ESG-tijdperkenCSDDDles27maart2024

Question 1

: Wat staat de ‘E’ in ESG voor en welke thema’s vallen hieronder?

Answer 1

De ‘E’ in ESG staat voor Environmental, met een focus op klimaatverandering, opwarming van de aarde, en de uitstoot van CO2 en andere schadelijke stoffen door ondernemingen. Bedrijven worden onder druk gezet om hun invloed op de opwarming van de aarde te verminderen.

Question 2

Wat staat de ‘S’ in ESG voor en welke thema’s vallen hieronder?

Answer 2

De ‘S’ in ESG staat voor Social, met een nadruk op mensenrechten, zoals het voorkomen van slavernij en het beschermen van de rechten van lokale bevolkingen bij plantage- en mijnbouwactiviteiten. Het omvat ook DEI-programma’s (diversity, equity, inclusion).

Question 3

Wat staat de ‘G’ in ESG voor en welke thema’s vallen hieronder?

Answer 3

De ‘G’ in ESG staat voor Governance, wat betrekking heeft op de manier waarop bedrijven worden bestuurd en gecontroleerd, en het belang van transparantie en verantwoording in bedrijfsactiviteiten.

Question 4

Wat veroorzaakte de toegenomen aandacht voor ESG-thema’s na 2015?

Answer 4

De financiële crisis van 2007-2008 leidde tot een roep om een ander soort kapitalisme. Mensen begonnen de klimaatcrisis meer in hun dagelijks leven te voelen en de jongere generatie werd klimaatzorgender. Dit vertaalde zich in ander beleggingsgedrag, vooral in Europa, met een voorkeur voor groene/ESG-fondsen.

Question 5

Waarom is er in de VS sinds 2023 een serieuze backlash tegen ESG-thema’s?

Answer 5

De backlash tegen ESG-thema’s in de VS sinds 2023 kan worden toegeschreven aan politieke en maatschappelijke tegenreacties op progressieve bewegingen zoals #MeToo en Black Lives Matter, evenals de verdere opkomst van autoritair populisme na 2016 (Trump en Brexit).

Question 6

Hoe beïnvloedt de jongere generatie het beleggingsgedrag ten opzichte van ESG?

Answer 6

De jongere generatie, die meer begaan is met klimaatkwesties dan eerdere generaties, investeert vaker in groene beleggingsfondsen, wat leidt tot een grotere vraag naar en rendement op ESG-gerelateerde fondsen.

Question 7

Wat zijn enkele redenen waarom verzekeraars zich richten op ESG-thema’s?

Answer 7

Verzekeraars worden geconfronteerd met de gevolgen van klimaatverandering, zoals de noodzaak om dekken tegen bepaalde soorten schade (bijv. in Florida) aan te passen of te stoppen. Ze lobbyen ook om klimaatrisico’s te verminderen omdat ze deze risico’s niet volledig kunnen diversifiëren.

Question 8

Hoe beïnvloedt aandeelhoudersactivisme de aandacht voor ESG-thema’s?

Answer 8

Aandeelhoudersactivisme, engagement en stewardship waren al in opkomst en zijn sinds 2016 steeds meer gericht op ESG-thema’s, wat bedrijven aanzet tot meer verantwoording en actie op het gebied van milieu, sociale kwesties en governance.

Question 9

Wat zijn de belangrijkste onderwerpen van de sociale component van ESG in de context van platformeconomie?

Answer 9

In de context van de platformeconomie richt de sociale component van ESG zich op de arbeidsomstandigheden en rechten van werknemers. Dit omvat kwesties zoals de positie van werkers bij bedrijven als Uber en Deliveroo, die vaak stellen dat zij slechts tussenpersonen zijn en geen werkgeversverantwoordelijkheden hebben.

Question 10

Hoe heeft de financiële crisis bijgedragen aan de doorbraak van ESG-thema’s?

Answer 10

De financiële crisis heeft discussies opgeroepen over de vorm van kapitalisme, met vragen of bedrijven niet meer aandacht moeten hebben voor klimaatverandering en mensenrechten, wat leidde tot een grotere focus op ESG-thema’s in het bedrijfsleven en bij juristen.

Question 11

Wat zijn indexfondsen en hoe beleggen ze?

Answer 11

Indexfondsen zijn beleggingsfondsen die een vaste korf van aandelen of obligaties (index) kopen en daarin beleggen, zodat ze in de hele economie investeren. Deze fondsen staan bloot aan klimaatrisico’s waaraan de ondernemingen waarin ze investeren ook blootstaan.

Question 12

Waarom kunnen indexfondsen niet vermijden te investeren in bepaalde ondernemingen met risico’s?

Answer 12

Indexfondsen zijn contractueel gebonden om te investeren in bedrijven die in de index zitten, waardoor ze niet kunnen kiezen om niet te investeren in bepaalde ondernemingen met klimaatrisico’s.

Question 13

Waarom zijn indexfondsen geneigd ondernemingen aan te sporen hun steentje bij te dragen aan milieuproblematiek?

Answer 13

Omdat de investeringen van indexfondsen blootstaan aan klimaatrisico’s, zijn deze fondsen geneigd te zeggen tegen ondernemingen dat ze hun steentje moeten bijdragen aan milieuproblematiek. Anders heeft dit nadelige gevolgen voor de investeerders.

Question 14

Wat was een politieke reactie in de VS op de aandacht voor ESG-thema’s sinds 2023?

