D3: Sociale controle en deviantie

Question 1

Wat is conformisme?

Answer 1

gedrag dat conform is aan de normen en waarden

Question 2

Elke samenleving wordt gekenmerkt door … en …
Mensen hebben een gedeeld betekeniskader dmv …

Answer 2

waarden - normen
socialisatie

Question 3

Wat is deviantie?

Answer 3

onderkende afwijking van culturele normen

Question 4

Wat is criminaliteit?

Answer 4

overtreding van de wet (vorm van deviantie)

Question 5

Wat is ‘normaal’?

Answer 5

een constructie van mensen en dus een relatief gegeven

Question 6

Deviantie is relatief en … Waarom?

Answer 6

afhankelijk van maatschappijtype en historische ontwikkeling (open/gesloten maatschappij, tolerantie tov variatie, …)

deviantie is relatief en contextgebonden

Question 7

Is deviantie ook persoonsgebonden?

Answer 7

ja, ook verband met de rol die men vervult of de positie die men inneemt binnen de gemeenschap of groep

Question 8

Wat is primaire deviantie?

Answer 8

het oorspronkelijk afwijkend gedrag en kan ontstaan onder verschillende omstandigheden

Question 9

Wat is secundaire deviantie?

Answer 9

gedragingen die mensen stellen als reactie op de problemen die ontstaan omdat ze als afwijkend worden beschouwd
=> begin van een deviante loopbaan

Question 10

Hoe worden soorten sociale controle onderverdeeld?

Answer 10

interne of externe sancties op positief of negatief gedrag

Question 11

Welke soorten sociale controle zijn er?

Answer 11

• solidariteitsgevoelens
• beloningen
• schuldgevoelens
• straffen

Question 12

Wat zijn solidariteitsgevoelens?

Answer 12

• interne sancties op positief gedrag
• gevoel dat we gewaardeerd worden

Question 13

Wat zijn beloningen?

Answer 13

• externe sancties op positief gedrag
• beloningen die de sociale omgeving geeft bij gewaardeerd handelen (status en geld)

Question 14

Wat zijn schuldgevoelens?

Answer 14

• interne sancties op negatief gedrag
• het sociale geweten

Question 15

Wat zijn straffen?

Answer 15

• externe sancties op negatief gedrag
• folkways, mores, verlies van toegang tot sociale bronnen

Question 16

Welke 2 grondvormen van sociale controle kunnen we onderscheiden?

Answer 16

• morele orde
• politieke orde

Question 17

Welk type mensbeeld, sanctie en samenleving plaatsen we bij morele orde?

Answer 17

mensbeeld: de mens is van nature goed, collectief belang primeert (Rousseau)
sanctie: interne controlemechanismen
samenleving: streven naar sociale gelijkheid

Question 18

Welk type mensbeeld, sanctie en samenleving plaatsen we bij politieke orde?

Answer 18

mensbeeld: de mens is van nature slecht, eigenbelang primeert (Hobbes)
sanctie: externe controlemechanismen
samenleving: sociale ongelijkheid is oké

Question 19

Wat zijn dysfunctionele gevolgen van deviant gedrag?

Answer 19

• desorganisatie
• chaos
• algemeen klimaat van wantrouwen
• iedereen neemt wat hij kan krijgen
• verlamming van het maatschappelijk systeem

Question 20

Hoe kan deviantie leiden tot wantrouwen, chaos, onrust, …?

Answer 20

als er geen sociale controle is, kan dit ervoor zorgen dat mensen deviant gedrag stellen omdat er toch geen sancties zullen volgen

Question 21

Wat zijn functionele gevolgen van deviant gedrag? (5)

Answer 21

1. kan ervoor zorgen dat er beter wordt tegemoet gekomen aan specifieke noden
2. helpt om opstapelende frustraties te voorkomen
3. helpt om de regel terug duidelijk te stellen
4. kan leiden tot versterkt gevoel van samenhorigheid
5. signaalfunctie: wijzen op iets wat mank loopt in de samenleving én verandering in gang zetten

Question 22

Hoe kan deviant gedrag ervoor zorgen dat er beter wordt tegemoet gekomen aan specifieke noden?

