Alle medicijnen Flashcards
Dosulepine
Triamcinolon
Warfarine
Vitamine K antagonist (zeer langwerkend 1-2 dagen)
W; remming vitamine-K afhnkelijke stollingsfactorsynthese (II, VII, IX en X) met enig delay door aanwezige voorraden.
D: INR: 2,-2,5 profylaxe trombose, 3 - 4,5 na kunstklep
Bw:
- Bloedingen –> vitamine K
- Alopecia, huidnecrose, hypersensitiviteit
- Interacties met antibiotica
Haloperidol (Haldol)
Klassieke antipsychotica
W: met name Dopine2 antagonisme, in het mesolimbische systeem (W, maar ook in het extrapyramidale systeem (BW), ook lichte serotonine en histmaine receptor antagonistische werking.
I: delier, psyhocse
Bw, breed spectrum, sterk AP em receptor afhankelijk:
- Algemeen : gewichtstoename, QTc verlenging
- Dopamine: Extrapyramidale bijwerkingen: dystonie, rusteloosheid, parkinsonisme, tardieve dyskinesieën. Tevens galactorrhoe. Maligne neurolepticasyndroom.
- Alpha1-receptor: hypotnesie, erectiestoornissen,
- Serotonine-receptor: slaperigheid
- Muscarine: droge mond, constipatie, verminderde visie, moeilijke mictie
- Cave onttrekking.
Fusidinezuur
Steroïde achtige stof die de bacteriële DNA synthese verminderd. Werkt alleen tegen gram positieve bacteriën.
Bw:
- Tromboflebitis bij iv infusie
- geelzucht
- N, V,
Methylfenidaat (Ritalin)
Fentanyl
Opioïden
W: door effect op verschillende receptoren sedatie, sufheid maar ook bijwerkignen.
Bw:
- Euforie, miosi, dysforie, misselijkheid.
- Ademhalingsdepressie, constipatie
- Afhankelijkeheid
Intox: Naloxon
Rivaroxaban (xarelto)
DOAC (Factor Xa remmers)
D: 2dd 15 mg voor 3 weken gevolgd door 1dd 20 mg
Bw:
- Gastrointestinaal: N+ V+
- Interacties met conazolen (antifungale therapie)
Buscopan
Eptifibatide
Fraxodi
Langwerkende heparine
W: remmen van antitrombine III met klein beetje plaatjesaggregratiewerking en remming factor X
Bw:
- Bloeding –> protamine
- Osteoporose (inhibitie osteoblasten)
- Trombocytopnie (5-10 dagen na start)
- Hyperkaliëmie (inhibitie aldosteron)
Paracetamol:
- Dafalgan
Metamizol
NSAID
1000 mg max 4dd
W: remt prostaglandinesynthese (7-12 uur), tevens in trombocyten
I: pijn, reuma, jicht, spit
Bw:
- Gastrointestinaal: maag/duodenumzweren of bloedingen
- Nieren: vasoconstrictie aanvoerende arteriole
- Verminderde plaatsjesaggregatie (verhoogde bloedingsneiging)
Hydrochloorthiazide
Thiazide diureticum
- Remmen Na ⇔ Cl transport in distale tubulus
- Verminderinge perifere vasculaire weerstand
D: 12,5 - 25 - 50 mg 1dd
Bw: hypokaliëmie, hypoMgnesiëmie
hyperkaliëmie, hyperuremie, hyperlipidemie
Dabigatran (Pradaxa)
DOAC factor IIa remmer
D: Therapeutsich:150 mg 2×/dag na behandeling met een parenteraal anticoagulans gedurende ten minste 5 dagen
BW:
- GI: N+, V+, buikpijn, dyspepsie
- Bloeding –> idarucizumab (monoklonaal antilichaam en antidotum)
Formeterol
Sumatriptan
Anti-migraine (aanvallen)
W: serotonine receptor agonisten waardoor intracraniéle vasoconstrictie en inhibitie van de neurotransmissie in het trigeminussysteem.
I: Migraine, acute aanval
Bw:
- Warmte in het hoofd, de nek, de borst en ledematen + flushing
- Duizeligheid, slaperigheid
- Misselijkheid en braken
- Angina (conronaire vasoconstrictie)
Diuretica algemeen
Liraglutide (saxenda, victoza)
GLP-1 agonisten
W: binden aan en activeren de GLP-1 receptoren in de pancreas waardoor meer intrinsieke insulineproductie in Beta-cellen. Stimuleren ook gewichtsverlies.
BW:
- N, V, diarree, buikpijn, gewichtsverlies
- CZS: vermoeidheid, agitatie, duizeligheid
- Injectiesite reacties.
Lorazepam (temesta)
Langwerkende benzodiazepine (12 - 16 uur)
D: 10 - max 20 mg per dag
W: inhibitie van de GABAA receprot
I: Delier, anxyiolytica, insomnie, alcoholonthouding.
Bw: afhankelijkheid, tolerantie
Spierzwakte, ataxie, amnseie, vallen
Verwardheid, slaperigheid.
Diclofenac (voltaren)
NSAID
25 mg max 3dd
W: remt prostaglandinesynthese (7-12 uur), tevens in trombocyten
I: pijn, reuma, jicht, spit
Bw:
- Gastrointestinaal: maag/duodenumzweren of bloedingen
- Nieren: vasoconstrictie aanvoerende arteriole
- Verminderde plaatsjesaggregatie (verhoogde bloedingsneiging)
Hydroxychloroquine (Plaquenil)
Anti-malaria middelen
W: maakt de pH in de macrofagen hoger (meer basisch) waardoor veranderde interactie tussen T-helper en antigeen presenterende cellen.
Bw:
Hoofdstuk 51
Cetrizine
(tweede generatie) Histamine (H1) antagonist (anti-histaminica)
W: Door inhibitie van de histaminereceptor minder vasodilatatie, immuunactivatie en relaese van pro-inflammatoire factoren. Geen passagè BHB.
I: allergische reacties
Bw:
- Licht antimuscarinerg
Flupentixol
Klassieke antipsychotica
W: met name Dopine2 antagonisme, in het mesolimbische systeem (W, maar ook in het extrapyramidale systeem (BW), ook lichte serotonine en histmaine receptor antagonistische werking.
I: delier, psyhocse
Bw, breed spectrum, sterk AP em receptor afhankelijk:
- Algemeen : gewichtstoename, QTc verlenging
- Dopamine: Extrapyramidale bijwerkingen: dystonie, rusteloosheid, parkinsonisme, tardieve dyskinesieën. Tevens galactorrhoe. Maligne neurolepticasyndroom.
- Alpha1-receptor: hypotnesie, erectiestoornissen,
- Serotonine-receptor: slaperigheid
- Muscarine: droge mond, constipatie, verminderde visie, moeilijke mictie
- Cave onttrekking.
Buproprion
Glimiperide
Sylfonylureumderivaat
W: binden aan een receptor op de bèta cellen waardoor openen van V afhankelijke Ca kanalen en snellere insulineafgifte.
Bw:
- GI: N, V, diarree, constipatie
- Hypoglykmie (nachtelijk), blijven effectief bij lage plasma glucose spiegels
- Gewichtstoename
- Hypersensitiviteit
- Hyponatriëmie door verhoogde renale ADH sensitiviteit
Ranitidine (zantac)
Histamine (H2) receptor antagonist
W: verminderde zuursecretie op prikkels.
BW:
- Diarree, GI verstroging
- Hoofdpijn, duizeligheid, vermoeidheid.
Clomipramine
Tricyclische Antidepressiva
W: belemmerenuptake mono-amine (W), tevens antagonisme op muscarine, histamine en alpha1 receptoren (BW).
D:
I:
Bw:
- Serotonine: slaperigheid
- Muscarine: droge mond, constipatie, urineretentie, impotentie, wazig zien.
- α1: hypotensie
- Alg: zweten en tremor, gewichtstoename, insulten, hyponatriëmie, sexuele dysfunctie.
- Cave onttrekking
- Cytocrhoom P450 inhibitie.
Misoprostol
Prostaglandine analgoog
Beschermd de mucosa tegen NSAID geinduceerde ulcers. In combinatiepreparaten met diclofenac of naproxen.
I: bescherming tegen NSAIDs, weeënopwekker.
Bw: diarree, krampen, baarmoedercontracties, menorraghie en postmenopeuzaal bloedverlies.
Metformine
Biguanide
W: verminderde gluconeogenese in de lever. Verhooge insulinegevoeligheid in weefsels door upregulatie GLUC-1 receptor. Gewichtsverlies en verlaagde triglyceriden.
Bw:
- GI: anorexie, misselijkheid, smaakverandering, diarree
- Vitamine B12 tekort door verminderde absorptie
- Verhoogde kans op lactaatacidose bij lage eGFR
Digoxine
Anti-aritmica
W: partiele binding Na+K+-ATP-ase waardoor hogere intracellulaire Na gradiënt en minder Ca exchange, verlaging membraanpotentaal (snellere exacibiliteit)
- Verlaging sinusritme
- Vertragen voorgeleiding over AV-knoop
Bw:
- GI: N+, V+, diarree (centraal effect)
- NP: moeheid, duizeligheid, gestoord kleurenzien (NTP-ase netvlies)
- ECG veranderingen
- Ectopale slagen of VT
- Gynaecomastie (door steroïdenstructuur stimulatie oestrogeenreceptoren)
Intox:
- Antilichamen
- Atropine voor bradycardie
Colchicine
Anti-jicht
W: verstoort de vorming van microtubuli in de neutrofiele granulocyten waardoor recruitment naar aangedane gewricht/weefsel niet optreet.
I: Acute jicht, pericarditis, familiare mediterreaanse koorts
BW:
- Buikpijn, misselijkheid, braken en diarree
- Uitslag
Maprotiline
Tricyclische Antidepressiva
W: belemmerenuptake mono-amine (W), tevens antagonisme op muscarine, histamine en alpha1 receptoren (BW).
Bw:
- Serotonine: slaperigheid
- Muscarine: droge mond, constipatie, urineretentie, impotentie, wazig zien.
- α1: hypotensie
- Alg: zweten en tremor, gewichtstoename, insulten, hyponatriëmie, sexuele dysfunctie.
- Cave onttrekking
- Cytocrhoom P450 inhibitie.
Pantoprazol
Protonpompremmer
W: inhibieren van ATP ase in de pariëtale cellen van de maag.
Bw:
- Vitamine B12 deficiëntie (gestoorde absoraptie)
- Hypomagnesiëmie
- Osteoporose
Carbamazepine (tegretol)
Anti-epileptica (natriumkanaalblokker)
W: blokkeren Na kanalen waardoor inhibitie signaalactiviteit en verhoogde insult-drempel.
Bw:
- GI: misselijkheid, braken, droge mond
- Oedeem
- CZS: hoofdpijn, duizeligheid, ataxie
- Hyponatriëmie (verhoogde ADH gevoeligheid)
- CYP3A4 inductie
Gliclazide
Sylfonylureumderivaat
W: binden aan een receptor op de bèta cellen waardoor openen van V afhankelijke Ca kanalen en snellere insulineafgifte.
Bw:
- GI: N, V, diarree, constipatie
- Hypoglykmie (nachtelijk), blijven effectief bij lage plasma glucose spiegels
- Gewichtstoename
- Hypersensitiviteit
- Hyponatriëmie door verhoogde renale ADH sensitiviteit
Ticagrelor (Brilique)
Trombocytenaggregatieremmer (adenosine difosfaat receptor antagonist)
D: oplaaddosis van 180 mg, vervolgens 90 mg 2×/dag
W: irreversibele inductie van adenosine difosfaat receptor waardoor plaatjesaggregratieremming
Bw: GI: N+, V+, dyspepsie
Telmisartan
Angiotensine II receptor blokker
W: Verminderen AT-II effecten waardoor arteriele vasodilatatie
I: HT, hartfalen, profylaxe na MI, diabetische nerfropathie
Bw:
- Hoofdpijn, duizeligheid, vermoeidheid
- Artralgie, spierpijn
Tirofiban (aggrestat)
Trombocyten aggregratieremmer (nieuwe generatie)
D: alleen nog i.v.
Escitalopram (lexapro)
SSRI’s (serotonine heropname remmer)
W: remmen van de uptake bij serotonine waardoro lagner effect in de synaps. Geen effect op noradrenaline en ander receptoren en daarom minder bijwerkingen.
Bw:
- GI: N+, V+, diarrie, dyspepsie
- Anorexie met gewichtsverlies
- Hyponatriëmie
- CNS: sexuele dysfucntie, verminderd libido, slapeloosheid, angst, agitatie
- Plaatjesdysfunctie → risico GI bloedverlies
- CAVE onttrekking, serotoninesyndroom
Mirtazipine
Ezetimibe (Ezetrol)
Cholesterol absorptie inhibitie
In de kleine darm wordt de NPC1L1 transporter geblokkeerd om cholesterolopname met 50% te reduceren. Triglyceriden, galzuren en vetoplosbare vitaminen worden wel normaal opgenomen. Totaal 20% reductie LDL in monotherapie.