Answer 14

Sinds 2023 is er een grote tegenreactie tegen ESG-aandacht in republikeins gedomineerde staten zoals Texas en Florida, waar wordt gezorgd dat overheidspensioenfondsen niet investeren in bedrijven die als te ‘woke’ worden beschouwd vanwege hun ESG-beleid.

Question 15

Waarom wil de overheid in sommige Amerikaanse staten niet investeren in fondsen beheerd door BlackRock?

Answer 15

Sommige Amerikaanse staten, gedomineerd door republikeinen, willen niet investeren in fondsen beheerd door BlackRock omdat deze vermogensbeheerder te veel aandacht besteedt aan ESG-thema’s. Ze willen niet dat pensioengeld van ambtenaren wordt beheerd door assetmanagers die ESG promoten.

Question 16

Wat doet Larry Fink, de baas van BlackRock, jaarlijks dat gerelateerd is aan ESG-thema’s?

Answer 16

Larry Fink, de baas van BlackRock, schrijft jaarlijks een open brief aan CEO’s van ondernemingen waarin hij aangeeft welke thema’s, waaronder ESG, hij vindt dat zij in acht moeten nemen bij hun beleid.

Question 17

Hoe reageert het linkse deel van de maatschappij op extremen zoals de verkiezing van Trump of Brexit in de context van ESG?

Answer 17

Het linkse deel van de maatschappij reageert op extremen zoals de verkiezing van Trump of Brexit door te eisen dat commerciële ondernemingen meer aandacht besteden aan ESG-thema’s.

Question 18

Wat willen republikeinse politici in de VS voorkomen met betrekking tot overheidsinvesteringen en ESG?

Answer 18

: Republikeinse politici in de VS willen voorkomen dat overheidsinvesteringen, zoals pensioenfondsen van ambtenaren, beheerd worden door assetmanagers die te veel ESG-thema’s promoten.

Question 19

Wat is het corporate purpose-debat en welke visies komen hierin naar voren?

Answer 19

Het corporate purpose-debat gaat over de vraag of ondernemingen andere doelstellingen moeten hebben naast het maximaliseren van de belangen van aandeelhouders. In de jaren ‘90 domineerde de shareholder value-gedachte, maar sinds ongeveer 2012, en vooral in 2018, is er een overtuiging ontstaan dat ondernemingen ook maatschappelijke en milieudoelstellingen moeten nastreven. Bekende visies komen van C. Mayer, de Business Roundtable en BlackRock (Fink).

Question 20

Wat is de Friedman Doctrine en hoe beïnvloedde deze het corporate purpose-debat?

Answer 20

De Friedman Doctrine, geformuleerd door de liberale econoom Milton Friedman, stelt dat de enige sociale verantwoordelijkheid van een onderneming is om haar winsten te maximaliseren. Deze doctrine was in de jaren ‘90 zeer dominant en beïnvloedde het corporate purpose-debat door de focus te leggen op aandeelhouderswaarde boven andere belangen.

Question 21

Wat is ESG-litigation en noem enkele belangrijke zaken?

Answer 21

ESG-litigation verwijst naar rechtszaken waarin bedrijven aansprakelijk worden gesteld voor milieu-, sociale en governance-problemen. Belangrijke zaken zijn Vedanta, Okpabi v Shell, en Maran. In deze zaken werd de moedervennootschap verantwoordelijk gehouden voor de acties van dochterondernemingen.

Question 22

Hoe faciliteert wetgeving ‘general interest litigation’ en wat is ‘strategic litigation’?

Answer 22

Wetgeving die ‘general interest litigation’ mogelijk maakt, stelt belangengroepen in staat om rechtszaken aan te spannen die gericht zijn op het bevorderen van algemeen belang, zoals milieubescherming of mensenrechten. ‘Strategic litigation’ verwijst naar het gebruik van rechtszaken als middel om bredere maatschappelijke veranderingen teweeg te brengen.

Question 23

Wat is ESG-aandeelhoudersactivisme en geef een voorbeeld?

Answer 23

ESG-aandeelhoudersactivisme is wanneer aandeelhouders, vaak NGO’s of pensioenfondsen, via hun aandelenbezit proberen invloed uit te oefenen op het beleid van een onderneming ten aanzien van milieu, sociale en governance-kwesties. Een voorbeeld is Engine No. 1 dat succesvol enkele bestuurders liet verkiezen in de RvB van Exxon om het bedrijf sneller te laten diversifiëren van olie.

Question 24

Wat was de uitkomst van de climate litigation zaak tegen Shell in Den Haag?

Answer 24

In de climate litigation zaak tegen Shell oordeelde de Haagse rechter dat Shell zijn CO2-uitstoot van de hele groep met 45% moet reduceren tegen 2030 ten opzichte van 2019. Dit omvatte zowel scope 1 (emissies door eigen activiteiten), scope 2 (emissies door energieleveranciers) als scope 3 (emissies door klanten).

Question 25

Wat is de betekenis van de term "stakeholderism" en welke discussie hangt hiermee samen?

Answer 25

"Stakeholderism" is het idee dat ondernemingen niet alleen de belangen van aandeelhouders, maar ook die van andere stakeholders zoals werknemers, klanten, en de samenleving in bredere zin moeten behartigen. Dit idee wordt besproken in het kader van het corporate purpose-debat en wordt bijvoorbeeld bekritiseerd door Bebchuk.

Question 26

Wat is 'halo activism' en geef een voorbeeld?

