College 1 - Introductie Flashcards
Stress (perceptie)
Een toestand die wordt ervaren wanneer een persoon
waarneemt dat de eisen de persoonlijke en sociale
bronnen die het individu kan mobiliseren, overstijgen.
Stress (stimulus)
Een constellatie van gebeurtenissen, bestaande uit een stimulus die een reactie op de hersenen uitlokt, die fysiologische vecht- of vluchtsystemen
in het lichaam activeert
Stress in de klinische praktijk
- Maakt mensen ziek, zonder dat ze een ziekte hebben
- Verhoogt de kans op ontwikkeling van mentale en fysieke gezondheidsproblemen
- Heeft een negatieve invloed op het herstel na een ziekte of verwonding
- Heeft een negatieve invloed op de effecten van medische interventies
- Heeft een negatieve invloed op de communicatie tussen patiënt en arts
Wat is de stress-respons?
De actie van het lichaam om de homeostase, veroorzaakt dor de stressor, te herstellen.
Adaptieve stress
- Acuut
- Korte duur
- Snel herstel
- Het lichaam voorbereiden op gevaar
- Gevaar signaleren
__>__>___>
Disruptive stress (verstorende stress)
- Chronisch
- Lange duur
- Langzaam herstel
- Vroeg begin
- Signaleert geen gevaar, en bereidt het lichaam nergens op voor; ineffectief
__»»»»»»»»» (duurt heel lang en er is langzaam herstel)
Positieve consequenties korte termijn stress
(minuten tot uren)
1. Verhoging van immuunbescherming
- Verbetering van mentale en fysieke prestaties
Positieve consequenties chronische stress
- Langdurig
1. Onderdrukt symptomen van auto-immuunziekten
Negatieve consequenties korte termijn stress
- Emotioneel:
Negatieve stemming - Cognitief:
Slechte concentratie en geheugen - Gedrag:
Roken, alcohol - Biologisch:
Tast Immuun- en endocrien systeem aan
Negatieve consequenties langdurige stress
Gezondheid:
- Auto-immuun ziekte
- Hart- en vaatziekten
- Kanker
Fight or flight respons (W.B. Cannon)
Ingebouwd mechanisme om homeostase te bewaren.
Parasympatische stelsel
In rusttoestand
(meer speekselaanmaak, houdt de blaas gespannen, inhibeert hart.
Sympatische zenuwstelsel
- Actief, Tijdens fight/flight;
wanneer je stress ervaart.
(verwijdt pupillen, versnelt hart, ontspant blaas)
Centraal Zenuw Stelsel
- Bestaat uit het brein, ruggenmerg en zenuwen
- Stimuleert gedrag/functies.
- Werkt via neurotransmitters via het zenuwstelsel (adrenaline, noradrenaline)
Endocriene systeem
Bestaat uit hypothalamus, hypofyse, schildklier, bijnier, pancreas, eierstokken en testikels
- Duurt langer dan CZS
- Weet via de hypothalamus dat het CZS actie is
SAM
Sympathisch-adrenomedullair systeem
- Geactiveerd door het Centrale Zenuwstelsel
- SAM laat neurotransmitters en hormonen vrij.
HPA as
Hypothalamus –> Pituitary –> Adrenal gland –> Hormones
(Hypothalamus –> Hypofyse –> Bijnier –> Hormonen)
Stress respons hormonen SAM
- Epinefrine
- Norepinefrine
(adrenaline, noradrenaline)
Stress respons hormonen HPA-as
- Glucocorticoïden:
Cortisol - Steroïden:
Oestrogeen
Testosteron
Corticotropin Releasing Hormone (CRH)
de centrale regulator van de HPA-as
- CRH wordt via de hypothalamus het brein ingstuurd, de hypofyse laat dan ACTH vrij
ACTH: Adrenocorticotropic hormone
Vrijgelaten door de hypofyse (pituitary)
Reguleert via de bijnier (adrenal gland) de productie van cortisol en androgeen. (glucocorticoïden)
Overige stresshormonen
Pancreas:
- Glucagon: glucose productie in de lever
Pituitary (hypofyse):
- Prolactin; melkproductie
- Vasopressin: waterbalans, bloeddruk
Pituitary (hypofyse) + brain:
- Endorfine: onderdrukken van pijn
- Enkefaline: verminderen pijn en gevoel van geluk
Geïnhibeerde hormonen tijdens stress
Reproductiehormonen:
- Oestrogeen
- Testosteron
Groeihormonen:
- Insuline
GAS: General Adaptation Syndrome (Hans Seyle)
1) Alarmfase: initiële respons
- Adrenaline, energie
- Fight/flight
–> Adrenaline toename
2) Weerstandsfase: on-guard zijn; vechten tegen stress: ‘Dit komt wel goed”
- Herstel
- Dealen met stress als herstellen niet lukt
- Frustratie
–> Cortisol toename
3) Uitputtingsfase: je geeft op met vechten
- Vermoeidheid
- Burnout
–> schade aan lichaam