Bw:
- GI: N, V, diarree
- Hoofdpijn
- Angio-oedeem
Barnidipine
Aprepitant
Anti-emetica (neurokinine 1 antiagnoist)
W: moduleren effect perifere en centrale serotoninereceptor waardoor verminderde gevoeligheid voor cisplatin.
Bw:
- Constipatie, diarree, anorexie
- Duizeligheid, hoofdpijn, de hik.
Tramadol
Doxazosine
Selectieve Alpha-1 blokker. Antihypertensief
D: 4 -6 - 8 mg
- Vermindering van de arteriële en de veneuze vaatweerstand.
- Verbetering cardiovasculair profiel door HDL verhoging en verlaging triglycerides
Bw:
- Hypotensie (posturaal)
- Neuropsychiatrisch: hoofdpijn, lehtargie, duizeligheid
- Rhinitis
- Incontinentie / toegenomen mictie
Ethinylestradiol / levonogestrol
Ketoconazol
Levothyroxine
Amitriptyline
Tricyclische Antidepressiva
W: belemmerenuptake mono-amine (W), tevens antagonisme op muscarine, histamine en alpha1 receptoren (BW).
D:
I:
Bw:
- Serotonine: slaperigheid
- Muscarine: droge mond, constipatie, urineretentie, impotentie, wazig zien.
- α1: hypotensie
- Alg: zweten en tremor, gewichtstoename, insulten, hyponatriëmie, sexuele dysfunctie.
- Cave onttrekking
- Cytocrhoom P450 inhibitie.
Desloratidine (aereus)
(tweede generatie) Histamine (H1) antagonist (anti-histaminica)
W: Door inhibitie van de histaminereceptor minder vasodilatatie, immuunactivatie en relaese van pro-inflammatoire factoren. Geen passagè BHB.
I: allergische reacties
Bw:
- Licht antimuscarinerg
- Wat slaperigheid, minder dan 1e generatie
Montelukast
Anti-leukotriëen
W:
Bw: CYP 3A4 interactie, hoofdpijn en buikpijn
Isosorbidemononitraat
Nitraten (langwerkend)
Werking: Vasodilatatie door verminderde influx van calcium:
- Verminderde preload door veneuze dilatatie
- Verminderde afterload door verlaagde arteriële vaatresistentie
- Betere coronairdoorbloeding.
Bw:
- (veno) Hypotensie (posturaal), syncope, reflextachycardie
- (art): hoofdpijn, flushing
- Tolerantie (streef naar nitraatvrije periode)
Cave: gelijktijdig gebruik sildenafil (viagra) –> hypotensie.
Tranexaminezuur (Cyclokapron)
Antifibrinolytica
- D: i.v.: 500–1000 mg 2–3×/dag langzaam i.v.*
- Oraal: 1–1,5 g (15–25 mg/kg) 2–3×/dag.*
W: inhibitie van activatie van plasminogeen (en opruimen stolsels)
Bw: N+, V+, diarree
Tamsulosine
Selectieve alpha1-receptor antagonist.
D: 0,4 mg 1dd
W: relaxatie van glad spierweefsel in de blaas.
I: BPH
Dopamine
Niet selectieve Beta en Alpha receptor agonist
Zopiclon (Imovane)
Kortwerkende GABAa modulator (slaapopwekker)
D: 7,5 mg per dag
W: inhibitie van de GABAA receprot
I: Insomnie, andere slaapproblemen.
Bw: afhankelijkheid, minder tolerantie
Spierzwakte, ataxie, amnseie, vallen
Verwardheid, slaperigheid.
Amlodipine (Norvasc)
Calciumkanaalblokker (dihydropyridines)
Dosering: 5 mg 1dd (max 10 mg 1dd)
W: blokkeren calciumkanalen waardoor ↓ perifere vasculaire weerstand en ↓ RR.
Bw:
- Venodilatatie: Reflextachycardie, hypotensie,
- Ateriodilatatie: hoofdpijn, flushes, duizeligheid.
- Enkeloedeem
Anakinra
Interleukine-1-receptor antagonist
W: remmen van pro-inflammatoire IL-1 cytokine
D: dagelijkse injectie
Bw:
- Verhoogd infectierisico
- Lokale injectieplek afwijkingen
- Neutropenie
Nortriptyline (Nortrilen)
Tricyclische Antidepressiva
W: belemmerenuptake mono-amine (W), tevens antagonisme op muscarine, histamine en alpha1 receptoren (BW).
Bw:
- Serotonine: slaperigheid
- Muscarine: droge mond, constipatie, urineretentie, impotentie, wazig zien.
- α1: hypotensie
- Alg: zweten en tremor, gewichtstoename, insulten, hyponatriëmie, sexuele dysfunctie.
- Cave onttrekking
- Cytocrhoom P450 inhibitie.
Heparine
Heparine
W: remmen van antitrombine III met klein beetje plaatjesaggregratiewerking en remming factor X
Bw:
- Bloeding –> protamine
- Osteoporose (inhibitie osteoblasten)
- Trombocytopnie (5-10 dagen na start)
- Hyperkaliëmie (inhibitie aldosteron)
Rituximab (Truxima)
Anti CD20 B-cell
D; i.v.
W: door aan CD20 te binden worden mature en gedifferentieerde B-cellen gedepleert waardoor er minder auto-antilichamen worden geproduceerd.
Bw:
- (33%) cytokinine release syndroom, koorts, rillingen misselijkheid en braken, allergische reactie.
- Pancytopenie
- Hartfalen, exacerbatie angina of arritmie.
- Reactievatie hepatitis B infectie.
Lormetazepam
Omeprazol
Protonpompremmer
W: inhibieren van ATP ase in de pariëtale cellen van de maag.
Bw:
- Vitamine B12 deficiëntie (gestoorde absoraptie)
- Hypomagnesiëmie
- Osteoporose
Allopurinol
Anti-jicht
W: inhiberen enzym in de urumzuurformatie.
Bw:
- GI bijwerkingen
- Exacerbatie jicht eerste paar weken (door depletie wordt er veel intracellulair urinezuur vrijgezet)
- Hypersensitiviteit
- Interacties met azathioprine
Dipyridamol (persantin)
Trombocytenaggregatieremmer (phosphodiesterase-remmer)
Bw:
- GI: diarree, N+, V+
- Hypersensitiviteit
Atenolol
Selectieve B1- blokker (cardiaal)
25 -50 - 100 mg 1dd
W: blokkade cardiale B1 receptoren, waardoor ↓ hartfrequentie, ↓ contractiliteit en ↓ RR.
Bw:
- B1: pulmonlae hypertensie (slechte LVEF), kritieke ischemie
- Psycho: ↓ libido, depressie, hallucinaties, slaapproblemen
- Ontrekking door toename receptoren (tachycardie)
Cave gelijktijdig gebruik Ca-kanaalblokkers (ook ↓ HF en contractiliteit)
Valproïnezuur (depakine)
Anti-epileptica
W: verhoogde GABA synthese,
Bw:
- Misselijkheid, braken, buikpijn, diarree
- Gewichtsverlies (stimulatie honger)
- CNS: aggresie, tremor, hoofdpijn, sedatie
- Trombocytopenie, verminderde plaatjesactiviteit
- Hepatotoxiciteit
Cyclizine (primatour)
Anti-emetica (histamine receptor antagonist)
W: antagoneren van histamine H1 receptor
Bw: sedatie en hoofdpijn. Soms wat antimuscarinerge effecten zoals droge mond, urinerentie en gestoord zien.
Exenatide
GLP-1 agonisten
W: binden aan en activeren de GLP-1 receptoren in de pancreas waardoor meer intrinsieke insulineproductie in Beta-cellen. Stimuleren ook gewichtsverlies.
BW:
- N, V, diarree, buikpijn, gewichtsverlies
- CZS: vermoeidheid, agitatie, duizeligheid
- Injectiesite reacties.
Paracetamol
4dd 500mg
Intox:
- Leverschade
Acenocoumarol
Vitamine K antagonist
W; remming vitamine-K afhnkelijke stollingsfactorsynthese (II, VII, IX en X) met enig delay door aanwezige voorraden.
D: INR: 2,-2,5 profylaxe trombose, 3 - 4,5 na kunstklep
Bw:
- Bloedingen –> vitamine K
- Alopecia, huidnecrose, hypersensitiviteit
- Interacties met antibiotica
Gabapentine
CNS ca kanaal blokker
W:
Bw:
- Misselijkhied, braken, droge mond, dyspepsie, diarre, constipatie
- CNS: slaperigheid, duizelighied, ataxie, hoofdpijn, tremor, dysartrie.
- Toename gewicht
- Rhinitis, kuchen, kortademigheid.
Glibenclamide
Zeer lang werkende sylfonylureumderivaat
W: binden aan een receptor op de bèta cellen waardoor openen van V afhankelijke Ca kanalen en snellere insulineafgifte
Bw:
- GI: N, V, diarree, constipatie
- Hypoglykmie (nachtelijk), blijven effectief bij lage plasma glucose spiegels
- Gewichtstoename
- Hypersensitiviteit
Budesonide (pulmicort)
Inhalatie corticosteroïd
W: anti-inflammitoir
Bw: Heesheid, schimmelinfecties, keelpijn
Nifedepine (adelat)
Calciumkanaalblokker (dihydropyridines)
- D: Retard: 20–40 mg 2×/dag*
- OROS en Retard MGA: 30 - 120 mg 1×/dag.*
W: blokkeren calciumkanalen waardoor ↓ perifere vasculaire weerstand en ↓ RR.
Bw:
Venodilatatie: Reflextachycardie, hypotensie,
Ateriodilatatie: hoofdpijn, flushes, duizeligheid.
Enkeloedeem
Ramipril
ACE remmer
W: door ACE inhibitie verminderde activiteit angiotensine II waardoor arterio > en venodilatatie
I: hypertensie, hartfalen, secundaire profylaxe na MI, nefropathie (DM)
Bw:
- Droge hoest (ophoping kinines in de longen)
- Nierfunctiestoornissen (mn bij nierarteriestenose) door dilatatie van afvoerende arteriolen.
- GI: misselijk, braken, veranderde smaak
- Angio-oedeem
Lamotrigine (lamictal)
Anti-epileptica (Na-kanaal blokkers)
W: blokkeren van Na kanalen waardoor verminderde exicibiliteit van neuronen en verhoogde insultdrempel.
Bw:
- GI: N+, V+, constipatie, anorexie
- CNS: duizeligheid, slaperigheid, tremor, insomnie.
- tandvleeshypertrofie, hisutisme, acne
- Huiduitslag en andere vormen van hypersensitiviteit
- Artralgie, rugpijn.
Beclometason (Qvar inhalatie)
Inhalatie corticosteroïd
W: anti-inflammitoir
Bw: Heesheid, schimmelinfecties, keelpijn
Trazodon
Ondansetron (Zofran)
Anti-emetica (perifere serotonine receptor antagnoist)
I: met name chemotherapie geïnduceerde misselijkheid.
W: door centrale (chemotriggerzone) en perifere blokkade van serotoine receptoren verminderde miselijkheid en braken.
Bw:
- CZS: hoofdpijn, slapeloosheid, duizeligheid
- Constipatie
- QTc verlenging
Levocetrizine
(tweede generatie) Histamine (H1) antagonist (anti-histaminica)
W: Door inhibitie van de histaminereceptor minder vasodilatatie, immuunactivatie en relaese van pro-inflammatoire factoren. Geen passagè BHB.
I: allergische reacties
Bw:
- Licht antimuscarinerg
- Wat slaperigheid.
Eprosartan
Angiotensine II receptor blokker
W: Verminderen AT-II effecten waardoor arteriele vasodilatatie
I: HT, hartfalen, profylaxe na MI, diabetische nerfropathie
Bw:
- Hoofdpijn, duizeligheid, vermoeidheid
- Artralgie, spierpijn
Pregabaline
CNS ca kanaal blokker
W:
Bw:
- Misselijkhied, braken, droge mond, dyspepsie, diarre, constipatie
- CNS: slaperigheid, duizelighied, ataxie, hoofdpijn, tremor, dysartrie.
- Toename gewicht
- Rhinitis, kuchen, kortademigheid.
Nitroglycerine
Nitraten (langwerkend)
Werking: Vasodilatatie door verminderde influx van calcium:
- Verminderde preload door veneuze dilatatie
- Verminderde afterload door verlaagde arteriële vaatresistentie
- Betere coronairdoorbloeding.
Bw:
- (veno) Hypotensie (posturaal), syncope, reflextachycardie
- (art): hoofdpijn, flushing
- Tolerantie (streef naar nitraatvrije periode)
Cave: gelijktijdig gebruik sildenafil (viagra) –> hypotensie.
