architektura Flashcards

Question

Giovanni Battista di Quadro, ratusz w Poznaniu

Answer 1

Na szeroką skalę budowano i przebudowywano w miastach siedziby władz miejskich, czego przykładem jest ratusz w Poznaniu. Jego twórcą był przybyły z Lugano Giovanni Battista di Quadro. Architekt zachował gotycki czworoboczny kształt i wieżę budowli, ale rozbudował ją i wyposażył w renesansową fasadę. Wewnątrz, na pierwszym piętrze, Quadro zaprojektował efektowną Salę Wielką dekorowaną kasetonami. Budynek w czasach renesansu zyskał nową formę. Architekt w latach 1550–1560 poszerzył ratusz i wzniósł drugą kondygnację. Od strony wschodniej dobudował fasadę o doskonałych proporcjach i idealnej symetrii, z arkadową loggią na trzech kondygnacjach, która urozmaica budowlę grą światła i cienia. Pozostałe elewacje są skromnie dekorowane, a wszystkie obiega attyka. Dolna część fasady i ściany boczne ozdobione są boniowaniem. W XVIII wieku na elewacji wschodniej namalowano wizerunki królów polskich. Pod środkową wieżyczką znajduje się kartusz z królewskimi inicjałami Stanisława Augusta Poniatowskiego panującego w latach 1764–1795. Umieszczony na wieży zegar wyposażony jest zgodnie z zawartym z jego twórcą kontraktem w „urządzenie błazeńskie, mianowicie koziołki”

Answer 2

Miasto, które otrzymało prawa miejskie w 1580 roku na mocy przywileju lokacyjnego wystawionego przez kanclerza i hetmana wielkiego koronnego Jana Zamoyskiego, powstało niemal od podstaw na przełomie XVI i XVII wieku. Główne cechy wyróżniające Stare Miasto to: zachowany od czasu powstania układ urbanistyczny, regularny (100 x 100 m) Rynek Wielki z ratuszem i tzw. kamienicami ormiańskimi zdobionymi attykami i podcieniami, a także fragmenty umocnień obronnych z bastionami. Architekt w planie nawiązał do koncepcji antropomorficznych. Głową miasta miał być pałac Zamoyskich, kręgosłupem ulica Grodzka, przecinająca Rynek Wielki ze wschodu na zachód w kierunku pałacu, a ramionami ulice poprzeczne, przy których wyznaczono także Rynek Solny i Rynek Wodny. Układ ten przetrwał do dzisiaj w stanie praktycznie niezmienionym. Kamienice tworzą jednorodny układ o takiej samej wysokości i regularnych podziałach. W każdej pierzei ulic stoi osiem kamienic z podcieniami arkadowymi wspartymi na filarach. Ratusz projektu Moranda przebudowano w następnych wiekach. Dodano wówczas drugie piętro i schody. Miasto to jest jedynym renesansowym przykładem ufortyfikowanego założenia urbanistycznego w Polsce. Projektantem założenia był pochodzący z Padwy Bernardo Morando, a powstało ono z inicjatywy kanclerza Jan Zamoyskiego i przy jego znaczącej ingerencji w projekt. Zamość, położony na szlaku handlowym między Lwowem a Lublinem, był realizacją marzeń artystów renesansowych o mieście idealnym. Jego plan był wzorowany na projektach omawianych w wydawanych w Europie traktatach. Miasto otaczają bastionowe fortyfikacje na planie wieloboku. W planie wyróżniają się dwie osie prostopadłe: jedna łączy rezydencję Zamoyskich z Bramą Lwowską na przeciwległym krańcu miasta, druga prowadzi przez trzy prostokątne place, w tym przez Rynek Wielki. Ulice krzyżują się pod kątem prostym. Morando w manierystyczny sposób zróżnicował zacienione i oświetlone przestrzenie zarówno w planie całego miasta (wąskie, ciemne ulice, oświetlone place), jak i w elewacjach budowli. Kamienice zamojskie budowane są z typowymi dla Polski podcieniami w przyziemiu oraz attykami. W podcieniach wokół rynku, na wzór Padwy, ulokowano kupieckie kramy. Morando był także projektantem kolegiaty (obecnie katedry) w Zamościu zbudowanej według wzorów włoskich.

Answer 3

Kolegiatę ufundował kanclerz Jan Zamoyski. Należy ona do kościołów budowanych od podstaw w stylu renesansowym. Morando wprowadził w jej planie rygorystyczne proporcje oparte na rytmie muzycznym 1 : 2, 1 : 3 oraz 2 : 3. Do trójnawowej bazyliki dołożył po bokach rzędy kaplic, które poszerzają korpus do planu kwadratu. Światło wpada do wnętrza przez lunety sklepienia kolebkowego i równomiernie doświetla przestrzeń. Nawy boczne od nawy głównej oddzielają rzędy arkad wspartych na filarach dekorowanych pilastrami o kompozytowych głowicach. Sklepienie ma stiukową dekorację, która była stosowana w wielu polskich kościołach w XVI i na początku XVII wieku. Trójnawowy kościół o przejrzystych i regularnych podziałach architektonicznych zbudowany jest w układzie przestrzennym bazyliki, a sklepiony kolebkowo. Na sklepieniu z lunetami pojawia się charakterystyczna dla polskich kościołów z tego okresu stiukowa dekoracja układająca się w geometryczne wzory. Podobną miało wiele kościołów w Polsce, zwłaszcza na Lubelszczyźnie, czego przykładem jest kościół Bernardynów w Lublinie przebudowany na początku XVII wieku

