Budowa i funkcje układu pokarmowego Flashcards
1
Q
Co wchodzi w skład układu pokarmowego?
A
Przewód pokarmowy i gruczoły trawienne
2
Q
Jakie są odcinki przewodu pokarmowego?
A
Jama ustna, gardło, przełyk, żołądek, jelito cienkie i jelito grube
3
Q
Z jakich warstw składa się ściana przewodu pokarmowego?
A
- błony śluzowej - tworzą ją komórki nabłonkowe wydzielające ochronny śluz
- błony podśluzowej - warstwa tkanki łącznej, zwierającej naczynia krwionośne, limfatyczne i nerwy
- błony mięśniowej - składa się z mięśni gładkich, których skurcze powodują przesuwanie się treści pokarmowej i jej mieszanie z enzymami trawiennymi
- otrzewnej - błona surowicza zbudowana z tkanki łącznej luźnej pokrytej mezodermalnym nabłonkiem, która chroni przewód pokarmowy i oddziela go od innych narządów ciała
4
Q
Budowa błony śluzowej w różnych częściach przewodu pokarmowego
A
- w jamie ustnej nabłonek jest wielowarstwowy płaski
- w pozostałych jest jednowarstwowy walcowaty
- w jelicie cienkim wytwarza ona palczaste wypustki, zwane kosmkami jelitowymi
5
Q
Jaka jest funkcja gruczołów trawiennych?
A
wydzielnicza - produkcja wydzieliny niezbędnej do trawienia pokarmu
6
Q
Co należy do gruczołów trawiennych?
A
ślinianki, trzustka, wątroba
7
Q
Jaka jest droga pokarmu w przewodzie pokarmowym?
A
Trafia on do przewodu przez szparę ustną otoczoną wargami. Jest on następnie przesuwany przez jamę ustną, przełyk i żołądek do jelit. Niestrawione resztki zostają usuwane na zewnątrz przez odbyt
8
Q
Co umożliwia przemieszczanie się pokarmu?
A
ruchy perystaltyczne, odpowiadają za nie mięśnie gładkie. Kurczą się one i rozkurczają , dzięki czemu przesuwają cząstki i je mieszają z wydzielinami gruczołów. Przesuwanie pokarmu ułatwia śluz wydzielany przez błonę śluzową
9
Q
Cechy ślinianek
A
- są ich 3 rodzaje: podjęzykowe, podżuchwowe i przyuszne
- produkują one ok. 1dm3 śliny dziennie
- wydzielanie śliny do jamy gębowej zachodzi na zasadzie odruchu
- ślina ma odczyn obojętny, zawiera wodę, białka sole mineralne i enzymy:
amylazę ślinową, która rozpoczyna trawienie skrobi
lipazę ślinową , która trawi tłuszcze występujące w postaci naturalnej emulsji
10
Q
Cechy trzustki
A
- produkuje zasadowy sok trzustkowy, zawierający enzymy trawiące wszystkie rodzaje związków organicznych:
- amylaza trzustkowa - kontynuuje trawienie skrobi
- trypsyna, chymotrypsyna, karboksypeptydazy - kontynuują trawienie białek
- lipaza trzustkowa - trawi tłuszcze zemulgowane przez żółć
- Trzustka wydziela także hormony, regulujące poziom glukozy we krwi
11
Q
Cechy wątroby
A
Funkcje:
- produkcja żółci - jest to naturalny detergent niezbędny w procesie trawienia tłuszczów. Wytworzona w wątrobie żółć jest czasowo magazynowana w pęcherzyku żółciowym
- magazynowanie glikogenu, w razie potrzeby wątroba powoduje jego rozkład
- magazynowanie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach i niektórych pierwiastków
- przekształcanie amoniaku w mocznik
- rozkładanie hemoglobiny pochodzącej ze zużytych erytrocytów do barwników żółciowych
- detoksykacja organizmu - neutralizacja toksycznych związków np. leków, alkoholu
12
Q
Z czego jest zbudowana jama ustna?
