denken over mens en samenleving

Question 1

persoonlijkheid

Answer 1

Persoonlijkheid
Uniek en stabiel patroon van psychologische- en gedragskenmerken
die je onderscheidt van alle anderen. Hoe een persoon zal reageren in
verschillende situaties.

Question 2

temperament

Answer 2

Temperament
Aangeboren gedragsstijl dat het gedrag bepaalt. Bv blijf je lang
koppig, word je snel kwaad…

Question 3

karakter

Answer 3

Karakter
Onveranderbare, stabiele eigenschappen van een persoon.

Question 4

constitutie

Answer 4

Constitutie
Fysiek aspect van de persoonlijkheid. De lichaamsbouw en het
lichamelijke functioneren. Dikwijls denken wij een verband te zien
tussen hoe iemand eruitziet en hoe zijn persoonlijkheid is. bv
Schoonheid en intelligentie worden vaak met elkaar verbonden

Question 5

NN debat) aanleg-opvoeding debat

Answer 5

Aanleg-opvoeding debat
De discussie omtrent de oorsprong van de eigenschappen van een
individu.

Question 6

nature

Answer 6

Nature
De aangeboren en erfelijke eigenschappen die men als individu al
vanuit de baarmoeder meekreeg. Bv oogkleur

Question 7

nativisme GEVOLG

Answer 7

Nativisme
De kennis die bij de geboorte al in aanleg aanwezig is en niet tijden
het leven hoeft te worden vergaard.
Nativisme geeft aanleiding naar pessimisme
We kunnen niets meer veranderen aan onszelf, alles ligt vast vanaf de
geboorte. (Pedagogisch pessimisme)

Question 8

nurture

Answer 8

Nurture
Aangeleerde eigenschappen, de eigenschappen die je als persoon
doorheen je leven meekrijgt via de omgeving. Bv via opvoeding,
onderwijs, cultuur…

Question 9

empirisme

Answer 9

Empirisme
Filosofische stroming waarin gesteld wordt dat kennis uit de
ervaring voortkomt.

Question 10

pedagogisch optimisme

Answer 10

Empirisme geeft aanleiding naar optimisme
De opvoeding en het milieu van een individu bepalen hoe de mens
wordt. (Pedagogisch optimisme)

Question 11

maatschappelijke gevolgen NN debat

Answer 11

Maatschappelijke gevolgen
Geloof in macht van nurture op persoonlijkheid nog steeds aanwezig
vb ouders bepalen persoonlijkheid: bij faling van het kind krijgen de ouders de schuld.

Geloof in macht van nature waarbij zijn gedrag erfelijk is, bepaald van bij de geboorte. Vb agressie komt niet altijd door opvoeding.

Question 12

Big Five

Answer 12

Openness – openheid =>geslotenheid
o Verbeelding, interesses en inzicht
Consientiousness – zorgvuldigheid =>laksheid
o Zelfbeheersing, voorbereiding en doelgericht gedrag
Extraversion – extraversie => introversie
o Sociale omgang en hun emotionele expressiviteit
Agreeableness – meegaandheid => antagonisme
o Vriendelijkheid en vertrouwen => een tegenpool, een tegenhanger of een tegenwerker.
Neuroticism – neuroticisme => stabiliteit
o Humeur en de emotionaliteit
neuro: hebben de neiging om in stressvolle situaties geprikkeld, angstig of anderszins ‘negatief’ te reageren.
Paul Costa en Robert MCCrae Amerikaanse psychologen

Question 13

componenten van de persoonlijkheid freud

Answer 13

3 componenten van de persoonlijkheid
Es – ich – uberich of id – ego – superego
Es
Aangeboren, primitief, onbewust
Ich
Rationeel, logisch, realistisch deel persoonlijkheid
Uberich
Door dit weten we wat goed en kwaad is

Question 14

3 bewustzijnsniveaus

Answer 14

3 bewustzijnsniveaus
Bewuste deel: gedachten/gevoelens
Onderbewuste deel: kennis/herinneringen verleden
Onbewuste deel: enkel toegang via dromen

Question 15

fases freud

Answer 15

1
ste fase: orale fase
Baby ervaart genot via de mond (0 tot 1 jaar)
2de fase: anale fase
Periode van de zindelijkheidstraining (1 tot 3 jaar)
3de fase: fallische fase
Kind heeft interesse in geslachtsdelen, meisjes ontwikkelen
minderwaardigheidscomplex, grote interesse in de tegen
geslachtelijke ouder: oepiduscomplex (3 tot 6 jaar)
4de fase: de latente fase:
Energie van het kind wordt gebruikt om nieuwe kennis en
vaardigheden te verwerven. Kind zoekt contact met hetzelfde
geslacht (6jaar tot puberteit)
5de fase: de genitale fase
Ontwikkeling van een intieme liefdesrelatie + zoekt een plaats in de
maatschappij (12 jaar tot volwassen)

Question 16

afweermechanismen

Answer 16

Verdringing
In plaats van bewust om te gaan met iets dat we onaangenaam
vinden, doen we alsof het niet bestaat. Bv pijnlijke dingen uit het
verleden verdringen.

Projectie
Eigenschappen van onszelf ontkennen door deze toe te schrijven aan
iemand anders. Bv je hebt je vriend bedrogen, maar je zegt constant
dat hij jou bedriegt.

Sublimering
Reactie die sociaal niet wenselijk is ombuigen tot ze wel sociaal
aanvaardbaard. Bv je hebt de neiging om iemand te slaan, maar je
gaat een uurtje gaan lopen om je agressie kwijt te geraken.

