Algemeen en eerste lijn Flashcards
Meestvoorkomende klachten bij huisarts
Hypertensie en urineweginfecties
Shared decision making
Wordt steeds belangrijker. Door de techniek wordt er steeds meer mogelijk. Met de patiënt in gesprek gaan wat wijsheid is.
Communicatiemethoden huisarts
Je gebruikt verschillende methoden. We gaan steeds meer toe naar deliberatief model.
Context specifieke communicatie
Daarin zitten consultfactoren, patiëntfactoren, artsfactoren.
Uitgangspunt huisarts en POH-GGZ
- Huisarts als poortwachter
- (vermoeden op) DSM-diagnose noodzakelijk voor verwijzing naar GGZ
Ouder worden van de hersenen:
verminderde bloedtoevoer > flauwvallen treedt vaker op
verandering van gehalten van veel chemische stoffen > verwardheid treedt vaker op
verminderd functioneren van het centrale zenuwstelsel > geestelijk functioneren gaat achteruit en bijv het vermogen om het evenwicht goed te bewaren en goed
te lopen neemt af
Ouder worden van de ogen
Verstijving van de lens > moeite met scherpstellen op voorwerpen op korte afstand
Netvlies is minder gevoelig voor licht > moeite met zien bij zwak licht
Staar > licht komt moeilijker door de lens > moeite met zien bij zwak licht
Pupillen reageren trager > moeite met snelle aanpassing aan veranderingen in
lichtsterkte
Ouder worden van de oren
minder goed in staat om hoge frequenties te horen > moeite met verstaan van
stemmen
Ouder worden van het hart
Het hart kan minder versnellen, harder pompen en minder goed aanpassen.
verminderde versnelling van de hartslag > flauwvallen treedt vaker op
Afname maximaal hartminuutvolume > minder goed in staat om inspannende activiteiten uit te voeren
Verstijving van hartspieren > hartfalen treedt vaker op
verminderde reactie op bepaalde stimulerende prikkels > verminderde toename van hartslag
Ouder worden van de longen
Minder luchtverplaatsing bij iedere ademhaling > minder goed in staat om inspannende activiteiten uit te voeren
Minder zuurstof afgestaan aan het bloed> moeite met ademhalen op grote hoogten
Ouder worden van het bloed
Het bloed ‘slijt’, waardoor je minder goed tegen bloedverlies kunt.
Verminderde aanmaak van rode bloedcellen > verminderde reactie op bloedverlies
of lage zuurstofwaarde
Ouder worden van de gewrichten:
Arthrose (kraakbeendegeneratie)
gewrichten verliezen kraakbeen > slijtage
(arthrose) > pijn en stijfheid
Gewrichten hebben ook last van overgewicht. Vet in het bloed zorgt voor versnelde slijtage.
Operatieve mogelijkheden voor arthrose:
Bij alle gewrichten: vastzetten, prothese of pijnstilling
• Schoonmaken gewricht (nettoyage) • Standsverandering botten (osteotomie) • Vervanging gewricht (kunstgewricht, gewrichtsprothese, totaal of half) • Stijfzetten gewricht (arthrodese) • Verwijdering gewricht (resectieplastiek)
Complicaties bij gewrichtsprothese
Slijtageproducten van de prothese lossen het bot op (chemisch proces, ontstekingsreactie van het lichaam op slijtageproducten, dat vocht maakt het bot kapot)
- Infectie (vroeg of laat) • Luxatie • Malpositie • Loslating (vroeg of laat) • Slijtage
Ouder worden van de botten:
• botten verliezen dichtheid en massa >
botontkalking (osteoporose) > fracturen
Gebroken heup:
- Probleem: Brabant NL Wereldwijd
- 1.66 miljoen (1990) 6.26 miljoen (2050)
- Steeds meer
- Ouder en zieker
- Kost veel geld
- Quality of Life?