Tiotropium
Antimuscarine receptor
W: selectief binden aan M3 receptor waardoor bronchodilatatie
Bw:
- Droge mond, hoest
- N+, constipatie
- Hoofdpijn
- Urineretentie (bij BPH)
- Exacerbatie glaucoom
Verapamil (isoptin)
Calciumkanaalblokkers
D: 80 - 360 mg dag
W: blokkeren calciumkanalen cardiaal waardoor coronairdilatatie, vertraging in sinusritme en verminderde contractiliteit
Bw:
- venodilatiie: enkeloedeem,
- arteriodilatatie: hoofdpijn, flushing, duizeligheid
- Hartfalen (bij slechte LVEF), bradycardie, totaalblok
- Constipatie door verminderde contractiliteit darmen
- Tandvleeshyperplasie
Losartan
Angiotensine II receptor blokker
D: 50 mg 1×/dag, indien nodig (na 3–6 w.) verhogen tot 100 mg
W: Verminderen AT-II effecten waardoor arteriele vasodilatatie
I: HT, hartfalen, profylaxe na MI, diabetische nerfropathie
Bw:
- Hoofdpijn, duizeligheid, vermoeidheid
- Artralgie, spierpijn
Triamtereen
Kaliumsparend diureticum
Remmen Na ⇔ K+ / H+ pomp in verzamelsysteem. Waardoor meer natriurese en ietsjes meer diurese.
I: hartfalen, nefrotisch syndroom, oedeem/ascites
D: 50-100 mg dag
Bw: hyperkaliëmie,
Quetiapine (Seroquel)
Atypische antipsychotica
W: D2 receptor agonisme met minder extrapyramidale bijwerkingen (
Bw, breed spectrum, sterk AP em receptor afhankelijk:
- Algemeen : gewichtstoename, QTc verlenging
- Dopamine: Extrapyramidale bijwerkingen: dystonie, rusteloosheid, parkinsonisme, tardieve dyskinesieën. Tevens galactorrhoe. Maligne neurolepticasyndroom.
- Alpha1-receptor: hypotnesie, erectiestoornissen,
- Serotonine-receptor: slaperigheid
- Muscarine: droge mond, constipatie, verminderde visie, moeilijke mictie
- Cave onttrekking.
Methadon
Langwerkende opioïden
W: door effect op verschillende receptoren sedatie, sufheid maar ook bijwerkignen.
Bw:
- Euforie, miosi, dysforie, misselijkheid.
- Ademhalingsdepressie, constipatie
- Afhankelijkeheid
Intox: Naloxon
Fluvoxamine
SSRI’s (serotonine heropname remmer)
W: remmen van de uptake bij serotonine waardoro lagner effect in de synaps. Geen effect op noradrenaline en ander receptoren en daarom minder bijwerkingen.
Bw:
- GI: N+, V+, diarrie, dyspepsie
- Muscarine: droge mond, visusstoornissen
- Anorexie met gewichtsverlies
- Hyponatriëmie
- CNS: sexuele dysfucntie, verminderd libido, slapeloosheid, angst, agitatie
- Plaatjesdysfunctie → risico GI bloedverlies
- CAVE onttrekking, serotoninesyndroom
Fraxiparine
Laag molecuulgewicht Heparine (LMWH)
D: profylactisch 2850 IE 1dd
W: remmen van antitrombine III
Bw:
- Bloeding –> protamine
- Osteoporose (inhibitie osteoblasten)
- Trombocytopnie (5-10 dagen na start)
- Hyperkaliëmie (inhibitie aldosteron)
Infliximab (Flixabi, Remicade, Zessly, Inflectra)
Monoklonaal antilichaam tegen TNF alpha
W: doordat TNF-alpha infiltmatieprocessen aanstuurt zorgt.
D: intraveneus. 5 - 20 dagen half life.
Bw:
- GI: N, V, dyspespsie
- Hypersensitiviteit en lokale reactie
- Afwijkend bloedbeeld: anemie, leukopenie of trombocytopenie
- Hartfalen exacerbatie
- Tuberculosis / hepatitis B opvlamming.
Tolbutamine
Sylfonylureumderivaat
W: binden aan een receptor op de bèta cellen waardoor openen van V afhankelijke Ca kanalen en snellere insulineafgifte.
Bw:
- GI: N, V, diarree, constipatie
- Hypoglykmie (nachtelijk), blijven effectief bij lage plasma glucose spiegels
- Gewichtstoename
- Hypersensitiviteit
Paroxetine (Seroxat)
SSRI’s (serotonine heropname remmer)
W: remmen van de uptake bij serotonine waardoro lagner effect in de synaps. Geen effect op noradrenaline en ander receptoren en daarom minder bijwerkingen.
Bw:
- GI: N+, V+, diarrie, dyspepsie
- Muscarine: droge mond, visusstoornissen
- Anorexie met gewichtsverlies
- Hyponatriëmie
- CNS: sexuele dysfucntie, verminderd libido, slapeloosheid, angst, agitatie
- Plaatjesdysfunctie → risico GI bloedverlies
- CAVE onttrekking, serotoninesyndroom
Perindopril
ACE-remmer
W: door ACE inhibitie verminderde activiteit angiotensine II waardoor arterio > en venodilatatie
I: hypertensie, hartfalen, secundaire profylaxe na MI, nefropathie (DM)
Bw:
- Droge hoest (ophoping kinines in de longen)
- Nierfunctiestoornissen (mn bij nierarteriestenose) door dilatatie van afvoerende arteriolen.
- GI: misselijk, braken, veranderde smaak
- Angio-oedeem
Methyldopa
Centrale selectieve Alpha-2 agonist
D: 250 mg 2–3×/dag optitreren tot onderhoud (500 - 2.000 mg)
Bw:
- Afwezigheid van ejaculatie
- Diarree
- Droge mond
Miconazol
Morfine
Opioïden
W: door effect op verschillende receptoren sedatie, sufheid maar ook bijwerkignen.
Bw:
- Euforie, miosi, dysforie, misselijkheid.
- Ademhalingsdepressie, constipatie
- Afhankelijkeheid
Intox: Naloxon
Saxagliptine
DD4 antagonist
W: voorkomt de afbraak van GLP-1 (glucoseverlagende hormonen) en GIP waardoor insulineproductie verhoogd is en glucagaon verlaagd wordt.
Bw:
- GI: N + V
- CZS: duizeligheid, hoofdpijn, vermoeidheid
- Oedeemvorming
Apixaban (Eliquis)
DOAC (Factor Xa remmers)
D:
- Therapeutisch: 10 mg tweemaal per dag gedurende de eerste 7 dagen, vervolgens 5 mg tweemaal per dag
- Profylactisch (preventie CVA/AF) 5 mg 2dd
- Preventie recidief DVT / LE: 2,5 mg 2dd
Bw:
- Gastrointestinaal: N+ V+
- Interacties met conazolen (antifungale therapie)
Salbutamol (salamol, ventolin, airomir)
Kortwerkende B2 antagnoist (sympathicomimeticum):
W: relaxatie glad spierweefsel longen
Bw: tachycardie, tremor
Methylfenidaat (ritalin)
Amfetamine derivaat
W: onduidelijk, wss dopaminerge stimulatie prefrontaal
Bw:
- Droge mond, N+, V+ overgeven
- Palpitatie, hypertensie
- Slaapstoornissen, hoofdbijn, duizeligheid, irritatie
Hyperiplant
Rivastigmine
Antichilinesterase (anti-Alzheimer)
W: reversibele inductie of acetylcholinesterase waardoor betere cholinerge functie (bij Alzheimer gaan met name cholinerge neuronen te gronde)
BW:
- Anorexia, N+, V+, diarree, buikpijn
- Bradycardie
- NP: duizeligheid, hallucinaties, agitatie, slapeloosheid
- Uitslag, jeuk
Bisoprolol (Emcor)
Selectieve B1- blokker (cardiaal)
- HT: 5 mg -10 - 20 1dd (max 20 mg per dag)*
- HF: 1,25 - 5 mg 1dd*
W: blokkade cardiale B1 receptoren, waardoor ↓ hartfrequentie, ↓ contractiliteit en ↓ RR.
Bw:
- B1: pulmonlae hypertensie (slechte LVEF), kritieke ischemie
- Psycho: ↓ libido, depressie, hallucinaties, slaapproblemen
- Ontrekking door toename receptoren (tachycardie)
Cave gelijktijdig gebruik Ca-kanaalblokkers (ook ↓ HF en contractiliteit)
Sildenafil (viagra)
Phosphodiesterase inhibitor.
W: persisterende NO vasoconstrictie in zwellichamen in de penis. Verlengde erectie, niet het opwekken van erectie.
Bw:
- Misselijkheid, braken, dyspespie
- Hypotensie, duizeligheid, flushing, hoofdpijn, neusverstopping (systemische vasodilatatie)
- Visusveranderingen.
- Priapisme
- Interacties, mn met nitraten.
Clozapine
Atypische antipsychotica
W: D2 receptor agonisme met minder extrapyramidale bijwerkingen
Bw, breed spectrum, sterk AP em receptor afhankelijk:
- Algemeen : gewichtstoename, QTc verlenging
- Dopamine: Extrapyramidale bijwerkingen: dystonie, rusteloosheid, parkinsonisme, tardieve dyskinesieën. Tevens galactorrhoe. Maligne neurolepticasyndroom.
- Alpha1-receptor: hypotensie erectiestoornissen,
- Serotonine-receptor: slaperigheid
- Muscarine: droge mond, constipatie, verminderde visie, moeilijke mictie
- Cave onttrekking.
Metoclopramide
Temazepam
Kortwerkende benzodiazepine (slaapopwekker)
- D: 10 - max 20 mg per dag*
- W*: inhibitie van de GABAA receprot
I: Insomnie, andere slaapproblemen.
Bw: afhankelijkheid, tolerantie
Spierzwakte, ataxie, amnseie, vallen
Verwardheid, slaperigheid.
Levodopa / carbidopa (sinemet)
Dopamine-precursor
W: wordt na passage BHB omgezet in dopamine. Wordt perifeer gemetaboliseerd, waardoor in combinatiepreparaten et DOPA decarboxylase remmer bestaan.
Bw:
- Dopaminerg: N en V door stimulatie chemoreceptoren (buiten BHB). Hypotensie, flushing door vasodilatatie.
- Dyskinesie, rusteloosheid, hallucinatis, angst.
- Hyperseksualiteit en andere impulscontrole stoornissen.
Sertraline (zoloft)
SSRI’s (serotonine heropname remmer)
W: remmen van de uptake bij serotonine waardoro lagner effect in de synaps. Geen effect op noradrenaline en ander receptoren en daarom minder bijwerkingen.
Bw:
- GI: N+, V+, diarrie, dyspepsie
- Muscarine: droge mond, visusstoornissen
- Anorexie met gewichtsverlies
- Hyponatriëmie
- CNS: sexuele dysfucntie, verminderd libido, slapeloosheid, angst, agitatie
- Plaatjesdysfunctie → risico GI bloedverlies
- CAVE onttrekking, serotoninesyndroom
Codeïne
Opioïden
W: door effect op verschillende receptoren sedatie, sufheid maar ook bijwerkignen. Nauwelijks bloed-hersenbarrière penetratie waardoor geen aanwezigheid in CZS.
Bw:
- Euforie, miosi, dysforie, misselijkheid.
- Ademhalingsdepressie, constipatie
- Afhankelijkeheid
Intox: Naloxon
Methylprednisolon (medrol)
Fluticason (flixotide)
Inhalatie corticosteroïd
W: anti-inflammitoir
Bw: Heesheid, schimmelinfecties, keelpijn
Clonidine
Centrale selectieve Alpha-2 agonist
D: 75 μg 3dd
Bw:
- Afwezigheid van ejaculatie
- Diarree
- Droge mond
Neostigmine
Acetylcholinesterase inhibitor
W: Verlengen de tijd dat acetylcholine in de synaps blijft bestaan door de afbraak te inhiberen. Langer effect.
BW:
- Misselijkheid en braken, buikkrampen, speekselvloed
- bardycardie, hypote4nsie
- miosis en traanvorming
Abciximab
Salmeterol (serevent)
Langwerkende B2 antagnoist (sympathicomimeticuM)
W: relaxatie glad spierweefsel longen
Bw: tachycardie en tremor
Duloxetine (cymbalta)
SSRI/SNRI (serotonine en noradrenaline heropname remmer)
W: remmen van de uptake bij serotonine waardoro lagner effect in de synaps. Geen effect op noradrenaline en ander receptoren en daarom minder bijwerkingen.