Compensatie
Onbewuste manier om frustratie niet te laten doordringen en zich
bezig te houden met iets anders (intensief) bv obsessief met hobby
bezig zijn, je storten in alcohol…

Verschuiving
Boos zijn op iemand, maar het uiten op jezelf of op anderen. Bv je
hebt een slechte dag gehad door iemand, maar uit het op je vriend.

Question 17

psychoanalytische therapie

Answer 17

Psychoanalytische therapie

Catharsis
Emotionele zuivering

Analyse van dromen
Nachtelijke visioenen zijn uitingen
van onbewuste wensen

Foutieve handelingen
Verspreken, vergeten, verkeerd lezen…

Vrije associatie
Je gedachten de vrije loop laten gaan zonder er te veel bij na te
denken.

Question 18

kritiek op Freud

Answer 18

Kritiek op theorie van Freud
Heel duur en tijdrovend, je moet taalvaardig zijn en niet voor mensen
met psychische stoornissen.

Question 19

Gedragstherapie: aversietherapie

Answer 19

Gedragstherapie: aversietherapie
Bv alcoholisme, geef alcohol met een chemische stof in, de persoon
zal overgeven en krijgt zo een afschuw op alcohol.

Question 20

thorndike

Answer 20

Operante of instrumentele
conditionering is een vorm van
conditionering waarbij het subject
gericht gedrag vertoont teneinde een
bepaald doel te bereiken. Thorndike
onderzocht als eerste deze vorm van
conditionering door te observeren
hoe hongerige katten de uitgang zochten in puzzelkooien die hij
ontwierp. De kooi kon uit de kooi ontsnappen door op een pedaal te
drukken bij de uitgang en dan ging de deur open waarna de kat bij
het eten terecht kon. Aanvankelijk verrichte de kat allerlei nutteloze
handelingen totdat het per toeval op de pedaal duwde waarna de deur
opensprong. Deze procedure werd door Thorndike herhaald en de
kat slaagde erin steeds sneller de puzzel op te lossen. Nu de kat de
oplossing gevonden had, liet hij ook steeds vaker de nutteloze
handelingen achterwege. Op basis van zijn experiment formuleerde
Thorndike zijn wet van het effect: ‘Responsen die voldoening
gevende gevolgen teweegbrengen zullen herhaald worden en steeds
sneller en efficiënter uitgevoerd worden, responsen die
onbevredigende responsen teweegbrengen zullen niet herhaald
worden.’

Question 21

skinner

Answer 21

Ook Skinner voerde experimenten uit. Skinner had een kooi
ontworpen - de Skinnerbox genoemd - die uit een hendel, een
voedselbak en een metalen rooster bestaat. Het proefdier, een rat,
krijgt een etensbrokje toegediend als hij de hendel overhaalt. De rat
zal op den duur per toeval de hendel overhalen en hij zal aanvankelijk
geen verband leggen tussen deze activiteit en het eten dat hij krijgt
opgediend. Bij de tweede, derde of vierde keer associeert de rat het
neerhalen van de handel wel met het verkrijgen van eten. Gedrag dat
gevolgd wordt door een effect in de omgeving wordt operante
respons genoemd. Bekrachting is daarbij een onmisbaar element. Het eten is bij de rat van Skinner de positieve bekrachtiger.
Zonder bekrachting zal het gedrag allengs uitdoven: extinctie genaamd

Question 22

identiteit

Answer 22

Identiteit
Geheel aan kenmerken en eigenschappen die samen vormgeven aan
wie je bent

Question 23

positieve en negatieve bekrachtiging

Answer 23

Positieve en negatieve bekrachtiging
Positief
Gedrag kan aangeleerd worden als er een beloning op volgt
Negatief
Gedrag kan aangeleerd worden om onaangename situaties te
vermijden (straf)

Question 24

positieve en negatieve straf

Answer 24

Positieve en negatieve straf
Positief
Onaangename stimulus, draai om je oren, harde woorden…
Negatief
Aangename stimulus, inhouden van zakgeld, ontnemen van vrijheid

Question 25

uitdoving

Answer 25

Uitdoving
Indien gedrag niet meer beloond wordt zal frequentie afgenomen
worden.

Question 26

Bobo Doll experiment sociale leertheorie

Answer 26

Bodo Doll experiment
Onderzoek naar gedragspatroon bij agressie van
kinderen, wanneer ze een volwassene agressief zien
doen, dan doen ze dit na. (Aangeleerd gedrag,
nurture/empirisme)

Question 27

leren door observeren en imiteren sociale leertheorie

Answer 27

Leren door observeren en imiteren
Mensen leren door te kijken naar hoe anderen iets doen en te zien
welke gevolgen die andere persoon daarvan ondervindt
(observationele bekrachtiging)

Question 28

fobieën overwinnen door imitatie

Answer 28

Therapie: fobieën overwinnen door imitatie
Exposurebehandeling, exposure betekent letterlijk “blootstelling”. De
confrontatie opzoeken, je blootstellen aan het gevreesde object en zo
je angst overwinnen

Question 29

zelfbewustzijn

Answer 29

Zelfbewustzijn
Beleving van eigen identiteit, besef van
eigen bestaan

Question 30

zelfwaardering

Answer 30

Zelfwaardering
Je goed voelen in je vel, ik mag er zijn met
mijn positieve en negatieve eigenschappen.
Processen die ons zelfbeeld bepalen

Question 31

introspectie

Answer 31

Introspectie
Het waarnemen van onze gevoelens en gedachten. (Zelfreflectie)
(jezelf observeren)

Question 32

zelfperceptie

Answer 32

Zelfperceptie
Het waarnemen van ons gedrag. (Dat heb ik goed gedaan)

Question 33

spiegelzelf

Answer 33

Spiegelzelf
Interpretatie van het gedrag van anderen als reactie op ons eigen
gedrag. Bv anderen zeggen je kan goed luisteren, dus dan leer je van
jezelf dat je goed kan luisteren.