• Doelen interventie:
- verbeteren kwaliteit van leven
- minimaliseren complicaties / invaliditeit
Wel/niet opereren
Vroeger ging je bij een gebroken heup altijd opereren, want anders zouden mensen doodgaan. Tegenwoordig wordt er meer naar de kwaliteit van leven gekeken. Bijv als mensen van te voren al niet meer konden lopen.
Korte en lange termijn uitkomsten t.a.v.:
- mortaliteit
- lichamelijk-, psychisch-, sociaal functioneren
- (HR)QoL
- zorgkosten
gevolgen van multimorbiditeit voor de
zorg
• Multimorbiditeit leidt tot minder positieve
uitkomsten van de zorg.
• De zorg voor mensen met multimorbiditeit leidt tot
meer complicaties van behandelingen, tot langduriger
verblijf in het ziekenhuis, tot hogere zorgkosten en tot
een hogere sterfte in vergelijking met de zorg voor
mensen met één chronische aandoening.
• Soms is hierbij sprake van een additief effect (de
uitkomsten zijn een optelsom van de uitkomsten van
de zorg voor de afzonderlijke ziekten), maar soms is
het effect groter.
Verschil multimorbiditeit en comorbiditeit
- Multimorbiditeit = meerdere ziekten, maar die niet aan elkaar gerelateerd zijn.
- Comorbiditeit = meerdere ziekten die gerelateerd zijn aan elkaar.
Toename van het aantal
chronisch zieken en multimorbiditeit
• vergrijzing
- meer screening en aandacht voor symptomen
• meer aandacht, behandeling en overleving
- betere registratie
- toename niet alleen in totale bevolking, maar ook binnen leeftijdsgroepen (we vinden/screenen meer chronische ziekten en we kunnen er meer aan doen)
Multitraumatise
ISS = injury severity scale (hoe meer punten hoe slechter je eraan toe bent)
ISS >16
• Golden hour
• ATLS Advanced trauma life
support
Protocol is defensief, vrijwel niets wordt
gemist
Posttraumatische dystrofie
• ook wel ‘complex regionaal pijnsyndroom’
genoemd
• is een aandoening die op kan treden na een
letsel of een operatie aan een arm of been
• abnormaal sterke reactie van het lichaam op
een letsel of operatie
• ontstaanswijze nog niet goed bekend
• in Nederland ca. 8000 mensen per jaar
symptomen
• begint met snel optredende pijn, die op den
duur chronisch wordt
• pijn komt niet overeen met de ernst van het
letsel
Aanraking doet pijn, pijn is buitenproportioneel.
• pijn (die bij inspanning toeneemt),
• een gezwollen lichaamsdeel,
• verschil in huidtemperatuur (warm bij een
warme dystrofie, koud bij de koude dystrofie),
• huidverkleuring van het aangedane gebied
(rood of blauw),
• verminderde beweeglijkheid en pijn bij het
aanraken van de huid.
Kosten zorg NL
In vergelijking met de rest van Europa is de zorg niet eens heel duur, maar het percentage kosten voor de ouderen is hoger in NL
Percentage boven de 65 wordt steeds groter
Slijtage:
80% van alle slijtage is aanleg, zit in je DNA. 10% is roken en 10% is ongeval.
Meestvoorkomende slijtage is bij je duim.
Reuma
Auto-immuunziekte. Je eigen afweer breekt cellen af.
Boodschap uit artikelen slijtende mens
We moeten patiënten in zijn geheel zien. Maar als we een beeld hebben hoe hoog het risico op morbiditeit is bij die patiënt, wat moet je daar dan mee doen?
(oudere) kwetsbare patiënten hebben maar weinig compensatieruimte, dus je moet ze nauw regelen. Daarom moet je naar de patiënt risico-kaart kijken en naar de patiënt als geheel. Door kleine veranderingen (bijv. foto familie, klok ophangen etc) kun je een delirium voorkomen.
