Colleges week 2 + 3 Flashcards
Waar moet je aan zijn blootgesteld om iets een trauma te noemen?
Blootstelling aan:
1. feitelijke of dreigende dood,
2. ernstige verwonding
3. of seksueel geweld
Wat zijn de criteria voor trauma?
Herbelevingen (1/5)
Vermijding (1/2)
Negatieve cognities en stemming (2/7)
Overmatige prikkelbaarheid (2/6)
>1 maand
Sociaal dysfynctioneren
Wat zijn de twee belangrijkste vormen van psychotherapie bij PTSS?
TG-CGT en EMDR
Wat is TG-CGT?
Psychotherapie wat bestaat uit habituatie: gewenning en cognitieve herstructurering: her-evaluatie en toelaten nieuwe informatie
Wat is EMDR?
Inzoomen op ergste beeld, twee kanten van het brein prikkelen, het trauma gaat dan een mindere plek innemen in het werkgeheugen
Wat gebeurt er met de HPA-as bij PTSS en depressie?
Vaak ontregeld waardoor je bij depressie een verhoogd cortisol krijgt en bij PTSS een verlaagde baseline cortisol en een verhoogd cortisol bij een trigger.
Wat gebeurt er met activiteit in de amygdala en de PFC bij PTSS en dissociatieve PTSS?
PTSS: verhoogde amygdala activiteit en verlaagde PFC
Dissociatieve PTSS: verlaagde amygdala activiteit en verhoogde PFC
Wanneer doe je farmacotherapie wel als eerste stap bij PTSS?
Als er nog geen start van traumagerichte psychologische behandeling mogelijk is èn
er is uitputting door slaapproblemen
er is ernstige hyperarousal met impulsdoorbraken
Wat zijn negatieve effecten van benzo’s bij PTSS?
Ernstigere PTSS symptomen
Depressie
Agressie
Middelengebruik
Wat voor farmacotherapie kun je geven bij PTSS?
- SSRI
- Op symptoomniveau:
a) slaap: CGT-insomnia, laag Mitrazapine, TCA, trazadon
b) nachtmerries: Prazosine/doxazosine
c) hyperaurousal: clonidine
Wat is anhedonie?
Niet meer kunnen ervaren van vreugde
Hoeveel procent van de schizofrenie patiënten is therapie resistent?
30%
Wat zijn de klinische symptomen van dopamine D2-antagonisten?
Dempen de positieve symptomen (wanen, hallucinaties)
Dempen de negatieve symptomen niet en kunnen het zelfs verergeren.
Wat zijn de vier dopamine systemen?
- Nigrostriatal pathway: fijne motoriek en initiatie van beweging
- Mesolimbic pathway: emoties, geheugen, illusies, hallucinaties en euforie
- Mesocortical pathway: perceptie, cognitie en sociaal gedrag
- Tubero-infundibulair pathway: remmen van prolactine afgifte
Wat is de hypoglutamaat hypothese bij psychoses?
Minder receptoren of minder glutamaat zorgt voor een disbalans in dopamineneurotransmissie. Hierdoor een hypoactief mesocorticale projectie en een hyperactieve mesolimbische projectie.
Wat is de hoofdwerking van D2 antagonisten?
Dopamine neurotransmissie wordt verlaagd in het mesolimbisch systeem
Wat zijn de bijwerkingen van D2 antagonisten?
Mesocorticaal: verlies initiatief en emotionele afvlakking
Nigrostriataal: acute dystonie, parkinsonisme, tardieve dyskinesie
Wat voor effect heeft oestrogeen op het dopaminesysteem?
- Meer dopamine wordt vrijgemaakt
- Meer dopamine wordt heropgenomen
Hierdoor blijft dopamine maar kort in de synapsspleet wat een beschermend mechanisme is van oestrogeen voor psychoses.
Oestrogeen werkt op het dopaminerge systeem. Op welke andere systemen met neurotransmitters werkt oestrogeen nog meer?
- Glutaminerge systeem
- GABA-ergic pathway
- Serotonergic pathway
Wat doen de oestrogeen en progesteron spiegels tijdens de folliculaire fase en wat tijdens de lutheale fase?
oestrogeen hoog tijdens folliculaire fase en progesteron hoog tijdens lutheale fase.
