6 Progress and Crisis, 1870– 1949 Deep dive Flashcards
Wat waren enkele kenmerken van de periode 1870-1949 zoals beschreven in de tekst?
Enkele kenmerken van de periode 1870-1949 waren de integratie van Nederland in de mondiale economie, de bloeiende culturele scene die sommigen bestempelden als een tweede “Gouden Eeuw”, koloniale oorlogen, opkomende binnenlandse spanningen tussen ideologische facties, de impact van de Eerste Wereldoorlog, de Grote Depressie van de jaren 1930, de Nazi-bezetting tijdens de Tweede Wereldoorlog, en de traumatische dekolonisatie in de jaren 1940.
Hoe beïnvloedde de opening van het Suezkanaal in 1870 de Nederlandse handel met de Oost-Indië?
De opening van het Suezkanaal in 1870 maakte de handel tussen Nederland en de Oost-Indië efficiënter door de reistijd drastisch te verkorten van enkele maanden tot slechts enkele weken. Dit stimuleerde de Nederlandse scheepsbouwindustrie en vergemakkelijkte de handel, vestiging en militaire operaties in de Oost-Indië.
Beschrijf de verschuiving van oud naar nieuw imperialisme zoals beschreven in de tekst.
De verschuiving van oud naar nieuw imperialisme wordt gezien in de overgang van louter economische exploitatie naar een meer politiek gemotiveerde uitbreiding van koloniale belangen. Het oude imperialisme richtte zich voornamelijk op handelsposten en economische exploitatie, terwijl het nieuwe imperialisme streefde naar politieke controle, territoriale expansie en invloed op een wereldwijd geopolitiek toneel.
Wat waren de belangrijkste redenen voor de Nederlandse expansie op Sumatra volgens de tekst?
De belangrijkste redenen voor de Nederlandse expansie op Sumatra waren het verzekeren van hun belangen in de Oost-Indië tegen mogelijke bedreigingen zoals onafhankelijke staten zoals Atjeh en piraterij langs nieuwe handelsroutes. Economische motieven, waaronder controle over de handel in peper, tabak, rubber en later ook olie, speelden ook een rol, naast nationale trots en geopolitieke overwegingen.
Wat waren enkele gevolgen van de Nederlandse koloniale politiek in Atjeh?
Enkele gevolgen van de Nederlandse koloniale politiek in Atjeh waren een langdurig en bloedig conflict, waarbij zowel Nederlandse troepen als de lokale bevolking zware verliezen leden. De onderdrukking leidde tot protesten, zowel binnen als buiten Nederland, en veroorzaakte internationale verontwaardiging, vooral na incidenten zoals het bloedbad in Kuta Reh in 1904.
Hoe ontwikkelde de Nederlandse aanwezigheid en invloed in de Oost-Indië in de loop van de tijd?
De Nederlandse aanwezigheid en invloed in de Oost-Indië ontwikkelden zich in de loop van de tijd door toenemende kolonisatie, economische exploitatie en culturele uitwisseling. De bevolking van Nederlandse kolonisten in de Oost-Indië groeide, evenals de economische activiteiten, terwijl de koloniale instellingen en infrastructuur werden versterkt.
Hoe evolueerde de Nederlandse economie tussen de decennia voor de Eerste Wereldoorlog, zoals beschreven in de tekst?
Tussen de decennia voor de Eerste Wereldoorlog onderging de Nederlandse economie een periode van groei en modernisering, waarbij de rol van Nederland in de scheepvaart werd versterkt, de industriële sector zich ontwikkelde, en de landbouwproductie efficiënter werd.
Welke rol speelden de Noordzeekanaal en de Nieuwe Waterweg in de ontwikkeling van de Nederlandse economie?
De Noordzeekanaal en de Nieuwe Waterweg speelden een cruciale rol in de ontwikkeling van de Nederlandse economie door Amsterdam en Rotterdam beter te verbinden met internationale handelsroutes en industriële centra, waardoor de havens van deze steden steeds belangrijker werden.
Beschrijf de aard van de industrialisatie in Nederland vergeleken met andere Europese landen in de late 19e en vroege 20e eeuw.