Question 34

autobiografische herinneringen

Answer 34

Autobiografische herinneringen
Herinneringen uit het verleden

Question 35

positief en negatief zelfbeeld GEVOLGEN

Answer 35

Positief en negatief zelfbeeld
Negatief zelfbeeld
Hierdoor kunnen kansen kunnen verloren gaan.
Positief zelfbeeld
Kan onrealistisch worden, bv denken dat je
slimmer bent dan je echt bent.

Question 36

actueel en ideaal zelfbeeld

Answer 36

Actueel en ideaal zelfbeeld
Actueel zelfbeeld
Zelfbeeld dat je nu hebt, veranderd naar gelang het moment, de
situatie, voorafgaande ervaringen.
Ideaal zelfbeeld
Zelfbeeld dat je graag zou willen.

Question 37

sociaal zelfbeeld

Answer 37

Sociaal zelfbeeld
Ontstaat door interactie met betekenisvolle personen/groepen

Question 38

emotioneel zelfbeeld

Answer 38

Emotioneel zelfbeeld
Waarnemen van onze eigen gevoelens wanneer we ons in een
specifieke situatie bevinden.

Question 39

cognitief zelfbeeld

Answer 39

Cognitief zelfbeeld
Beeld over onze eigen intelligentie

Question 40

fysiek zelfbeeld

Answer 40

Fysiek zelfbeeld
Lichaamsbeeld, hoe we ons lichaam/uiterlijk zien.

Question 41

materiaal zelfbeeld

Answer 41

Materieel zelfbeeld
Opvattingen over materiële aspecten en eigen situatie ivm bezit en
geld.

Question 42

symptoom

Answer 42

Symptoom
Kenmerk/klacht, waarneembaar teken van
een ziekte.

Question 43

diagnose

Answer 43

Diagnose
Vastellen welk onderliggend patroon, stoornis of ziekte ten
grondslag ligt aan de vertoonde symptomen.
.

Question 44

syndroom

Answer 44

Syndroom
Ziektebeeld, verzameling van steeds tezamen voorkomende klinische
verschijnselen/symptomen.

Question 45

DSM-5 doel en uitgever

Answer 45

DSM-5 doel en uitgever
Diagnostic and statistical manual of mental disorders.
Uitgever American Psychiatric Association.
De handleiding DSM-5 is het wereldwijd gehanteerde
classificatiesysteem voor psychiatrische aandoeningen

Question 46

relatieve identiteit

Answer 46

Relatief
Interpretatie persoonlijke identiteit is voor iedereen anders
interpreteerbaar.

Question 47

dynamische identiteit

Answer 47

Dynamisch
Identiteit kan veranderen.

Question 48

meervoudige identiteit

Answer 48

Meervoudig
Meerdere identiteiten, bv bij vreemde mensen heel stil, bij vrienden
heel luid.

Question 49

persoonlijke identiteit of zelfbeeld

Answer 49

Persoonlijke identiteit of zelfbeeld
Manier waarop de mens zich definieert door persoonlijke
eigenschappen. Bv biologisch: ik ben vrouw.

Question 50

psychologische identiteit

Answer 50

Psychologisch: ik voel me vrouw.

Question 51

groepsidentiteit of sociale identiteit

Answer 51

Groepsidentiteit of sociale identiteit
Legt de focus op interactie met anderen en het belang om
tot een groep te behoren. Opgebouwd uit identiteit van
groepen waartoe iemand kan behoren zoals nationale,
culturele, geslachts, politieke op stedelijke identiteit.

Question 52

geslachtsidentiteit

Answer 52

Geslachtsidentiteit
Hoe we onszelf zien als “mannelijk” of “vrouwelijk”.

Question 53

culturele identiteit

Answer 53

Culturele identiteit
Opvattingen, waarden, normen, gewoontes … die je meekrijgt door
de cultuur waarin je leeft.

Question 54

geslacht

Answer 54

Geslacht
Je biologisch geslacht, man of vrouw.
g

Question 55

gender

Answer 55

Gender
De mate waarin iemand zich man of vrouw, beide of geen van beide
voelt.

Question 56

genderrol + beïnvloeddende factoren

Answer 56

Genderrol
Verwachtingen in de samenleving over hoe mannen en vrouwen zich
horen te gedragen. Die verwachtingen kunnen in elke cultuur anders
zijn.

Question 57

theorieën ontstaan geslachtsidentiteit

Answer 57

Volgens de psychoanalyse
Ontstaan in de fallische fase (3 tot 6 jaar).
Oepiduscomplex/elektracomplex: gedrag verstekt om zich te
bewijzen tegenover de vader of de moeder.

Volgens de sociale leertheorie
Door te observeren en te imiteren

Question 58

Factoren die het vormen van een geslachtsidentiteit beïnvloeden

Answer 58

• biologische factoren
• maatschappelijke factoren

Question 59

biologische factoren

Answer 59

Homoseksualiteit
Seksualiteit tussen mensen van hetzelfde geslacht.