Answer 26

'Halo activism' verwijst naar activisme door aandeelhouders die proberen een positieve maatschappelijke impact te maken door middel van hun investeringen. Een voorbeeld is Engine No. 1 dat, hoewel het minder dan 1% van de aandelen van Exxon bezat, toch erin slaagde andere aandeelhouders te overtuigen om hun bestuurders te verkiezen en zo een verandering in het bedrijfsbeleid te bewerkstelligen.

Question 27

Wat is een voorbeeld van een klimaatgerelateerde rechtszaak tegen een overheid?

Answer 27

Een voorbeeld is de Urgenda-zaak in Nederland, waar de rechter bepaalde klimaatverplichtingen aan de Nederlandse overheid oplegde, zoals het verminderen van CO2-uitstoot om klimaatverandering tegen te gaan.

Question 28

Wat zijn de belangrijkste factoren die hebben geleid tot de doorbraak van ESG-thema's na de financiële crisis van 2007-2008?

Answer 28

De doorbraak van ESG-thema's werd veroorzaakt door de financiële crisis, discussies over de gig-economie en surveillance capitalism, de toegenomen zichtbaarheid van de klimaatcrisis in het dagelijks leven, de klimaatzorg van jongere generaties, veranderend beleggingsgedrag richting groene fondsen, en de druk op verzekeraars door klimaatveranderingen.

Question 29

Wat zijn de belangrijkste EU-initiatieven op het gebied van duurzaamheid en financiering?

Answer 29

De belangrijkste EU-initiatieven op het gebied van duurzaamheid en financiering zijn de Green Deal en het Sustainable Finance Action Plan. Deze initiatieven omvatten onder andere de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) en de Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD).

Question 30

Wat is de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) en wanneer werd deze aangenomen?

Answer 30

De Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) is een richtlijn die bedrijven verplicht om niet-financiële informatie te rapporteren. Deze richtlijn werd aangenomen op 22 november 2022.

Question 31

Wat zijn de belangrijkste verplichtingen van de CSRD?

Answer 31

Onder de CSRD moeten bedrijven gedetailleerde en complexe rapportages opstellen volgens de European Sustainability Reporting Standards (ESRS). Dit omvat 13 standaarden en 137 publicatieverplichtingen, waaronder informatie over werknemers, leeftijdsstructuur, en gemiddelde salarissen.

Question 32

Welke bedrijven vallen onder de CSRD?

Answer 32

De CSRD is van toepassing op grote ondernemingen, zowel genoteerde als niet-genoteerde, die minstens twee van de volgende criteria overschrijden: een balanstotaal van 20 miljoen euro, een netto-omzet van 40 miljoen euro, en 250 FTE's. Ook kleine en middelgrote beursgenoteerde bedrijven en niet-EU vennootschappen met dochter- of bijkantoren in de EU met een omzet van meer dan 150 miljoen euro vallen onder de CSRD.

Question 33

Wat is greenwashing en hoe probeert de EU dit aan te pakken?

Answer 33

Greenwashing is het fenomeen waarbij bedrijven zichzelf of hun producten groener voorstellen dan ze werkelijk zijn. De EU probeert dit aan te pakken door middel van de Taxonomieverordening en twee richtlijnen over consumentenbescherming tegen greenwashing, die onder andere recente claims tegen bedrijven zoals KLM omvatten.

Question 34

Wat is het doel van de Taxonomieverordening?

Answer 34

Het doel van de Taxonomieverordening is om greenwashing te bestrijden door duidelijke criteria te stellen voor welke economische activiteiten als duurzaam kunnen worden geclassificeerd.

Question 35

Welke rol speelt de ECB met betrekking tot ESG-thema's?

Answer 35

De Europese Centrale Bank (ECB) verplicht banken en verzekeraars om in hun risicomanagement rekening te houden met klimaatrisico's.

Question 36

Hoe heeft de financiële crisis bijgedragen aan de toename van aandacht voor ESG-thema's?

Answer 36

De financiële crisis van 2007-2008 leidde tot een roep om een ander soort kapitalisme, met meer aandacht voor klimaatverandering, mensenrechten, en sociale kwesties, wat resulteerde in een toename van aandacht voor ESG-thema's in het ondernemingsleven.

Question 37

Wat zijn enkele voorbeelden van ESG-litigation?

Answer 37

oorbeelden van ESG-litigation zijn de zaken Vedanta, Okpabi v Shell, en Maran. Deze zaken gaan over de onrechtmatige daadsaansprakelijkheid van topholdings voor ESG-problemen bij hun dochterondernemingen.

Question 38

Wat is de impact van ESG-aandeelhoudersactivisme en noem een voorbeeld?

Answer 38

ESG-aandeelhoudersactivisme beïnvloedt bedrijven door aandeelhouders, zoals NGO's of pensioenfondsen, die druk uitoefenen om meer aandacht te besteden aan milieu, sociale kwesties, en governance. Een voorbeeld is Engine No. 1 dat erin slaagde om bestuurders te laten verkiezen in de RvB van Exxon om het bedrijf te laten diversifiëren van olie.

Question 39

Wat moeten grote bedrijven verplicht opnemen in hun jaarverslag volgens de CSRD?

Answer 39

Grote bedrijven moeten een duurzaamheidsverslag integreren in hun jaarverslag. Dit verslag moet hun milieu- en klimaatbeleid uitleggen en doelen voor CO2-reductie bevatten.

Question 40

Wat houdt de controle van duurzaamheidsverslaggeving in volgens de CSRD?

