Hoofdstuk 2: Het tragikomische bestaan Flashcards
Twee elementen van het bewustzijn
- Bewust van de wereld: ik WEET dat ik besta
- Bewust van onszelf: ik weet dat IK besta = zelfbewustzijn
Nietzsche
Het ‘ik’ niet cultiveren
Altruïsme (handelen ten voordele van anderen) is uitbreiding van egoïsme (en egoïsme is een dwaling)
Wereld accepteren zoals ze is en aanvaarden dat we in het spel der krachten zijn opgenomen als samenstel van krachten dat aan andere krachten om ons heen is blootgesteld
Kant
Maakt onderscheid tussen het verstand en de rede
Verstand: klassieke verstandscategorieën zoals ruimte, tijd, …
Rede: verstand op hoger niveau zoals het maken van redeneringen
Pascal
Heel religieus (maar maakte wetenschap over bestaan van God, echte gelovige zou dit niet doen)
Het typisch menselijke is niet het verstand, maar de vrije wil
Essentie van de mens ligt niet in de ratio, maar in de redenen van het hart (en geloof)
Toch ook rationalist: wetenschappelijke prestaties, experimentele methode, weddenschap over bestaan van God
Les raisons de la raison vs les raisons du coeur
Les raisons de la raison: rationele, afstandelijke, wetenschappelijke houding (= excessief rationalisme)
Les raisons de coeur: praktijk gebaseerd op vertrouwdheid met gebruiken, gewoonten en waarden uit de cultuur
Wetenschappelijk denken
Kant
De oorsprong ligt in de verlichting
Cultuuronafhankelijk
Leidt tot waardenvrij en neutraal standpunt en tot individualisme en emancipatie
Twee soorten rationaliteit
- Cognitieve rationaliteit: kennen om te kennen
- Instrumentele rationaliteit: om iets te bereiken, om iets te verkrijgen
Wetenschap vs Lebenswelt
Wetenschap: bestaansvragen (empirische vragen en taalanalyse)
Lebenswelt: bestaansvragen zijn zinloos (estethische of morele kwaliteiten, betekensvragen)
Lebenswelt
Bestaansvragen zijn zinloos, het gaat meet over morele, ethische kwesties
Er wordt gezocht naar emotionele motieven, naar de ervaring van zin
Hoe we voelen, heeft te maken met de cultuur waarin we leven
Relatie subject-object kennis
Afstandelijke houding
Overeenkomst subject object
Afstand overbrugd
Object is in onmiddellijke ervaring gegeven
Kritische ingesteldheid
Relatie subject-object zingeving
Nabijheid
Subject kan object niet bevatten
Afstand is onoverbrugbaar
Object is transcendent
Diep vertrouwen nodig tussen mensen
Roger Scruton
Wetenschap is te reductionisctisch want ze wil alles capteren in feiten, maar de realiteit is meer dan dat
De mens is niet te herleiden tot één simpele theorie
Marcel Proust
Dun geestelijk randje (tussen object en subject) als extra poging om de wereld te vatten → zingeving (gevolg van bewustzijn)
Subject-object scheiding of explanatory gap
Een kloof als gevolg van het bewustzijn
Afstand tussen subject en object proberen opheffen door onszelf op te nemen in bewuste voorstelling van wereld
Robert Musil
Je kan met wetenschappelijke observaties niet in jezelf komen
