Aralin 6 Pagpapahalaga sa mga Akdang Rehiyunal

Question 1

PAGPAPAHALAGA SA MGA AKDANG ILONGGO:

Answer 1

Sa Pilipinas ay malaganap at patuloy pang lumalaganap ang panitikang rehiyunal.
•Sa pag-aaral ng katutubong panitikan ay matutuklasan ang nakakubling kulturang ating bayan at lalong yayabong ang panitikang Pilipino.
•sapag-aaral ng panitikang rehiyunal masusubaybayan ng mga mag-aaralang aspektong kultural ng ilang piling akda na naglalaman ng matayog na kaisipan at marubdob na damdaming magpapalutang sa kulturang sariling atin.
•sa pagbabasa ng mga akdang rehiyunal mapapahalagahan din ang mga akdang pinalaganap ng mga pangkat etniko sa ating bansa (Villafuerte, 2000)

Question 2

kilala sa kanilang makulay at makuwentong buhay, ang kanilang damit ay kapansin-pansing nananaig ang kulay napula at itim at iba pang kulay na nagpapatingkad ng kanilang pananamit

Answer 2

Aeta ng Central Panay

Question 3

anak na babae na pinakamaganda sa lahat

• Simula pagkasilang hanggang sa paglaki hindi makakaapak sa lupa ang isang binukot.
• Iningatan siya ng pamilya na kasing halaga ng isang hiyas.

Answer 3

Binukot

Question 4

kasasalaminan ng kultura, paniniwala, kaugalian at mga pagpapahalaga ng Ilonggo.
•napakayaman din tulad ng panitikan ng mga Tagalog
•Nariyan ang mga paktakon o bugtong, loa, bulong, epiko, kwentong bayan at mga binalaybay na pasalindilang tradisyon.
•ang mga maikling kuwento at nobelang nilalaman sa mga pahina nito’y mga salin o di kaya’y halaw sa mga obra maestrang sinulat sa Tagalog at Ingles. Di nagtagal natuto na ring magsulat ng kanilang sariling mga kuwento at nobela ang mga dating tagasalin lamang (Lucero,1996)
ang dulang mga Ilonggo ay kadalasan hindi nagsisimula sa tanghalan kundi sa gitna ng nayon, sapang-araw-araw na buhay ng karaniwang tao. •Nagaganap ito habang sila’y nagtatrabaho, nag-aalaga ng mga anak, naglalaro, nagdarasal, nanliligawat nagpapakasal, nakikidigma at nagpipista, nagbubugtungan, nag-aawitan at iba pa (Lucero,1996)

Answer 4

Panitikang Hiligaynon

Question 5

mahilig talaga ang mga Ilonggo sa sining ng taghalan.
•may mga iba’t ibang anyo nang dula rito sa kabisayaan tulad ng _____, sinaunang paraan ng panliligaw, Juego de Prenda at Kinulasisi sang hari (larong pagtatalo kung may patay)

Answer 5

Sidai

Question 6

kahawig sa“puppet shows ng Kambodya

Answer 6

Wayang Orang o Warang Purwa

Question 7

isang pagtatanghal na ang karaniwang paksa ay tungkol sa paglalaban ng moro at kristiyano. Ito ang nagpatuloy sa pag-aliw sa mga tao tuwing may pista (Hontiveros,1982)

Answer 7

Moro-moro o Komedya

Question 8

ang ating mga ninunong Ilonggo, na tinatawag noon na _____
nagpamalas ng kahusayan sa pagbigkas ng pinagtugma-tugma ng kataga bilang paraan ng pakikipagtalastasan.
•Ang kanilang isipan, damdamin at katwiran ay ang kanilang ipinapahayag sa kaakit-akit na berso.
•Ang kanilang panawagan sa bathala, pangangaral, pang-aliw sa panauhin at iba pa ay kanilang ipinaririnig sa makukulay na taludturan.

Answer 8

madyaasnon

Question 9

katutubong tula. binubuo ng maririkit at magkakatugma ng pananalita.