Answer 40

Duurzaamheidsverslaggeving moet gecontroleerd worden door een onafhankelijke deskundige, zoals een revisor of een andere "independent assurance service provider", om de betrouwbaarheid ervan te waarborgen.

Question 41

Wat is 'dubbele materialiteit' in de context van de CSRD?

Answer 41

Dubbele materialiteit betekent dat ondernemingen moeten rapporteren over factoren die wezenlijke financiële impact kunnen hebben op het bedrijf en zijn investeerders ('financial materiality'), evenals factoren die een wezenlijke impact kunnen hebben op mens en samenleving ('impact materiality').

Question 42

Hoe verschilt het materialiteitsprincipe in de VS van dat in de EU volgens de CSRD?

Answer 42

In de VS en bij de ISSB wordt alleen belang gehecht aan de financiële impact voor de onderneming en investeerders, terwijl de EU onder de CSRD ook de impact op mens en samenleving ('impact materiality') meeneemt.

Question 43

Welke inhoud moet een duurzaamheidsverslag volgens de CSRD bevatten?

Answer 43

Een duurzaamheidsverslag moet onder andere plannen bevatten om klimaatneutraal te worden tegen 2050, tijdsgebonden doelen en CO2-reductiedoelen tegen 2030, uitleg of het plan wetenschappelijk onderbouwd is, de rol van het bestuur in deze plannen, en of de bestuurdersvergoeding gekoppeld is aan duurzaamheid.

Question 44

Wat is de rol van het bestuur in de context van de CSRD?

Answer 44

Het bestuur moet betrokken zijn bij het ontwikkelen en implementeren van duurzaamheidsdoelen, en het duurzaamheidsverslag moet uitleggen welke rol het bestuur hierin speelt.

Question 45

Wat is een voorbeeld van een situatie waar het principe van dubbele materialiteit van toepassing is?

Answer 45

Als een bedrijf vervuilende stoffen dumpt in rivieren en dit geen financiële impact heeft (niet 'financially material'), moet het volgens het principe van dubbele materialiteit toch gerapporteerd worden omdat het een materiële impact heeft op mens en maatschappij ('impact materiality').

Question 46

Wat betekent het principe van dubbele materialiteit voor de rapportage van milieugegevens?

Answer 46

Het betekent dat ondernemingen niet alleen financiële materialiteit moeten rapporteren, maar ook informatie die een significante impact op mens en samenleving kan hebben, zelfs als het financieel niet significant is.

Question 47

Wat wordt bedoeld met de verplichting voor bedrijven om 'plannen op niveau business model en strategie om klimaatneutraal te worden tegen 2050' te rapporteren?

Answer 47

Bedrijven moeten in hun duurzaamheidsverslag gedetailleerde plannen opnemen over hoe ze tegen 2050 klimaatneutraal willen worden, inclusief tijdsgebonden doelen en CO2-reductietargets tegen 2030.

Question 48

Wat moet gerapporteerd worden over bestuurdersvergoeding in de context van duurzaamheid volgens de CSRD?

Answer 48

Bedrijven moeten in hun duurzaamheidsverslag vermelden of de bestuurdersvergoeding gekoppeld is aan duurzaamheid, hoewel de CSRD niet verplicht dat de vergoeding daadwerkelijk op deze manier moet worden vastgesteld.

Question 49

wat zijn de belangrijkste verplichtingen die door de CSRD worden ingevoerd?

Answer 49

De CSRD introduceert verplichtingen voor bedrijven om duurzaamheidsplannen en tijdsgebonden implementatieplannen te hebben, due diligence uit te voeren volgens EU-regels, en te rapporteren over pay ratios tussen de hoogste en laagste verdiener en pay gaps tussen mannen en vrouwen.

Question 50

Wat is het doel van de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD)?

Answer 50

Het doel van de CSRD is om bedrijven te verplichten om niet-financiële informatie, zoals milieu- en klimaatbeleid, in hun jaarverslag op te nemen, waardoor bedrijven indirect worden gedwongen om een dergelijk beleid te ontwikkelen.

Question 51

Wat houdt de verplichting tot 'due diligence' in volgens de EU-regels?

Answer 51

Due diligence verplicht ondernemingen om aandacht voor mensenrechten, sociale rechten, diversiteit, milieu en klimaat te integreren in hun strategisch beleid en managementsystemen. Bedrijven moeten risico's identificeren, negatieve effecten verminderen, de toepassing en resultaten monitoren en hierover communiceren.

Question 52

Wat is 'dubbele materialiteit' en hoe verschilt het van de Amerikaanse benadering?

Answer 52

Dubbele materialiteit vereist dat ondernemingen rapporteren over zowel financiële materialiteit (impact op het bedrijf en investeerders) als impact materialiteit (impact op mens en samenleving). In de VS wordt alleen belang gehecht aan financiële materialiteit.

Question 53

Hoe heeft de EU wetgeving over mensenrechten en duurzaamheid zich ontwikkeld?

Answer 53

De EU-wetgeving over mensenrechten en duurzaamheid heeft zich ontwikkeld door de invloed van NGO's, de Verenigde Naties Guiding Principles on Business & Human Rights, en OESO-richtlijnen. Dit leidde tot de ontwikkeling van bindende wetgeving zoals de CSRD en CSDDD.

Question 54

Wat moeten bedrijven rapporteren in hun duurzaamheidsverslag volgens de CSRD?