A
- zębów
- języka
- gruczołów ślinowych
13
Q
Jakie funkcje pełnią zęby i jak są zbudowane
A
- chwytanie i rozdrabnianie pokarmu
- ząb składa się z korony, szyjki i korzenia
- koronna wystająca ponad dziąsło jest połączona szyjką z korzenie, który tkwi w zębodole
- koronę pokrywa twarde szkliwo (chroni przed uszkodzeniami), pod którym znajduję się zębina (oparcie dla pozostałych tkanek zęba)
- wnętrze zęba wypełnia miazga (odżywianie zęba) utworzona przez naczynia krwionośne i nerwy
- U człowieka występuję generacja zębów mlecznych (20) i stałych (32). Są one zbliżone jednak mleczne uzębienie nie ma zębów przedtrzonowych i jednego rodzaju zębów trzonowych
- 1 ćwiartka (od środka) - 2 siekacze (odgryzanie kawałków pokarmu), 1 kieł (rozgryzanie pokarmu), 2 zęby przedtrzonowe i 3 trzonowe (miażdżą i rozcierają pokarm
14
Q
Funkcja i budowa języka
A
- umożliwia on formowanie kęsów pokarmu i ich połykanie
- na grzbietowej części języka znajdują się liczne brodawki językowe zawierające kubki smakowe odpowiedzialne za odbieranie wrażeń smakowych
15
Q
Cechy gruczołów ślinowych
A
- Występują 3 duże pary - ślinianki przyuszne, podjęzykowe, podżuchwowe - i liczne małe - wargowe, policzkowe, podniebienne i językowe
- wydzielają ślinę, która jest bezbarwną cieczą o odczynie obojętnym, składającą się z wody, białek i soli mineralnych
- Dzięki enzymom rozkładane są sacharydy i tłuszcze w postaci naturalnej emulsji
16
Q
Funkcje gardła i przełyku
A
- wspólny odcinek układu oddechowe i pokarmowego
- podczas przełykania nagłośnia (chrząstka krtani) zamyka wejście do dróg oddechowych, dzięki czemu pokarm jest kierowany do przełyku, a nie tchawicy
- przełyk ma kształt długiej, wąskiej rury
- mięśnie budujące przełyk kurczą się rytmicznie, umożliwiając przesuwanie się pożywienia do żołądka
17
Q
Jak jest zbudowany żołądek?
A
- jest workiem mięśniowym o pojemności ok. 1,5 dm3, w którym pokarm zostaje zatrzymany na ok. 2-8h, a następnie poddany dalszemu trawieniu
- miejsce w którym przełyk przechodzi do żołądka to wpust, obok niego znajduje się dno żołądka, trzon i odźwiernik, który uchodzi do dwunastnicy
- w błonie śluzowej żołądka znajdują się gruczoły, których wydzieliny tworzą sok żołądkowy
- sok żołądkowy ma odczyn kwasowy. Zawiera on wodę, kwas solny, chlorek sodu, chlorek potasu, enzymy trawienne i śluz (zabezpiecza on ściany żołądka przed działaniem kwasu solnego i enzymów)
18
Q
Funkcje kwasu solnego
A
- odpowiada za denaturacje białek, przygotowując je do strawienia
- niszczy drobnoustroje
- aktywuje enzymy i zapewnia odpowiedni odczyn środowiska
19
Q
Procesy trawienia w żołądku
A
- trawione są głównie białka, przy udziale pepsyny wytwarzanej przez komórki główne żołądka w formie nieaktywnego proenzymu - pepsynogenu
- Synteza enzymów proteolitycznych w postaci nieaktywnych proenzymów zabezpiecza komórki wydzielnicze przed strawieniem
- aktywacja pepsyny do pepsynogenu następuje pod wpływem kwasu solnego lub wcześniej wytworzonej pepsyny
- u noworodków i niemowląt wydzielana jest rennina rozkładająca białko mleka - kazeiną. Działa też lipaza żołądkowa trawiąca tłuszcze występujące w postaci naturalnej emulsji
- dzięki skurczom perystaltycznym żołądka pokarm przekształca się w płynną miazgę pokarmową
20
Q
Czym jest żółć, jak funkcjonuje?
A
- płyn wytwarzany w komórkach wątroby, składający się z wody, składników stałych: kwasów żółciowych, fosfolipidów, cholesterolu, kwasów tłuszczowych i barwników, będących produktami rozkładu hemoglobiny
- kwasy żółciowe emulgują tłuszcze rozbijając je na mniejsze cząstki/krople
- kwasy żółciowe składają się z części hydrofobowej i hydrofilowej naładowanej ujemnie
- częścią hydrofobową wnikają do wnętrza kropli tłuszczu, a część hydrofilowa pozostaje na zewnątrz
- ujemnie naładowane fragmenty kwasów żółciowych odpychają się, co uniemożliwia ponowne łączenie się małych kropli tłuszczu
- Wątroba wydziela do pęcherzyka żółć, a pęcherzyk uwalnia tłuszcz do dwunastnicy
21
Q
Na jakie części dzieli się jelito cienkie?