Answer 9

Hinamat-an

Question 10

may halong impluwensya ng dayuhan

Answer 10

Nasimbugan day-ong dalahay

Question 11

ang pagiging tapat sa wikang sarili

Answer 11

Himpit nga habanyahan

Question 12

may sukat

Answer 12

May talaksan

Question 13

komposit na berso

Answer 13

Sinalakot

Question 14

malayang taludturan

Answer 14

Hilwalaybay

Question 15

papuri at pasasalamat sa mga Diyos sa pagsilang ng bagong kasapi ng pamilya

Answer 15

amba-amba

Question 16

tulang pasalaysay ukol sa pakikipagsapalaran, kuwento tungkol sa mga bayani, pananagumpay, memorableng pangyayari, atbp.

Answer 16

Asoy

Question 17

simula ng tinatawag na balagtasan.

Answer 17

banggianay o pagtatalong patula

Question 18

ay isapang uring hinamat-an o katutubong tula. Ito ay ang orasyon o dasal ng matandang babaylan o priest-doctor. Karaniwang ginagamit ito sa pagganap ng mga ritwal kagaya ng bugyaw o orasyon sa pagpapaalis ng masamang ispiritu sa katawan ng biktima.

Answer 18

binabaylan

Question 19

pagtawag sa ispiritu ng sanggol upang manatili sa kanyang pisikal na katawan

Answer 19

batak-dungan

Question 20

taunang pag-alay sa bathala o matulunging ispiritu para samasagana at maluwalhating pamumuhay

Answer 20

buruhisan

Question 21

tinutula kung hinihiling sa Diyos ang matiwasay na pagsilang at kalusugan na patnubayan ang paglaki at ikabubuti ng bagong silang na sanggol

Answer 21

pahagbay

Question 22

tinutula kung hihilingin sa kaluluwa ng namatay na huwag nang guluhin ang iniwang pamilya at ihahabilin na lamang ang nais nitong ipagawa sa kanyang pamilya.

Answer 22

pagpukaw

Question 23

tinutula kung may hinihiling sa mga di nakikitang ispiritu

Answer 23

Tara

Question 24

kung may sinasamo sa may masamang ispiritu sa mga ginagawang pang-iisturbo o panghihimasok sa kanilang lugar

Answer 24

unong

Question 25

nauukol sa pagbibigay paalaala sa tao bago isagawa ang isang gawain.

Answer 25

daraida

Question 26

mga salitang katalinuhan na masarap pakinggan, may matayog na kaisipan na karaniwa’y patungkol sa mga marurunong.

Answer 26

daragilon

Question 27

patulang talakayan tungkol sa alok na pagpapakasal o pamamanhikan.

Answer 27

Siday

Question 28

Noong 1926, naging Batharing Mamalaybay sa Pulong nga Hiligaynon (Prinsipeng Makata sa Wikang Hiligaynon) 1933,
•Hari ng Balagtasan sa Panulaang Ilonggo
•Prinsipeng mgaMakatang KanlurangBisayas•ayonkay Mulato, “Hari ng Makata sa wikang Hiligaynon”

Answer 28

Don Flavio Zaragoza Cano, Cabatuan

Question 29

Ayon kay Sonza, si ________ay kilala bilang henyo sa larangan ng Panitikan sa Hiligaynon.
•Bantog siya sa katawagang “Queen of Queens of Hiligaynon Writers”, “Jaro’sWoman of Letters” at iba pa. •Napasama siya kina Zaragoza, Gumbanat Torre bilang mga Makatasa“Gintong Panahonng Panulaang Ilonggo” at nagtamo rin ng mga karangalan at gantimpala sa larangan ng panulatan.

“Ang mga Tunoc Sang Isa Ca Bulak”
“The Grand Dame of Hiligaynon Literature”
Tumanggap siya ng Republic Cultural Heritage Award noong 1969 at ng Gawad Taboan mula sa Pambansang Komisyon para sa Kultura at mga Sining (NCCA) noong 2010.