Wat voor invloed kan oestrogeen op het metabolisme bij medicatie geven?
Oestrogeen kan sommige CYP enzymen induceren en sommige inhiberen.
Welke drie middelen bij schizofrenie remmen juist het metabolisme?
Aripiprazol
Clozapine
Olanzapine
Welk middel bij schizofrenie stimuleert het metabolisme bij vrouwen?
Quetiapine
Wat voor rol speelt dopamine bij de prolactine levels?
Normaalgsproken maakt de hypothalamus dopamine aan. Dopamine remt de prolactine afgifte van de hypofyse.
Wat gebeurt er met prolactine bij dopamine blokkerende middelen (haloperidol)?
Haloperidol blokkeert dopamine waardoor de hypofyse prolactine gaat afscheiden.
Wat zijn ernstige nadelen van typische middelen bij vrouwen?
Verhoogd risico op borstkanker
Verhoogd risico op botontkalking
Menstruatiestoornissen en onvruchtbaarheid
Hoe geeft een typisch middel een verhoogd risico op borstkanker?
Hoog prolactine geeft lager oestrogeen
Waarin kun je ziekte-inzicht onderverdelen?
Klinisch inzicht: erkennen van ziekte
Cognitief inzicht: vermogen om specifieke symptomen of veranderingen te herkennen die verband houden met hun aandoening
Wat is euthymie?
Normale stemming
Wat is het verschil tussen een bipolaire stoornis type I en type II?
Type I: klassieke manische depressie psychose
Type II: lichte manie maar wel depressie
Wat is cyclothymie?
‘Sub-klinisch’, ene week heel energiek andere moment weer wat somber
Op welke leeftijd begint een bipolaire stoornis meestal?
Meestal 15-19
Wat is de kans dat een eerstegraads familielid van iemand met een bipolaire stoornis ook een bipolaire stoornis ontwikkelt?
10x groter en 3x groter om depressie te ontwikkelen
Welke drie stemmings-episoden zijn er?
- Depressieve episode: depressieve stemming en verlies van interesse
- Hypomanische episode: zelfde als manisch maar leidt niet tot disfunctioneren
- Manische depressie: veranderde stemming en verhoogde activiteit
Wat is het kernmiddel bij bipolariteit?
Lithium
Wat zijn tekenen voor een lithium intoxicatie?
Trillen
Misselijkheid
Braken
Suf
Dysartrie
Wat moet je controleren bij lithium?
2x per jaar
Lithiumspiegel
Nierfunctie
Schildklierfunctie (kan afnemen)
Bijschildklier (kan toenemen, te hoog calcium)
Bij welk type psychofarmaca zie je vaak geen onttrekkingsverschijnselen?
Stimulantia
Hoeveel vergroot de terugval kans na stoppen van psychofarmaca?
Verdubbelt, wel belangrijk dat deze onderzoeken vaak korte follow-up tijd hadden en onttrekking en terugval soms lastig te onderscheiden zijn.
Welke psychofarmaca geven meer klachten bij afbouwen, met korte halfwaardetijd of met lange halfwaardetijd?
Korte halfwaardetijd geeft meer klachten
Hoe wil je antidepressiva afbouwen?
4-6 maanden na remissie. Minimaal 12 maanden geven bij meerdere episoden.
Hoe wil je antipsychotica afbouwen?
Minimaal 1-2 jaar geven na eerste psychose. Eventueel afbouwen na 6 maanden bij snel herstel. Levenslang geven bij meerdere psychoses.
Hoe wil je benzodiazepines afbouwen?
Na enkele weken afbouwen voordat iemand tolerant wordt. Bij chronisch gebruik jaarlijks evalueren en stoppen overwegen.
Hoe wil je opiaten afbouwen?
Zsm voordat iemand tolerantie ontwikkelt.
Hoe wil je stemmings-stabilisatoren afbouwen?
Minimaal 4-6 maanden na remissie. Langdurige (>10 jaar) onderhoudsbehandeling zonder terugval kan een indicatie zijn voor afbouwen.