Answer 4

Czerpała ona wzorce z Niderlandów. Ponieważ renesans na tych terenach się nie przyjął, a manieryzm przybrał inną formę, historycy sztuki uważają, że w Polsce istniały „dwa manieryzmy”

Answer 5

– w ostatnich trzydziestu latach XVI stulecia przeżywał intensywny rozwój ekonomiczny. Od połowy XVI wieku unowocześniano fortyfikacje i wybudowano bramy miejskie – od wschodu Bramę Zieloną, od zachodu – Bramę Wyżynną. Najpiękniejszą z bram miasta była jednak okazała Złota Brama. Z Niderlandów przyjęto ornamentykę oraz wzory łączenia ceglanych, nietynkowanych ścian z kamiennymi obramieniami otworów i pasami podziałów. Budynki były wysokie, zwrócone szczytami w kierunku ulic. Wertykalizm łagodzono wprowadzaniem poziomych podziałów. Kolumny i pilastry często zastępowano kariatydami lub atlantami. W Gdańsku działał Hans Vredeman de Vries, architekt, rytownik i malarz rodem z Antwerpii. Jako autor licznych traktatów o architekturze oraz sztychów i wzorników, miał on wpływ na przenoszenie architektonicznych wzorów na Pomorze. Oddziaływał też na kamieniarstwo i snycerstwo

Answer 6

Budowla stanowi oprawę Drogi Królewskiej (Traktu Królewskiego). Piętrowy budynek w przyziemiu mieści przejazd i boczne przejścia, a na piętrze salę. Kamienne lico bramy odbiega od tradycyjnych budowli gdańskich Antoniego van Obbergena. Zastosowano tutaj półkolumny – w przyziemiu jońskie, a w górnej części korynckie. Fasada bramy jest dalekim echem antycznych łuków triumfalnych i projektów, o których pisał w swoim traktacie o architekturze Sebastiano Serlio. Całość wieńczy balustrada z rzeźbionymi personifikacjami: Pokoju, Wolności, Bogactwa i Sławy. Swą nazwę brama zawdzięcza delikatnym złoceniom

Answer 7

Specjalizował się on w budownictwie fortyfikacyjnym. Wcześniej działał m.in. w Antwerpii, a potem zamieszkał w Gdańsku, gdzie pracował przy fortyfikacjach twierdzy Wisłoujście. Tradycyjnie przypisuje mu się budowę ratusza Starego Miasta i Wielkiej Zbrojowni, a także przebudowę ratusza Głównego Miasta. W projektach operował kontrastami ceglanych ścian i jasnych, kamiennych dekoracji, redukował antyczne porządki, a gzymsom nadawał formy skromne i spłaszczone. Budynki miały wysokie szczyty z obeliskami i bogatą dekoracją ornamentalną, przy której pracował m.in. Abraham van den Blocke

Answer 8

Budowla jest jednym z najwybitniejszych przykładów architektury niderlandzkiej na terenie Polski. Nie ma potwierdzonego autorstwa, choć tradycyjnie za jej twórcę uważa się Antoniego van Obbergena. Ceglany budynek arsenału wzniesiono w latach 1602–1609. Ozdobiony jest dekoracjami z piaskowca ze złoconymi elementami. Dekoracje architektoniczne wykonywał Abraham van den Blocke. Trójkondygnacyjny gmach wzniesiony na planie prostokąta wygląda jak połączenie czterech kamienic zwróconych szczytami w kierunku dwóch równoległych ulic. Od strony miasta dostawiono do niego dwie ośmioboczne wieże zwieńczone hełmami z blachy. Budynek ma 2 identyczne portale z kartuszami z herbami Gdańska. Okna w elewacji są prostokątne. W kamiennych dekoracjach występują motywy figuralne postaci żołnierzy, a także maszkarony, ornamenty okuciowe i panoplia. Szczyty budynku dekorują obeliski, medaliony i okrągłe granaty artyleryjskie, z których wydobywają się płomienie. W elewacji od strony miasta niszę na wysokości drugiej kondygnacji wypełnia posąg Ateny, bogini sprawiedliwej wojny. Niemal do końca XVIII stulecia budynek był magazynem broni i amunicji. Obecnie jest siedzibą Akademii Sztuk Pięknych

Answer 9

W latach 1556–1559, po zniszczeniach wywołanych pożarem, przebudowano w Krakowie średniowieczną halę targową – Sukiennice, nadając jej nową, renesansową formę. Gotycki układ bazyliki wzbogacono wspartymi na kolumnach podcieniami i schodami. Budynek został podwyższony, dach obwiedziono biegnącą wokół hali attyką grzebieniową – pierwszą tak charakterystyczną dla renesansu polskiego. Projektantem schodów umieszczonych przy krótszych bokach był Giovanni Maria Padovano. Jemu też przypisuje się całe zwieńczenie budynku