3.6 P4 SAM Flashcards
motorstoornissen
abnormaliteiten in bewegingen door disfuncties van de basale ganglia
hyperkinetische stoornis
verhoogde motorische activiteit
Huntingtons disease
Symptomen:
Oorzaak:
Prevalentie:
Symptomen:
- Hyperkinetische symptomen
- -> choreas: abnormale bewegingen die worden veroorzaakt door veel dopamine.
- Dystonia, bradykenisia: langzamer bewegen
- Executieve skils, memory en taal minder.
- Emotionele veranderingen: anxiety, depressie, manie.
Oorzaak:
- Verlies van inhiberende neuronen in basale ganglia (BG-cellen inhiberen actie). Als er minder BG cellen zijn, wordt er minder geinhibeert. Dus meer spieractiviteit (hyperkinetische symptomen).
- hersenen worden kleiner
Prevalentie:
- zeldzaam
- meest in witte Europeanen
- genetisch
Tourettes syndrome
Symptomen:
Oorzaak:
Prevalentie:
Symptomen:
- Hyperkinetisch. Ongecontroleerde chorea en hysterie, wordt erger naar mate je ouder wordt.
Fase 1: tics, bewegingen in gezicht of hele lichaam (oog, hoofd, gezicht 97%).
Fase 2: tics en kreten.
Fase 3: tics + kreten + echolalie (herhalen wat anderen zeggen) en coprolalia (schelden).
- GOEDE intelligentie nog
Oorzaak:
- verlaagde inhiberende neuronen in basal ganglia, waardoor meer motoractie ontstaat.
- abnormaliteiten in frontoparietale circuit. **
Prevalentie:
- 1:360 mensen
- begint 2-15 jaar
- Kan erfelijk
Hypokinetische stoornis
Aandoening met verlies van beweging.
Zoals: Parkinsons
Parkinson
Symptomen:
Soorten:
Prevalentie:
Hoofdsymptomen:
- Tremor
- Spierstijfheid
- Onwillekeurige bewegingen (=akathesia)
- Houdingsstoornissen: moeite om lichaam in normale positie te houden.
Andere symptomen:
- cognitieve verwerking is laag (net zoals bij letsel frontale kwab).
- righting disorder: moeite met opstaan vanuit stoel
locomotive stoornissen: moeite met normaal lopen, wordt schuifelen.
- spraakverstoring: afwezigheid van toon in stem
- akinese: neutrale emotioneel uitdrukking, weinig normale beweging maken.
Soorten:
- Idiopathische Parkinson: oorzaak is onbekend, komt als je ouder wordt (50+).
- Postencefalitic Parkinson: komt van de slaapziekte en door dode cellen in de substantia nigra. Veel patiënten herstelden, maar de meesten ontwikkelden wel Parkinson.
- Drugs-geïnduceerde Parkinson: meest recent. Komt door inname van kalmeringsmiddel waardoor dopamine vermindert. De symptomen zijn vaak wel omkeerbaar, maar zijn moeilijk te onderscheiden van de echte stoornis.
Prevalentie:
- 1% veel voorkomend
- 25% erfelijk
- Ontstaat met 1 tremor en ontwikkelt zich binnen 10-20 jaar.
Idiopathische Parkinson:
1
oorzaak is onbekend, komt als je ouder wordt (50+).
Postencefalitic Parkinson:
2
komt van de slaapziekte en door dode cellen in de substantia nigra. Veel patiënten herstelden, maar de meesten ontwikkelden wel Parkinson.
Drugs-geïnduceerde Parkinson: (3)
meest recent. Komt door inname van kalmeringsmiddel waardoor dopamine vermindert. De symptomen zijn vaak wel omkeerbaar, maar zijn moeilijk te onderscheiden van de echte stoornis.
Behandeling Parkinsons
Behandeling: er is nog GEEN behandeling voor de ziekte, alleen voor de symptomen.
- Fysieke therapie: simpele metingen zoals hitte en massage om pijnlijke spierkrampen te verlichten en training om met de bewegingsveranderingen om te gaan.
- Farmacologische behandeling: de activiteit behouden in de overgebleven dopaminesynapsen en de activiteit in structuren onderdrukken met een hoge activiteit zonder dopamineactie. L-dopa, amantadine, amfetamine, monoamine oxidase inhibitoren en TCA’s zijn effectief. –> Het aantal dopamine-producerende cellen verhogen werkt wellicht ook, dit kan door embryonale dopaminecellen of foetale stamcellen te transplanteren in de basale ganglia.
