Bl. 5 - 8 Notas Die spysverteringstelsel

Question 1

Watter tipe voedselstof is belangrik vir die opbou en herstel van selle?

Answer 1

Proteïene

Question 2

Wat is die hoofbron van energie vir die liggaam?

Answer 2

Koolhidrate

Question 3

Watter voedselstof help met die regulering van liggaamsprosesse en voorkoming van siektes?

Answer 3

Vitamiene

Question 4

Watter voedselstof help om gesonde bene, tande en spiere te bou?

Answer 4

Minerale

Question 5

Watter stof help die spysverteringstelsel en voorkom hardlywigheid?

Answer 5

Vesel (oftewel: rou voedsel)

Question 6

Waarom is water belangrik in die liggaam?

Answer 6

Dit help met die regulering van liggaamstemperatuur, vervoer voedingstowwe en verwyder afvalstowwe. + afkoelmiddel.

Question 7

Wat is die funksie van proteïene in die liggaam?

Answer 7

Bou en herstel van selle, spierontwikkeling, en vervaardiging van ensieme/hormone.

Question 8

Wat is die funksie van vette?

Answer 8

Gee energie, beskerm organe, help met opname van sekere vitamiene. + isoleer teen koue

Question 9

Wat is die doel van ‘n gebalanseerde dieet?

Answer 9

Om al die nodige voedingstowwe in die regte verhoudings aan die liggaam te verskaf vir gesondheid en optimale funksionering.

Question 10

Wat beteken ‘n dieet is nie gebalanseerd nie?

Answer 10

Daar is te veel of te min van sekere voedingstowwe, wat kan lei tot gesondheidsprobleme.

Question 11

Wat sluit makro-voedingstowwe in?

Answer 11

Koolhidrate, vette en proteïene.

Question 12

Wat sluit mikro-voedingstowwe in?

Answer 12

Vitamiene en minerale

Question 13

Wat is die doel van die spysverteringstelsel?

Answer 13

Om makro-molekules wat deur die mond ingeneem word deur ingestie af te breek tot hul basiese molekules (monomere) deur chemiese en meganiese vertering , sodat die monomere deur bloed vervoer kan word tot by die selle vir gebruik.

Question 14

Gee ‘n voorbeeld van ‘n voedselsoort wat ryk is aan koolhidrate

Answer 14

Brood, pasta, rys, aartappels.

Question 15

Watter voedselsoorte is goeie bronne van proteïene?

Answer 15

Vleis, eiers, suiwelprodukte, bone, lensies.+ melk en hoender

Question 16

Watter kossoorte bevat gesonde vette?

Answer 16

Avokado, neute, sade, plantaardige olies + botter

Question 17

Wat is ‘n voorbeeld van ‘n voedselsoort ryk aan vitamiene?

Answer 17

Vrugte en groente soos lemoene (vitamien C), wortels (vitamien A).

Question 18

Gee ‘n voorbeeld van kos wat minerale bevat.

Answer 18

Melk (kalsium), spinasie (yster), piesangs (kalium).
Jodium is ook ‘n belangrike mineraal

Question 19

Wat is ‘n voorbeeld van veselryke voedsel?

Answer 19

Volgraanprodukte, rou groente en vrugte, hawermout. + Bruinbrood (Die selwande van plante bestaan uit vesel)

Question 20

Wat is ‘n voedselbron van water?

Answer 20

Water self, maar ook vrugte soos waatlemoen en soppe.

Question 21

Watter siekte kan voorkom as jy te veel of te min vette inneem?

Answer 21

Hartsprobleme
Oorvoeding en Vetsug

Question 22

Wat gebeur by ’n tekort of oormaat aan proteïene?

Answer 22

Kwashiorkor, geen proteïen strukture nie

Question 23

Wat is siektes wat deur ’n vitamientekort veroorsaak word?

Answer 23

A- Nagblind
B- Beri-beri
C- Skeurbuik
D- Ragitis

Question 24

Wat is ’n gevolg van ’n tekort of oormaat aan minerale?

Answer 24

Sagte bene en tande (Kalsium)
Anemie (Yster)
Goiter (Jodium)

Question 25

Watse siekte kan ontstaan a.g.v. 'n oormaat of tekort aan vesel?

Answer 25

Hardlywigheid en hartsprobleme

Question 26

Definieer ensieme

Answer 26

'n Stof wat deur 'n lewende organisme geproduseer word en biochemiese reaksies vervaardig

Question 27

Wat is die funksie van die mond in die spysverteringstelsel?

Answer 27

Neem groot onoplosbare voedsel in deur ingestie. Tande breek voedsel meganies af, en speekselkliere skei ensieme af vir chemiese vertering.

Question 28

Wat doen die tong in die spysverteringstelsel?

Answer 28

Help om voedsel onder die tande in te stoot en kos te help sluk.

Question 29

Wat is die funksie van die speekselkliere?