De industrialisatie in Nederland richtte zich voornamelijk op lichte industrie en de verwerkende sector, in tegenstelling tot de zware industrie in landen als Groot-Brittannië, België en Duitsland. Nederlandse industrieën, zoals voedselverwerking en textiel, waren sterk gericht op de exportmarkt.
Wat waren enkele van de belangrijkste sociale en politieke kwesties die ontstonden door de snelle economische en sociale veranderingen in Nederland?
Sociale en politieke spanningen ontstonden door debatten over onderwijsbeleid en de rol van de overheid in sociale en economische kwesties, evenals door religieuze verdeeldheid tussen katholieken, protestanten en seculiere liberalen.
Waarom was onderwijs een punt van controverse in Nederland vóór de Eerste Wereldoorlog?
Onderwijs was een punt van controverse in Nederland vanwege debatten over de rol van religieuze scholen versus openbare scholen, de financiering van het onderwijs door de overheid, en de mate van overheidsbemoeienis in het onderwijssysteem.
Wat waren de belangrijkste standpunten van Jan Kappeyne van de Coppello en Abraham Kuyper met betrekking tot het onderwijs in Nederland?
Jan Kappeyne van de Coppello pleitte voor een modern wereldbeeld waarin de staat verantwoordelijk was voor het verbeteren van de kwaliteit van het onderwijs, terwijl Abraham Kuyper streefde naar behoud van religieus onderwijs en gelijke financiering voor religieuze scholen door de overheid.
Hoe evolueerde het kiesrecht in Nederland tussen de late 19e eeuw en het begin van de 20e eeuw?
Het kiesrecht in Nederland evolueerde geleidelijk tussen de late 19e eeuw en het begin van de 20e eeuw. Vanaf de jaren 1880 werden de kiesrechtvereisten geleidelijk versoepeld, waardoor een groter deel van de mannelijke bevolking stemrecht kreeg. Deze uitbreiding was echter langzaam en progressief, vergelijkbaar met de situatie in Groot-Brittannië, en in contrast met Frankrijk, waar stemrechten onder revolutionaire druk plotseling werden uitgebreid.
Waarom werden vrouwen expliciet uitgesloten van het kiesrecht bij de uitbreiding van het kiesrecht in 1887?
Bij de uitbreiding van het kiesrecht in 1887 werd het stemrecht expliciet verboden voor vrouwen, als reactie op de inspanningen van vrouwenrechtenactivisten zoals Aletta Jacobs. Vrouwen werden uitgesloten van stemrecht omdat traditionele normen en overtuigingen over de rol van vrouwen in de samenleving overheersten, en omdat de politieke steun voor vrouwenkiesrecht verdeeld was langs religieuze en ideologische lijnen.
Hoe reageerden verschillende politieke groeperingen in Nederland op de sociale kwestie en welke maatregelen werden genomen om sociale misstanden aan te pakken?
Verschillende politieke groeperingen in Nederland reageerden op de sociale kwestie door maatregelen te nemen om de leef- en werkomstandigheden van arbeiders te verbeteren. Dit omvatte wetgeving tegen kinderarbeid, verbeterde stedelijke voorzieningen en huisvesting, en inspanningen om alcoholmisbruik tegen te gaan. Religieuze en maatschappelijke organisaties speelden een belangrijke rol bij deze hervormingen.
Welke rol speelden religieuze en ideologische overtuigingen in de organisatie van de arbeidersklasse in Nederland in de late 19e en vroege 20e eeuw?
Religieuze en ideologische overtuigingen speelden een belangrijke rol in de organisatie van de arbeidersklasse in Nederland. Zowel socialistische als religieuze vakbonden werden opgericht om de belangen van arbeiders te behartigen, maar ze hadden elk een andere benadering van de sociale kwestie. Sommige religieuze groepen waren terughoudend ten opzichte van vakbonden, terwijl socialistische groeperingen streven naar een meer revolutionaire aanpak.
Beschrijf de opkomst en ontwikkeling van socialistische politieke partijen in Nederland in de late 19e en vroege 20e eeuw.