Transgenderisme
Mensen die zich man en vrouw voelen. De vrijheid
nemen om (soms) als man of (soms) als vrouw door het leven te gaan.

Transseksualiteit
Fenomeen waarbij een persoon zichzelf beschouwd als iemand van het andere geslacht. In het verkeerde lichaam geboren zijn.

Question 60

maatschappelijke factoren

Answer 60

Rolpatronen
Gedragspatronen waarin vrouwen en mannen worden opgevoed en
waarrond persoonlijke en maatschappelijke verwachtingen bestaan.

Loonkloof
Loonverschil en ongelijkheid in loopbaankansen
tussen mannen en vrouwen in dezelfde functie.

Carrièreverschillen
Vrouwen maken minder snel carrière. Mannen durven
meer risico nemen.

Question 61

groepsidentiteit socialisatie

Answer 61

Socialisatie
Dwingend proces waarbij iemand, (on)bewust, de waarden, normen
en andere cultuurkenmerken van zijn groep aangeleerd krijgt.

Question 62

groepsidentiteit socialiserende instantie

Answer 62

Socialiserende instantie
Instellingen, organisatie, gezin, school, werk…

Question 63

groepsidentiteit conformisme

Answer 63

Conformisme
Zichzelf aanpassen aan gedrag en opvattingen die heersen in een
bepaalde groep om geaccepteerd te worden.

Question 64

groepsidentiteit deviant gedrag

Answer 64

Deviant gedrag
Tegenovergestelde doen van wat er van je verwacht wordt.

Question 65

groepsidentiteit emancipatie

Answer 65

Emancipatie
Streven naar een volwaardige plaats in de samenleving

Question 66

primaire socialisatie

Answer 66

Play-stadium
Rond de leeftijd van 3 jaar. Hij/zij speelt de rol van een belangrijk
persoon uit zijn omgeving (vader/moeder). De belangrijkste persoon
noemt men de significant other.

Game-stadium
Rond de leeftijd van 5 jaar. Het kind kan in een spel de verschillende
rollen organiseren als 1 samenhangend geheel. Groep als geheel is de
generelized other.

Question 67

secundaire socialisatie

Answer 67

Bereidt het individu voor op het innemen van specifieke sociale
posities en op het vervullen van rollen die aan deze posities zijn
verbonden. Vindt plaats binnen grotere formelere
samenlevingsverbanden (organisaties). Het niet naleven van de
regels kan leiden tot ontslag

Question 68

tertiaire socialisatie

Answer 68

Massamedia, geconfronteerd worden met reclame, soaps, modeindustrie, beroemdheden (maatschappijvisie) die we misschien zullen
overnemen.

Question 69

invloed groepsidentiteit globalisering

Answer 69

Globalisering
Alle mensen van de wereld met hun verschillende leefwerelden,
culturen en economieën komen dichter bij elkaar.

Question 70

invloed groepsidentiteit individualisering

Answer 70

Individualisering
Proces waardoor mensen meer als individu in plaats van als groep in
de samenleving komen te staan.

Question 71

invloed groepsidentiteit postmodernisme

Answer 71

Postmodernisme
Postmoderne filosofie. Ervan uitgaan dat de werkelijkheid objectief
kan worden benaderd en dat ze een bron van kennis is. Om de
waarheid te vinden volstaat het om kennis te vergaren. Leidt tot
optimistische visie op vooruitgang en de mens

Question 72

culturele identiteit dominante cultuur

Answer 72

Dominante cultuur
Hoofdcultuur van een samenleving, niet noodzakelijk
de cultuur van de meerderheid, maar wel de
belangrijkste.

Question 73

subcultuur culturele identiteit

Answer 73

Subcultuur
Wijkt af van de hoofdcultuur, maar komt in ruime mate er mee
overeen. Hebben aantal elementen gemeenschappelijk.

Question 74

tegencultureel culturele identiteit

Answer 74

Tegencultuur
Cultuurpatroon als reactie op de dominante cultuur, dus een
stroming die zich tegen de gevestigde orde keert. Bv tegen een
politiek klimaat…

Question 75

acculturatie culture identiteit

Answer 75

Acculturatie
De niet-dominante cultuur die culturele en sociale kenmerken van
een andere groep overneemt. (Van een vreemde cultuur)

Question 76

enculturatie culturele identiteit

Answer 76

Enculturatie
Proces waarbij cultuurkenmerken worden overgedragen naar een
individu vanuit de samenleving of sociale omgeving.
Socialisatieproces waarin mens geboren is.

Question 77

culturele identiteit migrant

Answer 77

Migrant
Persoon die van het ene land naar het andere verhuist.

Question 78

culturele identiteit vluchteling

Answer 78

Vluchteling
Iemand die vlucht uit haar land om te ontsnappen aan oorlog of
vervolging en dit ook kan aantonen.

Question 79

culturele identiteit asielzoeker

Answer 79

Asielzoeker
Vluchtelingen die de vluchtelingenstatuut aanvragen om officieel in
een land te kunnen blijven.

Question 80

culturele identiteit illegaal

Answer 80

Illegaal
Persoon die zonder rechtmatige status in een land verblijft.

Question 81

culturele identiteit sans papier

Answer 81

Sans-papier
Vreemdeling die zonder identiteitsbewijs of documenten in een land
verblijft. Persoon van vreemde afkomst. Persoon uit een ander land.

