4. De neonaat Flashcards
Pasgeborene?
Kind in eerste uren na geboorte
Neonaat?
Kind van dag 1 tot dag 28 postnataal
Geef enkele belangrijke veranderingen die de pasgeborene ondergaat
- Longen ontplooiien zich, vullen met lucht
- Verbinding van de bloedstroom in beide harthelften
- Meer warmteverlies door dunne vetlaag en koudere omgeving
- Bilirubine wordt niet meer via moeder uitgescheiden
- Glucosetoevoer komt niet meer via moeder
“Eerste opvang” van de neonaat?
Als hij kort na de geboorte van kop tot teen wordt onderzocht
Welke vitale parameters worden regelmatig gecontroleerd bij de neonaat?
Ademhaling, hartslag, zuurstofsaturatie en temperatuur
Wat gebeurt met de longen tijdens de bevalling?
Ervoor: gevuld met longvloeistof
In geboortekanaal: vloeistof wordt door thoracale druk eruit geperst
Erna: longen vullen zich met lucht, het volume neemt toe. Huilen helpt ontplooiing
Waarom moet je bij de observatie van de ademhaling ook aandacht hebben voor de huidskleur?
Om afwijkingen vast te stellen aan het hart- en bloedvatenstelsel of ademhalingsstelsel
Wat wordt nagegaan bij het beluisteren van de longen?
- Ritme
- Regelmaat
- Symmetrie van luchtdoorstroming thv beide longvelden
- synchroon ademhalingstype of niet?
Wat is de verwachte frequentie van ademhaling bij de neonaat?
Onregelmatig
30à60/min
Variaties zijn normaal
Wat is een synchroon ademhalingstype?
- borst en kin gelijktijdig omhoog
- kin zakt niet in
- geen neusvleugelen
- geen stridor (piepende adem)
- geen intercostale retracties (huid-en- intercostalespieren trekken naar binnen bij inademen)
- geen xifoïde retractie
Snuffelen? Verhelpen?
Wijst op aanwezigheid van neussecreet of neusverkoudheid
Fysiologisch water
Schrei?
meer pathologisch gehuil
Stridor? Oorzaak?
Stridor lanryngeus congenitus
Piepende, knarsende ademhaling.
Overdreven weekheid van larynxweefsels waardoor glottis gedeeltelijk afgesloten wordt.
Verdwijnt na een jaar
Wat wordt nagegaan bij het beluisteren van het hart?
- Ritme
- Regelmaat
- Souffles of hartklepgeruis aanwezig?
Normale hartslag neonaat?
100-160sl/min
Zuurstofsaturatie?
Zuurstofgehalte in bloed.
De waarde geeft aan met hoeveel % hemoglobine in de rode bloedcellen het slagaderlijk zuurstof is gebonden.
Normale saturatie neonaat?
95-99%
Wat als er een gedaald zuurstofgehalte is?
Aandachtig zijn voor afwijkingen, pathologie.
Niet alleen op dit afgaan, ook andere verstoorde waarden nodig.
Wordt de zuurstofsaturatie standaard gemeten?
Neen, hangt af van beleid van ziekenhuis
Hoe zuurstofsaturatie meten?
Transcutaan met sensor aan pols en voet. Met lichtstralen wordt het opgemeten. Pijnloos.
Temperatuur neonaat?
36,5-37,5°C
Welk doel heeft de controle van de temperatuur van de pasgeborene?
- Doorgankelijkheid aarssfincter testen
- Nagaan of de baby de temperatuur op peil kan houden
- Infectie vroeg opsporen
Waarom oppassen voor warmteverlies? Waar het meest?
Groot lichaamsoppervlak in verhouding tot dunne vetlaag
20% via hoofd!
Dorstkoorts? Oorzaak? Remedie?
Transiënte koorts: 38-38,9°C
3à4 dagen na geboorte.
Te wijten aan dehydratie.
Valt samen met diepste daling lichaamsgewicht
Extra vocht toedienen.
Helpt dat niet? Denken aan ernstige infecties als sepsis, meningitis!!
Waarom is een correcte startwaarde van gewicht, lengte en schedelomtrek belangrijk?
Om verdere evolutie te kunnen nagaan
Hoe vaak moet je een neonaat wegen?
Afwegen: enerzijds wil je aandoeningen opsporen, anderzijds wil je ouders geen angst geven.
