9, 10, 11 og 12

Question 1

aflræn veðrun

Answer 1

5 tegundir aflrænnar veðrunnar: Frostveðrun, Hitabrigðaveðrun, Fargléttir, Rótarfleygun og Saltkristalla veðrun.

Question 2

Frostveðrun

Answer 2

þegar vatn kemst í sprungur bergs og frýs. Þá þenst vatnið út og milar niður bergið. Algengt hér vegna mikillar úrkomu og hitasveiflum i kringum 0 gráðum

Question 3

Hitabrigðaveðrun

Answer 3

Þegar hitasveiflur valda því að berg þenst úr og dregst saman. Þá molnar bergið niður.

Question 4

Fargléttir

Answer 4

Berg sem myndast undir þrýstingi jarðlaga getur molnað niður ef jarðlögin fyrir ofan veðrast brut. Því þá minnkar þrýstingurinn ofan á berginu og það þenst út.

Question 5

Rótarfleygun

Answer 5

Þegar rætur plantna vaxa inn í sprungur/holur í bergi. Þegar ræturnar stækka þarf plantan meira pláss og brýtur bergið.

Question 6

Saltkristalla veðrun

Answer 6

Þegar vatn í holrímum bergs gufar upp í gegnum holur en skilur salt eftir. Saltkristallar hlaðast upp við meiri uppgufun, stækka og þurfa meirapláss og brjóta þá bergið

Question 7

Efnaveðrun

Answer 7

Þrjár tegundir efnaveðrunar eru: Vötnun, Oxun og uppleysing. Verður öflugari í heitara vatni

Question 8

Vötnun

Answer 8

Steindir bergs ganga í samband við vetnisjón í vatni. Í Graníti er steindhópur sem heitir Feldspat sem leysist upp við vötnun. Í basalti leysast Pýroxen og Ólivín upp.

Question 9

Oxun

Answer 9

Súrefni hvarfast við málmsteindir í bergi og hefur áhrif á málmríkt berg.

Question 10

Uppleysing

Answer 10

Þegar kolsýra í vatni leysir upp steindir bergs (súrt vatn/súrt regn) Marmari og Kalksteinn eru viðkvæmir fyrir uppleysingu.

Question 11

Berggrunnar

Answer 11

Fasta bergið undir fótum okkar á yfirborði jarðskorpunnar

Question 12

Sethula

Answer 12

Laus jarðlög (randur og möl)

Question 13

Eldkeilur

Answer 13

Einkennist af sprengigosum, seigfljótandi kviku sem hleðst upp (súr). Eldkeilan byggist upp af lögum af kviku og ösku

Question 14

Gusthlaup

Answer 14

Þegar gosmökkur fellurog flæðir hratt niður hlíðar fjalls (pyroclastic flow)

Question 15

Askja

Answer 15

Eldkeila sem hefur misst topp sinn við öflugt sprengigos eða hefur fallið saman ofan í tómt kvikuhólf

Question 16

Dæmi um Eldkeilur

Answer 16

Fuiji í japan, eyjafjallajökull og öræfajökull

Question 17

Dyngja

Answer 17

eru flöt og stór eldfjöll sem myndast við flæðigos, (basískt og þunnfljótandi). Dyngjur mynda helluhraun og apalhraun

Question 18

dæmi um dyngjur

Answer 18

Skjaldbreiður og Eldfjöll Hawaii

Question 19

Hver eru hlutföll freskvatns og sjóvatns á jörðinni?

Answer 19

Ferskvatn 2,5% Sjávarvatn 97,5%

Question 20

Af hverju samanstanda ferskvatnsbirgðir jarðar?

Answer 20

Jöklum (69%) Grunnvatn (30%) restin (1%) eru Stöðuvötn, dýr og plöntur, sífreði, ár/lækir og raki í andrúmslofti

Question 21

Hvernig er vatnshringrásin ferskvatns?

Answer 21

Ferskvatn getur sigið niður í jarðlög (grunnvatn), gufað strax aftur upp, verið tekið upp af dýrum/plöntum og runnið með ám/lækjum út í sjó

Question 22

Hvað er karst-landslag?

Answer 22

Þegar berg (kalksteinn) leysist upp af völdum hvarfa við kolsýru (uppleysing) myndast oft hellar. Ef hellarnir hrynja saman myndast jarðföll. Mörg jarðföll með kalksteinsturnum í kring einkenna Karst-landslag.

Question 23

Vatnsleiðari

Answer 23

Holótt jarðlög sem leyfa vatni að flæða í gegnum og kring

Question 24

Vatnstefjari

Answer 24

Jarðlög sem hleypa vatni ekki um sig