Question 82

acculturatie vormen

Answer 82

integratie
assimilatie
marginalisatie
segregatie

Question 83

acculturatie vormen integratie

Answer 83

Integratie
Socialisatieproces waarbij leden van een niet-dominante groep zich
mengen met de dominante groep, maar hun eigen cultuur ook
behouden.

Question 84

acculturatie vormen assimilatie

Answer 84

Assimilatie
Leden van een niet-dominante groep die zich mengen met de groep
en de cultuur overnemen.

Question 85

acculturatie vormen segregatie

Answer 85

Segregatie
Leden van een niet-dominante groep die zich gedwongen mengen
met de dominante groep. Ze behouden wel hun moedertaal, geloof…
in het nabij zijn van medegesegregeerden. Vrijwillig: separatie.

Question 86

acculturatie vormen marginalisatie

Answer 86

Marginalisatie
Is de afwezigheid van acculturatie waarbij leden van een niet dominante groep zich nauwelijks mengen met de dominante groep,
maar ook niet met hun eigen groep.

Question 87

schoonidealen man en vrouw

Answer 87

Schoonheidsidealen voor man en vrouw
Een schoonheidsideaal is wat binnen een bepaalde cultuur als het
toppunt van menselijke schoonheid wordt beschouwd. Er zijn
individuele verschillen in de perceptie van aantrekkelijkheid, maar
veel is ook sociaal en cultureel bepaald en verschilt dus afhankelijk
van plaats, tijd en cultuur.

Question 88

visies seksualiteit

Answer 88

Visies op seksualiteit
Seksuele normen en gewoontes verschillen tussen culturen en
veranderen sterk door de tijden heen. Bv “seks voor het huwelijk kan
echt niet” bij ons in de westerse wereld is dat niet meer zo.

Question 89

omgaan ziekte, gezondheid, ouderdom, zorg

Answer 89

Omgaan met ziekte, gezondheid, ouderdom, zorg
Er is een groot verschil tussen hoe mensen vanuit de westerse
cultuur hier betekenis aan geven en hoe andere culturen dat doen. Bv
westerse: betekenis geven, omgaan met ziekte. Andere cultuur: de
dood is niet het einde.

Question 90

omgaan de dood

Answer 90

Omgaan met de dood
Hoe we met de dood omgaan verschilt per persoon, familie, cultuur,
geloof… de rituelen, gebruiken, uitvaart… kunnen heel erg van
elkaar verschillen.

Question 91

lichamelijkheid in omgangsvormen

Answer 91

Lichamelijkheid in omgangsvormen
Begroetingen zijn in elke cultuur
anders.

Question 92

Invloed van culturele identiteit onder invloed van migratie, globalisering, media

Answer 92

Migratie
Door te migreren komt men in contact met verschillende culturen.
Globalisering
Door globalisering komt men in contact met verschillende culturen.
Media
Door media kunnen we binnenkijken bij andere culturen.

Question 93

asielprocedure: asielaanvraag, onderzoek en opvang, beslissing, weigering, hervestiging

Answer 93

Asielprocedure in België

Asielaanvraag
Ingediend bij Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ), kan ook aan grens
(bv de luchthaven), ze onderzoeken of België verantwoordelijk is voor de behandeling van de aanvraag. Als een andere Europese lidstaat verantwoordelijk is, dan mag België de asielzoeker doorverwijzen. De asielzoeker legt ook een korte verklaring af en
vult een standaardformulier in.

Onderzoek en opvang
Wordt onderzocht door Commissariaat-Generaal van de
vluchtelingen en de staatlozen (CGVS). Eerst vindt er een verhoor
plaats, de asielzoeker krijgt de kans om zijn verhaal te vertellen. Dan
onderzoeken ze dit of het werkelijk zo is om de asielzoeker toe te
laten of te weigeren.

Beslissing
Vluchtelingenstatuut
Het is een erkende vluchteling
Statuut inzake subsidiaire bescherming
Vluchtelingen die niet voldoen aan de criteria van
vluchtelingenstatuut, maar niet kunnen terugkeren naar land van
herkomst omwille van ernstig risico.

Weigering
Bevel om grondgebied te verlaten.

Hervestiging
Procedure waarbij vluchtelingen worden geselecteerd en
overgebracht naar een land waar zij bescherming hebben gezocht.

Question 94

vormen van sociale beïnvloeding: sociale facilitatie, sociaal lanterfanten, de-individuatie, helpen, conformisme, gehoorzaamheid

Answer 94

Vormen van sociale beïnvloeding

Sociale facilitatie
De neiging van mensen om eenvoudige taken beter te volbrengen als
er andere mensen in de buurt zijn. Bij moeilijkere taken werkt het net
omgekeerd.

Sociaal lanterfanten
Wanneer we een taak in groep doen en er misbruik van maken om
zelf minder te doen/lui zijn. (Profiteren)

De-individuatie
Door de aanwezigheid van anderen en hun gedrag, verliest de
persoon (tijdelijk) zijn zelfbewustzijn en zelfbeheersing.

Helpen
Iemand van dienst zijn.
Inschikkelijkheid
Zich makkelijk aanpassen en doen wat de anderen willen.

Conformisme
Neiging om zich aan te passen aan een groep om erbij te horen.

Gehoorzaamheid
(Vriendelijk bevel) de persoon vraagt iets maar gaat er al van uit dat
je het gaat doen.

Question 95

exp psychosociale beïnvloeding: Asch (conformisme)

Answer 95

Experimenten over psychosociale beïnvloeding
Experiment van Asch: conformisme
Doel is om te onderzoeken in welke mate druk van anderen uitoefent
op de eigen waarneming. Opbouw is 1 proefpersoon en 7 andere
personen. Conclusie 33% sluit zich aan bij wat de meerderheid denkt.
Verklaring is dat mensen bang zijn om belachelijk/vreemd gevonden
te worden.

