2 Rise of the Northern Netherlands, 1384– 1588 Deep dive Flashcards
Wat waren de belangrijkste politieke en economische ontwikkelingen in de Noordelijke Nederlanden van de late veertiende tot de vijftiende eeuw?
In de late veertiende en vijftiende eeuw werden de Noordelijke Nederlanden steeds belangrijker op zowel politiek als economisch gebied. De opkomst van Brabant, met Antwerpen als opkomende metropool, transformeerde ook Zeeland en Holland, die steeds meer invloed kregen. Deze groeiende synergie tussen de regio’s en andere delen van Europa werd vergemakkelijkt door de opkomst van Europese dynastieën, zoals het Huis van Bourgondië, dat probeerde zijn nieuwe provincies onder een enkel administratief regime te regeren en de regio uiteindelijk een leidende rol gaf in de Europese economie en cultuur.
Hoe slaagde het Huis van Bourgondië erin zijn macht over de Lage Landen te vergroten?
Het Huis van Bourgondië begon zijn opmars door dynastieke politiek en huwelijken. Philip de Stoute, de eerste hertog van Bourgondië, trouwde met Margaretha van Dampierre, de erfgenaam van de graaf van Vlaanderen, en werd zo de belangrijkste graaf van de Lage Landen na het overlijden van zijn schoonouders. Deze dubbele huwelijken legden de basis voor een accumulatie van titels en machtsconcentratie die ongekend was in de regio.
Hoe slaagde Philip de Goede, de hertog van Bourgondië, erin om de macht over de Noordelijke Nederlanden uit te breiden?
Philip de Goede consolideerde zijn macht door slim gebruik te maken van interne verdeeldheid binnen de Noordelijke Nederlanden. Hij slaagde erin om Holland-Zeeland en Hainaut in zijn domeinen op te nemen door handig te manoeuvreren tussen de rivaliserende ‘Hoeken’ en ‘Kabeljauwen’ facties. Door middel van politieke intriges, huwelijken en militaire strategieën wist hij zijn macht te versterken en zichzelf te positioneren als een gelijke van koningen, met verstrekkende gevolgen voor de regio.
Welke economische ontwikkelingen vonden plaats in de Noordelijke Nederlanden tijdens de vijftiende eeuw?
Ondanks moeilijke economische tijden in Europa, verdubbelde de handelsvolume in de Lage Landen tussen 1400 en 1475. Terwijl sommige gebieden, met name die met vruchtbare klei- en veengrond in het westen, groeiden, stagneerden recentelijk gevestigde buitenposten op zandgronden in het oosten. Vlaanderen bleef de leidende regio, maar Brabant werd steeds belangrijker, vooral door de centrale ligging en bloeiende steden.
Hoe evolueerde de economie van Brabant onder het bewind van de Bourgondiërs?
Brabant werd onder de Bourgondiërs steeds belangrijker, vooral door zijn centrale ligging en bloeiende steden. Met zijn weelderige weiden vol schapen bleef het noordelijke deel van Brabant een textielmacht in de vroege vijftiende eeuw, terwijl de noordwestelijke regio geld verdiende door turf te verkopen aan energiebehoeftige steden.
Wat waren de belangrijkste economische factoren die bijdroegen aan de opkomst van Holland als economische macht in de vijftiende eeuw?
De opkomst van Holland als economische macht werd aangedreven door diverse factoren. Door de bodemdaling begonnen boeren over te schakelen naar veeteelt en zuivelproductie, waardoor Holland zich specialiseerde in de productie van boter, kaas en bier. De bloeiende scheepvaartsector stimuleerde de handel, terwijl de ontwikkeling van visverwerkings- en haringvangsttechnieken de export van visproducten bevorderde. Hollands groeiende handelsvloot zorgde ervoor dat het gebied een steeds belangrijkere speler werd in de internationale handel, wat uiteindelijk leidde tot de opkomst van Holland als economische kracht die Vlaanderen en Brabant zou overtreffen.
Beschrijf de politieke conflicten die zich voordeden in de steden van de Noordelijke Nederlanden tijdens de veertiende en vijftiende eeuw.
Binnen bijna elke stad waren er talloze verdeeldheden. In Holland bijvoorbeeld kwamen de oude vete tussen de Kabeljauwen en de Hoeken naar boven in open conflicten, zoals in 1444 toen de door de hertog benoemde stadhouder veel Hoeken aanstelde, wat brak met het patroon van voornamelijk Kabeljauwen te selecteren. Ook in steden als Utrecht waren er aanhoudende conflicten, zoals tussen de kathedraal kanunniken en de stadsraad over de controle van de stad.
Hoe ontwikkelde de machtsverhoudingen tussen verschillende sociale groepen zich in de steden van de Noordelijke Nederlanden tijdens de Bourgondische periode?
Tijdens de Bourgondische periode werden de machtige patriciërs van de steden door hertog Philip de Goede geselecteerd als zijn partners, ten koste van de lagere bourgeoisie of de gilden. Dit resulteerde in de oprichting van de ‘vroedschap’ voor elke stad in de westelijke provincies, een bestuursraad van leidende burgers die voor het leven dienden en die alle functionarissen in de stadsregering, inclusief de burgemeesters, nomineerden. Hierdoor werd de macht van de gilden, en daarmee van een breder representatief bestuur, in de meeste westelijke steden ingeperkt.
Wat waren enkele van de belangrijkste bronnen van conflict tussen steden in de Noordelijke Nederlanden tijdens de veertiende en vijftiende eeuw?