Answer 54

Bedrijven moeten rapporteren over hun plannen om klimaatneutraal te worden tegen 2050, concrete CO2-reductiedoelen tegen 2030, de wetenschappelijke basis van hun plannen, de rol van het bestuur in deze plannen, en of bestuurdersvergoeding gekoppeld is aan duurzaamheid.

Question 55

Wat is het belang van de 'due diligence' verplichtingen onder de CSDDD?

Answer 55

De due diligence verplichtingen onder de CSDDD vereisen dat bedrijven risico's voor mensenrechten en duurzaamheid in hun gehele waardeketen identificeren en aanpakken. Dit omvat het monitoren van en rapporteren over negatieve effecten, en het implementeren van contractuele clausules om naleving door leveranciers te waarborgen.

Question 56

Hoe beïnvloedt de CSRD de transparantie en het beleid van ondernemingen?

Answer 56

De CSRD bevordert transparantie en beleid door bedrijven te verplichten hun duurzaamheidsinspanningen openbaar te maken, wat druk zet om daadwerkelijk beleid te ontwikkelen en uit te voeren dat rekening houdt met milieu- en sociale impact.

Question 57

Wat zijn enkele voorbeelden van ESG-litigation in Europa?

Answer 57

Voorbeelden van ESG-litigation in Europa zijn de zaken tegen de Franse supermarktketen Casino voor illegale ontbossing en tegen BNP Paribas voor het verlenen van krediet aan de olie-industrie zonder voldoende inspanningen te leveren om de milieu-impact te beperken.

Question 58

Welke invloed hebben de Verenigde Naties Guiding Principles on Business & Human Rights gehad op de EU-wetgeving?

Answer 58

: De Verenigde Naties Guiding Principles on Business & Human Rights hebben aanzienlijke informele invloed gehad door aanbevelingen te doen die later door de OESO zijn overgenomen en die uiteindelijk hebben geleid tot de ontwikkeling van bindende EU-wetgeving zoals de CSRD en CSDDD.

Question 59

Wat houdt due diligence in de context van ESG in?

Answer 59

Due diligence in de context van ESG vereist dat bedrijven aandacht voor mensenrechten, sociale rechten, diversiteit, milieu en klimaat integreren in hun strategisch beleid en managementsystemen. Ze moeten risico's identificeren, negatieve effecten verminderen, de toepassing en resultaten monitoren, en hierover communiceren. Als negatieve impact niet kan worden voorkomen, moeten bedrijven herstel aanbieden en een klachtenmechanisme opzetten, inclusief een whistleblower-regeling.

Question 60

Wat zijn de verplichtingen van bedrijven als negatieve impact niet kan worden voorkomen?

Answer 60

Als negatieve impact niet kan worden voorkomen, moeten bedrijven herstel aanbieden en zorgen voor een klachtenmechanisme, inclusief een whistleblower-regeling.

Question 61

Hoe faciliteert de wetgever in sommige systemen, zoals Frankrijk, de rol van NGO’s bij due diligence?

Answer 61

In sommige systemen, zoals Frankrijk, faciliteert de wetgever de rol van NGO’s door hen een gesprekspartner te maken bij het ontwikkelen van beleid en hen een rol te geven in het monitoren en verdedigen van slachtoffers. Dit kan ook door het faciliteren van gerechtelijke algemeenbelangacties (collectieve vorderingen ter afdwinging van een algemeen belang).

Question 62

Wat is het toepassingsgebied van de EU-richtlijn over due diligence?

Answer 62

De richtlijn is van toepassing op ondernemingen met meer dan duizend werknemers en een omzet van meer dan 450 miljoen EUR, evenals op moedervennootschappen van groepen die aan deze criteria voldoen. Ook niet-EU bedrijven vallen onder de richtlijn als ze binnen de EU een omzet van meer dan 450 miljoen EUR realiseren.

Question 63

Welke activiteiten vallen onder de due diligence-verplichtingen volgens de EU-richtlijn?

Answer 63

De due diligence-verplichtingen gelden voor de eigen activiteiten van de onderneming, die van dochtervennootschappen, en die van business partners in de keten van activiteiten (vooral upstream, weinig downstream).

Question 64

Wat is de aansprakelijkheid van topholdings volgens de EU-richtlijn over due diligence?

Answer 64

Topholdings die hun due diligence-verplichtingen delegeren aan dochtervennootschappen blijven burgerrechtelijk aansprakelijk als de dochtervennootschappen deze verplichtingen niet goed vervullen.

Question 65

Waarom is de financiële sector uitgesloten van de due diligence-verplichtingen van de EU-richtlijn?

Answer 65

De financiële sector is uitgesloten vanwege sterke lobby en omdat de EU-wetgever banken niet als medeplichtigen beschouwt bij het financieren van activiteiten, wat verschilt van directe productieactiviteiten. Echter, er is een evaluatieclausule opgenomen om deze beslissing in de toekomst te herzien.

Question 66

Wat moet een onderneming doen volgens de due diligence-verplichtingen als ze vermoedt dat haar activiteiten negatieve impact hebben?

Answer 66

: Een onderneming moet risico’s identificeren, een plan ontwikkelen om negatieve effecten te beperken of te voorkomen, de implementatie van dit plan monitoren, en contractuele clausules opnemen in contracten met leveranciers om naleving van standaarden te garanderen.

Question 67

Wat betekent het principe van 'dubbele materialiteit' voor ondernemingen onder de EU-richtlijn?

Answer 67

Het principe van 'dubbele materialiteit' betekent dat ondernemingen niet alleen moeten rapporteren over financiële materialiteit (impact op het bedrijf en investeerders), maar ook over impact materialiteit (impact op mens en samenleving), zelfs als deze laatste geen directe financiële gevolgen heeft.