Hoe wil je stimulantia afbouwen?
Bespreek het afbouwen jaarlijks.
Bij het afbouwen van welke psychofarmaca is preventieve CGT effectief?
Afbouwen van anti-depressiva. De terugvalkans is dan even groot als mensen zouden doorgebruiken.
Hoeveel procent van de patiënten met een zware depressie gaat in remissie na 16 maanden behandeling?
67%, 33% heeft medicatie resistente depressie
Wat zijn bijwerkingen van TCA’s?
Negatief effect op cognitief functioneren
Kans op maagbloeding met NSAID
Kans op hartritmestoornis, AV block en QT-verlenging
Orthostatische hypotensie
Wat zijn bijwerkingen van SSRI’s?
Hyponatriëmie
Serotonine syndroom
Seksuele functiestoornissen
Misselijkheid / braken
Thrombocytopathieën
Slapeloosheid
Agitatie
Wat is de kans op remissie van depressie door ECT?
50-60%
Wat zijn bijwerkingen van ECT?
Tijdelijk: je onthoudt niet wat die dag is gebeurt.
In auto-biografisch geheugen ontbreken soms kleine dingen, soms ook grotere dingen.
Wat is de kans op remissie van psychotische depressie door ECT?
70-80%
Wat zijn indicaties voor ECT?
Depressie
Psychotische depressie
Katatonie
Therapie resistente manie
Wat is de kans op remissie bij rTMS?
30-35%
Bijwerkingen rTMS?
1e week hoofdpijn bij 10-20%
Locale pijn apparaat
Wat is stupor?
Geen psychomotorische activiteit; geen actieve interactie met de omgeving.
Wat is katalepsie?
Het passief laten innemen van een houding die tegen de zwaartekracht in wordt volgehouden
Wat is mutisme bij katatonie?
Nauwelijks of geen verbale respons
Wat zijn motorische maniërismen bij katatonie?
Vreemde, overdreven karikaturen
van normale handelingen
Wat zijn motorische stereotypieën bij katatonie?
Repeterende, abnormaal
frequente, niet-doelgerichte bewegingen
Wat is echolalie?
Anderen napraten
Wat is echopraxie?
Bewegingen van anderen nadoen
Wat voor behandeling bij katatonie?
Hoge dosering lorazepam om GABA receptoren open te zetten. Daarna eventueel ECT.
Op welk deel van het brein richt ECT zich?
Corticobasale gangliacircuit
Hoeveel procent van de volwassenen in Nederland heeft ooit een doodgedachte en hoeveel procent een suïcidale gedachte?
40% doodgedachte
11% suïcidale gedachte
Hoeveel mensen sterven er jaarlijks aan suïcide?
1800 per jaar dus 5 per dag, 2x vaker mannen
In welke leeftijdsgroep komt suïcidaal gedrag het meeste voor?
40-70 jaar
Hoeveel procent van de mensen met suïcidaal gedrag is in behandeling bij GGZ?
40%
Wat is het bio-psycho-sociaal model voor suïcidaliteit?
Kwetsbaarheid –> Stress –> Entrapment –> Suïcidaal gedrag
Hoeveel procent van de mensen met suïcidale gedachten komt tot het maken van een plan?
34%
Hoeveel procent van de individuen die een plan voor zelfmoord maken doen een zelfmoordpoging?
72%
Hoeveel procent van de zelfmoordpogingen gebeuren binnen een jaar na het ontstaan van de zelfmoordgedachten?
60%
Welke medicatie heeft bewezen effect bij suïcidale gedachten?
Lithium
Clozapine
Wat zijn de drie eigenschappen van persoonlijkheid?
- Persoonlijkheidstrekken
- Probleemoplossend vermogen
- Verhouding tot zelf en ander
Wat zijn de vijf persoonlijkheidstrekken?
Openheid
Consciëntieusheid
Extraversie
Altruïsme
Neuroticisme
Op welke niveau’s kun je probleemoplossend vermogen indelen?
Adaptief
Neurotisch
Primitief
Waarin kun je de verhouding van tot het zelf en de ander verdelen?
Identiteit
Zelfsturing
Empathie
Intimiteit