Steden hadden vaak bittere rivaliteiten met elkaar, zoals het geval was tussen Dordrecht en concurrerende steden, vooral na het verlies van de Grote Waard in 1421. Ook steden als Groningen eisten exclusieve handelsrechten op, waardoor ze in conflict kwamen met omliggende dorpen. Deze rivaliteiten resulteerden vaak in gewapende conflicten en maakten de regio politiek en sociaal instabiel.
Beschrijf de rol van religieuze devotie in het dagelijks leven van de mensen tijdens de veertiende en vijftiende eeuw, zoals beschreven in de tekst.
Religieuze devotie bleef een belangrijk onderdeel van het leven voor velen. Hoewel de kruistochten tot een einde kwamen, bleef de alledaagse toewijding aanwezig. Mensen vereerden diep het mysterie van de Eucharistie, waren meer dan ooit toegewijd aan de Maagd Maria, en lieten zich inspireren door levende heiligen zoals Suster Bertken, die zichzelf in 1461 liet metselen in een lokale Utrechtse kerk en meer dan een halve eeuw (ze stierf op 87-jarige leeftijd) bad voor en sprak met de armen.
Beschrijf de religieuze beweging die ontstond in de Lage Landen en benadrukte de innerlijke dimensies van geloof in plaats van uiterlijke en “lege” vormen, zoals beschreven in de tekst.
In de Lage Landen ontstond een religieuze beweging die de innerlijke dimensies van geloof benadrukte, in plaats van uiterlijke en “lege” vormen. Een vroege pionier van deze beweging was Geert Groote, die een intense en stille reflectie op het Kruis en op de eigen sterfelijkheid bevorderde. Grootes boodschap, bekend als de Devotio moderna, had veel aantrekkingskracht, vooral in een tijd van onzekerheid door epidemieën, misoogsten en sociale en politieke instabiliteit.
Beschrijf de impact van de dood van Karel de Stoute op de politieke situatie van zijn landen, zoals beschreven in de tekst.
De dood van Karel de Stoute veroorzaakte onmiddellijk een transformatie van de politieke situatie van zijn landen. Zijn enige kind, Maria, was niet voorbereid op de machtsovergang en rebellen grepen de kans om hun voormalige onafhankelijkheid te herstellen. Het leidde tot een vergadering van de Staten-Generaal in 1477, waar de Grote Privilege werd opgesteld om de hertogelijke macht te beperken en de macht en rechten van elk soeverein vorstendom te herstellen. Deze gebeurtenis bevestigde een traditie van het recht om vorstelijke macht te weerstaan en zou later de basis vormen voor de Nederlandse Opstand.
Beschrijf de opkomst van de Habsburg-dynastie en hun invloed op de Lage Landen tussen 1477 en 1555, zoals beschreven in de tekst.
Hoewel de Habsburglanden voor de huwelijkssluiting van Maximiliaan met Maria voornamelijk beperkt waren tot Oostenrijk, groeide de Habsburg-dynastie onder Maximiliaan en zijn opvolger, keizer Karel V, uit tot de grootste en machtigste dynastie van Europa. De Lage Landen werden een belangrijk onderdeel van dit uitbreidende rijk, wat zorgde voor nieuwe kansen op het gebied van handel en ideeën, maar ook leidde tot hogere belastingen, oorlogen en opstanden.
Beschrijf de politieke moeilijkheden waarmee Maximiliaan en Maria te maken kregen na hun huwelijk en de gevolgen van deze problemen voor de Lage Landen, zoals beschreven in de tekst.
Na het huwelijk van Maximiliaan en Maria bleven politieke problemen bestaan, met name vanwege de voortdurende strijd tussen Frankrijk en de Habsburgs over de erfenis van de Lage Landen. Deze geschillen leidden tot bijna constante vijandelijkheden, waarbij Frankrijk samenwerkte met anti-Habsburg-krachten in de Lage Landen, zoals de steden en adel in Gelre. Bovendien leidden binnenlandse politieke onrust en oorlogen tot hogere belastingen en onderdrukking van religieuze dissidenten, wat een spanning veroorzaakte in de Nederlands samenleving.
Beschrijf de strategieën die werden gebruikt door de Habsburgs om hun controle over de Noordelijke Nederlanden uit te breiden, zoals beschreven in de tekst.
De Habsburgs breidden hun controle over de Noordelijke Nederlanden geleidelijk uit door middel van militaire campagnes en politieke manoeuvres. Ze voerden langdurige strijd met Gelre, waarbij ze allianties sloten en de lokale bevolking mobiliseerden om zich te verzetten tegen de Habsburgse invloed. Uiteindelijk slaagden de Habsburgs erin om hertogdom Gelre, Utrecht, en Overijssel onder hun controle te brengen door militaire overwinningen en politieke druk. Deze expansie consolideerde Habsburgse macht in de regio en bracht bijna alle Lage Landen onder hun heerschappij.
Beschrijf de centraliserende maatregelen die de Habsburgs namen om hun controle over de Lage Landen te versterken, zoals beschreven in de tekst.
De Habsburgs voerden een intensieve centralisatiepolitiek door, waarbij ze wetten standaardiseerden en eenheid creëerden in de bestuurlijke structuur van hun territoria. Dit werd bereikt door de oprichting van drie verschillende raden in Brussel, waaronder de Raad van State, de Raad voor Financiën en een Privéraad, die als hoogste gerechtshof fungeerde. Deze centraliserende maatregelen verminderden de macht van lokale adel en stadsbesturen en zorgden voor meer uniformiteit in de wetgeving en rechtspraak.