Question 68

Wat zijn enkele voorbeelden van negatieve impact die ondernemingen moeten aanpakken onder de due diligence-verplichtingen?

Answer 68

Voorbeelden zijn milieuvervuiling, mensenrechtenschendingen, illegale ontbossing, gebruik van moderne slavernij in de toeleveringsketen, en andere activiteiten die negatieve effecten hebben op mens en milieu.

Question 69

Wat is de eerste stap bij het identificeren van 'adverse impacts' volgens de EU-richtlijn?

Answer 69

De eerste stap is het in kaart brengen van de waardeketen door te identificeren wie de leveranciers zijn en wat zij precies doen. Dit omvat het 'mappen' van de gevaren van negatieve effecten door partners die de meeste kans hebben om deze te genereren.

Question 70

Wat houdt 'mapping' in bij het identificeren van 'adverse impacts'?

Answer 70

Mapping' houdt in dat bedrijven hun waardeketen analyseren om te bepalen waar de gevaren van negatieve effecten zitten. Dit omvat het identificeren en verder onderzoeken van partners die de meeste kans op negatieve effecten genereren.

Question 71

Wat moeten bedrijven doen als er potentiële 'adverse impacts' geïdentificeerd worden?

Answer 71

Bedrijven moeten relevante gesprekken voeren met stakeholders, zoals vakbonden en mogelijks geraakte groepen, en hun managementsystemen aanpassen om deze risico's te beheersen. Ze moeten ook gedragscodes voor hun personeel en leveranciers opstellen en naleving door partners verifiëren.

Question 72

Hoe kunnen bedrijven naleving door partners verifiëren?

Answer 72

Bedrijven kunnen vertrouwen op sectorinitiatieven en onafhankelijke derde partijen om naleving door partners te verifiëren.

Question 73

Wat moeten bedrijven doen als 'adverse impacts' niet passend beperkt konden worden?

Answer 73

Als 'adverse impacts' niet passend beperkt kunnen worden, moeten bedrijven geen nieuwe relaties met de partner aangaan, de relatie schorsen tot er beterschap is, of de relatie beëindigen bij ernstige negatieve impact. De EU-lidstaten moeten ervoor zorgen dat hun recht dergelijke schorsing of beëindiging toelaat.

Question 74

Wat zijn de voorwaarden voor het schorsen of beëindigen van een zakelijke relatie volgens de EU-richtlijn?

Answer 74

Bedrijven mogen een zakelijke relatie schorsen of beëindigen als de toepasselijke wet dat toelaat. Direct beëindigen is vereist bij ernstige negatieve impact. Echter, als er geen alternatief is voor de zakelijke relatie en deze essentieel is voor productie of dienstverlening, is er geen plicht tot schorsing of beëindiging.

Question 75

Wat is een realistische aanpak van de EU-richtlijn bij onvermijdelijke negatieve impact door essentiële grondstoffen?

Answer 75

De EU-richtlijn biedt een compromis waarbij, als een bedrijf inspanningen heeft gedaan om de negatieve impact te beperken maar zonder voldoende effect, de relatie in principe moet worden beëindigd. Echter, als de zakelijke relatie essentieel is en er geen alternatief is, kan de relatie worden voortgezet.

Question 76

Wat is de verplichting van bedrijven ten aanzien van klachtenmechanismen onder de EU-richtlijn?

Answer 76

Bedrijven moeten een klachtenmechanisme opzetten, inclusief een whistleblower-regeling, zodat schade door bedrijfsactiviteiten kan worden gemeld en aangepakt.

Question 77

Wat zijn enkele verplichtingen voor bedrijven bij het aanpassen van managementsystemen voor due diligence?

Answer 77

Bedrijven moeten hun managementsystemen aanpassen om leveranciers en dochtervennootschappen in kaart te brengen, gedragscodes voor eigen personeel en leveranciers opstellen, en naleving door partners verifiëren.

Question 78

Wat zijn enkele voorbeelden van sectorinitiatieven die bedrijven kunnen gebruiken voor nalevingsverificatie?

Answer 78

Voorbeelden van sectorinitiatieven zijn certificeringen en standaarden zoals Fair Trade, de Rainforest Alliance, of branche-specifieke gedragscodes die door onafhankelijke derde partijen gecontroleerd worden.

Question 79

Hoe helpt de commissie/overheid ondernemingen met due diligence?

Answer 79

De commissie/overheid helpt door modelcontractuele clausules beschikbaar te maken voor contracten met leveranciers, "guidelines" uit te vaardigen over due diligence, en sectorspecifieke richtlijnen te geven over specifieke "potential adverse impacts". Ze moet ook een website opzetten om ondernemingen voor te lichten, KMO's steunen, en "industry schemes" en "multi-stakeholder initiatives" aanmoedigen.

Question 80

Wat zijn de taken van lidstaten om bedrijven te helpen bij due diligence?

Answer 80

Lidstaten moeten ondernemingen helpen bij het ontwikkelen van best practices, vaak in samenwerking met sectorfederaties. Ze moeten ook ondersteuning bieden via informatieve websites en kunnen KMO's steunen in hun due diligence-inspanningen.

Question 81

Wat zijn de verplichtingen voor bedrijven onder de due diligence-richtlijn met betrekking tot klimaatplannen?

