Citaten Flashcards
“In één of andere uithoek van het in talloze zonnestelsels flonkerend uitgegoten heelal, was er eens een planeet waarflonkerend uitgegoten heelal, was er eens een planeet waar schrandere dieren het weten uitvonden. Dat was de meestschrandere dieren het weten uitvonden. Dat was de meest hoogmoedige en leugenachtige minuut in dehoogmoedige en leugenachtige minuut in de
wereldgeschiedenis, maar toch niet meer dan één minuut. Nawereldgeschiedenis, maar toch niet meer dan één minuut. Na
enkele ademtochten van de natuur verstarde de planeet, enenkele ademtochten van de natuur verstarde de planeet, en de schrandere dieren moesten sterven. Zo’n fabel zoude schrandere dieren moesten sterven. Zo’n fabel zou
iemand kunnen verzinnen, en toch zou niet voldoendeiemand kunnen verzinnen, en toch zou niet voldoende geïllustreerd zijn, hoe beklagenswaardig, schimmig engeïllustreerd zijn, hoe beklagenswaardig, schimmig en vluchtig, hoe doelloos en willekeurig het menselijk intellectvluchtig, hoe doelloos en willekeurig het menselijk intellect aandoet. Er zijn eeuwigheden geweest waarin het er niet was,aandoet. Er zijn eeuwigheden geweest waarin het er niet was, en als het er weer mee gedaan is, zal er niets zijnen als het er weer mee gedaan is, zal er niets zijn voorgevallen.”
Nietzsche
De bewuste mens is het uiterste dat aan
organisme, ziel en geest mogelijk is, met zijnorganisme, ziel en geest mogelijk is, met zijn
kracht om kunst, moraal, cultuur voort tekracht om kunst, moraal, cultuur voort te
brengen en de hele wereld in zichzelf tebrengen en de hele wereld in zichzelf te
weerspiegelen
Hans Jonas
Belangrijke gedachte! Wij zijn knoppen aan één boom, -
wat weten wij ervan wat er in het belang van de boom vanwat weten wij ervan wat er in het belang van de boom van
ons kan worden! Maar wij hebben een bewustzijn alsof wijons kan worden! Maar wij hebben een bewustzijn alsof wij
alles wilden en moesten zijn, een dromerij van het “IK” enalles wilden en moesten zijn, een dromerij van het “IK” en
al het “niet-Ik”. Ophouden met zich zulk eenal het “niet-Ik”. Ophouden met zich zulk een
hersenschimmig ego te voelen! Stap voor stap leren hethersenschimmig ego te voelen! Stap voor stap leren het
vermeende individu af te schudden! De dwalingen van hetvermeende individu af te schudden! De dwalingen van het
ego ontdekken! Inzien dat het egoïsme een dwaling is.ego ontdekken! Inzien dat het egoïsme een dwaling is.
Vooral niet altruïsme als tegenstelling daarvan opvatten!Vooral niet altruïsme als tegenstelling daarvan opvatten!
Dat zou de liefde voor de andere vermeende individuenDat zou de liefde voor de andere vermeende individuen
zijn. Nee! Boven “mij” en “jou” uit! Kosmisch gevoeld.”zijn. Nee! Boven “mij” en “jou” uit! Kosmisch gevoeld
Nietzsche
Why me
Why me
Why me
Kant
De menselijke rede treft in een bepaald type van haar kennis het
bijzondere lot dat ze door vragen wordt geplaagd die ze niet kanbijzondere lot dat ze door vragen wordt geplaagd die ze niet kan
afwijzen, omdat ze haar door de aard van de rede zelf wordenafwijzen, omdat ze haar door de aard van de rede zelf worden
opgegeven; die ze echter ook niet kan beantwoorden, daar ze hetopgegeven; die ze echter ook niet kan beantwoorden, daar ze het
vermogen van de menselijke rede volledig overstijgen
Kant
at is de mens tenslotte in de natuur? Een niets
vergeleken met het oneindige, een Al in vergelijking metvergeleken met het oneindige, een Al in vergelijking met
het niets, een midden tussen niets en alles, oneindig verrehet niets, een midden tussen niets en alles, oneindig verre
ervan de uitersten te bevatten; en het begin en einde derervan de uitersten te bevatten; en het begin en einde der
dingen blijven onverbiddelijk voor hem verborgen in eendingen blijven onverbiddelijk voor hem verborgen in een
onoplosbaar mysterie.”
