bloedingsziekten bij volwassenen en kinderen Flashcards
wat is hemofilie A en wat is hemofilie B?
Hemofilie A = tekort aan FVIII
Hemofilie B = tekort aan FIX
hoe gaat de overerving van hemofilie?
recessief X gebonden ziekte
(vrouwen zijn draagster en mannen zijn aangedaan)
- als een vrouw draagster is -> alle zonen aangedaan
- als een man hemofilie heeft -> alle dochters draagster en zonen gezond
hoe komt het dat er een groot verschil in de ernst van hemofilie is in de vrouwen in een familie, maar de mannen allemaal even veel zijn aangedaan?
lyonisatie
- in iedere cel is maar 1 van de 2 X chromosomen actief en dit is random bepaald. bij sommige vrouwen is het aangedane chromosoom vaker actief en deze vrouwen hebben dus ergere symptomen dan de vrouwen waarbij het gezonde X chromosoom vaker aanstaat
wat voor bloedingen treden er vaak op bij hemofilie en waarom?
spier- en gewrichtsbloedingen
omdat er daar relatief weinig FVIIa zit, wat nodig is voor de stollingscascade
stolling werkt dus wel, maar de amplificatie niet
hoe diagnosticeer je hemofilie?
aPTT en FVIII en FIX meten
aPTT: verlengd
FVIII of FIX: verlaagd
welke typen hemofilie heb je en hoeveel % factor heb je dan?
- mild: 5-40%
- matig ernstig: 1-5%
- ernstig: <1%
wat zijn de symptomen van een spier- en gewrichtsbloeding?
- functiebeperking (belangrijkste, want treedt als eerste op)
- pijn
- zwelling
welke type bloedingen zijn er ?
- licht: beginnende spier- en gewrichtsbloedingen of slijmvliesbloedingen
- ernstig: doorgezette spier- of gewrichtsbloedingen
- levensbedreigend: schedeltrauma, ongeval of gastro-intestinale bloeding
wat zijn de momenten waarbij het vaakst bloedingen optreden?
bij de geboorte -> hersenbloeding
later
- iatrogeen: vaccinaties, chirurgische ingreep
- rond eerste levensjaar (eerste stapjes!)
- spier- en gewrichtsbloedingen
wat gebeurd er als je te vaak spier- en/of gewrichtsbloedingen hebt?
hemofiele arthropathie
- dit zijn chronische bloedingen in je gewrichten
wat is de behandeling van hemofilie?
- hangt af van de ernst \
- recombinante factor concentraten
- recombinant langwerkende factorconcentraten
- alternatieve producten (emicizumab!!, anti-antitrombine monoclonaal)
- gentherapie !!!
welke 2 behandelmogelijkheden met stollingsfactor zijn er?
- on demand (alleen bij bloedingen)
- profylaxe (2 á 3 x per week) -> bij mensen met ernstige hemofilie (<1%)
hoe werkt emicizumab?
- het vormt een brug tussen FIXa en FX
- normaal doet FVIIIa dit, maar bij hemofilie A ontbreekt FVIII en zo kan de stolling toch op gang komen
- werkt goed bij remmer patiënten
welke andere behandelopties heb je voor hemofilie?
lokaal
- mechanische hemostase: hechtig, drukverband
- fibrin glue
- vasoconstrictie: xylometazoline, anders
- snuiten, verbandmiddelen niet te snel verwijderen
- vasopressine (DDAVP) -> stimuleert het vrijkomen van FVIII en VWF (mn bij milde hemofilie A en VWD)
- antifibrinolytica (tranexaminezuur, cyklokapron)
welke complicaties kunnen er ontstaan op de behandeling van hemofilie?
- remmer ontwikkeling
- virale infecties (HIV, hepatitis C)
- allergische reacties
- prionen (ziekte van Creutzfeld-Jacob)
wat kun je doen als er een remmer ontwikkeld?
- geen FVIII of FIX meer geven dan blijf je antistoffen maken
- immuun tolerantie inductie met FVIII
- emicizumab geven werkt
- bij bloeding/ingreep suppletie met Novo Seven, FEIBA
wat betekend kwartierstaat?
al je directe voorouders (ouders, grootouders, overgrootouders etc)
wanneer heb je veilige/funtionele bloedstolling?
> 50% functionele stollingsfactor
wat zijn de 2 doelen van de behandeling van hemofilie?
- stoppen van een bloeding door infusie van stollingsfactor concentraat: FVIII of FIX (on demand)
- voorkomen van bloedingen door regelmatige infusie van stollingsfactor concentraat (profylaxe)
waarom is hemofilie geschikt voor gentherapie?
- er is een gen defect (FVIII of FIX gen)
- een kleine verhoging van FVIII of FIX is voldoende voor een sterke afname van aantal bloedingen en de ernst van de ziekte
- makkelijk te meten of therapie werkt (FVIII of FIX meten in bloed)
- hoge expressie van FVIII of FIX niet schadelijk
welke 2 methoden voor gentherapie zijn er?
- direct delivery: therapeutisch transgen wordt in een virus ingebouwd en dan ingespoten bij de patiënt -> virus gaat naar de lever en daar wordt het gen aangemaakt door hepatocyt (oa bij hemofilie)
- cell-based delivery: stamcellen uit de patiënt worden gekweekt met therapeutische transgen, genetische cellen worden in het lab gemultiplieerd en dan teruggegeven aan de patiënt (aan het beenmerg)
wat doet von Willebrand factor?
vormt een lange plakkerige streng waar trombocyten aan kunnen binden in de primaire hemostase
en het kan FVIII binden, waardoor de halfwaardetijd verlengd wordt
hoe wordt VWF geactiveerd?
- door de stress van het verliezen van bloed door schade aan het endotheel en de flow van bloed ontvouwt de VWF en komen er bindingslocaties beschikbaar
- daarna kan VWF binden aan het collageen in het endotheel op de plek van de bloeding
- als dit is gebeurd kunnen de bloedplaatjes binden aan de VWF en worden deze geactiveerd
welke soorten VWD zijn er?
- type 1: relatief VWF tekort door verminderde aanmaak of verhoogde klaring
- type 2: kwalitatief defect
- type 3: absoluut VWF tekort (helemaal geen)
