Chemotherapie Flashcards
Cisplatine
Platinaverbinding
Reacties met G base waardoor eiwitten aan DNA binden en DNA aan zichzelf. Replicatie en transcriptie geblokkeerd.
In combinatie met amifostine vermindere myelosuppressie en nefrotoxicitieti.
Bw:
- Ernstige misselijkheid, braken, anorexie en diarree
- Nefrotoxiciteit met irreversibele schade, hydratie belangrijk.
- HypoK, hypomagnesemie
- Ototoxiciteit: gehoorsverlies en tinitus
- Moeilijk zien
- Perifere neuropathie.
Capecitabine
Pyrimidine antagonist
Analoog van de purine-base die op deze manier ingebouwd wordt in het DNA en DNA transcriptie voorkomt.
Bw:
- chemotherapie toxiciteit (m.n. myelosuppressie)
- Interacties met allopurinol.
Doxorubicine
Antracycline (topo isomerase II remmer)
Topo-isomerase II remmer . Binden zich tussen dubbelstrengs DNA waardoor aflezen geblokkeerd wordt en de breuken niet hersteld kunnen worden. Niet cyclus specifiek. Altijd i.v.
Bw:
- Algemeen
- Toxische cardiomyopathie (cumulatief)
- Pijnlijke huiduitslag.
- Ernstige necrose bij extravasatie
Irinotecan
Topoisomerase I remmers
Binden aan het topo-isomerase I-DNA complex. Hierdoor treedt een stabilisatie op van dit complex en kunnen (reversibele) enkelstrengs DNA-breuken (veroorzaakt door topo-isomerase I) niet meer teniet worden gedaan. Hierdoor hopen enkelstrengs DNA-breuken zich op met als gevolg het optreden van (irreversibele) dubbelstrengs DNA-breuken.
Bw:
- Algemeen: m.n. forse neutropenie
- Ernstige diarree door cholinergische stimulatie acuut of door ander toxiciteit later in de behandeling.
Fludarabine
Purine antagonist
Analoog van de purine-base die op deze manier ingebouwd wordt in het DNA en DNA transcriptie voorkomt.
Bw:
- chemotherapie toxiciteit (m.n. myelosuppressie)
- Interacties met allopurinol.
Vinorelbine
Vinca-alakloïden
Binden specifiek aan β-tubuline. Hierdoor blokkeert de polymerisatie van microtubuli, met als gevolg een remming van de mitose. Hierdoor wordt de cel meer ontvankelijk voor apoptose, verminderde motaliteit.
Bw:
- Algemeen met extra beenmergtoxiciteit
- Neurotoxicitiet (sensorische neuropathie, soms ook autonoom met obstipatie en buikpijn tot gevolg).
- Ernstige exavasatieschade.
- SIADH
Dactinomycine
Antibiotica met antracycline achtige eigenschappen.
Binden zich tussen dubbelstrengs DNA waardoor aflezen geblokkeerd wordt en de breuken niet hersteld kunnen worden. Niet cyclus specifiek. Altijd i.v.
Bw:
- Algemeen
- Ernstige necrose bij extravasatie
Cytarabine
Pyrimidine antagonist
Analoog van de purine-base die op deze manier ingebouwd wordt in het DNA en DNA transcriptie voorkomt.
Bw:
- chemotherapie toxiciteit (m.n. myelosuppressie)
- Interacties met allopurinol.
Mercaptopurine
Purine antagonist
Analoog van de purine-base die op deze manier ingebouwd wordt in het DNA en DNA transcriptie voorkomt.
I: soms bij chronische darmziekten / colitis ulcerosa / crohn.
Bw:
- chemotherapie toxiciteit (m.n. myelosuppressie)
- Interacties met allopurinol.
Methothrexaat
Foliumzuur antagonist
Foliumzuur is essentieel voor purine-ring synthese in DNA. MTX blokkeert een enzym in de omzetting tot actieve vorm. Enige selectieviteit kankercellen door afhankelijkheid van dit pathway. Celdelingsfase specifiek (S)
I: ALL, lymfoom, solide kankers, immuunsuppresie in lage doseringen (RA, psoriasis)
Bw:
- Normale chemotherapietoxicitiet, met extra myelotoxiciteit
- Hepatotoxiciteit (chornisch gebruik).
Chlorambucil
Alkylerend middel
Door binding aan DNA (G) wordt replicatie en mRNA transcriptie voorkomen.
Bw:
- Cytotoxiciteit met beenmergsuppressie en neutropenie.
- Carcinogeen: op AML
- Algemene bijwerkingen + verminderde vruchtbaarheid
Etiposide
Topoi-isomerase II remmers
Binden aan het topo-isomerase II-DNA complex. Hierdoor kunnen reversibele enkelstrengs-DNA-breuken niet meer worden tenietgedaan. De enkelstrengs-DNA-breuken hopen zich op, waardoor irreversibele dubbelstrengs-DNA-breuken optreden. Dit resulteert in celbeschadiging en celdood.
Bw:
- Algemeen
- Ernstige schade door extravasatie.
- Hypotensie (na snelle infusie)
Oxaplatin
Platinaverbinding
Reacties met G base waardoor eiwitten aan DNA binden en DNA aan zichzelf. Replicatie en transcriptie geblokkeerd.