Pascal
Wat een hersenschim is de mens toch! Wat een ongehoord
wezen, wat een monster, wat een chaos, wat een voorwerpwezen, wat een monster, wat een chaos, wat een voorwerp
vol innerlijke tegenstrijdigheid, wat een wonder! Rechtervol innerlijke tegenstrijdigheid, wat een wonder! Rechter
over alle dingen, domme worm; heerser over de waarheid,over alle dingen, domme worm; heerser over de waarheid,
riool van onzekerheid en dwaling; glorie en uitvaagsel vanriool van onzekerheid en dwaling; glorie en uitvaagsel van
het heelal”
Pascal
Wanneer ik nadenk over de korte duur van mijn leven,
opgenomen in de eeuwigheid voor en na mij, en over deopgenomen in de eeuwigheid voor en na mij, en over de
kleine hoeveelheid ruimte die ik inneem en kan zien,kleine hoeveelheid ruimte die ik inneem en kan zien,
omsloten door de oneindig grote ruimte die ik niet ken enomsloten door de oneindig grote ruimte die ik niet ken en
die mij niet kent, ben ik bang en verbaasd dat ik hier bendie mij niet kent, ben ik bang en verbaasd dat ik hier ben
en niet ergens anders, op dit moment en niet op een ander.en niet ergens anders, op dit moment en niet op een ander.
De eeuwige stilte van de oneindige ruimte beangstigt mij.”
Pascal
et is de eerste taak van de filosofie in de
moderne wereld de mens als persoon te latenmoderne wereld de mens als persoon te laten
herrijzen, hem te redden uit de banaliserendeherrijzen, hem te redden uit de banaliserende
handen van de wetenschap, en het sarcasme dathanden van de wetenschap, en het sarcasme dat
weet dat wij slechts gewone dieren zijn teweet dat wij slechts gewone dieren zijn te
vervangen door de ironie die begrijpt dat wij juistvervangen door de ironie die begrijpt dat wij juist
ongewone dieren zijn.”
Scruton
“Zodra ik een voorwerp buiten mijzelf waarnam,
stelde het bewustzijn dat ik het zag, zich tussen datstelde het bewustzijn dat ik het zag, zich tussen dat
ding en mij op en omgaf het met een dun geestelijkding en mij op en omgaf het met een dun geestelijk
randje dat mij belette de materie rechtstreeks terandje dat mij belette de materie rechtstreeks te
beroeren.”
Proust
Met al je observaties zal het je hoogstens lukken
achter jezelf te komen, maar nooit in jezelf. Jeachter jezelf te komen, maar nooit in jezelf. Je
blijft altijd buiten jezelf, wat je ook onderneemt.blijft altijd buiten jezelf, wat je ook onderneemt.
Je ziet een auto, en op de een of andere manierJe ziet een auto, en op de een of andere manier
zie je daar ook schimmig bij: “Ik zie een auto.”zie je daar ook schimmig bij: “Ik zie een auto.”
Je bedrijft de liefde of bent verdrietig en ziet datJe bedrijft de liefde of bent verdrietig en ziet dat
je het bent. In de volle betekenis zijn echter nochje het bent. In de volle betekenis zijn echter noch
die auto, noch je verdriet of je liefde, noch jijzelfdie auto, noch je verdriet of je liefde, noch jijzelf
er helemaal. Niets is er meer helemaal zoals heter helemaal. Niets is er meer helemaal zoals het
er in je kinderjaren ooit was.er in je kinderjaren ooit was.”
Musil
“Terwijl we greep proberen te krijgen
op onszelf, blijkt tot onze schrik datop onszelf, blijkt tot onze schrik dat
we niets anders najagen dan eenwe niets anders najagen dan een
regelrecht spook.regelrecht spook.
We zijn nu eenmaal geenWe zijn nu eenmaal geen
gevleugelde engelenhoofden zondergevleugelde engelenhoofden zonder
lijf.”
Schopenhauer
“Hel en verdoemenis, ik kan
abstraheren van alles, maar niet vanabstraheren van alles, maar niet van
mijzelf; ik kan mijzelf niet eensmijzelf; ik kan mijzelf niet eens
vergeten als ik slaap.”
Kierkegaard
“Het leven is een hachelijke zaak, allerminst een
geschenk, maar op z’n best een kort uitstel van degeschenk, maar op z’n best een kort uitstel van de
dood, een opschorting van de pijn, waarbij hetdood, een opschorting van de pijn, waarbij het
menselijke geslacht onophoudelijk streeft, dringtmenselijke geslacht onophoudelijk streeft, dringt
en spartelt, zich roert en kwelt, die heleen spartelt, zich roert en kwelt, die hele
tragikomische wereld-geschiedenis opvoert, niettragikomische wereld-geschiedenis opvoert, niet
door een aanlokkelijk perspectief van vorendoor een aanlokkelijk perspectief van voren
aangetrokken, maar van achteren door de noodaangetrokken, maar van achteren door de nood
voort-gestuwd, en dat ook nog zo lang mogelijkvoort-gestuwd, en dat ook nog zo lang mogelijk
probeert vol te houden.”
