Cách mạng tư sản Flashcards
Nguyên nhân chung bùng nổ các cuộc CMTS
Phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa ra đời trong lòng xã hội phong kiến (sự ra đời của các công trường thủ công/ sự xâm nhập của chủ nghĩa tư bản vào trong nông nghiệp/ việc sử dụng máy móc trong công nghiệp/ sự phát triển của thành thị/ mở rộng quan hệ buôn bán/…)
Giai cấp tư sản và vô sản là các giai cấp đại diện cho phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa xuất hiện. Những giai cấp này, đặc biệt là giai cấp tư sản mâu thuẫn với giai cấp phong kiến đang ra sức ngăn cản kìm hãm sự phát triển của nền kinh tế tư bản chủ nghĩa. Vì vậy, họ muốn lật đổ chế độ chuyên chế để nắm lấy chính quyền tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của chủ nghĩa tư bản.
Sự xuất hiện của hệ tư tưởng của giai cấp tư sản tấn công vào hệ tư tưởng phong kiến, chuẩn bị tiền đề về tư tưởng cho cuộc cách mạng tư sản bùng nổ (phong trào văn hóa phục hưng/ phong trào cải cách tôn giáo)
Nguyên nhân CMTS Hà Lan
Giữa thế kỉ XVI, chính sách thống trị nặng nề của thực dân Tây Ban Nha đã khơi dậy ý thức dân tộc của nhân dân Netherland. Giai cấp tư sản và quần chúng nhân dân đã vùng lên đấu tranh chống vương Triều phong kiến Tây Ban Nha, từ giải phóng dân tộc mình.
Nguyên nhân CMTS Anh
- Sự phát triển của công trường thủ công vấp phải sự cản trở của những luật lệ phong kiến.
- Quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa đang lên, bị chế độ phong kiến Anh kìm hãm nên mâu thuẫn xã hội trở nên sâu sắc.
- 4/1640, vua Charles I triệu tập Quốc hội nhằm tăng thuế để có tiền đàn áp cuộc khởi nghĩa của người Scot nổi lên chống lại việc cưỡng bức họ theo anh giáo, Quốc Hội phản đối, dẫn tới cuộc nội chiến.
Nguyên nhân của cuộc chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mĩ
Do chính sách thống trị của thực dân anh ở 13 thuộc địa bắc mỹ làm cho mâu thuẫn giữa chính phủ Anh và các thuộc địa bắc mỹ (mâu thuẫn dân tộc) càng trở nên sâu sắc. Sự kiện chè Boston làm bùng nổ cuộc chiến tranh ở Bắc Mỹ.
Nguyên nhân CMTS Pháp
Cuối thế kỷ 18 nền quân chủ chuyên chế Pháp lâm vào tình trạng khủng hoảng trầm trọng. Vua Louis 16 tiếp tục cai trị một cách độc đoán, duy trì chế độ đẳng cấp, ban hành thêm thuế mới làm cho chế độ chuyên chế lên đến tột đỉnh. Trong xã hội, các màu thuẫn ngày càng gay gắt giữa đẳng cấp có đặc quyền và không có đặc quyền. Nhân cơ hội nhà vua triệu tập hội nghị ba đẳng cấp 5/5/1789 để ban hành thêm thuế mới, đẳng cấp thứ ba và quần chúng nhân dân đã kiên quyết đấu tranh nhằm lật đổ chế độ phong kiến chuyên chế đòi chế độ dân chủ cho nhân dân.
Nhận xét về các cuộc cách mạng tư sản thời cận đại
Điều kiện diễn ra các cuộc cách mạng tư sản ở từng nước khác nhau các cuộc cách mạng tư sản diễn ra với các hình thức khác nhau về thành phần lãnh đạo cách mạng cũng không giống nhau.
Về bản chất, các cuộc cách mạng tư sản nổ ra đều nhằm lật đổ chế độ chuyên chế phong kiến, xác lập nền dân chủ tư sản, thúc đẩy nền kinh tế tư bản chủ nghĩa phát triển.
Các cuộc cách mạng tư sản được thực hiện bằng cuộc đấu tranh giai cấp quyết liệt giành chính quyền giữa tập đoàn phong kiến phản động bảo thủ với giai cấp tư sản tiến bộ, có sự tham gia tích cực của quần chúng nhân dân
Nhiệm vụ của các cuộc cách mạng tư sản là gì?
Các cuộc cách mạng tư sản dù diễn ra dưới hình thức nào thì về căn bản vẫn thực hiện hai nhiệm vụ cơ bản: dân tộc và dân chủ (trong khuôn khổ nhà nước tư bản).
- Nhiệm vụ dân tộc nhằm xóa bỏ tình trạng phong kiến cát cứ, thống nhất thị trường hoặc giải phóng dân tộc (nếu bị xâm lược từ các thế lực phong kiến/tư bản nước ngoài). Tuy nhiên, nhiệm vụ dân tộc được thể hiện khác nhau trong mỗi cuộc cách mạng, tùy theo hoàn cảnh cụ thể của mỗi nước.
- Nhiệm vụ dân chủ được thể hiện ở việc xóa bỏ chế độ phong kiến chuyên chế, xác lập nền dân chủ tư sản với việc thành lập nhà nước cộng hòa tư sản (hay quân chủ lập hiến) và ban bố các quyền tự do dân chủ tư sản, mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển.
