Cortisol

Question 0

Noem specifieke klachten van hypercortisolisme.

Answer 0

Vollemaansgezicht, buffalo hump, spieratrofie, huidatrofie (abdominale striae), vlashaar, hirsutisme, oligomenorroe.

Question 1

Noem aspecifieke symptomen van hypercortisolisme.

Answer 1

Vermoeidheid, rompadipositas, hypertensie, diabetes, hyperchol., psychische klachten, amenorroe, infecties, blauwe plekken, osteoporose, oedeem.

Question 2

Door middel van welke testen kan je een ectopische en hypofysetumor onderscheiden?

Answer 2

Dmv MRI of stimulatie met CRH, waarbij ACTH en daarmee cortisol stijgt bij een hypofysetumor en cortisol gelijk blijft bij een ectopische tumor (hypofyse wordt onderdrukt).

Question 3

Wat doet de dexamethason suppressietest met cortisol bij een hypofysetumor?

Answer 3

Cortisol daalt, want CRH en ACTH worden onderdrukt.

Question 4

Wat doet Metopiron met ACTH en wat is de consequentie hiervan voor het vaststellen van een bijniertumor?

Answer 4

Door cortisol te remmen (11-deoxycortisol >x cortisol) stijgt de ACTH-afgifte. Bij een bijniertumor zou de bijnier door metopiron nog actiever worden.

Question 5

Wat is de volgorde van testen bij het diagnosticeren van syndr v Cushing?

Answer 5

24-uurs urine en dex suppr test > neg? > herhalen en overwegen
pos? (Cortisol >50) > ACTH meten > neg? > CT-bijnier
pos? > MRI > neg? > SPS, CRH stimulatie of hoge dosis dex > neg? > aanvullend onderzoek naar een ectopische tumor
MRI of SPS etc. pos? > Cushing

Question 6

Waarom heeft een Cushing pt snel blauwe plekken, huidatrofie, spierzwakte en infectie?

Answer 6

Remt collageenprod. in de huid, stimuleert eiwitafbraak, remt immuunsysteem.

Question 7

Wat doet cortisol met de bloeddruk?

Answer 7

Samen met VP, Ang II en (nor)adrenaline zorgt het voor vasoconstrictie. Samen met bradykinine en PGE2 remt cortisol vasodilatatie.

Question 8

Wat zijn de oorzaken van Cushing?

Answer 8

ACTH-afhankelijk: ziekte van Cushing (corticotroof microadenoom 10 mm), ectopisch ACTH tumor (longcarcinoom, NET; veel hogere ACTH-spiegels, dus ook cortisol)
ACTH-onafhankelijk: bijnierschorsadenoom/-carcinoom, bilaterale bijnierhyperplasie.
Exogeen: corticosteroïdbehandeling, factitia (psych pt’s)

Question 9

Noem 2 kenmerken van pseudo-Cushing.

Answer 9

Midnight cortisol ook iets te hoog. Niets mis met HPA-as.

Question 10

Noem 3 screeningstesten voor Cushing.

Answer 10

24-uurs cortisolexcretie: meerdere malen, want cortisol verandert dag op dag; beperkte sens.
Dex supprtest valspos bij: de pil (oestrogenen >CBG stijgt) en anti-epileptica (dex snel afgebroken).
Midnight speeksel cortisol: dagritme nl. verstoord; CBG geen invloed; hoge spec en sens.

Question 11

Welk resultaat verwacht je bij de Sinus Petrosus Inferior Sampling van een hypofysetumor?

Answer 11

ACTH stijgt (na CRH toedienen).

Question 12

Hoe kan je een ectopische tumor opsporen?

Answer 12

Bijv. longvene op ACTH testen.

Question 13

Wat gebeurt bij ectopische hormoonreceptor expressie?

Answer 13

Bijv. GIP (maaltijd-afhankelijk) of LH stimuleert cortisol-afgifte.
Octreotide remt GIP, dus cortisol daalt.

Question 14

Wat is de kans op het volledig verwijderen van een hypofyseadenoom?

Answer 14

70%

Question 15

Wat is de kans op een recidief bij een hypofyseadenoom? Wat moet je dan doen?

Answer 15

20%. Radiotherapie, maar effect pas na 1-2 jaar, dus tegelijkertijd ook meds.

Question 16

Noem de symptomen van hypocortisolisme.

Answer 16

Vitiligo (prim. bijnierschorsinsuff vaak auto-immuun), hyperpigmentatie (ACTH stijgt), gewichtsverlies, psychische klachten, vermoeidheid, spierzwakte, hypotensie, orthostatische hypotensie, zouthonger, anorexie, misselijkheid en braken, buikpijn.

Question 17

Wat zijn mogelijke oorzaken van de ziekte van Addison?