Schopenhauer
“Wie het leven niet als een last heeft ervaren, weet
ook niets van het geheim van het bestaan enook niets van het geheim van het bestaan en
daarmee blijft de ‘innerlijke schrik’ uit die in elkdaarmee blijft de ‘innerlijke schrik’ uit die in elk
geheim schuilt en het bestaan zijn grootsheidgeheim schuilt en het bestaan zijn grootsheid
verleent.”
Heidegger
“Een verstrekkende hermeneutische consequentie is dat
iedere ontmoeting met de taal van de kunst eeniedere ontmoeting met de taal van de kunst een
ontmoeting met een onafgesloten gebeuren is en zelf eenontmoeting met een onafgesloten gebeuren is en zelf een
deel van dit gebeuren uitmaakt. Dit proces vandeel van dit gebeuren uitmaakt. Dit proces van
dialectisch Verstehen, waarbij het kunstwerk begrepen,dialectisch Verstehen, waarbij het kunstwerk begrepen,
daardoor veranderd en weer opnieuw begrepen wordt,daardoor veranderd en weer opnieuw begrepen wordt,
heet de hermeneutische cirkel.heet de hermeneutische cirkel.”
Gadamer
“Bij het Verstehen als methode gaat het niet om het van
buitenaf aanschouwen of het ‘zien’ van de te bestuderenbuitenaf aanschouwen of het ‘zien’ van de te bestuderen
geestesinhouden en -producten, maar om het van binnenuitgeestesinhouden en -producten, maar om het van binnenuit
(her)beleven van (herinnerde en opgetekende)(her)beleven van (herinnerde en opgetekende)
gebeurtenissen uit het verleden, literaire en poëtischegebeurtenissen uit het verleden, literaire en poëtische
teksten, beeldende kunstwerken en andere producten van enteksten, beeldende kunstwerken en andere producten van en
processen in de menselijke geest of ziel - het ‘zijn’ – om opprocessen in de menselijke geest of ziel - het ‘zijn’ – om op
die manier de inhoud en betekenis van deze uitingen tedie manier de inhoud en betekenis van deze uitingen te
achterhalen. De mogelijkheid daartoe wordt volgens deachterhalen. De mogelijkheid daartoe wordt volgens de
hermeneutici geopend doordat het hele universum en wathermeneutici geopend doordat het hele universum en wat
zich daarin allemaal afspeelt een holistisch, organisch geheelzich daarin allemaal afspeelt een holistisch, organisch geheel
vormt en beschikt over een soort platoonse alziel, waarvanvormt en beschikt over een soort platoonse alziel, waarvan
wij allemaal een splinter hebben meegekregen.”wij allemaal een splinter hebben meegekregen.”
Schleiermacher
Ieder individu werkt mee aan de
gehele kosmische werkelijkheid, -
of wij het weten of niet, - of wij het
willen of niet
Nietzsche
“Een esthetische belevenis houdt altijd
de ervaring van het oneindige geheel
in.”
Gadamer
“Laat men enkele niet-wetenschappelijk
uitgewerkte aanzetten als die van Herder enuitgewerkte aanzetten als die van Herder en
Wilhelm von Humboldt buiten beschouwing, danWilhelm von Humboldt buiten beschouwing, dan
heeft de kentheorie tot dusver – zowel deheeft de kentheorie tot dusver – zowel de
empirische als die van Kant – ervaring en kennisempirische als die van Kant – ervaring en kennis
verklaard uit een louter tot het voorstellenverklaard uit een louter tot het voorstellen
behorende toedracht. Door de aderen van hetbehorende toedracht. Door de aderen van het
kennende subject dat Locke, Hume en Kantkennende subject dat Locke, Hume en Kant
construeerden vloeit geen echt bloed, maar enkelconstrueerden vloeit geen echt bloed, maar enkel
het verdunde sap van de rede als niet meer dan eenhet verdunde sap van de rede als niet meer dan een
denkactiviteit. Ikzelf echter ben, door medenkactiviteit. Ikzelf echter ben, door me
historisch en psychologisch bezig te houden methistorisch en psychologisch bezig te houden met
de mens als geheel, ertoe gebracht om ditde mens als geheel, ertoe gebracht om dit
willende, voelende en zich verbeeldende wezen inwillende, voelende en zich verbeeldende wezen in
alle verscheidenheid van zijn vermogens, ook totalle verscheidenheid van zijn vermogens, ook tot
het fundament van verklaring en van kennis tehet fundament van verklaring en van kennis te
maken.”