Question 96

exp psychosociale beïnvloeding: Milgram (gehoorzaamheid)

Answer 96

Experiment van Milgram: gehoorzaamheid
Doel is de bereidheid om te gehoorzamen aan wat wordt ervaren als
legitiem, zelfs als dit inging tegen eigen geweten. Opbouw is 1
proefpersoon, 1 acteur (leraar, leerling). Conclusie is dat gewone
mensen bevelen gehoorzamen van een erkende machtsdrager.
Verklaring is dat men denkt dat de machtsdrager wel weet wat hij
doet.

Question 97

exp psychosociale beïnvloed, Zimbardo

Answer 97

Experiment van Zimbardo: gevangenis
Doel Amerikaans leger wil weten waarom er zoveel conflicten zijn
tussen soldaten en gevangenen. Opbouw 24 personen in 2 groepen.
Conclusie gedrag werd bepaald door rol die ze speelden, na 6 dagen
moest het experiment stoppen, want de gevangen leiden onder
psychisch geweld. Verklaring gevangenen hadden geen identiteit
meer en waren compleet afhankelijk van bewakers. Bewakers hadden
onvoorspelbaar gedrag.

Question 98

psychosociale beïnvloeding, omstanderseffect

Answer 98

Omstandereffect
Wanneer een noodsituatie zich voortdoet waarbij een aantal mensen
toekijken zonder hulp te bieden. Hoe groter de groep, hoe kleiner de
kans iemand ingrijpt.

Question 99

verklaringen die deviant gedrag als een ziekte zien biologisch

Answer 99

Verklaringen die deviant gedrag als ziekte zien
Biologische verklaringen vroeger en nu
Een criminoloog was ervan overtuigd dat misdaad verbonden was
met de menselijke natuur en dat criminaliteit een afwijking was. Je
kon misdadigers herkennen volgens deze theorie adh brede kaken,
diepliggende ogen…
De meeste biologische modellen zien afwijking in het erfelijke
materiaal als oorzaak voor afwijkend gedrag. Bepaalde biologische
factoren (bv vitaminetekort) verstoren processen binnen het
zenuwstelsel. Zo leidt serotoninetekort in de hersenen bv tot
agressief gedrag.

Question 100

deviant gedrag = ziekte, psychologisch verklaring

Answer 100

Psychologische verklaring
Volgens enkele psychologische theorieën wordt deviant gedrag
veroorzaakt door persoonlijke kenmerken, ze zijn aangeboren en niet
veranderlijk. Andere psychologische theorieën leggen de nadruk op
invloed van de omgeving. Bv te kort aan aandacht tijdens de
kinderjaren zou kunnen verantwoordelijk zijn voor een
psychopathische persoonlijkheid.

Question 101

sociologische verklaring deviant gedrag Anomietheorie Durkheim + kritiek

Answer 101

Het begrip anomie volgens Durkheim
Anomietheorie/straintheorie stelt dat het de sociale structuur van de
maatschappij is die deviant gedrag in de hand werkt als het doelen definieert zonder dat de middelen om die te bereiken toereikend zijn.

Door anomie zal volgens Durkheim minder interne samenhang zijn in de maatschappij of in een groep, en voelen de leden zich minder betrokken.
 Groter invidivualisme, heersende normen worden (deels) afgewezen.
 Normen van de maatschappij hebben minder invloed op de persoonlijke identiteit.

Mechanische solidariteit: oorspronkelijk was er sprake van gelijkheid en deelde men dezelfde waarden en normen in een maatschappij. Sterk collectief bewustzijn.

Organische solidariteit: komst van industrialisatie, arbeiders hebben meer gespecialiseerde taken  er is meer differentiatie  geen gelijkheid meer  anomie.

Wel zijn mensen meer afhankelijk van elkaar geworden, ze werken meer samen en vullen elkaar aan = nieuwe vorm van solidariteit = organische solidariteit. Groter individualisme.
Hoofdgedachte: wanneer iemand niet kan bijdragen aan de organische solidariteit dan kan dit individu deviant gedrag vertonen.

Oorzaken van anomie
Volgens hem kan deviant gedrag ontstaan door de complexiteit van
een maatschappij. Mensen leggen moeilijk contact met elkaar
waardoor waarden en normen niet meer worden aangegeven.
Ernstige overtredingen brengen mensen wel samen (denk aan Witte
Mars zaak Dutroux)

Kritiek op de theorie van Durkheim
Vaagheid over welke hoeveelheid criminaliteit gunstig/positief is
voor een samenleving. Durkheim ging ervan uit dat deviantie en
criminaliteit niet zou bestaan als ze geen functie hadden. Toch is er niet voor elke vorm van criminaliteit een functie te vinden in de
samenleving.

Question 102

sociologische verklaring deviant gedrag Anomietheorie Merton + kritiek

Answer 102

Bouwt voort op anomie-idee van Durkheim. Voor Merton is er sprake van anomie als de meerderheid gelooft dat doelen voor iedereen haalbaar zijn, maar dit in de werkelijkheid niet zo is => spanning doelstelling van de samenleving en middelen die worden aangereikt. +> frustratie

Middenklasse: beseft dat de doelstellingen niet te realiseren zijn, maar conformeert wel aan de waarden en normen van de maatschappij.