Bw:
- GI: N+, V+, diarrie, dyspepsie
- Muscarine: droge mond, visusstoornissen
- Anorexie met gewichtsverlies
- Hyponatriëmie
- CNS: sexuele dysfucntie, verminderd libido, slapeloosheid, angst, agitatie
- Plaatjesdysfunctie → risico GI bloedverlies
- CAVE onttrekking, serotoninesyndroom
- QTc verlenging
- Onttrekking
Dobutamine
Selectieve B1- agonist
Interferon alpha
Antivirale therapie
W: Door binden aan oppervlakte eiwitten van met virus geïnfecteerde cellen verandering in mRNA expressie en minder virusproductie.
I: Hepatitis B
Bw:
- Acuut: hoofdpijn, myalgie, koorts en stijfheid. Tollerantie voor BW ontstaat
- Depressie
- Agranulocytose
- Exacerbatie auto-immuunstoornissen
Beta-histine
Imipramine
Tricyclische Antidepressiva
W: belemmerenuptake mono-amine (W), tevens antagonisme op muscarine, histamine en alpha1 receptoren (BW).
Bw:
- Serotonine: slaperigheid
- Muscarine: droge mond, constipatie, urineretentie, impotentie, wazig zien.
- α1: hypotensie
- Alg: zweten en tremor, gewichtstoename, insulten, hyponatriëmie, sexuele dysfunctie.
- Cave onttrekking
- Cytocrhoom P450 inhibitie.
Diazepam
Langwerkende benzodiazepine (20–48 uur,)
D: 5 - max 30mg per dag
W: inhibitie van de GABAA receptor
I: Alcoholontrekking, profylaxe epilepsie, anxiolyse
Bw: afhankelijkheid, tolerantie
Spierzwakte, ataxie, amnseie, vallen
Verwardheid, slaperigheid.
Ipratropium (atrovent)
Anticholinergica / parasympathicolyticum
W: Voorkomt contractie glad spierweefsel longen.
Bw: droge mond
Alfacalcitrol
Vitamine D-derivaat
W: door nabootsen vitamine D vermidnerde PTH productie
I: hypoCa
Bw:
Hypercalciëmie
Eplerenon
Kaliumsparend diureticum, aldosteron antagonist
Remmen Na ⇔ K+ / H+ pomp in verzamelsysteem. Waardoor meer natriurese en ietsjes meer diurese.
I: hartfalen, nefrotisch syndroom, oedeem/ascites
D: 25-50 mg dag
Bw:
- Algemeen: hyperkaliëmie,
- Man: gynaecomastie, erectiestoornis, libidovermindering.
- Vrouw: menstruatiestoornis, pijnlijke borsten.
Celecoxib (celebrix)
NSAID (Selectieve COX 2 remmer)
W: specifieke remming COX 2 (waardoor minder GI) bijwerkignen. En voorkomen van omzetting in prostaglandines.
BW:
- Gastrointestinaal: maag/duodenumzweren of bloedingen
- Nieren: vasoconstrictie aanvoerende arteriole
- Verminderde plaatsjesaggregatie (verhoogde bloedingsneiging)
Metoprolol (Selokeen)
Selectieve B1- blokker (cardiaal)
- Tartraat: 100 -200 mg
- Succinaat: 50 - 100 - 200 mg / dag
W: blokkade cardiale B1 receptoren, waardoor ↓ hartfrequentie, ↓ contractiliteit en ↓ RR.
Bw:
B1: pulmonlae hypertensie (slechte LVEF), kritieke ischemie
Psycho: ↓ libido, depressie, hallucinaties, slaapproblemen
Ontrekking door toename receptoren (tachycardie)
Cave gelijktijdig gebruik Ca-kanaalblokkers (ook ↓ HF en contractiliteit)
Alprazolam (Xanax)
Zolpidem
Kortwerkende GABAa modulator (inslaper)
D: 10mg per dag
W: inhibitie van de GABAA receprot
I: Insomnie, andere slaapproblemen.
Bw: afhankelijkheid, tolerantie
Spierzwakte, ataxie, amnseie, vallen
Verwardheid, slaperigheid.
Risperidon (Risperdal)
Atypische antipsychotica
W: D2 receptor agonisme met minder extrapyramidale bijwerkingen (
Bw, breed spectrum, sterk AP em receptor afhankelijk:
- Algemeen : gewichtstoename, QTc verlenging
- Dopamine: Extrapyramidale bijwerkingen: dystonie, rusteloosheid, parkinsonisme, tardieve dyskinesieën. Tevens galactorrhoe. Maligne neurolepticasyndroom.
- Alpha1-receptor: hypotnesie, erectiestoornissen,
- Serotonine-receptor: slaperigheid
- Muscarine: droge mond, constipatie, verminderde visie, moeilijke mictie
- Cave onttrekking.
Edoxaban (Lixiana)
DOAC (Factor Xa remmers)
D:
Therapeutisch: 60 mg 1×/dag, na behandeling met een parenteraal anticoagulans gedurende ten minste 5 dagen.
Bw:
- Gastrointestinaal: N+ V+
- Interacties met conazolen (antifungale therapie)
Fondoparinux
Syntetische heparine
W: remmen van antitrombine III met klein beetje plaatjesaggregratiewerking en remming factor X
Bw:
- Bloeding –> protamine
- Osteoporose (inhibitie osteoblasten)
- Trombocytopnie (5-10 dagen na start)
- Hyperkaliëmie (inhibitie aldosteron)
Fentoïne
Anti-epileptica (Na-kanaal blokkers)
W: blokkeren van Na kanalen waardoor verminderde exicibiliteit van neuronen en verhoogde insultdrempel.
Bw:
- GI: N+, V+, constipatie, anorexie
- CNS: duizeligheid, slaperigheid, tremor, insomnie.
- tandvleeshypertrofie, hisutisme, acne
- Uitslag
Fluoxetine (Prozac)
SSRI’s (serotonine heropname remmer)
W: remmen van de uptake bij serotonine waardoro lagner effect in de synaps. Geen effect op noradrenaline en ander receptoren en daarom minder bijwerkingen.
Bw:
- GI: N+, V+, diarrie, dyspepsie
- Anorexie met gewichtsverlies
- Hyponatriëmie
- CNS: sexuele dysfucntie, verminderd libido, slapeloosheid, angst, agitatie
- Plaatjesdysfunctie → risico GI bloedverlies
- CAVE onttrekking, serotoninesyndroom
Ciclesonide
Inhalatie corticosteroïd
W: anti-inflammitoir
Bw: Heesheid, schimmelinfecties, keelpijn
Mometeason
Prasugrel
Trombocytenaggregatieremmer (adenosine difosfaat receptor antagonist)
D: oplaaddosis van 60 mg, vervolgens 10 mg 2×/dag
W: reversibele inductie van adenosine difosfaat receptor waardoor plaatjesaggregratieremming
Bw: GI: N+, V+, dyspepsie
Domperidon
Mebeverine
Spierrelaxantia:
Verminderen van IBS gerelateerde darmkrampen door invloed op glad spierweefsel.
I: prikkelbare darmsyndroom
Bw: Hoofdpijn, verder weinig.
Lisinopril
ACE remmer
D: start: 10mg 1×/dag , OH 20mg/dag (maximaal 80 mg / dag)
W: door ACE inhibitie verminderde activiteit angiotensine II waardoor arterio > en venodilatatie
I: hypertensie, hartfalen, secundaire profylaxe na MI, nefropathie (DM)
Bw:
- Droge hoest (ophoping kinines in de longen)
- Nierfunctiestoornissen (mn bij nierarteriestenose) door dilatatie van afvoerende arteriolen.
- GI: misselijk, braken, veranderde smaak
- Angio-oedeem
Beclometason (zalf)
Corticosteroïd klasse III
I: Psoriasis
Bw: atrofie
Adalimumab (humira)
Monoklonaal antilichaam tegen TNF alpha
W: doordat TNF-alpha infiltmatieprocessen aanstuurt zorgt.
D: intraveneus. 5 - 20 dagen half life.
Bw:
- GI: N, V, dyspespsie
- Hypersensitiviteit en lokale reactie
- Afwijkend bloedbeeld: anemie, leukopenie of trombocytopenie
- Hartfalen exacerbatie
- Tuberculosis / hepatitis B opvlamming.
Clobazam
Kortwerkende benzodiazepine
D: 10 - max 20 mg per dag
W: inhibitie van de GABAA receprot
I: Anxiolyticum
Bw: afhankelijkheid, tolerantie
Spierzwakte, ataxie, amnseie, vallen
Verwardheid, slaperigheid.
Olanzapine (Zyprexa)
Atypische antipsychotica
W: D2 receptor agonisme met minder extrapyramidale bijwerkingen (
Bw, breed spectrum, sterk AP em receptor afhankelijk:
- Algemeen : gewichtstoename, QTc verlenging
- Dopamine: Extrapyramidale bijwerkingen: dystonie, rusteloosheid, parkinsonisme, tardieve dyskinesieën. Tevens galactorrhoe. Maligne neurolepticasyndroom.
- Alpha1-receptor: hypotnesie, erectiestoornissen,
- Serotonine-receptor: slaperigheid
- Muscarine: droge mond, constipatie, verminderde visie, moeilijke mictie
- Cave onttrekking.
Vildagliptine (Valgus)
DD4 antagonist
W: voorkomt de afbraak van GLP-1 (glucoseverlagende hormonen) en GIP waardoor insulineproductie verhoogd is en glucagaon verlaagd wordt.
Bw:
- GI: N + V
- CZS: duizeligheid, hoofdpijn, vermoeidheid
- Oedeemvorming
Midazolam (dormicum)
Zeer kortwerkende benzodiazepine (Tmax 2,5 min)
D: 10 - max 20 mg per dag
W: inhibitie van de GABAA receprot
I: Insomnie, sedatie psychose, status epelpticus, alchoolonthouding.
Bw: afhankelijkheid, tolerantie
Spierzwakte, ataxie, amnseie, vallen
Verwardheid, slaperigheid.
Enalapril (Renitec)
ACE remmer
D: 5–20 mg 1×/dag (maximaal 40 mg / dag)
W: door ACE inhibitie verminderde activiteit angiotensine II waardoor arterio > en venodilatatie
I: hypertensie, hartfalen, secundaire profylaxe na MI, nefropathie (DM)
Bw:
- Droge hoest (ophoping kinines in de longen)
- Nierfunctiestoornissen (mn bij nierarteriestenose) door dilatatie van afvoerende arteriolen.
- GI: misselijk, braken, veranderde smaak
- Angio-oedeem
Fluticason (cutivate)
Corticosteroïd klasse II - III
W: anti-inflammatoir
Bw: atrofie huid
Statines (atorvastatine, simvastatine, rosuvastatine)
Remmen van HMG-COa (hydroxy-methylglutaryl-coenzyme A reductase) waardoor minder synthese van cholesterol. Hierdoor upregulatie van LDL receptoren (in de lever) waardoor 25 - 55% reductie in LDL cholesterol. Andere effecten:
- Gelijktijdige milde toename HDL.
- Stabilisatie van Plaques en vermindering van inflammatie
- Verminderde plaatjesaggregratie
Bijwerkingen:
- GI: N, V, buikpijn, diarree, flatulentie
- Duizeligheid, wazig zien hoofdpijn
- Leverfunctiestoornissen (hepatitis)
- Myalgie (spierpijn) of myositis (inflammatie) en soms rhamdomyolise.
Acetylsalicylzuur
Trombocytenaggregratieremmers (COX-1- inhibitie)
Ibuprofen (voltaren)
NSAID
400 mg per keer, max 1200mg per dag
W: remt prostaglandinesynthese (7-12 uur), tevens in trombocyten
I: pijn, reuma, jicht, spit
Bw:
- Gastrointestinaal: maag/duodenumzweren of bloedingen
- Nieren: vasoconstrictie aanvoerende arteriole
- Verminderde plaatsjesaggregatie (verhoogde bloedingsneiging)
Magnesiumhydroxide
Anti-acida
W: neuratliseren van maagzuur.
Bw: diarree (magnesiumzouten), hypermagnesiëmie bij nierfalen.
Domperidon (motilium)
Anti-emetica (centraal)
W: centrale dopamine receptor antagonist, waardoor stimulatie van de chemoreceptor trigger zone niet meer tot misselijkheid leidt.
Bw:
- Extrapyramidale effecten (acuut/chornisch) door dopaminerecpetorblokkade in de basale ganglia: dystonie, rusteloosheid, parkinsonisme, tardieve dyskinesieën bij lang gebruik
- Galactorrhoea, gynaecomastie, amenorrhoea (hyperprolactinemie door pijnappelklierreceptoren)
- QTc verlenging
Furosemide
Lisdiureticum
Remmen Na+- K+- 2 Cl- transporter
Bw:
- Ototoxiciteit
- Hypo: magnesiëmie, calciëmie, kaliëmie
- Hyperuremie (jicht)
Alendroninezuur
Bisfosfanaten
W: Remmen het enzym farnesylpyrofosfaatsynthetase in de osteoclasten. Hierdoor worden de osteoclasten inactief en ondergaan uiteindelijk apoptose;
Bw:
- GI met N, V, diarree
- zure tabletten kunnen een oesofagitis veroorzaken wanneer niet in een keer doorgeslikt.
