45 makroelementler Flashcards
Makroelementler
Sodyum, potasyum, magnezyum,
kalsiyum, fosfor, sülfür, klor
Günlük gereksinim ≥100 mg
Mikro / Eser elementler
Krom, mangan, demir, kobalt,
molibden, bakır, çinko, flor, iyot,
selenyum
Günlük gereksinim ≤15 mg
% 99’u Kemiklerde, %1’i ekstrasellüler sıvılarda
Ca++
Günlük Ca++ Gereksinimi
¨ Yetişkinde: 500 mg/ gün ¨ Çocuklarda: 1200 mg/gün ¨ Gebelerde: 1500 mg/gün ¨ 50 yaş sonrası: 1500 mg/gün + D vitamini (20 mg/gün).
¨ Konsantrasyon gradientine karşı, taşıyıcı proteinlerle
hücre içine taşınır (ATP gerekli)
Ca++
Ca++ Absorpsiyonu Arttıran Etmenler
Vitamin D
Paratiroid hormone
Asidite
Amino asidler: Lys ve Arg
Ca++ Absorpsiyonu Azaltıcı Etmenler
¨ Fitik asid ¨ Oksalatlar ¨ Malabsorpsiyon sendromu ¨ Fosfatlar ¨ Ispanakta bulunan oksalat, ıspanaktaki kalsiyumun emilimini engeller
Enzim aktivasyonu:
- Regülatör protein: Kalmodulin
(4 x bağlar) ve pek çok kinaz
enziminin aktivasyonunu sağlar.
Bazı enzimler Kalmodulin’den bağımsız direkt x ile
aktive olur. Pankreatik Lipaz, Koagülasyon
enzimleri, Renin (mide)
Ca++
q Kas kasılması
q Sinir iletimi
q Hormon salınımı (İnsülin, Paratiroid hormon, Kalsitonin,
Vazopressin)
q İkincil haberci
q Vasküler permeabilite
q Koagülasyon
q Miyokardium: Sistol fazını uzatır. Hiperkalsemide uzamış sistol
fazı görülür. Bu nedenle intravenöz çok yavaş uygulanmalı
q Kemik ve Diş yapısı
q Kalpainler: Hücre içi Ca ile aktive olan sistein proteazlar.
Ca++
q Total Vücut x miktarı yaklaşık 1kg,
q%80 i kemik ve dişlerde %10 ‘u kaslarda
q Temel olarak hücre içi iyonu
Fosfor
Eritrosit ve lökositler yüksek miktarda x içerir.Bu nedenle
kan düzeyi ölçülürken hemoliz olmamasına dikkat
edilmeli.
fosfat
x veya y birinin artışı diğerinin
böbrek yolu ile atılımını artırır.
kalsiyum, fosfor
¨ Başlıca hücre içi sıvıda bulunur
¨ Total vücut x 25 g dır
¨ %60’ı kalsiyum ile kompleks halinde kemiklerde.
¨ Bu miktarın 1/3’ü serum, kemik-serum arasında
değişebilir.
magnezyum
magnezyum fonksiyonları
¨ Pek çok enzim aktivatörü: (ATP gerektirir) Alkalen fosfataz,
Hekzokinaz, Fruktokinaz, Fosfofruktokinaz, Adenil siklaz, cAMP
bağımlı kinaz.
¨ Nöromüsküler irritasyonu azaltır.
¨ Sinir & kas işlevleri (asetilkolinin salınımını engelleyerek
nörosinaptik iletiyi bloke eder → kas gevşer.
¨ Hücreye glukoz alımını arttırır. Glukoz toleransını arttırır.
vDiyare, iştah kaybı, vKas zayıflığı, v Kardiyovasküler bulgular: aritmi ve hipotansiyon, vSolunum güçlüğü vMental durum değişiklikleri
magnezyum toksisitesi
Sodyum özellikleri
q Ekstrasellüler sıvının ana katyonu
q Kaynakları: Suda kolay çözünen tuzları halinde, tahıl, havuç, karnabahar
kereviz, ıspanak fındık yumurta, deniz ürünleri, süt- süt ürünleri
q Diyetle günde 4-6 g ( 100-200mmol) alınır.
q Diyetle alınan NaCl ileum da tamamı emilir (aktif emilim)
q İnsanlar için en önemli Na kaynağı NaCl (Sofra tuzu) dur.
q Atılımı: idrar (ana atılım), ter, dışkı
q Hücre dışı-hücre içi Na dengesi Na-K ATPaz ile sağlanır.