Answer 29

Magdalena Gonzaga Jalandoni

Question 30

isang mahusay ding manunulat sa wikang Hiligaynon. •Ang kanyang pangalan ay napasama rin sa mga makata sa “Gintong Panahonng Panulaang Ilonggo” •nagtamo rin ng mga karangalan salarangan ng panulaan ayonkay Hosillos (1989).
•kilalang babaeng sarsuwelista sa kaniyang panahon
•Taga-Silay, Negros Occidental

Answer 30

Miguela Montelibano

Question 31

Ayon kay Mulato (1986) ang pangalan ni Torre ay kabilang din sa mga makata sa “Gintong Panahon ng Panitikang Ilonggo”
•nagtamo rin ng karangalan sa larangan ng panulatan.
•Siya ay tinaguriang “Amay” sang Binag-ong Panulatan sa Hiligaynon (Amang Bagong Panitik sa Hiligaynon)
•Taga-Mandurriao, Iloilo

Answer 31

Serapion Torre

Question 32

Ang kanyang limang akda (Maikling Kwentong Hiligaynon) ay nanalo ng unang gantimpala sa Palanca.

 “AngLikumSang Isla San Miguel”-1999, 
“Sa TaguangkanSang Duta” -2002, 
“Esperanza” -2003, 
“Lanton” -2012, 
“Balaysang Monyeka” -2014.

Answer 32

Dr. Alice Tan Gonzales

Question 33

makata, manunulat, direktor

•Ilonggo Palanca Awards Hall of Fame awardee, unang Pilipinong awtor na inimbitahan sa Sharjah International Book Fair.

Answer 33

Peter Solis Nery

Question 34

• Ang unang sumulat ng Pasyon sa Hiligaynon noong 1884. Dahil dito na bahiran ng Kristiyanismo ang panitikang Hiligaynon.
• isang prolipikong manunulatat may pambihirang pagkilala bilang“Ama” ng dalawang panitikan, ng panitikang Bikol at panitikang Hiligaynon.
• maestro sa isang munting paaralan sa Barotac Viejo nang ipinatapon mula Bikol
• Sa nagsimulang mag sulat ng mga kuwentong relihiyoso

Answer 34

Mariano Perfecto

Question 35

nagtamo ng dalawang malaking karangalan bilang “Makata sa Katutubong Wika”.
•Noong Disyembre 30, 1926, itinanghal siya bilang hari ng Binalaybay sa kanyangt ulang “Haladkay Rizal”.
•Nakamit din niya ang pagiging “Hari ng Balagtasan sa wikangHiligaynon” sa kanyang pagtanggol sa panig ng amay(ama) sa kanilang balagtasan niSerapion Torre na ang paksa ay tungkol sa kahalagahan ng ama at ina.
• isang mahusay na kwentista, tunay na makata, mamamahayag at artista
•Taga-Pavia

Answer 35

Delfin Gumban

Question 36

Isinilang siya sa Iloilo noong Mayo 19, 1921. Siya ay opisyal ng Ika anim na Distrito ng militari sa panahon ng World War II at naging gobernador ng Iloilo noong 1969 hanggang 1986.
•Naging pangulong Nasyonal ng Sumakwelan ng Ilonggo Organization.
•Ginawaran siyang UMPIL noong 1990 bilang Pambansang Alagad ni Balagtas para sa Ilonggo Fiction•
Isa siya sa mga lumikha ng Yuhum magazine,

Answer 36

Conrado Saquian Norada

Question 37

Kauna-unahang manunulat ng rehiyon na ginawaran ng parangal na Pambansang Alagadng Sining
•pre-law sa Far Eastern University at nagtapos ng abogasya sa Central Philippine University sa Iloilo noong 1952.
•unang nobela, Tibud nga Bulawan (Palayok ng Ginto)
•isang bantog na nobelista at manananalaysay sa wikang Ilonggo.
•Naging mahalaga siyá sa pagpapaunlad ng panitikang Ilonggo at tinaguriang Ikalawang Hari ng Nobelang Ilonggo.

Answer 37

Ramón Muzónes