Als mensen ouder worden en chronisch ziek zijn kost dat veel geld.
De complexe zorg voor patiënten met
multimorbiditeit heeft idealiter de volgende
kenmerken:
- medisch-generalistisch (totaalplaatje) én medisch-specialistisch
- zoveel mogelijk extramuraal (goedkope setting, niet in het ziekenhuis)
- multidisciplinair
- zorg-op-maat (bijv. andere behandeling bij iemand met veel levensvreugde tov een dement persoon)
- aandacht voor de rol van de informele zorg (foto van gezin op het nachtkasje)
- patiëntgerichte bekostiging
Traumatologie
Ongeveer een miljoen op de SEH per jaar.
Gecompliceerd en niet-gecompliceerd
Gecompliceerd = gebroken met open wond (daar houd je altijd iets aan over)
Niet-gecompliceerd = niet open
Van werk naar werkloos/inactief
Groot negatief effect op geestelijke gezondheid (mannen > vrouwen). Het effect is groter in vergelijking met een ongeval of verlies van partner.
Andersom (werkloos naar werk) verbetert de geestelijke gezondheid.
Mentale gezondheid en werk
Werk draagt bij aan een goede mentale gezondheid.
Maar,
werk kan ook mentale gezondheidsproblemen veroorzaken. Met mentale gezondheidsproblemen aan het werk blijven of komen is lastig.
Sociale zekerheid
- Verzorgingsstaat
Als je ziek was betaalde de overheid je salaris door. - Ziektewet
- Wet op arbeidsongeschiktheid (WAO)
je kreeg 80% van loon doorbetaald. Dat liep uit de hand, 1 miljoen mensen maakten er gebruik van. - ‘de verzorgingsstaat verziekt’ - Lubbers
- Terugdringen ziekteverzuim, ziektewet afgeschaft voor werknemers
- > als je ziek was werd je doorbetaald door werkgever ipv overheid. - Wet verbetering Poortwachter
je wordt 2 jaar lang doorbetaald en krijgt plichten tegenover werkgever. Poortwachter is dus van belang de 2 jaar dat je ziek bent. Na poortwachter komt WIA. - WAO vervangen door WIA
na die 2 jaar wordt gekeken of die werknemer in aanmerking komt voor WIA. De werkgever moet de werknemer actief proberen te integreren. Als die dat niet doet dan moet de werkgever een extra jaar doorbetalen.
Wet verbetering poortwachter
Adviseurs:
Bedrijfsarts
- verplichte contractering door werkgever
- toetsing medisch benutbare mogelijkheden
- onderbouwing WIA- aanvraag, inzetbaarheidsprofiel
Arbeidsdeskundige:
- zoektocht naar passend werk; matching mogelijkheden werknemer-bedrijf
- Spoor 1: zoektocht naar passend werk bij eigen werkgever
- Spoor 2: zoektocht naar passend werk elders.
WIA
Werk en inkomen naar arbeidsvermogen.
Geen verzorgingsstaat meer, maar een ‘activerende participatiemaatschappij’.
WIA is een inkomensverzekering. Zowel wat je hebt als wat je voorgaand inkomen was bepaald hoeveel WIA je krijgt.
Als zowel de directeur als de schoonmaker na 2 jaar nog in staat is om met een baan €1000 per maand te verdienen, dan levert de directeur 90% van zijn inkomen in, de schoonmaker niet. De directeur wordt meer arbeidsongeschikt dan de schoonmaker, bij dezelfde klacht. De directeur heeft jarenlang meer belasting betaalt en krijgt meer uitkering.
