D2: 3. Institutionalisering en instituties

Question 1

Wat is institutionalisering?

Answer 1

een proces waardoor aspecten van menselijk sociaal handelen worden geobjectiveerd tot vaste en normatieve patronen

Question 2

Wat is een sociale institutie? Welke 3 elementen staat centraal?

Answer 2

1. vervullen basisbehoeften en realiseren van waarden
2. gedrag volgens normatief bepaalde, vaste procedure
3. innemen van sociale posities + specifieke rollen

Question 3

Wat is het gevolg van sociale instituties?

Answer 3

het leven wordt een beetje voorspelbaar en minder chaotisch: we hebben vastomlijnde antwoorden op wat we belangrijk vinden bij het invullen van onze noden en hoe we dit gaan organiseren

Question 4

Wat ontstaat er door het proces van institutionalisering?

Answer 4

standaardgedragspatronen –> sociale structuren en cultuurpatronen rond een aantal essentiële maatschappelijke functies

Question 5

Waar geven instituties antwoord op? (Welke functies hebben ze?)

Answer 5

instituties zijn een antwoord op behoeftes die universeel zijn
1) ze vervullen onze universele behoeften
2) ze reguleren ons leven
=> voorspelbaarheid, orde en vanzelfsprekendheid

Question 6

Wat zijn primaire instituties?

Answer 6

standaardgedragspatronen om de menselijke basisbehoeften te bevredigen

Question 7

Wat zijn secundaire instituties?

Answer 7

instituties die tot de onderlinge afstemming en integratie leiden van de primaire institutie

Question 8

Wat is reïficatie?

Answer 8

de instituties, die sociale constructies zijn, lijken daardoor op zichzelf te bestaan

Question 9

Wat is de paradox bij reïficatie?

Answer 9

de mens is in staat een zeer complexe wereld te creëren, en tegelijkertijd het resultaat van zijn werk als iets onpersoonlijks zien dat hem beheerst

Question 10

Wat is de-institutionalisering?

Answer 10

instituties kunnen wijzigen onder invloed van menselijk gedrag

Question 11

Op welke manier zijn instituties historische constructies?

Answer 11

• ontstaan in een welbepaalde context en op een welbepaald moment in de tijd
• ‘antwoord’ of standaardpatroon vanuit de instituties = ‘meest geschikte manier van doen’ om te overleven, in die bepaalde context, op dat moment in de tijd
• instituties is dus mensenwerk (sociale constructie)
  => verandering van context: evoluties kunnen leiden tot aanpassing van instituties
  => tijd !!

Question 12

Wat is discriminatie?

Answer 12

onderscheid maken tussen mensen obv niet-relevante criteria onderbouwd door vooroordelen (micro-niveau)

Question 13

Wat is institutionele discriminatie

Answer 13

vertekeningen in attitudes en gedrag door de werking van instituties

Question 14

Wat is het gezin als institutie?

Answer 14

een institutie die individuen verenigt in kleine samenlevingsverbanden
- georganiseerd rond verwantschappen
- sociaal constructie (onderhevig aan sociale verandering)

Question 15

Welke type gezinnen zijn er?

Answer 15

kerngezin, uitgebreid gezin, oriëntatiegezin

Question 16

Wat is een kerngezin?

Answer 16

echtgenoot + (potentiële) kinderen

Question 17

Wat is het uitgebreide gezin?

Answer 17

echtgenoot + (potentiële) kinderen + andere samenwonende verwanten

Question 18

Wat is het oriëntatiegezin?

Answer 18

de familie waarin een persoon opgroeit

Question 19

Wat zijn de 6 functies die het gezin vervult?

Answer 19

1. regeling van het seksueel verkeer
2. sociale controle op voortplanting en nageslacht
3. socialisatiefunctie
4. koesteringsfunctie
5. zorgfunctie
6. economische functie

Question 20

Wat is monogamie en polygamie?

Answer 20

monogamie = één partner hebben waarmee je een intieme relatie aangaat
polygamie = meerdere partners hebben

Question 21

Wat is seriële monogamie?

Answer 21

verschillende partners, maar gespreid in de tijd en slechts één tezelfdertijd

Question 22

Wat is het incesttaboe?

Answer 22

een culturele norm die seksueel verkeer en huwelijk verbiedt tussen (bloed)verwanten

Question 23

Waarom is er een taboe op incest?

Answer 23

• biologisch en sociale redenen
• de seksuele competitie binnen gezinnen wordt verminderd

Question 24

Je word als kind geboren in een gezin, het is dus een …

Answer 24

toegewezen sociale positie

Question 25

Welke rechten zijn belangrijk in de functie van sociale controle op voortplanting en nageslacht?

Answer 25

afstammingsrecht en erfrecht

Question 26

Hoe vervult het gezin de socialisatiefunctie?