Answer 22

soms is het noodzakelijk om af te wijken van de normatieve regels (flexibiliteit), wil men vermijden dat deze belemmerend gaan werken

Question 23

Hoe kan deviant gedrag functioneren als een uitlaatklep?

Answer 23

een soort ‘veiligheidsklep’: het voorkomt dat ontevredenheid en frustraties torenhoog opgestapeld worden; het vermindert als het ware de spanning

Question 24

Hoe kan deviantie leiden tot een duidelijkere reglementering?

Answer 24

als het te veel uit de hand loopt, is het tijd om de regel opnieuw duidelijk te stellen

Question 25

Op welke 2 manieren kan deviantie bijdragen tot de samenhorigheid of integratie van de gemeenschap?

Answer 25

1. de slachtoffers kunnen overtreder als gemeenschappelijke vijand beschouwen
2. de slachtoffers denken samen na hoe ze de overtreder terug kunnen integreren in de groep

Question 26

Hoe heeft deviant gedrag soms een signaalfunctie?

Answer 26

het feit dat we dit deviant gedrag zien, duidelijk maakt dat er iets in de samenleving is dat ‘niet klopt’ en waar verandering noodzakelijk is

Question 27

Waarom is Rosa Parks een voorbeeld van deviant gedrag als signaalfunctie?

Answer 27

het bekende verhaal van Rosa Parks toont ons hoe haar ‘deviant’ gedrag uiteindelijk bijdraagt tot het afschaffen van de ongelijkheid tussen blank en zwart

Question 28

Welke 3 soorten verklaringen zijn er voor deviant gedrag?

Answer 28

• biologische verklaringen
• psychologische verklaringen
• sociologische verklaringen

Question 29

Wat zijn enkele biologische theorieën die deviant gedrag verklaren?

Answer 29

• Lombroso (1876): uiterlijke kenmerken vertonen tekenen van criminele aard (=> achterhaalde theorie)
• nu: vitaminetekort of erfelijke afwijking kàn biochemische processen in centrale zenuwstelsel verstoren en kàn de kans op crimineel gedrag verhogen
  ==> eenzijdig, onvoldoende !!!

Question 30

Wat zijn enkele psychologische theorieën die deviant gedrag verklaren?

Answer 30

• de ziekte zit in de geest
• behandelen met therapie, medicatie, …
• ook mensen met een normaal psychologisch profiel plegen ernstige misdrijven!!

Question 31

Welke 4 theorieën verklaren deviant gedrag vanuit de sociologie?

Answer 31

• straintheorie (Merton)
• delinquente subcultuurtheorie (Cohen)
• sociale controletheorie (Hirschi)
• labelingstheorie (Becker)

Question 32

Wat is de straintheorie van Merton?

Answer 32

deviantie als een gevolg van een kloof/spanning (strain) tussen beschikbare middelen en na te streven doelen
mensen die strain ervaren, kunnen hier op vijf verschillende manieren op reageren:

Question 33

Op welke 5 manieren kan iemand reageren op ‘strain’? Welk deviant gedrag kunnen ze stellen?

Answer 33

1. conformiteit
2. innovatie
3. ritualisme
4. terugtrekking/ retraitisme
5. rebellie

Question 34

Wat is conformiteit?

Answer 34

het nastreven van maatschappelijke doelen met behulp van geaccepteerde middelen

Question 35

Wat is innovatie?

Answer 35

het inzetten van niet-conventionele middelen om rijk te worden (vb. diefstal, afpersing, gokken, …)
gedrag dat niet hoort in onze samenleving, maar niet persé illegaal is

Question 36

Wat is ritualisme?