A
dwunastnice, jelito czcze i kręte
22
Q
Budowa i funkcje jelita cienkiego
A
- kontynuowane jest trawienie pokarmu
- wchłanianie drobnocząsteczkowych produktów trawienia
- błona śluzowa jest silnie pofałdowana i tworzy liczne palczaste wypustki - kosmki jelitowe
- ich zewnętrzną warstwę stanowi nabłonek jednowarstwowy walcowaty utworzony z enterocytów
- powierzchnia erytrocytów granicząca ze światłem jelita ma liczne mikrokosmki, tworzące rąbek szczoteczkowy
- Fałdy, kosmki i mikrokosmki zwiększają powierzchnie trawienia i wchłaniania substancji pokarmowych
23
Q
Trawienie w jelicie cienkim
A
- częściowo w świetle jelita, częściowo w rąbku szczoteczkowym
- w świetle jelita działa żółć wytwarzana przez wątrobę i składniki soku trzustkowego - wodorowęglan sodu
- wodorowęglan sodu zmienia odczyn substancji pokarmowych z kwasowego na zasadowy. Stwarza dzięki temu środowisko idealne dla enzymów działających w jelicie
- enzymy proteolityczne wydzielane są przez trzustkę w postaci nieaktywnych proenzymów
- Trypsynogen jest przekształcany w aktywną trypsynę pod wpływem enterokinazy - enzymu wytwarzanego przez ściany jelita. Powstała w ten sposób niewielka ilość trypsyny aktywuje kolejne cząstki trypsynogenu, chymotrypsynogen i prokarboksypeptydazy
- Dalszy rozkład związków organicznych przeprowadzają enzymy rąbku szczoteczkowego
- Pokarm strawiony w jelicie cienkim na postać białego płynu, którego substancje odżywcze są wchłaniane do krwi i limfy
24
Q
enzymy trawienne soku trzustkowego
A
- trypsyna, chymotrypsyna, karboksypeptydazy - trawią białka i peptydy
- amylaza trzustkowa - trawi polisacharydy, głównie skrobię
- lipaza trzustkowa - trawi tłuszcze zemulgowane przez tłuszcz
25
enzymy rąbka szczoteczkowego
- peptydazy - np. aminopeptydazy, dipeptydazy trawiące peptydy
- disacharydazy - np. maltaza, sacharaza, laktaza trawiące disacharydy
26
Jak dzielimy jelito grube?
ślepe, okrężnice, odbytnice zakończona odbytem
27
Budowa i funkcje jelita grubego
- Błona śluzowa nie ma kosmków, jej gruczoły wydzielają duże ilości śluzu, który ułatwia przesuwanie się zawartości jelita i formowanie kału
- W początkowych odcinkach mogą zachodzić procesy trawienne pod wpływem enzymów przeniesionych wraz z treścią pokarmową z poprzednich odcinków przewodu
- rozwija się mikrobiom - liczne mikroorganizmy, które w procesach fermentacyjnych wykorzystują niestrawione resztki pokarmu np. celulozę. Syntetyzują także witaminy, wchłaniane później i wykorzystywane przez organizm
- Główną funkcją jelita grubego jest wchłanianie wody i soli mineralnych z przesuwająca się treścią pokarmową
- Oprócz ciągłej pracy mięśniówki jelita, 3/4 razy na dobę zachodzą szybkie skurcze przesuwające niestrawione resztki w stronę odbytnicy.
- defekacja (oddawanie kału) podlega regulacji ośrodków nerwowych umiejscowionych w odcinku krzyżowym rdzenia kręgowego
28
Funkcje mikrobiomu
- zapobiega rozwojowi drobnoustrojów chorobotwórczym
- przeprowadza fermentację i rozkłada błonnik
- wytwarza witaminę z grupy C i witaminę K
- umożliwia prawidłowy rozwój układu odpornościowego
- wpływa na rozwój i właściwe funkcjonowanie układu nerwowego