Dilthey
“Schleiermachers beroep op het levende
gevoel tegenover het koude rationalisme vangevoel tegenover het koude rationalisme van
de Verlichting, Schillers oproep totde Verlichting, Schillers oproep tot
esthetische vrijheid tegenover deesthetische vrijheid tegenover de
mechanisering van de samenleving, Hegelsmechanisering van de samenleving, Hegels
tegenover elkaar stellen van het leven (latertegenover elkaar stellen van het leven (later
de geest) en het positivisme waren hetde geest) en het positivisme waren het
voorspel tot het protest tegen de modernevoorspel tot het protest tegen de moderne
industriële samenleving.”
Gadamer
“We zagen al bij de analyse van de romantische
hermeneutiek dat hethermeneutiek dat het VerstehenVerstehen niet neerkomt op eenniet neerkomt op een
zich verplaatsen in de ander, op een onmiddellijkzich verplaatsen in de ander, op een onmiddellijk
deelhebben van de een aan de ander.deelhebben van de een aan de ander. VerstehenVerstehen watwat
iemand zegt betekent zich door de taal met elkaariemand zegt betekent zich door de taal met elkaar
verstaan en niet zich in een ander verplaatsen en zijnverstaan en niet zich in een ander verplaatsen en zijn
ervaringen meebeleven. De taal is het centrum waarinervaringen meebeleven. De taal is het centrum waarin
zich het verstaan van de gesprekspartners en dezich het verstaan van de gesprekspartners en de
overeenstemming over de kwestie voltrekt.”
Gadamer
“Het gaat bij de hermeneutiek niet in de eerste plaats
om het opbouwen van een zekere kennis inom het opbouwen van een zekere kennis in
overeenstemming met het methodische ideaal dat geldtovereenstemming met het methodische ideaal dat geldt
binnen de (natuur)wetenschappen – en toch gaat hetbinnen de (natuur)wetenschappen – en toch gaat het
ook hier om kennis en waarheid. Onder het Verstehenook hier om kennis en waarheid. Onder het Verstehen
van een traditie valt niet alleen het begrijpen vanvan een traditie valt niet alleen het begrijpen van
teksten of kunstwerken, maar ook het verwerven vanteksten of kunstwerken, maar ook het verwerven van
inzichten en het inzien van waarheden.”
Gadamer
“Voor een belangrijk deel van de geesteswetenschappen zoekt men niet naar “de
waarheid”, maar probeert men een uitleg van de “betekenissen” van teksten ofwaarheid”, maar probeert men een uitleg van de “betekenissen” van teksten of
kunstwerken te geven. Een nieuwe interpretatie van een roman hoeft immers nietkunstwerken te geven. Een nieuwe interpretatie van een roman hoeft immers niet
noodzakelijk een eerdere interpretatie te verdringen. Zij kunnen vaak heel goednoodzakelijk een eerdere interpretatie te verdringen. Zij kunnen vaak heel goed
naast elkaar blijven bestaan, omdat zij het onderzochte werk vanuit verschillendenaast elkaar blijven bestaan, omdat zij het onderzochte werk vanuit verschillende
perspectieven belichten. Wie een psychoanalytische interpretatie van Hamlet geeft,perspectieven belichten. Wie een psychoanalytische interpretatie van Hamlet geeft,
hoeft een literair-historische lezing van dat werk niet onmiddellijk als concurrenthoeft een literair-historische lezing van dat werk niet onmiddellijk als concurrent
te ervaren. Belangrijke ontwikkelingen in de geesteswetenschappen bestaan vaakte ervaren. Belangrijke ontwikkelingen in de geesteswetenschappen bestaan vaak
niet uit het naar voren brengen van nieuwe feiten, maar uit het introduceren vanniet uit het naar voren brengen van nieuwe feiten, maar uit het introduceren van
een nieuw perspectief, of een nieuwe interpretatietechniek, zonder dat daaraan deeen nieuw perspectief, of een nieuwe interpretatietechniek, zonder dat daaraan de
claim verbonden is dat de nieuwe manier van interpreteren andere uitsluit ofclaim verbonden is dat de nieuwe manier van interpreteren andere uitsluit of
verdringt. Terwijl het streven naar waarheid een activiteit is met een beoogdverdringt. Terwijl het streven naar waarheid een activiteit is met een beoogd
einddoel – De Waarheid – is interpreteren eerder een onderneming zonder einde.einddoel – De Waarheid – is interpreteren eerder een onderneming zonder einde.
Het gaat er nu niet om de ene verborgen betekenis van een kunstwerk bloot teHet gaat er nu niet om de ene verborgen betekenis van een kunstwerk bloot te
leggen, maar om nieuwe betekenissen toe te voegen aan de interpretaties die reedsleggen, maar om nieuwe betekenissen toe te voegen aan de interpretaties die reeds
bestaan. Niet de concurrentie over waarheidsclaims, maar proliferatie vanbestaan. Niet de concurrentie over waarheidsclaims, maar proliferatie van
interpretaties vormt nu de inzet van het wetenschappelijk spel.”
Leezenberg
De Vries
