesie gevorm word as gevolg van geografiese isolasie van die hele of ‘n gedeelte van die bevolking van die spesie se voorgeslagte

27
Q

geografiese isolasie

A

‘n bevolking van ‘n spesie word verdeel of geisoleer as gevolg van geologiese gebeurtenisse soos bv vulkane, erosie, aardbewings en kontinentale drywing

28
Q

simpatriese spesiasie

A

wanneer ‘n nuwe spesie in dieselfde gebied as die voorvaderlike spesie ontstaan - veral belangrik by plante

29
Q

voorbeelde van geografiese en simpatriese spesiasie

A

Moet die twee voorbeelde ken:

geografies: Darwin se vinke van Galapagos (handboek bl 245)
simpatries: Cichlid-visse van die Malawi-meer (bl 247)

30
Q

voortplantingsisolasie

A

‘n meganisme wat verhoed dat twee of meer bevolkings gene uitruil en om lewensvatbare, vrugbare hibriede voort te bring

31
Q

meganismes van voortplantingsisolasie

A
  1. teling op verskillende tye van die jaar
  2. spesie-spesifieke hofmaakgedrag
  3. aanpassing van plante by verskillende bestuiwers
  4. ‘n onvrugbare nageslag