Answer 26

gezin als primaire institutie waar primaire groepen ontstaan en aan primaire socialisatie gedaan wordt

Question 27

Wat zijn de belangrijkste dingen van het gezin in de socialisatie?

Answer 27

• kind leert zich hechten, voelt wat vertrouwen en veiligheid betekent
• je eigen gezin als rolmodel: hoe omgaan met conflicten en spanningen
  => verklaring intergenerationeel voorkomen van geweld in gezinnen

Question 28

Hoe is de koesterfunctie geëvolueerd?

Answer 28

veiligheid en bescherming: sacralisering van het kind
- voor 1870: kind als extra inkomen, goedkope werkkracht
- 1870-1920: kind als economisch nut naar emotioneel nut
* begin 20e eeuw: kindarbeid = slavernij
* na 1920: normverandering (‘een kind laat je niet werken’)

Question 29

Wat is de sacralisering van het kind?

Answer 29

een cultuurverandering waarbij de betekenis van kinderen helemaal is veranderd: het kind verliest zijn economische functie in het gezin

Question 30

Wat is de zorgfunctie van het gezin?

Answer 30

toegewezen sociale positie: je moeder blijft je moeder, je zus blijft je zus -> onvoorwaardelijkheid

zorg: materieel + emotioneel
functieverschuiving

Question 31

Wat is de economische functie van het gezin?

Answer 31

• productiefunctie grotendeels overgedragen naar een andere institutie, namelijk de arbeidsmarkt
• economische functie in het gezin: leveren van economische productiekrachten (in ruil voor loon)
• consumentenrol: standaardgezin verandert -> productiepatronen veranderen mee (vb. meer singles in onze maatschappij)

Question 32

Waarom wordt het gezin beter bestudeerd als systeem?

Answer 32

meer aandacht naar wat er feitelijk gebeurt in gezinnen ipv op voorgescheven gedrag (institutie)

Question 33

Wat is zorgbehoefte?

Answer 33

op sommige momenten hebben mensen meer zorg nodig => als kind, als bejaarde, als zieke, als ‘invalide’

Question 34

Wat is zorg op microniveau?

Answer 34

zelfzorg, mantelzorg, vrijwilligerszorg

Question 35

Wat is zorg op macroniveau?

Answer 35

rechtvaardige verdeling van de mogelijkheid om een menswaardig bestaan te leiden en de mogelijkheid tot zingeving te krijgen

Question 36

Wat is structureel functionele differentiatie?

Answer 36

een functie die voorheen in een systeem werd opgenomen, verschuift daarbij naar een ander sociaal systeem
(functieverschuiving van gezin naar zorginstellingen)

Question 37

Wat is een welfare state?

Answer 37

een samenleving waarin men bij uitbreiding van de sociale wetgeving de staat de hoofdrol toebedeelde in het waarborgen van het algemeen welzijn

Question 38

Wat is een verzorgingsstaat?

Answer 38

een maatschappijvorm, die gekenmerkt wordt door een op democratische leest geschroeid systeem van overheidszorg dat zich garant stelt voor het collectieve welzijn van haar onderdanen

Question 39

Wat is een welvaartstaat?

Answer 39

een welbepaalde staatsinrichting die in economisch hoogontwikkelde, kapitalistische economieën sterke waarborgen biedt op vlak van de culturele en sociale grondrechten en relatief lage niveaus van armoede en relatief grote gelijkheid realiseert

Question 40

Hoe is zorg geïnstitutionaliseerd?

Answer 40

Overheid zorgt voor basiskader. Sociaal werkers zijn actief in organisaties gekoppeld aan het zorgsysteem.

Question 41

Wat is religie voor sociologen?

Answer 41

een sociaal feit, dat op een empirische manier bestudeerd kan worden
=> Welke bijdrage levert religie aan het maatschappelijk leven?

Question 42

Wat zijn de functies van religie als institutie?

Answer 42

• zingeving
• gemeenschapsvormend
• identiteitsvormend
• sociale controle, sociale orde en socialisatiefunctie

Question 43

Wat is de functie ‘zingeving’ van religie als institutie?

Answer 43

geloof vermindert onzekerheid en angstgevoelens en kan troost bieden

Question 44

Wat is de functie ‘gemeenschapsvorming’ van religie als institutie?

Answer 44

leidt tot een collectief bewustzijn, uit zich in rituele en symbolen, materiële voorwerpen en gebouwen

Question 45

Wat is de functie ‘identiteitsvormend’ van religie als institutie?

Answer 45

wie ben ik?

Question 46

Wat is de functie ‘sociale controle, sociale orde en socialisatiefunctie’ van religie als institutie?

Answer 46

morele regels, verboden en geboden: hoe moet ik me gedragen?, welke hiërarchie moet ik respecteren en welke waarden moet ik nastreven?