Answer 29

Skei speeksel af wat ensieme vir chemiese vertering bevat en 'n bolus vorm vir maklike sluk.

Question 30

Wat is die funksie van die epiglottis?

Answer 30

Sluit die tragea tydens sluk af om verstikking te voorkom.

Question 31

Wat doen die slukderm/esofagus?

Answer 31

Vervoer voedselbolus vanaf die mond na die maag.

Question 32

Wat is die funksie van die diafragma?

Answer 32

Skei borsholte en buikholte.

Question 33

Wat doen die maag tydens vertering?

Answer 33

Help met chemiese vertering deur maagsap af te skei en vorm chym.

Question 34

Wat is die funksie van die lewer in vertering?

Answer 34

Produseer gal wat lipiede (vette) afbreek. Berg koolhidrate as vette en breek skadelike stowwe af

Question 35

Wat doen die galblaas?

Answer 35

Stoor gal.

Question 36

Wat doen die pankreas in die spysverteringstelsel?

Answer 36

Skei ensieme af wat help met vertering in die dunderm.

Question 38

Wat is die funksie van die dunderm?

Answer 38

Absorpsie van verteerde molekules tot in die bloed. Peristalse dryf voedsel voort. Ensieme help met vertering in die dermsap.

Question 39

Wat doen die dikderm (kolon)?

Answer 39

Absorbeer water en vorm stoelgang.

Question 40

Wat is die funksie van die appendiks?

Answer 40

Stoor gistingsbakterieë (meestal rudimentêr).

Question 41

Wat doen die rektum?

Answer 41

Stoor tydelik onverteerde reste vir uitskeiding.

Question 42

Wat is die funksie van die anus?

Answer 42

Verantwoordelik vir egestie, waar onverteerde voedsel uitgeskei word.

Question 43

Wat is meganiese vertering?

Answer 43

Voedsel word fisies fyner gedruk en gemaal, bv. deur die tande en peristalse van die derm.

Question 44

Wat is chemiese vertering?

Answer 44

Voedsel word deur ensieme afgebreek van bv. koolhidrate tot glukose en proteïene tot aminosure.

Question 45

Gee 'n voorbeeld van meganiese vertering.

Answer 45

Tande wat voedsel kou of peristalse wat dit deur die derm beweeg.

Question 46

Gee 'n voorbeeld van chemiese vertering.

Answer 46

Speeksel in die mond of maagsap in die maag wat voedsel chemies afbreek.

Question 47

Wat is 'n ulkus en hoe word dit veroorsaak?

Answer 47

Maag- of dermwand word deur suur geperforeer. Oorsake: bakterieë, verkeerde dieet, alkoholmisbruik, rook.

Question 48

Wat is diarree en wat veroorsaak dit?

Answer 48

Los stoelgang, gewoonlik deur voedselvergiftiging. Kan lei tot dehidrasie.

Question 49

Wat is lewersirrose en wat veroorsaak dit?

Answer 49

Lewer raak verhard a.g.v. alkohol of hepatitis B/C. Veroorsaak waterretensie en opgeblase abdomen.

Question 50

Wat is anoreksia?

Answer 50

Sielkundige toestand – meestal by tienermeisies – waar hulle ophou eet en te min voedingstowwe inneem.

Question 52

Noem gal se 3 funksies

Answer 52

÷ Bevorder peristalse in die ingewande ÷ Is antisepties en voorkom verrotting in die dunderm ÷ Breek vette op vir makliker vertering

Question 54

Waar vind vertering in die spysverteringstelsel plaas?

Answer 54

In die mond, maag en dunderm

Question 55

Waar vind absorpsie in die spysverteringstelsel plaas?

Answer 55

in die dun- en dikderm

Question 56

Wat maak absorpsie makliker

Answer 56

die villi

Question 57

Wat is chym?

Answer 57

'n bollus wat klaar in die maag gestamp is

Question 58

Gee die volgorde waarin voedsel in die spysverteringstelsel beweeg

Answer 58

1. Mond 2. Esofagus 3. Maag 4. Dunderm 5. Dikderm

Question 59

Noem en definieer die 5 hoofprosesse van voeding

Answer 59

Ingestie: Groot, onoplosbare stukke voedsel word deur die tande in kleiner deeltjies afgebreek en deur die mond ingeneem tydens voeding Vertering: Voedsel word afgebreek in kleiner, meer oplosbare komponente wat deur die wande van die spysverteringskanaal geabsorbeer word Absorpsie: Na voedsel verteer is, word dit deur die spysverteringskanaal wand tot in die bloedstroom geabsorbeer en na verskillende liggaamsdele vervoer. Assimilasie: Voedsel bereik selle via bloedstrome en beweeg dan deur die selmembraan en word aangewend vir energie, groei en herstel. Egestie: Vesel en ander onverteerde voedsel word deur die anus uitgewerp as feses.

Question 60

Wat is 'n homeostase?

Answer 60

'n Gebalanseerde interne omgewing