- Osteonecrose van de kaak.
Chloorpromazine
Klassieke antipsychotica
W: met name Dopine2 antagonisme, in het mesolimbische systeem (W, maar ook in het extrapyramidale systeem (BW), ook lichte serotonine en histmaine receptor antagonistische werking.
I: delier, psyhocse
Bw, breed spectrum, sterk AP em receptor afhankelijk:
- Algemeen : gewichtstoename, QTc verlenging
- Dopamine: Extrapyramidale bijwerkingen: dystonie, rusteloosheid, parkinsonisme, tardieve dyskinesieën. Tevens galactorrhoe. Maligne neurolepticasyndroom.
- Alpha1-receptor: hypotnesie, erectiestoornissen,
- Serotonine-receptor: slaperigheid
- Muscarine: droge mond, constipatie, verminderde visie, moeilijke mictie
- Cave onttrekking.
Mirtazapine
Valsartan
Angiotensine II receptor blokker
D: 80 mg 1×/dag, indien nodig (na 4 w.) verhogen tot 160 mg 1×/dag. Maximaal 320 mg 1×/dag.
W: Verminderen AT-II effecten waardoor arteriele vasodilatatie
I: HT, hartfalen, profylaxe na MI, diabetische nerfropathie
Bw:
- Hoofdpijn, duizeligheid, vermoeidheid
- Artralgie, spierpijn
Pimozide (Orap)
Klassieke antipsychotica
W: met name Dopine2 antagonisme, in het mesolimbische systeem (W, maar ook in het extrapyramidale systeem (BW), ook lichte serotonine en histmaine receptor antagonistische werking.
I: delier, psyhocse
Bw, breed spectrum, sterk AP em receptor afhankelijk:
- Algemeen : gewichtstoename, QTc verlenging
- Dopamine: Extrapyramidale bijwerkingen: dystonie, rusteloosheid, parkinsonisme, tardieve dyskinesieën. Tevens galactorrhoe. Maligne neurolepticasyndroom.
- Alpha1-receptor: hypotnesie, erectiestoornissen,
- Serotonine-receptor: slaperigheid
- Muscarine: droge mond, constipatie, verminderde visie, moeilijke mictie
- Cave onttrekking.
Candesartan
Angiotensine II receptor blokker
W: Verminderen AT-II effecten waardoor arteriele vasodilatatie
I: HT, hartfalen, profylaxe na MI, diabetische nerfropathie
Bw:
- Hoofdpijn, duizeligheid, vermoeidheid
- Artralgie, spierpijn
Doxepine
Pipamperon
Klassieke antipsychotica
W: met name Dopine2 antagonisme, in het mesolimbische systeem (W, maar ook in het extrapyramidale systeem (BW), ook lichte serotonine en histmaine receptor antagonistische werking.
I: delier, psyhocse
Bw, breed spectrum, sterk AP em receptor afhankelijk:
- Algemeen : gewichtstoename, QTc verlenging
- Dopamine: Extrapyramidale bijwerkingen: dystonie, rusteloosheid, parkinsonisme, tardieve dyskinesieën. Tevens galactorrhoe. Maligne neurolepticasyndroom.
- Alpha1-receptor: hypotnesie, erectiestoornissen,
- Serotonine-receptor: slaperigheid
- Muscarine: droge mond, constipatie, verminderde visie, moeilijke mictie
- Cave onttrekking.
Linagliptine (Trajenta)
DD4 antagonist
W: voorkomt de afbraak van GLP-1 (glucoseverlagende hormonen) en GIP waardoor insulineproductie verhoogd is en glucagaon verlaagd wordt.
Bw:
- GI: N + V
- CZS: duizeligheid, hoofdpijn, vermoeidheid
- Oedeemvorming
Clopidogrel (Plavix, Grepid)
Trombocytenaggregatieremmer (adenosine difosfaat receptor antagonist)
W: irreversibele inductie van adenosine difosfaat receptor waardoor plaatjesaggregratieremming
Bw: GI: N+, V+, dyspepsie
Naproxen
NSAID
250 - 500 mg 2-3 dd
W: remt prostaglandinesynthese (7-12 uur), tevens in trombocyten
I: pijn, reuma, jicht, spit
Bw:
- Gastrointestinaal: maag/duodenumzweren of bloedingen
- Nieren: vasoconstrictie aanvoerende arteriole
- Verminderde plaatsjesaggregatie (verhoogde bloedingsneiging)
Diltiazem
Calciumkanaalblokkers
D: MGA: 1 capsule à 180–200 mg 1×/dag
W: blokkeren calciumkanalen cardiaal waardoor coronairdilatatie, vertraging in sinusritme en verminderde contractiliteit
Bw:
- venodilatiie: enkeloedeem,
- arteriodilatatie: hoofdpijn, flushing, duizeligheid
- Hartfalen (bij slechte LVEF), bradycardie, totaalblok
- Constipatie door verminderde contractiliteit darmen
- Tandvleeshyperplasie
Citalopram (cipramil)
SSRI’s (serotonine heropname remmer)
W: remmen van de uptake bij serotonine waardoro lagner effect in de synaps. Geen effect op noradrenaline en ander receptoren en daarom minder bijwerkingen.
Bw:
- GI: N+, V+, diarrie, dyspepsie
- Anorexie met gewichtsverlies
- Hyponatriëmie
- CNS: sexuele dysfucntie, verminderd libido, slapeloosheid, angst, agitatie
- Plaatjesdysfunctie → risico GI bloedverlies
- CAVE onttrekking, serotoninesyndroom
Bumetanide
Lisdiureticum
Remmen Na+- K+- 2 Cl- transporter
Bw:
- Ototoxiciteit
- Hypo: magnesiëmie, calciëmie, kaliëmie
- Hyperuremie (jicht)
Irbesartan
Angiotensine II receptor blokker
W: Verminderen AT-II effecten waardoor arteriele vasodilatatie
I: HT, hartfalen, profylaxe na MI, diabetische nerfropathie
Bw:
- Hoofdpijn, duizeligheid, vermoeidheid
- Artralgie, spierpijn
Spironolacton
Kaliumsparend diureticum, aldosteron antagonist
Remmen Na ⇔ K+ / H+ pomp in verzamelsysteem. Waardoor meer natriurese en ietsjes meer diurese.
I: hartfalen, nefrotisch syndroom, oedeem/ascites
D: 25 - 200mg (HT vs nefrotisch syndroom / ascites)
Bw:
- Algemeen: hyperkaliëmie,
- Man: gynaecomastie, erectiestoornis, libidovermindering.
- Vrouw: menstruatiestoornis, pijnlijke borsten.
Sucralfact
Cytoprotectiva
W: mix van aluminiumhydroxide en sucrose, bindt aan de basis van de maagzweer waardoor een protectieve laag ontstaat.
Bw: constipatie, bezoar-formatie, wanneer maaglediging vertraagd is.
Metoclopramide (Primperan)
Anti-emetica (centraal en perifeer)
W: centrale dopamine receptor antagonist, waardoor stimulatie van de chemoreceptor trigger zone niet meer tot misselijkheid leidt. Tevens versnelde maaglediging (prokinetica) en toegenomen dunne-darm motaliteit.
Bw:
- Extrapyramidale effecten (acuut/chornisch) door dopaminerecpetorblokkade in de basale ganglia: dystonie, rusteloosheid, parkinsonisme, tardieve dyskinesieën bij lang gebruik
- Galactorrhoea, gynaecomastie, amenorrhoea (hyperprolactinemie door pijnappelklierreceptoren)
- QTc verlenging
Lithium (camcolit)
W: onduidelijk, meerdere mechanismen. Stabiliseren van CNS signalering, verminderen maximale actiepotentiaal.
Bw:
- GI: N+, V+, diarree
- CNS: tremor, ataxie, dysarthrie, geheugenverlies
- Hypothyreoïdie
- Nefrogene diabetes insipidus (verminderde ADH gevoeligheid)
- CAVE bij dehydratie extra resorptie Li i.c.m. Na → acute toxiciteit
Intox: convulsies, coma, hypotensie met oligurie
Irbesartan
Ferrofumuraat
Oraal Ijzer
W: suppletie van de ijzervoorraad
Bw: N+ V + zwarte ontlasting.
Olmesartan
Angiotensine II receptor blokker
W: Verminderen AT-II effecten waardoor arteriele vasodilatatie
I: HT, hartfalen, profylaxe na MI, diabetische nerfropathie
Bw:
- Hoofdpijn, duizeligheid, vermoeidheid
- Artralgie, spierpijn
Sulpride
Klassieke antipsychotica
W: met name Dopine2 antagonisme, in het mesolimbische systeem (W, maar ook in het extrapyramidale systeem (BW), ook lichte serotonine en histmaine receptor antagonistische werking.
I: delier, psyhocse
Bw, breed spectrum, sterk AP em receptor afhankelijk:
- Algemeen : gewichtstoename, QTc verlenging
- Dopamine: Extrapyramidale bijwerkingen: dystonie, rusteloosheid, parkinsonisme, tardieve dyskinesieën. Tevens galactorrhoe. Maligne neurolepticasyndroom.
- Alpha1-receptor: hypotnesie, erectiestoornissen,
- Serotonine-receptor: slaperigheid
- Muscarine: droge mond, constipatie, verminderde visie, moeilijke mictie
- Cave onttrekking.
Captopril
ACE remmer
W: door ACE inhibitie verminderde activiteit angiotensine II waardoor arterio > en venodilatatie
I: hypertensie, hartfalen, secundaire profylaxe na MI, nefropathie (DM)
Bw:
- Droge hoest (ophoping kinines in de longen)
- Nierfunctiestoornissen (mn bij nierarteriestenose) door dilatatie van afvoerende arteriolen.
- GI: misselijk, braken, veranderde smaak
- Angio-oedeem
Tocilizumab
Interleukine-6-receptor antagonist
W: remmen van pro-inflammatoire IL-1 cytokine
D: dagelijkse injectie
Bw:
- Verhoogd infectierisico
- Lokale injectieplek afwijkingen
- Neutropenie
Alteplase
Fibrinolytica
Carbasalaatcalcium (ascal)
Baclofen
GABA analoog
W: inhiberen van GABAb receptoren waardoor hyperpolarisatie van de neuronen waardoor minder afgifte neurotransmitter
Bw:
- CZS: sedatie, duizeligheid, verstrooidheid, hoofdpijn
- GI: misselijkheid en braken
- Moeilijker plassen
- CAVE onttrekking
Venlafaxine (efexor)
SSRI/SNRI (serotonine en noradrenaline heropname remmer)
W: remmen van de uptake bij serotonine waardoro lagner effect in de synaps. Geen effect op noradrenaline en ander receptoren en daarom minder bijwerkingen.
Bw:
- GI: N+, V+, diarrie, dyspepsie
- Muscarine: droge mond, visusstoornissen
- Anorexie met gewichtsverlies
- Hyponatriëmie
- CNS: sexuele dysfucntie, verminderd libido, slapeloosheid, angst, agitatie
- Plaatjesdysfunctie → risico GI bloedverlies
- CAVE onttrekking, serotoninesyndroom
- QTc verlenging
- Onttrekking
Entecavir
Nucleoside/tide analoga
W: nabootsen van nucleoside/tiden waardoor remming van virale enzym reverse transcriptase, onderdrukking virale replicatie
I: hepatitis B, chronisch
Bw:
- Resistentie door virale mutaties
- Anorexia, abdominal pain, nausea, vomiting, diarrhoea.
- Hoesten, dyspnoe
- Hoofdpijn, duizeligheid, insomnie, vermoeidheid
- Lactaat acidose met leversteatose
Lamivudine
Nucleoside/tide analoga
W: nabootsen van nucleoside/tiden waardoor remming van virale enzym reverse transcriptase, onderdrukking virale replicatie
I: hepatitis B, chronisch
Bw:
- Resistentie door virale mutaties
- Anorexia, abdominal pain, nausea, vomiting, diarrhoea.
- Hoesten, dyspnoe
- Hoofdpijn, duizeligheid, insomnie, vermoeidheid
- Lactaat acidose met leversteatose
Tenofovir
Nucleoside/tide analoga
W: nabootsen van nucleoside/tiden waardoor remming van virale enzym reverse transcriptase, onderdrukking virale replicatie
I: hepatitis B, chronisch
Bw:
- Resistentie door virale mutaties
- Anorexia, abdominal pain, nausea, vomiting, diarrhoea.
- Hoesten, dyspnoe
- Hoofdpijn, duizeligheid, insomnie, vermoeidheid
- Lactaat acidose met leversteatose
Ribavirine
Nucleoside/tide analoga
W: nabootsen van nucleoside/tiden waardoor remming van virale enzym RNA synthese. Weinig werkzaam alleen, maar in combinatie met interferon alpha wel.