Socialistische politieke partijen, zoals de Sociaal-Democratische Bond (SDB) en later de Sociaal-Democratische Arbeiderspartij (SDAP), kwamen op in Nederland in de late 19e en vroege 20e eeuw. Deze partijen waren geïnspireerd door het marxisme en streefden naar de verovering van politieke macht door de arbeidersklasse. Hoewel ze uiteindelijk neigden naar een gematigde aanpak binnen het parlementaire stelsel, bleven ze in eerste instantie vasthouden aan revolutionaire ideeën en streefden ze naar brede steun binnen de arbeidersklasse.
Beschrijf de politieke situatie in Nederland voorafgaand aan de Eerste Wereldoorlog. Welke factoren droegen bij aan de verdeeldheid in de Nederlandse samenleving?
Voorafgaand aan de Eerste Wereldoorlog was Nederland politiek verdeeld tussen religieuze partijen ter rechterzijde en seculiere partijen ter linkerzijde, waarbij geen enkele partij een dominante positie innam. Deze verdeeldheid weerspiegelde de diepere maatschappelijke scheidslijnen, zoals tussen protestanten en katholieken, liberaal en socialist, en elitair en democratisch.
Wat wordt bedoeld met “verzuiling” in de Nederlandse context en hoe manifesteerde dit zich in de maatschappij?
“Verzuiling” in Nederland verwijst naar het fenomeen waarbij de samenleving werd opgedeeld in afzonderlijke “zuilen” op basis van religieuze, ideologische of sociale identiteit. Deze zuilen waren onder meer katholiek, protestants, liberaal en socialistisch, en elk had zijn eigen sociale en politieke instellingen, zoals kerken, scholen en vakbonden.
Welke rol speelden katholieken in de Nederlandse politiek en samenleving aan het begin van de 20e eeuw? Beschrijf hun organisatie en invloed.
Katholieken speelden een belangrijke rol in de Nederlandse politiek en samenleving aan het begin van de 20e eeuw. Ze organiseerden zich in een goed gestructureerde partij met sterke banden met de kerkelijke hiërarchie en grote invloed in het zuiden van Nederland. Katholieken bouwden ook veel kerken en kloosters, en hun sterke sociale cohesie droeg bij aan hun politieke macht.
Hoe verschilde de cohesie en organisatie van orthodoxe protestanten en socialisten in vergelijking met katholieken in Nederland?
Orthodoxe protestanten en socialisten waren minder georganiseerd dan katholieken, maar ze hadden elk hun eigen netwerken en organisaties. Orthodoxe protestanten richtten zich voornamelijk op het oprichten van scholen en sociale instellingen, terwijl socialisten clubs en vakbonden ontwikkelden om de belangen van arbeiders te behartigen.
Ondanks diepe ideologische verdeeldheid, waarom leidde dit niet tot gewapende conflicten of ernstige maatschappelijke onrust in Nederland? Hoe werd een nieuwe modus vivendi bereikt tussen de verschillende ideologische groeperingen?
Ondanks diepe ideologische verdeeldheid werd Nederland gekenmerkt door relatieve politieke stabiliteit en een gevoel van nationale eenheid. De regel van de wet werd gerespecteerd, en het vertrouwen in de publieke administratie was hoog. Bovendien accepteerden de Nederlandse elites en de bevolking een zekere mate van compromis en samenwerking tussen de verschillende zuilen, wat leidde tot een nieuwe modus vivendi waarin de ideologische verschillen als normaal werden beschouwd.
Beschrijf enkele van de politieke en sociale hervormingen die plaatsvonden in Nederland tussen 1890 en 1914, en hoe deze het leven van burgers beïnvloedden.
Tijdens de periode van 1890 tot 1914 werden er verschillende politieke en sociale hervormingen doorgevoerd in Nederland. Deze omvatten onder andere de introductie van een eerlijker belastingstelsel met de invoering van de inkomstenbelasting, verplicht onderwijs en ongevallenverzekering, evenals wetgeving ter verbetering van de huisvesting voor lage-inkomensgezinnen. Op lokaal en regionaal niveau werden er ook inspanningen geleverd om de levensomstandigheden van de lagere klassen te verbeteren.