Vấn đề ruộng đất là nội dung cơ bản của cách mạng tư sản và tùy theo mức độ, kết quả của việc giải quyết yêu cầu này mà đánh giá tính triệt để của cách mạng tư sản,
Hình thức của các cuộc CMTS
Nội chiến: như cách mạng tư sản Anh giữa thế kỉ XVII, nội chiến ở Mỹ (1861 - 1865). Quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa đang nảy nở ở các nước này bị cản trở bởi quan hệ sản xuất phong kiến lạc hậu, bảo thủ. Điều này thể hiện ở mâu thuẫn giữa quan hệ sản xuất cũ lỗi thời với quan hệ sản xuất mới tư bản chủ nghĩa, giữa giai cấp quý tộc cũ, giai cấp chủ nô với tư sản, quý tộc mới và quần chúng nhân dân. Do đó, CMTS được thực hiện bằng cuộc đấu tranh giai cấp quyết liệt giành chính quyền giữa tập đoàn phong kiến phản động, bảo thủ với giai cấp tư sản tiến bộ có sự tham gia của quần chúng nhân dân.
Chiến tranh giải phóng dân tộc: như cách mạng Hà Lan giữa thế kỉ XVI (đánh đuổi thực dân phong kiến Tây Ban Nha), chiến tranh giành độc lập của các thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ (đánh đuổi thực dân Anh). Sự phát triển kinh tế tư bản chủ nghĩa ở các nước này bị sự thống trị của phong kiến, thực dân làm kìm hãm. Vì vậy, nhân dân cùng giai cấp tư sản đứng lên đấu tranh giành độc lập nhằm thủ tiêu tất cả những luật lệ, chính sách mà phong kiến, thực dân xâm lược áp đặt ngăn chặn sự phát triển của nền kinh tế tư bản chủ nghĩa.
Kết hợp giữa hình thức nội chiến và đấu tranh chống sự xâm lược của phong kiến châu Âu: như cách mạng Pháp cuối thế kỉ XVIII. Dưới sự lãnh đạo của giai cấp tư sản, quần chúng Pháp đã đứng lên chống lại chế độ chuyên chế phong kiến. Trước mưu đồ xâm lược của liên minh giữa Anh và phong kiến châu Âu, trong khi quần chúng nhân dân chưa được đáp ứng quyền lợi chính đáng, họ đã dấy lên cao một nấc thang mới. Đây là cơ hội để phải ra cô banh hoàn thành nhiệm vụ của cuộc cách mạng tư sản một cách triệt để, bảo vệ đất nước.
Thống nhất đất nước ở Đức và Italy thế kỉ XIX. Đất nước bị chia cắt với những hàng rào thuế quan và những luật lệ khác nhau, ngăn cản sự phát triển sản xuất tư bản chủ nghĩa, do đó nhu cầu thống nhất quốc gia được đặt ra cấp bách. Những năm 60 của thế kỉ XIX, công cuộc thống nhất dưới sự lãnh đạo của tư sản, quý tộc tư sản hóa đã diễn ra với hình thức thống nhất đất nước.
Cải cách, duy tân ở Nga, Nhật thế kỉ XIX: sự phát triển của nền kinh tế tư bản chủ nghĩa đã bị chế độ phong kiến kìm hãm với hàng rào thuế quan, chế độ sở hữu đất đai phong kiến đã ngăn cản người nông dân bán sức lao động cho nhà tư bản. Do vậy nên kinh tế ngày càng sa sút, kém phát triển, đời sống của các tầng lớp nhân dân ngày càng khó khăn, mâu thuẫn xã hội gay gắt làm bùng lên các cuộc đấu tranh của nhân dân. Bên cạnh đó, đất nước đang đứng trước nguy cơ bị xâm lược từ bên ngoài. Để giải quyết cuộc khủng hoảng đó, chính quyền phong kiến tiến bộ đứng ra thực hiện cuộc duy tân, cải cách vì họ cũng nhận thức được nếu không cải cách mở đường cho kinh tế tư bản chủ nghĩa phát triển thì sẽ bị phong trào của quần chúng lật đổ hoặc bị biến thành thuộc địa lệ thuộc vào các nước tư bản phát triển hơn.
Đánh giá vai trò của các cuộc cách mạng tư sản đối với sự phát triển kinh tế-xã hội của các nước tư bản Âu-Mỹ
- Từ thế kỉ XV-XIX, sự xác lập và thắng lợi của chủ nghĩa tư bản đối với chế độ phong kiến trên phạm vi toàn thế giới đã mở ra một thời đại mới cho lịch sử loài người.
- Cách mạng tư sản đã xác lập quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa, thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển, tạo ra số lượng đồ sổ về vật chất và khẳng định ưu thế hơn hẳn của phương thức sản xuất mới.
- Cách mạng tư sản thắng lợi còn mở đường cho cách mạng công nghiệp, làm thay đổi sản xuất, chuyển từ sản xuất công trường thủ công sang sản xuất bằng máy móc trong các công xưởng.
- Sự phát triển mạnh mẽ của chủ nghĩa tư bản và những tiến bộ của khoa học-kĩ thuật đã thúc đẩy chủ nghĩa tư bản chuyển sang giai đoạn độc quyền.
- Chủ nghĩa tư bản ra đời tạo nên dân chủ và các thể chế dân chủ.
+ Lật đổ chế độ phong kiến chuyên chế cùng mọi quan hệ xã hội cũ, hình thành một chế độ xã hội mới với cơ cấu tổ chức cùng các quyền tự do dân chủ.
+ Từ nền dân chủ đó, loài người đã sáng tạo ra những thành tựu vĩ đại, chuyển từ nền văn minh nông nghiệp sang nền văn minh công nghiệp. Cách mạng tư sản đã đưa giai cấp tư sản lên nắm chính quyền, để các nước đó phát triển theo con đường tư bản chủ nghĩa. - Xã hội hình thành hai giai cấp cơ bản là giai cấp tư sản và giai cấp vô sản.