I: met name geavanceerd colorectaal carcinoom
Bw:
- Ernstige misselijkheid, braken, anorexie en diarree
- Nefrotoxiciteit met irreversibele schade, hydratie belangrijk.
- HypoK, hypomagnesemie
- Ototoxiciteit: gehoorsverlies en tinitus
- Moeilijk zien
- Perifere neuropathie.
Gemcitabine
Purine antagonist
Analoog van de purine-base die op deze manier ingebouwd wordt in het DNA en DNA transcriptie voorkomt.
Bw:
- chemotherapie toxiciteit (m.n. myelosuppressie)
- Interacties met allopurinol.
Cyclofosfamide (endoxan)
Alkylerend middel
Door binding aan DNA (G) wordt replicatie en mRNA transcriptie voorkomen.
Bw:
- Cytotoxiciteit met beenmergsuppressie en neutropenie.
- Carcinogeen: op AML
- Algemene bijwerkingen + verminderde vruchtbaarheid
- Hemaorragische cystitis + risico op blaascarcinoom
Vinblastine
Vinca-alakloïden
Binden specifiek aan β-tubuline. Hierdoor blokkeert de polymerisatie van microtubuli, met als gevolg een remming van de mitose. Hierdoor wordt de cel meer ontvankelijk voor apoptose, verminderde motaliteit.
Bw:
- Algemeen met extra beenmergtoxiciteit
- Neurotoxicitiet (sensorische neuropathie, soms ook autonoom met obstipatie en buikpijn tot gevolg).
- Ernstige exavasatieschade.
- SIADH
Carboplatine
Platinaverbinding
Reacties met G base waardoor eiwitten aan DNA binden en DNA aan zichzelf. Replicatie en transcriptie geblokkeerd.
Bw:
- Ernstige misselijkheid, braken, anorexie en diarree
- Nefrotoxiciteit met irreversibele schade, hydratie belangrijk.
- HypoK, hypomagnesemie
- Ototoxiciteit: gehoorsverlies en tinitus
- Moeilijk zien
- Perifere neuropathie.
Cabazitaxel
Taxanen
Verhinderen de afbraak van microtubuli waardoor de celdeling niet door kan gaan.
Bw:
- Ernstige hypersensitiviteit waardoor recommendatie premedicatie histamine antagonist + corticosteroïd.
- Myalgie, artralgie
- Perifere sensorische neuropathie
Vincristine
Vinca-alakloïden
Binden specifiek aan β-tubuline. Hierdoor blokkeert de polymerisatie van microtubuli, met als gevolg een remming van de mitose. Hierdoor wordt de cel meer ontvankelijk voor apoptose, verminderde motaliteit.
Bw:
- Algemeen met extra beenmergtoxiciteit
- Neurotoxicitiet (sensorische neuropathie, soms ook autonoom met obstipatie en buikpijn tot gevolg).
- Ernstige exavasatieschade.
- SIADH
Paclitaxel
Taxanen
Verhinderen de afbraak van microtubuli waardoor de celdeling niet door kan gaan.
Bw:
- Ernstige hypersensitiviteit waardoor recommendatie premedicatie histamine antagonist + corticosteroïd.
- Myalgie, artralgie
- Perifere sensorische neuropathie
Bleomycine
Antibiotica met antracycline achtige eigenschappen.
Binden zich tussen dubbelstrengs DNA waardoor aflezen geblokkeerd wordt en de breuken niet hersteld kunnen worden. Niet cyclus specifiek. Altijd i.v.
Bw:
- Algemeen
- Dosis gerelateerde longfibrose
- Huidpigmentatie.
- Ernstige necrose bij extravasatie
5 - fluoro - uracil
Pyrimidine antagonist
Analoog van de purine-base die op deze manier ingebouwd wordt in het DNA en DNA transcriptie voorkomt.
Bw:
- chemotherapie toxiciteit (m.n. myelosuppressie)
- Interacties met allopurinol.
Docetaxel
Taxanen
Verhinderen de afbraak van microtubuli waardoor de celdeling niet door kan gaan.
Bw:
- Ernstige hypersensitiviteit waardoor recommendatie premedicatie histamine antagonist + corticosteroïd.
- Myalgie, artralgie
- Perifere sensorische neuropathie
- Oedeem (in de benen) door vochtretentie.
Topotecan
Topoisomerase I remmers
Binden aan het topo-isomerase I-DNA complex. Hierdoor treedt een stabilisatie op van dit complex en kunnen (reversibele) enkelstrengs DNA-breuken (veroorzaakt door topo-isomerase I) niet meer teniet worden gedaan. Hierdoor hopen enkelstrengs DNA-breuken zich op met als gevolg het optreden van (irreversibele) dubbelstrengs DNA-breuken.
Bw:
- Algemeen: m.n. forse neutropenie
- Ernstige diarree door cholinergische stimulatie acuut of door ander toxiciteit later in de behandeling.
Epirubicine
Antracycline (topo isomerase II remmer)
Topo-isomerase II remmer . Binden zich tussen dubbelstrengs DNA waardoor aflezen geblokkeerd wordt en de breuken niet hersteld kunnen worden. Niet cyclus specifiek. Altijd i.v.
Bw:
- Algemeen
- Toxische cardiomyopathie (cumulatief)
- Pijnlijke huiduitslag.
- Ernstige necrose bij extravasatie
- tbaarheid