Answer 36

je accepteert dat je de culturele doelen buiten bereik liggen, maar handhaaft wel de conventionele middelen

Question 37

Wat is retraitisme of terugtrekking?

Answer 37

het loslaten van zowel de maatschappelijke doelen, als de conventionele middelen
(ze doen geen moeite meer om ‘erbij te horen’ maar trekken zich terug uit die maatschappij)

Question 38

Wat is rebellie?

Answer 38

je creëert je eigen culturele doelen en middelen (tegencultuur)

Question 39

Wat was een kritiek op de theorie van Merton?

Answer 39

de werkelijkheid wordt te veel vereenvoudigd

Question 40

Wat is de delinquente subcultuurtheorie van Cohen?

Answer 40

criminaliteit komt vooral voor onder jongeren uit de onderste lagen van de samenleving, omdat zij de minste kans hebben om via de conventionele weg wat te bereiken

Question 41

Welke kenmerken vertonen deviante subculturen?

Answer 41

-het veroorzaken van problemen
-stoerheid
-geslepenheid
-de behoefte aan opwinding
-een verlangen naar vrijheid

Question 42

Van waaruit wordt in dit verklaringsmodel (Cohen) het deviant gedrag verklaart?

Answer 42

vanuit hun algemeen menselijke behoeften aan erkenning, bescherming en vertier

Question 43

Wat is de sociale controletheorie van Hirschi?

Answer 43

Hirschi probeert te verklaren waarom mensen conform de regels hanteren, en hiervoor kijkt hij naar de band tussen actor en zijn (ruimere) omgeving. Hoe sterker de band, hoe kleiner de kans op deviant gedrag. Hirschi concretiseert deze ‘band’ aan de hand van vier vormen van sociale controle.

Question 44

Welke 4 vormen van sociale controle onderscheidt Hirschi?

Answer 44

1. attachment
2. commitment
3. involvement
4. belief

Question 45

Wat is attachment als sociale controle?

Answer 45

affectieve band met personen uit onmiddellijke omgeving zorgt ervoor dat je je uit respect en liefde voor de ander zal gedragen zoals het hoort

Question 46

Wat is commitment als sociale controle?

Answer 46

wanneer de kosten van betrapt te worden groter zijn dan de baten om het juiste te doen

Question 47

Wat is involvement als sociale controle?

Answer 47

wanneer je veel engagementen opneemt, heb je gewoonweg geen tijd om deviant gedrag te stellen

Question 48

Wat is belief als sociale controle?

Answer 48

wanneer je de gedeelde waarden en normen voldoende geïnternaliseerd hebt, werkt je interne sociale controle, je stelt het juiste gedrag omdat je dit zelf belangrijk vindt

Question 49

Wat is de labelingstheorie van Becker?

Answer 49

door iemand als deviant te labelen, gaat hij/zij dit gedrag herhalen
= thomas-theorema

Question 50

Hoe benadrukt de labelingstheorie het relatieve karakter van deviantie?

Answer 50

mensen kunnen een identiek zelfde gedrag stellen => in bepaalde gevallen zal dat gedrag bestempeld worden als ‘deviant’, in andere gevallen niet => of het al dan niet bestempeld wordt als deviant, hangt dus af van de betekenis die wordt gegeven aan dat gedrag

Question 51

Wat leert de labelingstheorie ons? Waar maakt het ons alert voor?

Answer 51

het maakt ons alert voor het gevaar van stigmatiseren en leert ons gedragsalternatieven te relativeren

Question 52

Welke kritiek is er op de labelingstheorie van Becker?

Answer 52

1. niet bruikbaar voor alle vormen van deviant gedrag (te sterk relativerend vs. moord, seksueel misbruik?)
2. geen aandacht voor het feit dat niet iedereen zich verzet tegen het label deviant, sommige mensen zijn er zelf uitdrukkelijk naar op zoek (vb. klimaatactivisten met soep)