Laagste sociale klasse: gaan innoveren om te voldoen aan de onrealistische, materialistische doelstellingen wat wordt gezien als deviant gedrag bv. criminaliteit om rijk te worden.
Criminaliteit en afwijkend gedrag = sociale verschijnselen, onder meer veroorzaakt sociale ongelijkheid. Anomie tussen doel en middelen bepaalt de frequentie.

4 vormen waarop een individu kan reageren op de spanning doel-middelen:

Conformist (a)

Innovator (b)

Ritualist (c)

Retreatist (d)

Rebel (e)

a W+ M+

B W+ M-

C W- M+

D W- M-

E W- M-

VERDUIDELIJKING

• Anomie doet zich voor wanneer er mensen er niet in slagen die waarden en normen na te leven omdat ze niet beschikken over die middelen: middelen en waarden zijn slecht op elkaar afgesteld. Bv. Opgroeien in analfabetisch gezin: men heeft niet te middelen om te leren lezen en schrijven (norm= lezen en schrijven//middel = ouders maar die zijn analfabeet)
• 5 mogelijke reacties op situaties met deze spanning

(a) conformist: men conformeert zich naar de norm en naar de middelen

→ of ze nu succes behalen of niet = meerderheid van de samenleving

(b) innovator: vernieuwers: willen waarden en normen nastreven maar beschikken niet over de maatschappelijk geaccepteerde middelen. bv. kidnappen, bank overvallen

= vernieuwers: men zoekt constant naar nieuwe middelen (weliswaar niet geaccepteerd op maatschappelijk niveau) bank overvallen  geld drukken,…

(c) ritualist : houden zich aan de gedragsregels, maar hebben geen streefdoel voor ogen

Bv. iemand die elke dag een saai werk verricht, zonder carrièrevooruitzichten of beloningen

Oorsprong: iemand die deelneemt aan religieuze praktijken maar die niet gelooft, heeft de middelen maar gelooft niet

= sociologie: iemand die de normen en waarden afwijst hoewel hij over de middelen beschikt om die na te streven

(d) retreatist = afhakers: verwerpen van dominante waarden en geaccepteerde middelen

→ Men trekt zich terug uit de samenleving en het sociaal leven = afhakers

(e) rebel: reactie van individuen of groepen die de dominante en de geaccepteerde middelen verwerpen maar die deze willen vervangen door nieuwe waarden en normen om zo de hele maatschappij om te vormen ( afhakers) Bv. radicale politieke groeperingen

→ men verzet zich tegen de samenleving maar op een manier die enigszins ongecontroleerd is en niet effectief

Question 103

Sociale bindingstheorie (of sociale controletheorie) van Hirschi, sociologische verklaring + kritiek

Answer 103

Sociale band die jongeren hebben met de samenleving zorgen ervoor
dat jongeren niet toegeven aan drijfveren voor criminaliteit. De
sociale band zorgt ervoor dat jongeren iets te verliezen hebben bij
deviant gedrag.

4 elementen die binding bevorderen
1 attachment/gehechtheid
Jongeren hebben een band nodig met een ‘belangrijk’ persoon, zo zal
hij zich aan de regels houden om die persoon niet teleur te stellen.

2 commitment/inzet
Deel uitmaken als jongere van een sociale groep zoals chiro.

3 involvement/betrokkenheid
Jongeren die heel actief bezig zijn met hun sociale groep hebben geen
tijd voor deviant gedrag.

4 beliefs/overtuiging
Hoe minder jongeren geloven in de regels van de samenleving, hoe
makkelijker om deze te negeren (deviant gedrag neemt dan toe)

Kritiek op theorie van Hirschi
Theorie kan niet verklaren waarom er delinquente jongeren zijn die
op alle vlakken een stevige binding hebben. Hij houdt geen rekening
met bredere maatschappelijke structuren, enkel met directe
omgeving

Question 104

Labelingtheorie (of etiketteringstheorie) van Becker

Answer 104

Deviant gedrag volgens Becker
Samenleving gebruikt stigmatiserende etiket om zijn veroordeling te
legitimeren terwijl deviant persoon het gebruikt om zijn gedrag te
rechtvaardigen.

Gevolgen van het etiketteren
Er ontstaat een machtsverhoging. Afhankelijk van de sociale klasse
wordt een gedrag wel of niet deviant gezien. Kans op hervalling
waardoor labelproces intensiever wordt. Er treedt self fulfilling
prophecy op. Hij krijgt een etiket en gaat zich hiernaar gedragen, dus
etiket is terecht.

Question 105

Functionele gevolgen van deviant en conformistisch gedrag voor
individu en maatschappij

Answer 105

• Als een soort oproep tot opstand/revolutie.
• Veiligheidsklep (bv prostitutie, verkrachters).
• Signaalfunctie (bv stakingen).
• Samenhorigheid.

Question 106

Disfunctionele gevolgen van deviant en conformistisch gedrag
voor individu en maatschappij

Answer 106

• Maatschappelijke desorganisatie (bv massale staking)
• De samenleving ondermijnen (bv verkeersregels niet
  respecteren)
• Wantrouwen (verliezen van vertrouwen in rechtssysteem:
  (Dutroux tijdperk)

Question 107

waarden en normen

Answer 107

Waarden
Betekenis gevend ideaal van wat er moet nagestreefd
worden, bv vrijheid.
Normen
Gedragsregels, concrete regels waar je de ander of jezelf
op afrekent, bv elkaar laten uitspreken: norm, respect:
waarde

Question 108

ethiek

Answer 108

Ethiek
Wetenschap die bepaalde handelingen als goed of fout kwalificeren.