Dag 1, 3, 5, 10à14, 1 maand, 6à8 weken
Bespreek het gewichtsverlies van de neonaat. Hoeveel, oorzaak?
Eerste 3 à 4 dagen is het fysiologisch. 7 tot max 10% van geboortegewicht. Geboortegewicht moet terug bereikt zijn na 8à12 dagen.
Oorzaak: aanpassing aan extra-uteriene leven en negatieve vochtbalans. Verlies van vocht wordt de eerste dagen niet gecompenseerd door voeding.
Verwachte lengte neonaat?
46-56cm
Gemiddeld 51cm
Hoe lengte neonaat meten?
Van de vertex (hoogste punt schedel) tot aan de hiel
Hoe schedelomtrek meten?
Occipitaal-frontaal
Halfzittend, rustige toestand en na het verdwijnen van de moulage. Dus pas na 1 à 2 dagen.
Moulage
Het over elkaar heen schuiven van de botdelen van het hoofdje van de baby
Verwachte waarde schedelomtrek neonaat?
33-37cm
Gemiddeld 34-35cm
Welke verschillen in schedel kan je zien bij de verschillende manieren van bevallen?
Stuit en sectio: ronder hoofd
Vaginaal hoofdligging: mogelijke vervormingen.
Meest voorkomend:
- Unilateraal afgeplatte schedel
- Scheefstand neus
- Assymetrie kin
Caput succudaneum?
Zachte zwelling (oedeem) onder de hoofdhuid door de druk op het caput tijdens de passage door het baringskanaal.
Verdwijnt spontaan binnen 72u
Meteen zichtbaar na geboorte
Niet beperkt tot 1 schedelbot
Cefaal hematoom?
Bloeduitstorting tussen schedelbot en periost (beenvlies), begrensd door schedelnaden. Enkel of dubbelzijdig.
Pas zichtbaar na 1à2 dagen
Verdwijnt spontaan na enkele weken-3 maanden. Soms door calcificatie een harde ring aan periferie van hematoom. Verdwijnt ook spontaan na max 1 jaar
Mogelijke complicatie: als gevolg van uitstorting en resorptie ervan kan hyperbilirubinemie ontstaan
Andere term voor geelzucht
Hyperbilirubinemie
Icterus
Bespreek de grote fontanel
- Ruitvormig
- Vooraan gelegen deel van schedeldak
- 2,5 op 2,5 cm extra
Wat kan je voelen bij het betasten van de fontanel en wat betekent het?
Spanningstoestand:
- Normaal
- Gevuld
- Gespannen
> Intracraniële overdruk (hersenbloeding, hydrocephalie, meningitis?) - Ingezonken
> dehydratatie of malnutritie
> ook fysiologisch eerste dagen na partus door compressie
Pulsaties in de fontanel oké?
Ja, maar niet te uitgesproken anders melden
Wanneer groeit de grote fontanel dicht?
Start einde 1ste levensjaar
Voltooid 18-24 maanden
Bespreek de kleine fontanel
- Driehoeksvormig
- Achteraan op de schedel
Cretinisme? Hoe de kleine fontanel dit aanwijzen?
Dwerggroei
Als je de kleine fontanel nog goed voelt en hij niet sluit na enkele weken
Bespreek de suturen
Naden in de schedel. Overlappen bij vaginale partus.
Kan je niet meteen voelen na partus
Groeien rond 1 jaar dicht
Craniale sutuur
Sagitale sutuur
Lambdoidale sutuur
Bespreek de oogkleur van neonaten
- Meestal donkerblauw in het begin
- Niet permanent, kan veranderen tot 1 jaar
- Genetisch bepaald
Bruine vlekjes in de ogen kunnen het gevolg zijn van?
Crederen van de ogen
> indruppelen van de ogen van neonati met zilvernitraat
Hoe evolueert het zicht van een pasgeborene?
In baarmoeder al verschil tussen licht en donker
Bij geboorte wazig zicht
Na 1 week scherp op 20cm
Waarom kijkt een neonaat scheel?
Omdat hij nog niet scherp ziet.
Wat wordt bij de controle van de ogen nagegaan?
Kleur, reactie en conditie
Welke afwijkingen kunnen we zien aan het oog?
- Obstructie traankanaal
- Oedeemvorming
- Subjonctivale bloeding
- Conjunctivitis
Wanneer obstructie aan traankanaal zichtbaar?
Na 1 of enkele weken
Wanneer meer kans op oedeemvorming bij de ogen?