Answer 81

Bedrijven moeten een klimaatplan opstellen waarin ze uitleggen hoe hun strategie en businessmodel bijdragen aan de verwezenlijking van de doelstellingen van het Verdrag van Parijs.

Question 82

Wat zijn de vereisten voor aansprakelijkheid onder artikel 22 van de due diligence-richtlijn?

Answer 82

Onder artikel 22 zijn fout, schade en een causaal verband vereist. De fout kan bestaan uit opzettelijk of nalatig handelen bij het voorkomen, beperken of beëindigen van negatieve impact. De schade moet betrekking hebben op de "legal interest protected under national law" van het slachtoffer.

Question 83

Wat is de inhoud van Bijlage I van de due diligence-richtlijn?

Answer 83

Bijlage I van de due diligence-richtlijn bevat een lijst van internationale verdragen en andere juridische teksten die betrekking hebben op mensenrechten en milieu. Schendingen van deze verdragen kunnen leiden tot aansprakelijkheid.

Question 84

: Wat is het doel van de modelcontractuele clausules die de commissie beschikbaar maakt?

Answer 84

Het doel van de modelcontractuele clausules is om bedrijven te helpen hun contracten met leveranciers zo op te stellen dat deze voldoen aan de due diligence-verplichtingen en om te zorgen voor naleving van milieunormen en mensenrechten.

Question 85

Wat moet een bedrijf doen als er toch 'adverse impacts' zijn die niet passend beperkt konden worden?

Answer 85

Als er toch 'adverse impacts' zijn die niet passend beperkt konden worden, moet het bedrijf geen nieuwe relaties met de partner aangaan, de relatie schorsen tot er beterschap is, of de relatie beëindigen bij ernstige negatieve impact, tenzij de zakelijke relatie essentieel is voor productie of dienstverlening en er geen alternatief is.

Question 86

Wat zijn de aansprakelijkheidsbepalingen voor een vennootschap volgens artikel 22 van de due diligence-richtlijn?

Answer 86

Een vennootschap kan niet aansprakelijk zijn als de schade "enkel" door een business partner buiten de groep werd veroorzaakt. Slachtoffers hebben recht op volledige schadeloosstelling bepaald door nationaal recht, maar de schadevergoeding mag niet punitief zijn. Hoofdelijke aansprakelijkheid geldt indien de schade gezamenlijk door de vennootschap en een dochter/zakenpartner is veroorzaakt.

Question 87

Wat is het belang van sectorfederaties bij het ondersteunen van ondernemingen in due diligence?

Answer 87

Sectorfederaties spelen een belangrijke rol bij het ondersteunen van ondernemingen door best practices en aanbevelingen te ontwikkelen over hoe due diligence moet worden aangepakt. Ze vertegenwoordigen ondernemingen binnen specifieke sectoren zoals textiel of vastgoed.

Question 88

Hoe heeft Duitsland zijn nationale wetgeving over due diligence vormgegeven in relatie tot aansprakelijkheid?

Answer 88

Duitsland heeft in zijn nationale wetgeving na zware lobbywerk expliciet opgenomen dat de due diligence-wet niet de basis kan zijn voor een aandeelhoudersvordering, hoewel dit in de praktijk wel mogelijk kan zijn. Ondernemingen kunnen aansprakelijk worden gesteld voor het niet naleven van due diligence-verplichtingen als dit schade veroorzaakt.

Question 89

Wat is de rol van internationale privaatrechtelijke (IPR) regels bij aansprakelijkheid in zaken zoals Maran en Shell?

Answer 89

Internationale privaatrechtelijke (IPR) regels bepalen welk recht van toepassing is bij grensoverschrijdende geschillen. In gevallen zoals Maran en Shell, waar Europese bedrijven betrokken zijn, moeten EU-lidstaten regels invoeren die ervoor zorgen dat hun nationale recht van "overriding mandatory application" is, ook als het toepasselijke aansprakelijkheidsrecht van een niet-EU-land is.

Question 90

Wat betekent "overriding mandatory application" in de context van de EU-richtlijn over due diligence?

Answer 90

Overriding mandatory application" betekent dat EU-lidstaten moeten bepalen dat hun nationale regels over aansprakelijkheid, zoals bepaald in artikel 22 van de CSDDD, toegepast moeten worden door de rechtbanken, zelfs als het toepasselijke recht van een niet-EU-land is.

Question 91

Hoe beïnvloedt de EU-richtlijn over due diligence de toepasselijkheid van nationale wetgeving bij aansprakelijkheid?

Answer 91

De EU-richtlijn over due diligence vereist dat lidstaten hun nationale wetgeving aanpassen zodat deze regels beschouwd worden als "overriding mandatory application". Dit betekent dat een EU-rechtbank haar eigen nationale recht toepast bij een aansprakelijkheidsvordering, ook als de schade buiten de EU is ontstaan.

Question 92

Wanneer is een EU-rechtbank bevoegd in gevallen van internationale aansprakelijkheid?

Answer 92

Een EU-rechtbank is meestal bevoegd wanneer de verweerder een bedrijf met zetel in de EU heeft. Dit geldt ongeacht waar de schade zich heeft voorgedaan.

Question 93

Wat gebeurt er als het toepasselijke recht in een aansprakelijkheidszaak Ethiopisch recht is, maar de zaak in de EU wordt behandeld?

Answer 93

Als de zaak in de EU wordt behandeld en het Ethiopische recht toepasselijk zou zijn, maar er geen vorderingsrecht is onder het Ethiopische recht, dan kan de EU-richtlijn ervoor zorgen dat het nationale recht van de EU-lidstaat wordt toegepast als "overriding mandatory application".