¨ Asit-baz dengesi
¨ Osmotik basıncın düzenlenmesi
¨ Kasların uyarılması
¨ Glc ve aa ‘lerin hücreye transportu
Na
Kan sodyum düzeylerinin dengelenmesi,
adrenal bezlerden salınan x hormonu aracılığıyla
Aldosteron
Kan Na düzeylerinin 145 mmol/L den fazla olması
x
Kan Na düzeylerinin 135 mmol/L den az olması
y
Hipernatremidir
Hiponatremidir
¨ Diyet ile alınan x tamamı bağırsaklardan
emilir.
¨ Vücutta %70 i hücre dışı sıvıda
¨ Vücut sıvılaraında proteinin az olduğu yerlerde x bol
bulunur. (BOS)
¨ x metabolizmasının düzenlenmesi Aldosteron
tarafından sağlanır.
Cl
qElektrolit, asid-baz ve ozmotik denge qGastrik sekresyonlarda, HCl ve klor tuzların yapısında qSıvı dengesi qCO2 atılımı qİmmun işlevler
Cl
¨ Hücre içi temel katyonu
¨ Sebze ve meyvelerde x tartarat, x
sitrat halinde bulunur.
K
İşlevleri
vOzmotik & asid-baz dengesinin düzenlenmesi
vSinir ve kas uyarılması
vKH metabolizmasındaki bazı enzimler için kofaktör
vKan basıncının kontrolü: vasküler düz kasları gevşeterek kan
basıncını düşürür
K
Kan potasyum düzeyinin 5.0 mmol/L nin üzerine çıkması.
Kan potasyum düzeyinin 3.5 mmol/L ninaltına inmesi.
Hiperpotasemi
Hipopotasemi
v Kas zayıflığı ve halsizlik,
v GIS işlev bozukluğu (barsak hareketlerinde yavaşlama ve konstipasyon,mide
bulantısı ve kusma)
v İnsülin direnci (potasyum pankreasdan insülin salınımını arttırır),
v Kalp fonksiyonunun bozulması,
v Kan basıncı yüksekliği,
v Solunum güçlüğü
K eksikiği
vYorgunluk, kas güçsüzlüğü vuyuşma veya karıncalanma hissi vBulantı-kusma vNefes almada güçlük vGöğüs ağrısı, çarpıntı, kalp atımlarında düzensizlik (tedavi edilmezse kalp durabilir)
K toksisitesi
q Büyük bir kısmı x aa’lerin ve bazı polisakkaridlerin
yapısındadır.
qSistin, sistein, metiyonin, sülfolipidler,
glikozaminoglikanlar, tiamin, biotin, alfa-lipoik asid,
taurin (biyolojik amin)
q Kıkırdak yapısında (kondroitin sülfat)
q Proteinden fakir beslenmede eksikliği görülür.
S
Kükürtlü biyomoleküllerin metabolizması sırasında sülfat
iyonunun oluşumu çok önemli bir reaksiyondur. X eksikliğinde sülfit birikimine bağlı nörolojik
bozukluklar ve ölüm görülür.
Sülfüt oksidaz
¨ x iyonu Bilirübin, krezol, fenol gibi metabolitlerin
detoksifikasyonunda rol alır.
¨ Pirüvat dehidrogenaz, Yağ açil KoA sentaz vb.
enzimlerin sistein spesifik grupları aktif merkezde yer
alır.
¨ Oksidatif hasardan koruyan glutatyonun yapısında
kükürt bulunur (GSH)
¨ Safra bileşeni olan Taurin sisteinden sentezlenir.
¨ ETZ’de Fe-S bileşenleri olarak bulunur.
SO4 sülfat
¨ Vücut total ağırlığının çok küçük (% 4-5) bir kısmı,
metabolizma için x elementler
¨ Vücutta sentezlenmezler diyetle alınmalı
esansiyel (temel)