Aangezichtsligging of voorhoofdsligging
Bespreek subconjunctivale bloeding bij de neonaat
Komt vaak voor, door de druk op het caput bij uitdrijving.
Verdwijnt snel zonder behandeling
Conjuctivitis. Wat? Symptomen? Diagnose? Behandeling?
Ontsteking van oogbindvlies
Symptomen: tranende ogen, etter, dichtklevende ogen, lichtschuwheid
Diagnose na secreetopname met een steriele wisser
Behandeling: reiniging met fysiologisch water of oogzalf
Hoesten en niezen bij een pasgeborene normaal?
Hoesten niet normaal. Melden!
Niezen wel > vruchtwater en slijmen verwijderen
Waarom licht ronkend geluid bij neusademhaling? Behandeling nodig?
Neusrug weinig ontwikkeld
Kleine diameter neusholten
Mucus (slijm)
Neen, geen behandeling
Bespreek de reukzin van de pasgeborene
Ruikt goed;
Na 1 week verschil tussen mama en andere vrouw
Verkiezen zoete geuren
Wat kan je mogelijks bij de tong waarnemen?
- Tongriem (doorknippen zelden nodig, wordt vanzelf langer en soepeler)
- Volumineuze tong (pathologisch of gewoon groot)
Blaren op de lippen van de pasgeborene?
Door het zuigen, verdwijnt vanzelf
Oorzaak scheve schreimond?
Parese van nervus facialis
of
ontbreken mondspier
Wat zijn parels van Epstein?
Op het verhemelte aan de junctie van beenderige en weke verhemelte: witgele speldenkop grote cysten
NIET TE VERWARREN MET SPRUW
Geen behandeling nodig
Vlezige aanhangels in de mond? Behandeling?
Neen, verschrompelen en verdwijnen vanzelf
Wat doen met tanden bij pasgeborene?
Best verwijderen
Meestal slecht geworteld > stikgevaar
Hoe goed kan een pasgeborene horen?
In baarmoeder: stem mama, hartslag, luide muziek, hoge tonen
Eerste uren na partus: weinig door vruchtwater achter trommelvlies
Na 1 dag: al beter dan in uterus. Draait hoofd richting geluid
Bespreek de gehoortest bij K&G
Algotest aan 4 weken
Heel betrouwbaar
Vroegtijdige opsporing is nodig voor de spraakontwikkeling
1/1000 ernstig gehoorverlies
Fysiologische vervormingen van het oor?
Verschrompeld en tegen hoofd aangedrukt door passage baringskanaal
Pre-auriculaire kuiltjes en tuberkels?
Veel voorkomend
Kleine afwijkingen
Kuiltjes kunnen wel infecteren indien ze de uitgang van de fistel blijken te zijn
Bespreek laag ingeplante oren
Vaak geassocieerd met misvormingen van nieren of chromosomale afwijking
Ook voor misvormde en afstaande oren (flaporen)
Epigastrium? Wat is daar mogelijks te zien bij neonaat?
Maagstreek
Uitsteekseltje > uiteinde van sternum. Wordt minder zichtbaar bij opgroeien
Bespreek gezwollen borsten bij pasgeborene
Einde van 1ste levensweek
Door hormonale veranderingen
Behandeling niet nodig, verdwijnt spontaan na enkele weken
Extra tepels bij neonaat?
Surnumaire tepels
Onschuldig.
Verwijderen is esthetisch. Bevriezing of chirurgie.
Wat kan je zeggen over de benen van de neonaat?
Alle pasgeborenen hebben O-benen.
Verdwijnt bij opgroeien
Platvoetjes bij neonaat?
Alle pasgeborenen hebben platvoeten.
Welving ontwikkelt zich pas later. Op blote voeten lopen helpt hierbij.
Waarom soms scheve voetjes?
Intra-uteriene malpositie
Verdwijnt spontaan
Hoe noem je aangeboren afwijkingen aan de enkel en voet?
Klompvoetjes
Welke handafwijkingen zien we vaak bij het syndroom van Down?
Apenplooi
Transversale groeve over handpalm (uitzonderlijk bij normale baby’s)
Ook kromme pink
Extra vingers/tenen bij neonaat?
Surnumeraire vingers/tenen
Kleine aanhangsels. Makkelijk te verwijderen.
Hoe noem je de vergroeiing van vingers of tenen? Behandelen
Syndactylie
Kan je operatief behandelen om esthetische redenen