Bijniercortex Flashcards
Uit welke 3 zones + welk hormoon bestaat bijniercortex
zona glomerulosa: mineralocorticoïden
zona fasciculata: glucocorticoïden
zona reticulosa: androgenen (DHEA)
Via welke 3 technieken kan toegenomen cortisol worden aangetoond?
- urinaire excretie van vrij cortisol (24uurs-urine)
- salivair cortisol voor inschatten vrije cortisolfractie
- dexamethasone supressietest: het niet onderdrukt worden van matinala plasmacortisol beneden 1,8µg/dL na 1 mg dexamehtasone om 23u ‘s avonds
cave OAC en cortisol?
het totale cortisol kan vals verhoogd zijn doordat OAC cortisol binden eiwit verhoogd. Vrije fractie cortisol is normaal
In algemene praktijk; welke 3 testen als orienteringsdiagnose voor bijnierschorsafwijkingen?
- voor mineralocortico’s: Na en K bepalen
- voor fasciculata: cortisol basaal in de voormiddag en avondlijk speekselcortisol
- voor reticularis: DHEA-bepaling
Door welke onderliggende etio’s kan acute bijnierschorsinsuff worden uitgelokt
acute stress op chronisch bnsi
acute stoppen met cortico meds
acute hypofysiaire insu
acute vasculaire collaps
Symptomen acute bnsi?
lage RR, shockerig
anorexie
braken
buikpijn
diarree
uitgesproken asthenie
wat zien we in het bloed bij een acute bnsi?
laag Na, hoog K
gestegen uremie
ev. hypglycemie
te lage (of laagnormale) plasmacoritsol
Behandeling acute bnsi?
medische urgentie!!! (niet wachten op bloed)
hydrocortisone IV 100 mg (solucortef)
starten IV fysiologisch in glucose
hospitalisatie noodzakelijk
Welke cortisol bij acute bnsi ? waarom?
natuurlijk cortisol: hydrocortisone
-> snelle werking + mineralocorticoid effect
Welke twee etio’s bij chronische bnsi?
- primair: ziekte van addison
- secundair: na meds met cortico’s (hypofysaire uitval)-
Symptomen chronisch bnsi?
- moeheid
- anorexie
- gewichsverlies
- nausea
- buikpijn
- diarree
therapie chronische bnsi+ dosering?
substitutie met hydrocortisone: 20-25 mg over 3 dosissen/dag
EN mineralocorticoid: 9 alfa fludrocortisone 0.1 mg/dag
Wat bij stress/ braken bij chronishce bnsi?
dosis opdrijven bij stress
bij braken onmiddellijk parenterale glucocorticoïden
Welke testen om het hestel van de bijniercortexfuncitE?
- eerst basaal plasmacortisol meten
- synacthen - test om reactiviteit te meten
- nadien ev. ITT om volledige as te onderzoeken
Wat is Cushing-syndroom?
verzamelnaam voor alle aandoeningen met verhoogde cortisolspiegel
Wat is vaakst de etio bij cushing?
ACTH-producerend adenoom van de hypofyse
voornaamste symptomen cushing?
gewichtstoenamen
hypertensie
dorst
moeheid
rugpijn
bij de vrouw: amenorree met virilisatieverschijnselen
KO cushing?
moonfase, buffalo hump, fat pads
rood facies
striae
donkere pigmentatie littekens en slijmvliezen in de mond
dunne, broze huid
spieratrofie ledematen
Diagnostiek cushin?
- 24-uurs vrij cortisol urine
- dexa-supressie test
- middernacht speekselcortisol
therapie cushing
resectie hypofyseadenoom
resectie bijnieradenoom
Vanaf wanneer is er door cortico meds een onderdrukking van de hypofyse-bijnieras?
vanaf 3 weken meds
Wat zijn de belangrijkste bijwerkingen van cortico’s?
hyperglycemie
hypertensie
spieratrofie
osteoporose