I: hepatitis C
Bw:
- Resistentie door virale mutaties
- Anorexia, abdominal pain, nausea, vomiting, diarrhoea.
- Hoesten, dyspnoe
- Hoofdpijn, duizeligheid, insomnie, vermoeidheid
- Lactaat acidose met leversteatose
boceprevir
Protease inhibitors
W: door blokkade van virale proteases is er geen knipactiviteit meer voor belangrijke eiwitten. Stoppen van virale replicatie.
I: hepatitis C
Bw:
- GI: misselijkheid, braken, diarree, veranderde smaak
- Anemie
- CZS: paresthesie, hoofdpijn, duizeligheid, angst, depressie, slapeloosheid.
- CYP3A4 interactie, inhibitie van dit enzym. Gelijktijdig gebruik van CYP3A4 inducers leidt tot verminderde concentratie en verhoogde virale resistentie
Telaprivir
Protease inhibitors
W: door blokkade van virale proteases is er geen knipactiviteit meer voor belangrijke eiwitten. Stoppen van virale replicatie.
I: hepatitis C
Bw:
- Dermatitis
- GI: misselijkheid, braken, diarree, veranderde smaak
- Anemie
- CZS: paresthesie, hoofdpijn, duizeligheid, angst, depressie, slapeloosheid.
- CYP3A4 interactie, inhibitie van dit enzym. Gelijktijdig gebruik van CYP3A4 inducers leidt tot verminderde concentratie en verhoogde virale resistentie
Simeprivir
Protease inhibitors
W: door blokkade van virale proteases is er geen knipactiviteit meer voor belangrijke eiwitten. Stoppen van virale replicatie.
I: hepatitis C
Bw:
- GI: misselijkheid, braken, diarree, veranderde smaak
- Anemie
- CZS: paresthesie, hoofdpijn, duizeligheid, angst, depressie, slapeloosheid.
- CYP3A4 interactie, inhibitie van dit enzym. Gelijktijdig gebruik van CYP3A4 inducers leidt tot verminderde concentratie en verhoogde virale resistentie
Orlistat
Lipase inhibitor
W: Door inhibitie van lipase in het maagdarmstelsesl (geproduceerd door de pancreas) verminderde absorptie van tirglyceriden uit voedsel. Altijd in combinatie met laag vet dieet anders meer bijwerkingen.
I: obestias
BW:
GI: vette diarree, flatulentie, soiling
verminderde opname vetabsorbeerbare vitamines (D)
Cyclosporine (Neoral)
Calcineurineremmer
W: vormt een complex in het cytoplasma om calcineurine te inhiberen waardoor verminderde T-cel activatie
Bw:
- Nefrotoxiciteit, acuut door renale vasocontrictie, chronisch door tubulaire fibrose
- Hypertensie
- Leverproefstoornissen
- Toegenomen haargroei en tandvleeshyperplasie
- Hyperkaliëmie, HypoMg
- CYP3A4 interacties oppassen
Tacrolimus (Advagraft, prograft)
Calcineurineremmer
W: vormt een complex in het cytoplasma om calcineurine te inhiberen waardoor verminderde T-cel activatie
Bw:
- Nefrotoxiciteit, acuut door renale vasocontrictie, chronisch door tubulaire fibrose
- Leverproefstoornissen
- Pleurale en pericard-effusies.
- Toegenomen haargroei en tandvleeshyperplasie
- Hyperkaliëmie, HypoMg
- CYP3A4 interacties oppassen
Sirolimus (rapamune)
Rapamycine-remmer
W: binden uiteindelijk aan dezelfde receptor als tacrolimus waardoor verminderde T-cel activatie en proliferatie.
Bw:
- Oedeem, ascites, pleurale effusie
- Tachycardie, hypertensie
- DVT
- Anemie, trombocytopeni, neutropenie
- HypoK, hypoP, HyperG
- CYP3A4 interactie
- Osteonecrose
- Diarree, misselijkheid, buikpijn
Azathioprine (immuran)
Immunosuppresiva (proliferatieremmers)
W: incorporatie in het DNA van lymfocyten waardoor dysfunctie en staken van de proliferatie. Zowel antilichaamproductie als cellulaire afweer onderdrukt
Bw:
- Beenmergsuppresie (leukopenie en trombocytopenie)
- Hypersensitivteit: malaise, duizeligheid, braken, diarree, koorts, myalgie, artralgie, uitslag en hypotensie
- Oppertunistische infecties
- Alopecia
- Interactie met allopurinol (dosisreductie 75%)
Cyclofosfamide (endoxan)
I: immuunsuppresie (lage dosis), kankertherapie
Mycofenolaatmofentil (CELLCEPT)
Immunusuppresiva (proliferatieremmer)
W: door inductie van een enzym geen beschikbaarheid over guanine-nucleotide waardoor staken proliferatie van lymfocyten (B en T-cellen) doordat deze van de novo synthese afhankelijke zijn.
Bw:
- N, V, diarre, pancreatitis, hepatitis
- Hypertensie, oedeem, tachycardie
- Beenmergsuppresie
- Oppertunistische infecties
- Groter risico huidkanker
Clemastine (TAVEGYL)
(eerste generatie) Histamine (H1) antagonist
W: Door inhibitie van de histaminereceptor minder vasodilatatie, immuunactivatie en relaese van pro-inflammatoire factoren.
I: allergische reacties
Bw:
- Door passeren van de bloed-hersenbarrière ook centrale H1 antanoisatie waardoor slaperigheid en vemroeidheid.
- Hoofdpijn
- Droge mond, urineretentie, verminderd zicht (muscarinereceptor)
Loratidine
(tweede generatie) Histamine (H1) antagonist (anti-histaminica)
W: Door inhibitie van de histaminereceptor minder vasodilatatie, immuunactivatie en relaese van pro-inflammatoire factoren. Geen passagè BHB.
I: allergische reacties
Bw:
- Licht antimuscarinerg
- Wat slaperigheid.
Insuline aspart (novorapid)
Kortwerkende insuline
W: meer uptake van insuline in spierweefsel / lever. Glycogenese.
Werkt na 10-20 minuten, piek op 40-50 minuten, duur 4-5 uur
Bw:
- Hypoglykemie
- vorming van antistoffen
- Rebound hyperglykemie
- Vetatrofie.
Insuline lispro (Humalog)
Kortwerkende insuline
W: meer uptake van insuline in spierweefsel / lever. Glycogenese.
Werkt na 15-30 minuten, piek op 30-90 minuten, duur 3-5 uur
Bw:
- Hypoglykemie
- vorming van antistoffen
- Rebound hyperglykemie
- Vetatrofie.
Insuline degludec (Tresiba)
Extreem angwerkende insuline
W: meer uptake van insuline in spierweefsel / lever. Glycogenese.
Werkt na 1 uur, plateau 1-40 uur, duur >42 uur.
Bw:
- Hypoglykemie
- vorming van antistoffen
- Rebound hyperglykemie
- Vetatrofie.
Insuline Levemir (Detemir)
Langwerkende insuline
W: meer uptake van insuline in spierweefsel / lever. Glycogenese.
Werkt na `1 uur, plateau 6-8 uur, duur 24
Bw:
- Hypoglykemie
- vorming van antistoffen
- Rebound hyperglykemie
- Vetatrofie.
Insuline Glargine (LANTUS)
Langwerkende insuline:
W: insuline analoog
Werkt na 1 - 1,5 uur, plateu 2-20 uur, to max 24 uur.
Bw:
- Hypoglykemie
- Rebound, hyperglykemie
- Vetatrofie
- Allergische reacties
Insuline isofaan (Humulina NPH)
Intermediair werkende insuline
Werkt na 1–2 h, Piek: 4–12 h, Max duur 18–24 h
Bw:
- Hypoglykemie
- Vetatrofie
- Allergische reactie
Semaglutide (Ozempic)
GLP-1 agonisten
W: binden aan en activeren de GLP-1 receptoren in de pancreas waardoor meer intrinsieke insulineproductie in Beta-cellen. Stimuleren ook gewichtsverlies.
BW:
- N, V, diarree, buikpijn, gewichtsverlies
- CZS: vermoeidheid, agitatie, duizeligheid
- Injectiesite reacties.
Sitagliptine (Januvia)
DD4 antagonist
W: voorkomt de afbraak van GLP-1 (glucoseverlagende hormonen) en GIP waardoor insulineproductie verhoogd is en glucagaon verlaagd wordt.
Bw:
- GI: N + V
- CZS: duizeligheid, hoofdpijn, vermoeidheid
- Oedeemvorming
Dapagliflozine (Forxiga)
SGLT-2 remmer
W: inhiberen van de natrium (S) glucose (G) cotransporter in de proximale tubulus van de nieren waardoor glucosurie.
Bw:
- Constipatie
- Verhoogd risico UWI / genitale infecties
- Dorst en polyurie –> hypovolemie / elektrolytstoornissen
- Verhoogd risic op DKA
Ertugliflozine (Steglatro)
SGLT-2 remmer
W: inhiberen van de natrium (S) glucose (G) cotransporter in de proximale tubulus van de nieren waardoor glucosurie.
Bw:
- Constipatie
- Verhoogd risico UWI / genitale infecties
- Dorst en polyurie –> hypovolemie / elektrolytstoornissen
- Verhoogd risic op DKA
Canagliflozine (Invokana)
SGLT-2 remmer
W: inhiberen van de natrium (S) glucose (G) cotransporter in de proximale tubulus van de nieren waardoor glucosurie.
Bw:
- Constipatie
- Verhoogd risico UWI / genitale infecties
- Dorst en polyurie –> hypovolemie / elektrolytstoornissen
- Verhoogd risic op DKA
Empagliflozine (Jardiance)
SGLT-2 remmer
W: inhiberen van de natrium (S) glucose (G) cotransporter in de proximale tubulus van de nieren waardoor glucosurie.
Bw:
- Constipatie
- Verhoogd risico UWI / genitale infecties
- Dorst en polyurie –> hypovolemie / elektrolytstoornissen
- Verhoogd risic op DKA
Thiamazol (Strumazol)
Thio-ureumderivaat
W: Remmen theryoid peroxidase waardoor geen synthese van nieuw T4 schildklierhormoon meer mogelijk is. Door de halfwaardetijd van 4-6 weken duurt het effect even.
Bw:
- GI: N, V, buikpijn,
- Hoofdpijn, artralgie, jeuk, vasculitis, myopathie, geelzucht, nefritis (allergisch gemedieerd)
- Agranulocytose, presenteert zich vaak als koorts en keelpijn.
Carbimazol
Thio-ureumderivaat
W: Remmen theryoid peroxidase waardoor geen synthese van nieuw T4 schildklierhormoon meer mogelijk is. Door de halfwaardetijd van 4-6 weken duurt het effect even.
Bw:
- GI: N, V, buikpijn,
- Hoofdpijn, artralgie, jeuk, vasculitis, myopathie, geelzucht, nefritis (allergisch gemedieerd)
- Agranulocytose, presenteert zich vaak als koorts en keelpijn.
Calcitonine
W: Zalmvariant van het hormoon dat in de nieren wordt gesynthetiseerd. Remt de botresorptie door een direct effect op de osteoclasten. Het calciumverlagend effect wordt veroorzaakt door een verminderde efflux van calcium uit het bot naar de extracellulaire vloeistof en door remming van de tubulaire terugresorptie van calcium.
Bw:
- GI:
- FLushing, hoofdpijn
- CZS: hoofdpijn, duizeligheid
Colecalciferol
Vitamine D3
W: door nabootsen vitamine D vermidnerde PTH productie
I: hypoCa
Bw:
- Hypercalciëmie
Calcitrol
1,25 OH- Vitamine D3
W: door nabootsen vitamine D vermidnerde PTH productie
I: hypoCa
Bw:
- Hypercalciëmie
Ijzer(III)-carboxymaltose (Ferrinject)
Parenteraal ijzer
W: aanvullen ijzervoorraad
Bw:
- N, V, Buikpijn,
- Flushing, koorts, allergische reactie
Darbepoëtine (Aranesp)
Erytropoëtine
W: recombinant variant van lichaamseigen EPO hormoon. Simtuleert de uitrijping tot erytrocyten van voorlopercellen.
Bw:
- GI: V, N, braken, diarree
- Hoofdpijn
- Influenza achtige symptomen
- Pure-red-cell aplasie (door antistofvorming tegen lichaamseigen EPO ook)
- Tromboserisico (van de shunt)
- Hypertensie
Colestyramine (Questran)
Galzuurbinders
Normaal worden galzuren via de entero-hepatische kringloop hergebruikt, maar deze groep medicijnen bindt de galzuren waardoor ze met de feces verloren gaan en er meer cholesterol nodig is voor de synthetisatie van nieuwe galzuren. Ongeveer 15-20 % LDL reductie.