3 groepen:
- Volledig en duurzaam arbeidsongeschikt: IVA
- Gedeeltelijk arbeidsongeschikt: WGA
- <35% verlies verdiencapaciteit: geen uitkering of WW
Werkgever
Betaalt 2 jaar salaris bij ziekte
Betaalt 10 jaar mogelijke arbeidsongeschiktheidsuitkering
Onderzoeksprogramma Arbeid en Gezondheidszorg
- Toenemende behoefte om mensen langer gezond, fit en productief aan het werk te houden
- Gezondheidswinst te behalen bij reguliere, curatieve gezondheidszorg
- Systeemfalen: arbo-curatief vs reguliere gezondheidszorg.
Systeemfalen
Curatief en arbo-curatief niet goed op elkaar afgestemd.
- curatief eenzijdig gericht op terugdringen ziekte of gevolgen hiervan.
- arbo-curatief eenzijdig gericht op terugkeer naar werk ondanks symptomen/klachten.
Voorbeeld depressie:
- huisarts/specialist: richt zich op de gezondheid
- bedrijfsarts: kijkt wat er mogelijk is om zo snel mogelijk duurzaam terug te keren. Bijvoorbeeld een paar uur per dag werken of verwijst naar een psycholoog die richt op snelle terugkeer op het werk.
- verzekeringsarts: Is de depressie een reden om jarenlang te verzuimen? In de meeste gevallen niet.
De bedrijfsarts bekijkt het vanuit het werk. Dat kan in conflict komen met gewone gezondheidszorg, want die raadden het bijvoorbeeld af om terug te keren naar het werk.
De eerste partij (specialist,huisarts) moeten werk ook meer ter sprake brengen. Er moet actie worden ondernomen vanaf de eerste dag. Iemand moet alles geprobeerd hebben wil de verzekeringsarts het goedkeuren.
Het is ingewikkeld om vast te stellen of bijvoorbeeld een depressie onder een direct gevolg van ziekte of gebrek valt. -> naar dat criteria kijkt de verzekeringsarts.
3 B’s
- Behandelen door curatief: huisarts, medisch specialist
- Begeleiden door arbo-curatief bedrijfsarts
- Beoordelen door verzekeringsarts
Werk maken van werk
- Nederlandse wetgeving biedt veel betere regelingen voor het behouden van werk dan voor het verkrijgen van werk.
- Toch verzuim ten tijde van behandeling? Streef naar afspraken over re-integratie. Behandel tijdcontingent.
- De weg naar arbeidsongeschiktheid is vaak een eenrichtingsweg.
- De cliënt met een arbeidsovereenkomst is onderdeel van een sociaal systeem dat werk heet.
- Een werkgever is onderdeel van het sociale systeem van de cliënt en deze heeft naast menselijke belangstelling een financiëel belang en een re-integratieverplichting jegens de cliënt
- Arbeidsongeschiktheid van de cliënt kan grote financiële gevolgen hebben voor hemzelf en zijn werkgever
- Werk ondanks klachten, ziekte of handicap bevordert de kwaliteit van leven
- Bedrijfsartsen dienen ook het individuele belang van de cliënt.
Je moet het belang van de arbeidsarts erkennen. Het wordt steeds lastiger om terug te keren.
Quick scan
Multidisciplinair onderzoek op medisch, fysiek, psychologisch en maatschappelijk (arbeid) gebied ; 1 dag.
Rapportage met vervolgadvies
Multidisciplinaire arbeidstraining
Groepsgewijs, 15 weken, intensieve start.
Afbouw in intensiteit na 3 weken, tegelijk met opbouw in werk.
Het gevolgenmodel
- Er ontstaan gedachten over de lichamelijke klachten
- Deze gedachten leiden tot lichamelijke, emotionele, cognitieve en sociale gevolgen
- Deze gevolgen verergeren de klachten
Gemodificeerde gevolgenmodel
- De gevolgen van de lichamelijke klachten (aandoening) hebben een negatieve impact op het lichamelijk, psychisch en sociaal functioneren en welbevinden. Daarmee kunnen problemen in stand worden gehouden of verergeren.