Answer 17

Bij pasgeborenen: bijnierhypoplasie.
Bij jongvolwassenen: auto-immuun en TBC
Bij volwassenen: bloedingen en metastases

Question 18

Wat zijn mogelijke oorzaken van sec. bijnierschorsinsuff?

Answer 18

Hypofysepathologie, hoofdtrauma, geïsoleerde ACTH def, onttrekken van corticosteroïden na langdurig gebruik (AIZ bijv. reumatoïde artritis; allergische aandoeningen bijv. astma; hematologische maligniteiten bijv. lymfoom).

Question 19

Welke labresultaten verwacht je bij Addison?

Answer 19

HyperCa, hypoNa, hyperK, anemie, eosinofilie, lymfocytose, hoog ACHT, laag cortisol, hypoglycemie.

Question 20

Wat zijn de te verwachten waarden van de synACTHen test bij prim. bijnierschorsinsuff?

Answer 20

Cortisol < 525

Question 21

Wat is de gouden standaard bij het diagnosticeren van sec. bijnierschorsinsuff? Wat is nadelig voor bijv. ouderen?

Answer 21

Insulinetolerantietest: counterregulatoire hormonen meten. Ouderen kunnen door deze test MI of epilepsie krijgen.

Question 22

Hoe behandel je hypocortisolisme?

Answer 22

Primaire bijnierschorsinsuff: Hydrocortison 15-30 mg, 9a-fludrocortison 0,1 mg (wel elektrolyten of renine meten), DHEA 50 mg bij vrouwen.
Secundair: geen 9a-fludrocortison

Question 23

Wat zijn de symptomen van bijnierinsuff bij ziekte?

Answer 23

Circulatie collaps, onvoldoende reactie op inotropica, koorts met onvoldoende reactie op antibiotica.

Question 24

Wat zijn acute complicaties van corticosteroïdtherapie?

Answer 24

Ontregeling (subklinische) DM, vochtretentie, ulcus/gastritis, psychose.

Question 25

Waardoor kan de HPA-as onderdrukt worden?

Answer 25

Prednison 20 mg > 3 weken (cortisol daalt = ACTH daalt), Cushing, afbouw- en stressschema (koorts, operatie).

Question 26

Wat zie je in de kliniek bij hyperaldosteronisme?

Answer 26

Hypertensie, hypoK, waardoor feedback naar aldo door RAAS, dus ook hoog plasma aldosteron.

Question 27

Wat zijn de oorzaken van primair hyperaldosteronisme (syndr v Conn)?

Answer 27

Aldo producerend adenoom en bilaterale bijnierhyperplasie.

Question 28

Wanneer moet je een pt screenen op syndr v Conn?

Answer 28

Hypertensie en daarbij hypoK, ernstige HT (sys >160 en/of dia >100), 3 of meer hypertensiva, jonge pt, bijnierincidentaloom.

Question 29

Wat verwacht je van de plasma aldo/renine ratio bij primaire, secundaire hyperaldo en 11bHSDII def?

Answer 29

Primair: hoog. Secundair: normaal, maar waardes hoog. 11bHSDII def: normaal, maar waardes laag.

Question 30

Hoe kan je de diagnose hyperaldo bevestigen?

Answer 30

Zoutbelastingstest (normaal: aldo daalt), CT/MRI bijnieren, bilaterale bijniervene sampling.

Question 31

Hoe behandel je hyperaldo?

Answer 31

Chirurgisch: adrenalectomie.
Meds: MR anta, amiloride (remt ENaC), thiazidediureticum.

Question 32

Waar kan een feochromocytoom zich bevinden?

Answer 32

90% bijnier (>60 jr) en 10% extra-adrenaal (<20 jr).

Question 33

Hoeveel % is een feochromocytoom oorzaak van HT?

Answer 33

0.05-2%

Question 34

Wat zijn de symptomen van een feochromocytoom?

Answer 34

HT (vooral paroxysmaal; maligne als sys >200), hoofdpijn, palpitaties, transpireren.

Question 35

Hoe diagnosticeer je een feochromocytoom?

Answer 35

Plasma (nor)adrenaline, CT, MRI, I scintigrafie, urine (nor)metanefrine)

Question 36

Hoe behandel je een feochromocytoom?

Answer 36

Adrenalectomie: curatief; 10% feo’s maligne beloop; na voorbehandeling met a-blokkers (HT crise voorkomen).
Meds: a-blokkers, Ca anta, nitroglycerine.

Question 37

Hoe behandel je een maligne feochromocytoom? Wat is de 5 jrs overleving?

Answer 37

I scintigrafie of chemo. 50%

Question 38

Wat is het gevolg van een tekort van circulerende mineralocorticoïden bij bijnierschorsinsuff?

Answer 38

Bloedvolume neemt af, waardoor hypotensie en afname nierdoorstroming, waardoor klaring ureum en crea afneemt =prerenale nierinsuff.