Question 94

Hoe kunnen bedrijven aansprakelijk worden gesteld volgens de due diligence-richtlijn?

Answer 94

Bedrijven kunnen aansprakelijk worden gesteld als ze opzettelijk of nalatig de verplichtingen uit artikelen 7 of 8 van de richtlijn schenden, wat resulteert in negatieve impact. Dit geldt voor eigen activiteiten, die van dochtervennootschappen, en die van zakenpartners in de keten van activiteiten.

Question 95

Wat is de impact van de EU-richtlijn op de verjaringstermijn van vorderingen?

Answer 95

De EU-richtlijn vereist dat de nationale wetgeving van lidstaten de verjaringstermijn voor vorderingen onder de richtlijn niet korter dan 5 jaar stelt, wat afwijkt van sommige nationale verjaringstermijnen die korter kunnen zijn.

Question 96

Hoe verschilt de toepassing van recht bij een Duitse zaak over een fabriek in Pakistan van de toepassing onder de nieuwe EU-richtlijn?

Answer 96

Bij een Duitse zaak over een fabriek in Pakistan paste de Duitse rechter formeel het Pakistaanse recht toe, wat leidde tot verjaring na 1 jaar. Onder de nieuwe EU-richtlijn zou de Duitse rechter het Duitse recht als "overriding mandatory application" toepassen, met een verjaringstermijn van minstens 5 jaar.

Question 97

Hoe beïnvloeden modelcontractuele clausules de naleving van mensenrechten en duurzaamheidsregels door leveranciers?

Answer 97

Modelcontractuele clausules helpen bedrijven om hun contracten met leveranciers zo op te stellen dat deze voldoen aan de due diligence-verplichtingen, waardoor leveranciers verplicht worden om zich aan mensenrechten- en duurzaamheidsregels te houden.

Question 98

Wat is de impact van de EU-richtlijn op het bedrijfsbeleid met betrekking tot mensenrechten en duurzaamheid?

Answer 98

De EU-richtlijn dwingt bedrijven om mensenrechten- en duurzaamheidsaspecten te integreren in hun bedrijfsbeleid en strategische besluitvorming. Dit omvat het identificeren van risico's, het ontwikkelen van maatregelen om negatieve effecten te beperken, en het zorgen voor naleving door leveranciers.

Question 99

Welke artikelen werden geschrapt uit de eerdere drafts van de due diligence-richtlijn op aandringen van de Raad?

Answer 99

Artikelen 24, 25 en 26 werden geschrapt. Artikel 24 betrof de uitsluiting van overheidssteun voor ondernemingen die de due diligence-verplichtingen schenden, terwijl artikelen 25 en 26 verplichtingen van bestuurders omvatten om duurzaamheid in al hun beslissingen mee te laten wegen en een behoorlijk due diligence-systeem op te zetten.

Question 100

Wat was de inhoud van de geschrapte artikelen 25 en 26 in de due diligence-richtlijn?

Answer 100

Artikelen 25 en 26 verplichtten bestuurders van geviseerde vennootschappen om duurzaamheid in al hun beslissingen mee te laten wegen en om een behoorlijk due diligence-systeem op te zetten.

Question 101

Wat bepaalde artikel 24, dat geschrapt werd uit de due diligence-richtlijn?

Answer 101

Artikel 24 bepaalde dat ondernemingen die due diligence-verplichtingen schenden, uitgesloten zouden worden van overheidssteun.

Question 102

Hoe zal de aansprakelijkheid van bestuurders in België worden beoordeeld na de schrapping van de betreffende artikelen uit de due diligence-richtlijn?

Answer 102

De aansprakelijkheid van bestuurders in België zal worden beoordeeld volgens het Belgische recht, aangezien de specifieke regels inzake de verplichtingen van bestuurders uit de richtlijn zijn geschrapt.

Question 103

Welke soort sancties voorziet de due diligence-richtlijn voor bedrijven die de regels schenden, naast burgerrechtelijke aansprakelijkheid?

Answer 103

: De due diligence-richtlijn voorziet in administratieve sancties die door de overheid aan bedrijven kunnen worden opgelegd. Deze sancties kunnen een maximale boete omvatten die niet lager is dan 5% van de omzet van de betrokken ondernemingsgroep.

Question 104

Hoe verschilt de aanpak van Duitsland ten opzichte van de EU-richtlijn wat betreft aansprakelijkheid bij due diligence?

Answer 104

Duitsland heeft in zijn nationale wetgeving bepaald dat de due diligence-wet geen basis is voor aansprakelijkheid, waarbij de handhaving exclusief door het ministerie van Handel wordt gedaan via publieke handhavingsinstrumenten. Dit is anders dan de EU-richtlijn, die ook administratieve sancties en burgerrechtelijke aansprakelijkheid kan omvatten.

Question 105

Wat is het doel van de administratieve sancties zoals opgenomen in de due diligence-richtlijn?

Answer 105

Het doel van de administratieve sancties is om bedrijven te dwingen naleving van de due diligence-verplichtingen te waarborgen door middel van boetes en andere overheidsmaatregelen bij niet-naleving.

Question 106

Waarom werden de regels inzake verplichtingen van bestuurders geschrapt uit de due diligence-richtlijn?

Answer 106

De regels inzake verplichtingen van bestuurders werden geschrapt omdat ze slecht geformuleerd waren en als onwenselijk werden beschouwd.