Question 109

+ waardenoverdacht moraal

Answer 109

Moraal
Handelingen en gedragingen die door de samenleving als wenselijk
worden gezien.
Waardenoverdracht
Regels aangeven volgens eigen waarden en regels vormen volgens
normen.

Question 110

waardenhiërarchie

Answer 110

Waardenhiërarchie
Rangorde volgens het belang dat gehecht wordt aan waarden.

Question 111

internalisering

Answer 111

Internalisering
Proces waarbij mensen zich bepaalde sociale regels eigen maken,
zodat deze regels na verloop van tijd niet langer worden beschouwd
als van buitenaf opgelegde voorschriften, maar als richtlijnen die men
zelf heeft gekozen.

Question 112

Morele ontwikkeling volgens Piaget

Answer 112

3 stadia: leeftijd en morele redenering
Voor-moraal stadium (tot 3 jaar)
Het kind heeft weinig besef van regels of van moraliteit.
Moreel-realisme (4 tot 10 jaar)
Regels liggen vast en kunnen niet veranderen. Regels gelden
absoluut, zonder uitzonderingen. Regels worden bedacht door
ouderen, niet door het kind zelf.
Moreel-relativisme (+ 10 jaar)
Regels kunnen veranderen als iedereen het met die verandering eens
is, mogelijkheid tot onderhandeling. Regels worden bedacht door
mensen.

Question 113

Morele ontwikkeling volgens Kolhberg

Answer 113

3 niveaus en 6 stadia van moreel redeneren
Niveau 1 pre conventioneel niveau

Fase 1 oriëntatie op straf en gehoorzaamheid (tot 9 jaar)
- Er is iets goed al mama dat zegt, er is iets slecht als je er straf
voor krijgt.

Fase 2 instrumentele oriëntatie (tot 13 jaar)
- Er is iets goed als het mijn eigen belang dient, er is iets slecht
als het niet mijn belang dient. (Onderhandeling)
Niveau 2 conventioneel niveau

Fase 3 interpersoonlijke oriëntatie (tot 16 jaar)
- Er is iets goed als de meerderheid het goed vindt. Er is iets
slecht als de meerderheid het slecht vindt.

Fase 4 oriëntatie op wetten en plichten (na 16 jaar)
- Iets is goed als je je plicht doet t.o.v. anderen en de
maatschappij (+omgekeerd)
- Mensen hebben respect voor gezag en houden zich aan wetten
en regels omdat dat hun plicht is

Niveau 3 post conventioneel niveau
Fase 5 oriëntatie op sociale contracten (20 jaar)
- Er is iets goed als het overeenstemt met mijn waarden.

Fase 6 oriëntatie op universele ethische principes
- - Iets is goed als het in overeenkomt met universele morele
beginselen (+omgekeerd)
- Voor de wereld waarin ik leef draag ik een directe
verantwoordelijkheid
- Ik zal wat slecht is openlijk afkeuren, zelfs als niemand het met
mij eens is

Question 114

referentiekader

Answer 114

5.2 gedeelde waardenbeleving
Referentiekader
Alle regels, normen en waardes die, vaak onbewust, bepalen hoe je
iets beoordeelt. Een soort persoonlijk uitgangspunt waaraan je kunt
afmeten of iets goed of slecht is.

Question 115

sociale cohesie

Answer 115

Sociale cohesie
Duidt op de samenhang in een maatschappij. De mate waarin mensen
in gedrag en beleving uitdrukking geven aan hun betrokkenheid bij
maatschappelijke verbanden in hun persoonlijk leven, als burger in de
maatschappij en als lid van de samenleving.

Question 116

in-group, out-group

Answer 116

In-group
Groep waar we ons lid van voelen of waar we lid van zijn of willen
zijn. We voelen een hechte band.

Out-group
Groep waar we geen lid van (willen) zijn. We staan er vijandig en
negatief tegenover.

Question 117

Effect van gedeelde en verschillende waardenbeleving: sociale cohesie, maatschappelijke breuklijnen

Answer 117

Sociale cohesie
Micro-niveau
Binnen het gezin, de familie, de vriendenkring
Macro-niveau
Binnen verenigingen, kerkgenootschappen
Niveau van de samenleving
Vooral binnen uni-culturele samenleving (dezelfde taal, religie,
geschiedenis…)

Maatschappelijke breuklijnen
Sociale verschillen kunnen in de samenleving aanleiding geven tot
felle strijd en soms burgeroorlog. Bv arm-rijk, godsdiensten…

Question 118

Sociale verandering en verschuiving in waardenhiërarchieën: secularisering, globalisering, mens- en maatschappij beeld,

Answer 118

Secularisering
De afname van de maatschappelijke invloed op godsdienst/religie

Globalisering
Verspreiding van waarden en normen door in contact te komen met
andere culturen.
Veranderde visie op lichaam en seksualiteit
Homoseksualiteit wordt meer en meer aanvaard.

Mens- en maatschappijbeeld
Het begrip wereldbeeld, wereldbeschouwing of maatschappijbeeld slaat op het algemene idee dat de mensen hebben over de wereld
waarin we leven. Het betreft het geheel aan op- en misvattingen
omtrent het eigen bestaan van de mens en van de wereld, al dan niet
gekaderd binnen religieuze of magische overtuigingen.

Question 119

materiële zelfbeeld

Answer 119

Opvattingen over materiële aspecten en eigen situatie ivm bezit en
geld.