Een integrale aanpak richt zich tegelijkertijd op alle gevolgen (SCEGS) die het probleem in stand houden of verergeren.
- somatisch
- cognitief
- emotioneel
- gedrags
- sociaal
Multidisciplinaire arbeidstraining
Missie: zelfmanagement
De patiënt met SOLK ondanks de klachten de regie over het eigen leven terug laten nemen.
- Cognitieve gedragstherapie (psycholoog)
- Graded exercise therapie (bewegingsdeskundige)
- Participatie en re-integratie (re-integratiebegeleider)
Cognitieve gedragstherapie
Als het probleem chronisch is, dan is de tot dan toe gekozen oplossing onderdeel van het probleem.
Om een nieuwe richting op te gaan moet de cliënt de oude loslaten (willen, kunnen en durven)
- gedragstherapie
- cognitieve gedragstherapie
- acceptatie en commitmenttherapie
De relatie tussen de behandelaar en patiënt is van belang.
Graded exercise therapy
Bij SOLK zijn utiingen van inadequaat ziektegedrag:
- pijngedrag
- aanpassing en vermijdingsgedrag
- inactiviteit
Deze uitingen komen voort uit angst. Dit gedrag werkt contraproductief en onderhoudt de klachten.
Stap voor stap opbouwen
- graded activity (geleidelijk opbouwen van bewegingen)
- graded exposure
Pijncontingent: Cliënt moet maximale prestatie leveren op fitnessapparatuur. Start opbouwschema op 30%, stelt cliënt zelf samen.
Reintegratie
Doelstelling:
- regie over het eigen leven
- normaal functioneren thuis en op het werk
- Niet terug in uren en/of taken
- Indien nodig stabiliseren, “on hold”
- Niet méér doen als het goed gaat
- Niet minder doen als het slecht gaat
- Balans tussen in-en ontspanning
- Bewust omgaan met energie
- Werk is een onderdeel van opbouw-balans
Redenen voor werk
- geld
- sociale contacten
- waardering
- ontwikkeling/groei
Als je werk niet meer kunt uitvoeren:
- geen/minder geld
- je rol verandert
- eigenwaarde
- dagstructuur
Functies werk: werkende mensen zijn gezonder en gelukkiger.
Werknemer met arbeidsprobleem
- context gezondheidszorg
- context werkplaats
- context wetgeving
- context persoonlijk systeem
Arbeidsongeschikt en zelfdoding
Meer zelfdoding bij arbeidsongeschiktheidsgroep. Komt bij vrouwen 8x zo vaak voor, bij mannen 5x.
Mentale problemen kunnen ook de reden zijn voor arbeidsongesschiktheid.
absent op werk
- actief aanwezig op werk
- aanwezig maar niet productief
- absent
- langdurige absentheid.
Bij 25-34 jaar is meer dan de helft van het verzuim om een psychische reden.
Onze cliënt is ergens anders een verzuimend persoon, dat moet je beseffen.
Arbeidsongeschiktheid
Is iets anders dan hoe erg je eraan toe bent
Risque social
Werkgever betaalt door, ongeacht om welke reden je niet kunt werken
Risque professional
Werkgever betaalt door als er niet gewerkt kan worden om een oorzaak die door het werk komt (bedrijfsongeval)
IVA en WGA
Bij IVA kost het de werkgever niets
Bij WGA betaalt de werkgever de uitkering 10 jaar lang.
Eenrichtingsweg
Als je je eenmaal ziek meldt is de weg terug lastiger. Tussen alle fases van werken, minder productief zijn en verzuimen in zitten drempels. Mensen blijven het liefst doorgaan in de fase waarin ze zitten.
Bedrijfsartsen behartigen het belang van het voordeel om actief te participeren in de participatiemaatschappij.
Tijdinschatting van herstel van de patiënt zelf komt vaak! Als die het idee heeft ‘dit gaat me een half jaar kosten’ dan is dat vaak ook zo.