Bw:
- Verschrikkelijke smaak
- Constipatie of diarree
- Interactie met de opname van vetoplosbare medicijnen (digoxine, warfarine, levothyrox) waardoor dosisibnterval van 1 uur voor of 4 uur na.
Timolol
Beta-receptor antagonisten (oog)
Vermindering van glasvocht productie door straalvormig lichaam.
Bw:
Indien hoog gedoseerd systemische bijwerkingen van B blokkade:
- brochospasme
- bradycardie
- hartfalen exacerbaties
Bimatoprost
Prostaglandine analoga (oculair)
Verhoogde outflow van oogvocht door reductie van colalgeen in het uveale framework. Sterke vermindering van de oogdruk.
Bw
Verhoogde bruine pigmentatie van de iris
Langer groeiende wimpers
Latanoprost
Prostaglandine analoga (oculair)
Verhoogde outflow van oogvocht door reductie van colalgeen in het uveale framework. Sterke vermindering van de oogdruk.
Bw
- Verhoogde bruine pigmentatie van de iris
- Langer groeiende wimpers
Tafluprost
Prostaglandine analoga (oculair)
Verhoogde outflow van oogvocht door reductie van colalgeen in het uveale framework. Sterke vermindering van de oogdruk.
Bw
- Verhoogde bruine pigmentatie van de iris
- Langer groeiende wimpers
Travoprost
Prostaglandine analoga (oculair)
Verhoogde outflow van oogvocht door reductie van colalgeen in het uveale framework. Sterke vermindering van de oogdruk.
Bw
- Verhoogde bruine pigmentatie van de iris
- Langer groeiende wimpers
Benzylpenicilline
Penicilline (Beta-lactam antibiotica)
Betá lactam ring ihibeert bacteriële transpeptidases die de cross-links in de peptidoglycaanlaag aanleggen. Bij delen kan geen goede celwand gesynthetiseerd worden.
Alleen i.v. gebruik
Bw:
- GI: N, V,
- Allergische reacites (1-10%)
- Reversibele neuropenie en eosinofilie
- Clostridium
- Cholestatische geelzucht.
Amoxicilline
Penicilline (Beta-lactam antibiotica)
Betá lactam ring ihibeert bacteriële transpeptidases die de cross-links in de peptidoglycaanlaag aanleggen. Bij delen kan geen goede celwand gesynthetiseerd worden.
Bw:
- GI: N, V,
- Allergische reacites (1-10%)
- Reversibele neuropenie en eosinofilie
- Clostridium
- Cholestatische geelzucht.
Amoxicilline / clavulaanzuur
Penicilline (Beta-lactam antibiotica) in combinatie met een betá lactamase binder.
Betá lactam ring ihibeert bacteriële transpeptidases die de cross-links in de peptidoglycaanlaag aanleggen. Bij delen kan geen goede celwand gesynthetiseerd worden.
Bw:
- GI: N, V,
- Allergische reacites (1-10%)
- Reversibele neuropenie en eosinofilie
- Clostridium
- Cholestatische geelzucht.
Feneticilline (Broxil)
Penicilline (Beta-lactam antibiotica)
Betá lactam ring ihibeert bacteriële transpeptidases die de cross-links in de peptidoglycaanlaag aanleggen. Bij delen kan geen goede celwand gesynthetiseerd worden.
I: faryngitis, BLWI obv streptokokken.
Bw:
- GI: N, V,
- Allergische reacites (1-10%)
- Reversibele neuropenie en eosinofilie
- Clostridium
- Cholestatische geelzucht.
Flucloxacilline (Floxapen)
Penicilline (Beta-lactam antibiotica)
Betá lactam ring ihibeert bacteriële transpeptidases die de cross-links in de peptidoglycaanlaag aanleggen. Bij delen kan geen goede celwand gesynthetiseerd worden.
I: cutane infecties: cellulitis / erysipilas.
Bw:
- GI: N, V,
- Allergische reacites (1-10%)
- Reversibele neuropenie en eosinofilie
- Clostridium
- Cholestatische geelzucht.
Piperacilline / Tazobactam
Penicilline (Beta-lactam antibiotica) in combinatie met een betá lactamase binder.
Betá lactam ring ihibeert bacteriële transpeptidases die de cross-links in de peptidoglycaanlaag aanleggen. Bij delen kan geen goede celwand gesynthetiseerd worden.
Alleen i.v.
Bw:
- GI: N, V,
- Allergische reacites (1-10%)
- Reversibele neuropenie en eosinofilie
- Clostridium
- Cholestatische geelzucht.
Ceftriaxon
Derde generatie cefalosporine (Beta-lactam)
Beta-lactam gefuseerd met andere ring waardoor meer resistentie tegen hydrolyse bij door bacteriën geproduceerde beta-lactamases. Hogere generaties meer gram-negatieve activiteit en meer BHB penetratie.
Bw:
- GI: N, V, buikpijn
- Hoofdpijn,
- Uitslag (allergisch bepaald). < 10% van de patiënten alelrgisch voor penicililnes laten kruisreactiviteit zien.
- C. dif gerelateerde colitis.
Cefalexine (Keforal)
Eerste generatie cefalosporine (Beta-lactam)
Beta-lactam gefuseerd met andere ring waardoor meer resistentie tegen hydrolyse bij door bacteriën geproduceerde beta-lactamases. Hogere generaties meer gram-negatieve activiteit en meer BHB penetratie.
Bw:
- GI: N, V, buikpijn
- Hoofdpijn,
- Uitslag (allergisch bepaald). < 10% van de patiënten alelrgisch voor penicililnes laten kruisreactiviteit zien.
- C. dif gerelateerde colitis.
Cefazoline (Kefzol)
Eerste generatie cefalosporine (Beta-lactam)
Beta-lactam gefuseerd met andere ring waardoor meer resistentie tegen hydrolyse bij door bacteriën geproduceerde beta-lactamases. Hogere generaties meer gram-negatieve activiteit en meer BHB penetratie.
Alleen intraveneus
Bw:
- GI: N, V, buikpijn
- Hoofdpijn,
- Uitslag (allergisch bepaald). < 10% van de patiënten alelrgisch voor penicililnes laten kruisreactiviteit zien.
- C. dif gerelateerde colitis.
Cefotaxim
Derde generatie cefalosporine (Beta-lactam)
Beta-lactam gefuseerd met andere ring waardoor meer resistentie tegen hydrolyse bij door bacteriën geproduceerde beta-lactamases. Hogere generaties meer gram-negatieve activiteit en meer BHB penetratie.
Alleen intraveneus
Bw:
- GI: N, V, buikpijn
- Hoofdpijn,
- Uitslag (allergisch bepaald). < 10% van de patiënten alelrgisch voor penicililnes laten kruisreactiviteit zien.
- C. dif gerelateerde colitis.
Ceftazidim
Derde generatie cefalosporine (Beta-lactam)
Beta-lactam gefuseerd met andere ring waardoor meer resistentie tegen hydrolyse bij door bacteriën geproduceerde beta-lactamases. Hogere generaties meer gram-negatieve activiteit en meer BHB penetratie.
Alleen intraveneus
Bw:
- GI: N, V, buikpijn
- Hoofdpijn,
- Uitslag (allergisch bepaald). < 10% van de patiënten alelrgisch voor penicililnes laten kruisreactiviteit zien.
- C. dif gerelateerde colitis.
Cefuroxim
Tweede generatie cefalosporine (Beta-lactam)
Beta-lactam gefuseerd met andere ring waardoor meer resistentie tegen hydrolyse bij door bacteriën geproduceerde beta-lactamases. Hogere generaties meer gram-negatieve activiteit en meer BHB penetratie.
Alleen i.v. / i.m. opties
Bw:
- GI: N, V, buikpijn
- Hoofdpijn,
- Uitslag (allergisch bepaald). < 10% van de patiënten alelrgisch voor penicililnes laten kruisreactiviteit zien.
- C. dif gerelateerde colitis.
Aztreonam (Cayston)
Monobactam (Beta-lactam AB)
Een eenzame beta-lactam ring. Resistent tegen veel beta lactamases.
Bw:
- GI: N, V, buikpijn
- Hoofdpijn,
- C. dif gerelateerde colitis.
- Uitslag: Echter weinig cross-allergie met penicillines.
Ertapenem (Invanz)
Carbapenems (Betá lactam)
Resistent tegen veel beta-lactamases, eigenlijk een soort super penicilline.
- Alleen intravenous / parenteraal*
- Bw:*
- GI: N, V,
- (Allergische) huidreacties
Imipenem
Carbapenems (Betá lactam)
Resistent tegen veel beta-lactamases, eigenlijk een soort super penicilline. Cilastine zelf verhoogt de concentratie van imipenem door inactivatie van afbraakmechanismen in de nier.
Alleen intravenous / parenteraal
Bw:
- GI: N, V,
- (Allergische) huidreacties
- Neurotoxiciteit
Meropenem
Carbapenems (Betá lactam)
Resistent tegen veel beta-lactamases, eigenlijk een soort super penicilline.
Alleen intravenous / parenteraal
Bw:
- GI: N, V,
- (Allergische) huidreacties
- Neurotoxiciteit
Vancomycine
Glycopeptides (celwand)
Voorkomen van linken van peptidoglycanen in de bacteriële celwand. Werkzaam alleen tegen gram positieve bacteriën.
Denk aan spiegels
I: oraal alleen tegen clostridium, iv. vrij breed.
Bw:
- Nefrotoxiciteit, zeker bij bijkomende behandeling met aminoglycoside.
- Tromboflebitis bij i.v. infusie
- (Allergisch bepaalde) uitslag, bij te snelle infusie een red man syndrome.
- Neutropenie, trombocytopenie
- Ototoxiciteit (startent met tinnitus)
- GI: N, V, diarree
Teicoplanine
Glycopeptides (celwand)
Voorkomen van linken van peptidoglycanen in de bacteriële celwand. Werkzaam alleen tegen gram positieve bacteriën.
Denk aan spiegels
Bw:
- Nefrotoxiciteit, zeker bij bijkomende behandeling met aminoglycoside.
- Tromboflebitis bij i.v. infusie
- (Allergisch bepaalde) uitslag, bij te snelle infusie een red man syndrome.
- Neutropenie, trombocytopenie
- Ototoxiciteit (startent met tinnitus)
- GI: N, V, diarree
Ciprofloxacine (Ciproxin)
Fluorquinolonen (DNA synthese)
Remmen van bacteriële DNA ontvouwing en dus replicatie door blokkade van DNA gyrase.
Bw:
- GI: Misselijkheid, braken, buikpijn, diarree
- Duizeligheid, hoofdpijn, tremor, epileptische aanvallen
- oorpijn of tinnitus
- Pijn en inflammatie van de pezen, met in sommige gevallen peesruptuur van bvb de achillespees.
- QT tijd verlenging
Moxifloxacine
Fluorchinolonen (DNA synthese)
Remmen van bacteriële DNA ontvouwing en dus replicatie door blokkade van DNA gyrase.
Bw:
- GI: Misselijkheid, braken, buikpijn, diarree
- Duizeligheid, hoofdpijn, tremor, epileptische aanvallen
- oorpijn of tinnitus
- Pijn en inflammatie van de pezen, met in sommige gevallen peesruptuur van bvb de achillespees.
- QT tijd verlenging
Metronidazol
Bacteriële / parasitaire DNA synthese remmer
Door conversie in een bacteriël eiwit, alleen aanwezig in sommige protoza en anaerobe bacteriën naar een toxische metaboliet wordt DNA synthese geblokkeerd en bestaand DNA gedegradeerd.
Bw:
- Misselijkheid, braken, metaalsmaak, verminderde eetlust
- Intolerantie tot alcohol
- Uitslag.
Nitrofurantoïne (Furabid)
Ribosoomremmer
Door omzetting door bacteriële eiwitten remmen van ribosomaal RNA, DNA en andere intracellulaire componeneten. Vrijwel direct excretie met de urine waar ophoping van dit AB.
Bw:
- GI: N, anorexie, V, diarree
- Allergische pneumonitis , chronische interstitiele fibrose
- Hepatotoxiciteit
- Perifere neuropathie
Azitromycine (Zithromax)
Macrolide (eiwitsynthese remmer)
Door binding aan 50S unit van het ribosoom wordt de translocatie van RNA geblokeerd waardoor eiwitsynthese stil komt te staan.
Bw
- GI: N, V, diarree
- Hepatotoxiciteit met cholestatische geelzucht
- QT tijd verlenging
Claritromycine
Macrolide (eiwitsynthese remmer)
Door binding aan 50S unit van het ribosoom wordt de translocatie van RNA geblokeerd waardoor eiwitsynthese stil komt te staan.
Bw
- GI: N, V, diarree
- Hepatotoxiciteit met cholestatische geelzucht
- QT tijd verlenging
Erytromycine
Macrolide (eiwitsynthese remmer)
Door binding aan 50S unit van het ribosoom wordt de translocatie van RNA geblokeerd waardoor eiwitsynthese stil komt te staan.
