Chemotherapie Flashcards
Cisplatine
Platinaverbinding
Reacties met G base waardoor eiwitten aan DNA binden en DNA aan zichzelf. Replicatie en transcriptie geblokkeerd.
In combinatie met amifostine vermindere myelosuppressie en nefrotoxicitieti.
Bw:
- Ernstige misselijkheid, braken, anorexie en diarree
- Nefrotoxiciteit met irreversibele schade, hydratie belangrijk.
- HypoK, hypomagnesemie
- Ototoxiciteit: gehoorsverlies en tinitus
- Moeilijk zien
- Perifere neuropathie.
Capecitabine
Pyrimidine antagonist
Analoog van de purine-base die op deze manier ingebouwd wordt in het DNA en DNA transcriptie voorkomt.
Bw:
- chemotherapie toxiciteit (m.n. myelosuppressie)
- Interacties met allopurinol.
Doxorubicine
Antracycline (topo isomerase II remmer)
Topo-isomerase II remmer . Binden zich tussen dubbelstrengs DNA waardoor aflezen geblokkeerd wordt en de breuken niet hersteld kunnen worden. Niet cyclus specifiek. Altijd i.v.
Bw:
- Algemeen
- Toxische cardiomyopathie (cumulatief)
- Pijnlijke huiduitslag.
- Ernstige necrose bij extravasatie
Irinotecan
Topoisomerase I remmers
Binden aan het topo-isomerase I-DNA complex. Hierdoor treedt een stabilisatie op van dit complex en kunnen (reversibele) enkelstrengs DNA-breuken (veroorzaakt door topo-isomerase I) niet meer teniet worden gedaan. Hierdoor hopen enkelstrengs DNA-breuken zich op met als gevolg het optreden van (irreversibele) dubbelstrengs DNA-breuken.
Bw:
- Algemeen: m.n. forse neutropenie
- Ernstige diarree door cholinergische stimulatie acuut of door ander toxiciteit later in de behandeling.
Fludarabine
Purine antagonist
Analoog van de purine-base die op deze manier ingebouwd wordt in het DNA en DNA transcriptie voorkomt.
Bw:
- chemotherapie toxiciteit (m.n. myelosuppressie)
- Interacties met allopurinol.
Vinorelbine
Vinca-alakloïden
Binden specifiek aan β-tubuline. Hierdoor blokkeert de polymerisatie van microtubuli, met als gevolg een remming van de mitose. Hierdoor wordt de cel meer ontvankelijk voor apoptose, verminderde motaliteit.
Bw:
- Algemeen met extra beenmergtoxiciteit
- Neurotoxicitiet (sensorische neuropathie, soms ook autonoom met obstipatie en buikpijn tot gevolg).
- Ernstige exavasatieschade.
- SIADH
Dactinomycine
Antibiotica met antracycline achtige eigenschappen.
Binden zich tussen dubbelstrengs DNA waardoor aflezen geblokkeerd wordt en de breuken niet hersteld kunnen worden. Niet cyclus specifiek. Altijd i.v.
Bw:
- Algemeen
- Ernstige necrose bij extravasatie
Cytarabine
Pyrimidine antagonist
Analoog van de purine-base die op deze manier ingebouwd wordt in het DNA en DNA transcriptie voorkomt.
Bw:
- chemotherapie toxiciteit (m.n. myelosuppressie)
- Interacties met allopurinol.
Mercaptopurine
Purine antagonist
Analoog van de purine-base die op deze manier ingebouwd wordt in het DNA en DNA transcriptie voorkomt.
I: soms bij chronische darmziekten / colitis ulcerosa / crohn.
Bw:
- chemotherapie toxiciteit (m.n. myelosuppressie)
- Interacties met allopurinol.
Methothrexaat
Foliumzuur antagonist
Foliumzuur is essentieel voor purine-ring synthese in DNA. MTX blokkeert een enzym in de omzetting tot actieve vorm. Enige selectieviteit kankercellen door afhankelijkheid van dit pathway. Celdelingsfase specifiek (S)
I: ALL, lymfoom, solide kankers, immuunsuppresie in lage doseringen (RA, psoriasis)
Bw:
- Normale chemotherapietoxicitiet, met extra myelotoxiciteit
- Hepatotoxiciteit (chornisch gebruik).
Chlorambucil
Alkylerend middel
Door binding aan DNA (G) wordt replicatie en mRNA transcriptie voorkomen.
Bw:
- Cytotoxiciteit met beenmergsuppressie en neutropenie.
- Carcinogeen: op AML
- Algemene bijwerkingen + verminderde vruchtbaarheid
Etiposide
Topoi-isomerase II remmers
Binden aan het topo-isomerase II-DNA complex. Hierdoor kunnen reversibele enkelstrengs-DNA-breuken niet meer worden tenietgedaan. De enkelstrengs-DNA-breuken hopen zich op, waardoor irreversibele dubbelstrengs-DNA-breuken optreden. Dit resulteert in celbeschadiging en celdood.
Bw:
- Algemeen
- Ernstige schade door extravasatie.
- Hypotensie (na snelle infusie)
Oxaplatin
Platinaverbinding
Reacties met G base waardoor eiwitten aan DNA binden en DNA aan zichzelf. Replicatie en transcriptie geblokkeerd.
I: met name geavanceerd colorectaal carcinoom
Bw:
- Ernstige misselijkheid, braken, anorexie en diarree
- Nefrotoxiciteit met irreversibele schade, hydratie belangrijk.
- HypoK, hypomagnesemie
- Ototoxiciteit: gehoorsverlies en tinitus
- Moeilijk zien
- Perifere neuropathie.
Gemcitabine
Purine antagonist
Analoog van de purine-base die op deze manier ingebouwd wordt in het DNA en DNA transcriptie voorkomt.
Bw:
- chemotherapie toxiciteit (m.n. myelosuppressie)
- Interacties met allopurinol.
Cyclofosfamide (endoxan)
Alkylerend middel
Door binding aan DNA (G) wordt replicatie en mRNA transcriptie voorkomen.
Bw:
- Cytotoxiciteit met beenmergsuppressie en neutropenie.
- Carcinogeen: op AML
- Algemene bijwerkingen + verminderde vruchtbaarheid
- Hemaorragische cystitis + risico op blaascarcinoom