Bw
- GI: N, V, diarree
- Hepatotoxiciteit met cholestatische geelzucht
- QT tijd verlenging
Gentamycine
Aminoglycosde (eiwitsynthese remmer)
Door binding aan de 30S subunit van het bacteriële ribosoom wordt eiwit vroegtijdig afgemaakt. Tevens schade aan bacteriële celmembramen waardoor lekkage.
- Allen IV / Spiegel controle*
- Bw:*
- Ototoxiciteit: vestibulaire en gehoorsdysfunctie. (oude leeftijd, nierfunctiestoornissen, pre-existente afwijkinen)
- Nefrotoxiciteit
Amikacine
Aminoglycosde (eiwitsynthese remmer)
Door binding aan de 30S subunit van het bacteriële ribosoom wordt eiwit vroegtijdig afgemaakt. Tevens schade aan bacteriële celmembramen waardoor lekkage.
Alleen IV / Spiegel controle
Bw:
- Ototoxiciteit: vestibulaire en gehoorsdysfunctie. (oude leeftijd, nierfunctiestoornissen, pre-existente afwijkinen)
- Nefrotoxiciteit
Tobramycine
Aminoglycosde (eiwitsynthese remmer)
Door binding aan de 30S subunit van het bacteriële ribosoom wordt eiwit vroegtijdig afgemaakt. Tevens schade aan bacteriële celmembramen waardoor lekkage.
Allen IV / Spiegel controle
Bw:
- Ototoxiciteit: vestibulaire en gehoorsdysfunctie. (oude leeftijd, nierfunctiestoornissen, pre-existente afwijkinen)
- Nefrotoxiciteit
Doxycycline
Tetracyclines (bacteriële eiwitsynthese remmer)
Binden aan de 30S unit van bacteriële ribosomen waardoor inhibitie van RNA synthese.
Bw:
- Misselijkheid, braken, buikpijn, diarree
- Geel-bruine verkleuring van de tanden.
- Idiopatische intracraniéle hypertensie.
Clindamycine
Lincosamide (bacteriële eiwitsynthese remmer)
Door binding aan 50 S unit van bacterieël ribosoom inhibitie van eiwitsynthese.
Bw:
- GI: N, V, buikpijn, diarree, clostridium
- Neutropenie, trombocytopenie
- Geelzucht, leverfunctietest stoornissen.
Rifampicine
Isoniazide
Chlorambucil
Alkylerend middel
Door binding aan DNA (G) wordt replicatie en mRNA transcriptie voorkomen.
Bw:
- Cytotoxiciteit met beenmergsuppressie en neutropenie.
- Carcinogeen: op AML
- Algemene bijwerkingen + verminderde vruchtbaarheid
Cyclofosfamide (endoxan)
Alkylerend middel
Door binding aan DNA (G) wordt replicatie en mRNA transcriptie voorkomen.
Bw:
- Cytotoxiciteit met beenmergsuppressie en neutropenie.
- Carcinogeen: op AML
- Algemene bijwerkingen + verminderde vruchtbaarheid
- Hemaorragische cystitis + risico op blaascarcinoom
Doxorubicine
Antracycline (topo isomerase II remmer)
Topo-isomerase II remmer . Binden zich tussen dubbelstrengs DNA waardoor aflezen geblokkeerd wordt en de breuken niet hersteld kunnen worden. Niet cyclus specifiek. Altijd i.v.
Bw:
- Algemeen
- Toxische cardiomyopathie (cumulatief)
- Pijnlijke huiduitslag.
- Ernstige necrose bij extravasatie
Epirubicine
Antracycline (topo isomerase II remmer)
Topo-isomerase II remmer . Binden zich tussen dubbelstrengs DNA waardoor aflezen geblokkeerd wordt en de breuken niet hersteld kunnen worden. Niet cyclus specifiek. Altijd i.v.
Bw:
- Algemeen
- Toxische cardiomyopathie (cumulatief)
- Pijnlijke huiduitslag.
- Ernstige necrose bij extravasatie
- tbaarheid
Bleomycine
Antibiotica met antracycline achtige eigenschappen.
Binden zich tussen dubbelstrengs DNA waardoor aflezen geblokkeerd wordt en de breuken niet hersteld kunnen worden. Niet cyclus specifiek. Altijd i.v.
Bw:
- Algemeen
- Dosis gerelateerde longfibrose
- Huidpigmentatie.
- Ernstige necrose bij extravasatie
Dactinomycine
Antibiotica met antracycline achtige eigenschappen.
Binden zich tussen dubbelstrengs DNA waardoor aflezen geblokkeerd wordt en de breuken niet hersteld kunnen worden. Niet cyclus specifiek. Altijd i.v.
Bw:
- Algemeen
- Ernstige necrose bij extravasatie
Carboplatine
Platinaverbinding
Reacties met G base waardoor eiwitten aan DNA binden en DNA aan zichzelf. Replicatie en transcriptie geblokkeerd.
Bw:
- Ernstige misselijkheid, braken, anorexie en diarree
- Nefrotoxiciteit met irreversibele schade, hydratie belangrijk.
- HypoK, hypomagnesemie
- Ototoxiciteit: gehoorsverlies en tinitus
- Moeilijk zien
- Perifere neuropathie.
Cisplatine
Platinaverbinding
Reacties met G base waardoor eiwitten aan DNA binden en DNA aan zichzelf. Replicatie en transcriptie geblokkeerd.
In combinatie met amifostine vermindere myelosuppressie en nefrotoxicitieti.
Bw:
- Ernstige misselijkheid, braken, anorexie en diarree
- Nefrotoxiciteit met irreversibele schade, hydratie belangrijk.
- HypoK, hypomagnesemie
- Ototoxiciteit: gehoorsverlies en tinitus
- Moeilijk zien
- Perifere neuropathie.
Oxaplatin
Platinaverbinding
Reacties met G base waardoor eiwitten aan DNA binden en DNA aan zichzelf. Replicatie en transcriptie geblokkeerd.
I: met name geavanceerd colorectaal carcinoom
Bw:
- Ernstige misselijkheid, braken, anorexie en diarree
- Nefrotoxiciteit met irreversibele schade, hydratie belangrijk.
- HypoK, hypomagnesemie
- Ototoxiciteit: gehoorsverlies en tinitus
- Moeilijk zien
- Perifere neuropathie.
Methothrexaat
Foliumzuur antagonist
Foliumzuur is essentieel voor purine-ring synthese in DNA. MTX blokkeert een enzym in de omzetting tot actieve vorm. Enige selectieviteit kankercellen door afhankelijkheid van dit pathway. Celdelingsfase specifiek (S)
I: ALL, lymfoom, solide kankers, immuunsuppresie in lage doseringen (RA, psoriasis)
Bw:
- Normale chemotherapietoxicitiet, met extra myelotoxiciteit
- Hepatotoxiciteit (chornisch gebruik).
Fludarabine
Purine antagonist
Analoog van de purine-base die op deze manier ingebouwd wordt in het DNA en DNA transcriptie voorkomt.
Bw:
- chemotherapie toxiciteit (m.n. myelosuppressie)
- Interacties met allopurinol.
Gemcitabine
Purine antagonist
Analoog van de purine-base die op deze manier ingebouwd wordt in het DNA en DNA transcriptie voorkomt.
Bw:
- chemotherapie toxiciteit (m.n. myelosuppressie)
- Interacties met allopurinol.
Mercaptopurine
Purine antagonist
Analoog van de purine-base die op deze manier ingebouwd wordt in het DNA en DNA transcriptie voorkomt.
I: soms bij chronische darmziekten / colitis ulcerosa / crohn.
Bw:
- chemotherapie toxiciteit (m.n. myelosuppressie)
- Interacties met allopurinol.
5 - fluoro - uracil
Pyrimidine antagonist
Analoog van de purine-base die op deze manier ingebouwd wordt in het DNA en DNA transcriptie voorkomt.
Bw:
- chemotherapie toxiciteit (m.n. myelosuppressie)
- Interacties met allopurinol.
Capecitabine
Pyrimidine antagonist
Analoog van de purine-base die op deze manier ingebouwd wordt in het DNA en DNA transcriptie voorkomt.
Bw:
- chemotherapie toxiciteit (m.n. myelosuppressie)
- Interacties met allopurinol.
Cytarabine
Pyrimidine antagonist
Analoog van de purine-base die op deze manier ingebouwd wordt in het DNA en DNA transcriptie voorkomt.
Bw:
- chemotherapie toxiciteit (m.n. myelosuppressie)
- Interacties met allopurinol.
Vincristine
Vinca-alakloïden
Binden specifiek aan β-tubuline. Hierdoor blokkeert de polymerisatie van microtubuli, met als gevolg een remming van de mitose. Hierdoor wordt de cel meer ontvankelijk voor apoptose, verminderde motaliteit.
Bw:
- Algemeen met extra beenmergtoxiciteit
- Neurotoxicitiet (sensorische neuropathie, soms ook autonoom met obstipatie en buikpijn tot gevolg).
- Ernstige exavasatieschade.
- SIADH
Vinblastine
Vinca-alakloïden
Binden specifiek aan β-tubuline. Hierdoor blokkeert de polymerisatie van microtubuli, met als gevolg een remming van de mitose. Hierdoor wordt de cel meer ontvankelijk voor apoptose, verminderde motaliteit.
Bw:
- Algemeen met extra beenmergtoxiciteit
- Neurotoxicitiet (sensorische neuropathie, soms ook autonoom met obstipatie en buikpijn tot gevolg).
- Ernstige exavasatieschade.
- SIADH
Vinorelbine
Vinca-alakloïden
Binden specifiek aan β-tubuline. Hierdoor blokkeert de polymerisatie van microtubuli, met als gevolg een remming van de mitose. Hierdoor wordt de cel meer ontvankelijk voor apoptose, verminderde motaliteit.
Bw:
- Algemeen met extra beenmergtoxiciteit
- Neurotoxicitiet (sensorische neuropathie, soms ook autonoom met obstipatie en buikpijn tot gevolg).
- Ernstige exavasatieschade.
- SIADH
Irinotecan
Topoisomerase I remmers
Binden aan het topo-isomerase I-DNA complex. Hierdoor treedt een stabilisatie op van dit complex en kunnen (reversibele) enkelstrengs DNA-breuken (veroorzaakt door topo-isomerase I) niet meer teniet worden gedaan. Hierdoor hopen enkelstrengs DNA-breuken zich op met als gevolg het optreden van (irreversibele) dubbelstrengs DNA-breuken.
Bw:
- Algemeen: m.n. forse neutropenie
- Ernstige diarree door cholinergische stimulatie acuut of door ander toxiciteit later in de behandeling.
Topotecan
Topoisomerase I remmers
Binden aan het topo-isomerase I-DNA complex. Hierdoor treedt een stabilisatie op van dit complex en kunnen (reversibele) enkelstrengs DNA-breuken (veroorzaakt door topo-isomerase I) niet meer teniet worden gedaan. Hierdoor hopen enkelstrengs DNA-breuken zich op met als gevolg het optreden van (irreversibele) dubbelstrengs DNA-breuken.
Bw:
- Algemeen: m.n. forse neutropenie
- Ernstige diarree door cholinergische stimulatie acuut of door ander toxiciteit later in de behandeling.
Etiposide
Topoi-isomerase II remmers
Binden aan het topo-isomerase II-DNA complex. Hierdoor kunnen reversibele enkelstrengs-DNA-breuken niet meer worden tenietgedaan. De enkelstrengs-DNA-breuken hopen zich op, waardoor irreversibele dubbelstrengs-DNA-breuken optreden. Dit resulteert in celbeschadiging en celdood.
Bw:
- Algemeen
- Ernstige schade door extravasatie.
- Hypotensie (na snelle infusie)
Cabazitaxel
Taxanen
Verhinderen de afbraak van microtubuli waardoor de celdeling niet door kan gaan.
Bw:
- Ernstige hypersensitiviteit waardoor recommendatie premedicatie histamine antagonist + corticosteroïd.
- Myalgie, artralgie
- Perifere sensorische neuropathie
Docetaxel
Taxanen
Verhinderen de afbraak van microtubuli waardoor de celdeling niet door kan gaan.
Bw:
- Ernstige hypersensitiviteit waardoor recommendatie premedicatie histamine antagonist + corticosteroïd.
- Myalgie, artralgie
- Perifere sensorische neuropathie
- Oedeem (in de benen) door vochtretentie.
Paclitaxel
Taxanen
Verhinderen de afbraak van microtubuli waardoor de celdeling niet door kan gaan.
Bw:
- Ernstige hypersensitiviteit waardoor recommendatie premedicatie histamine antagonist + corticosteroïd.
- Myalgie, artralgie
- Perifere sensorische neuropathie