Dementie:
Soorten:
Dementie is een vervormen aanhoudende intellectuele beperking.
Soorten:
Veel soorten dementie, maar Alzheimers komt het vaakst voor (65%).
- Alzheimers
- Vasculaire Dementie
- Dementie Lewis Body’s
.
. - Major cognitive disorder (NCD): aanzienlijke cognitieve achteruitgang in vergelijking met een vroeger prestatieniveau. Waarbij de testprestaties gewoonlijk 2 of meer standaarddeviaties onder de bij formele tests of een gelijkwaardige klinische evaluatie vastgestelde normen liggen. Patient moet beperkt functioneren en komt niet door een andere mentale stoornis.
- Milde NCD: hetzelfde als NCD, maar met een gemiddelde cognitieve achteruitgang en het beperkt het functioneren NIET.
Dementie:
Symptomen:
Oorzaak:
Prevalentie:
Symptomen:
- geheugenverlies
Oorzaak:
- neurotische amyloide plaques (tau)
- spiraalvormige filamenten (tau)
- cortexveranderingen (postparietale, inferieur temporaal, limbisch systeem, enthorial cortex)
- celverkleining (minder grote neuronen)
- minder neurotransmitters
Prevalentie:
- 5-7% 65+, 20-70% bij 80+
Alzheimer potentiële oorzaken mechanismes en opvallendheden:
- Genen en proteine- abnormaliteiten:
- B-APP: veroorzaakt amyloïde plaques en neurofibrillary tangles (tau).
- Presenilin 1/2: mutatues van genen die proteines produceren.
- Aluminium: alzheimer Patienten hebben 10-30x meer aluminum in hun brein.
- Immuunreacties: immuunsysteem gaat kapot, breekt eigen cellen af.
- Bloedstroom: verminderingen van glucose naar het brein.
Alzheimer Testen
Er zijn 5 metingen voor het cognitief functioneren: concentratie, recent en voorgaand geheugen, oriëntatie, sociale functionering en zelfverzorging.
Multiple sclerosis (MS)
Symptomen:
Oorzaak:
Prevalentie:
Symptomen:
- verlies van gevoel
- vervaagde visie
Oorzaak:
Verlies van myeline in de motorische en sensorische zenuwbanen. De myeline wordt verloren in sclerotic plaques, dus kleine, harde omcirkelde littekens waarin de myelineschede en soms de axonen worden vernietigd.
Directe oorzaak is niet duidelijk. Eventuele oorzaken zijn bacterie-infectie, omgevingsfactoren en een immuunrespons van het centrale zenuwstelsel.
Prevalentie:
- Meest voor in noord-EU
- 5 per 10.000, een van de meest voorkomende zenuwziektes
- man/vrouw, 2/3. Jeanine vaker dan Teunis
Behandeling MS
- Alemtuzumab (Lemtrada): ***
nieuw, vernietigt immuun-cellen die gezond lichaamsweefsel aanvallen.
EB: ‘Alem’ dit medicijn vernietigd alle zenuwcellen, dus vernietigd ze ‘Alem-aal’. Daarom had jeanine zon laag imuunsysteem. - Brain-computer interface (BCI) technologie kan ook helpen bij de mobiliteit in mensen met MS.
- Vitame D: misschien helpt het.
Fetal Alcohol Syndrome (FAS)
Symptomen:
Oorzaak:
Prevalentie:
Symptomen:
- abnormaal gezichtskenmerken (klein en dun)
- klein brein
- lage intelligentie, sociale problemen
Oorzaak:
- alcoholgebruik in de eerste 3 maanden van zwangerschap
Prevalentie:
- 6% van alcoholische moeders
- arm, laag opgeleid, alcoholprobleem
Prevalentie dementie
Livingston 2017
- Alzheimer komt het vaakst voor, daarna Vasculaire Dementie en daarna Dementie met Lewy Bodies
- 2-7% bij 65+, 19-70% bij 80+.
- 80% van dementie komt voor bij mensen van 75+
- Aantal mensen met dementie stijgt
effect van cogntieve reserveren op dementie
Livingston 2017
Ontwikkelde mensen ontwikkelen minder snel dementie. Hebben veerkracht door cognitieve reserves. Veerkracht (= ressilience). Minder ontwikkelde mensen hebben sneller dementie.
Factoren die zorgen voor een lager risico op dementie en ook eventueel als behandeling ingezet kunnen worden:
(Livingston 2017)
Gezonde levenstijd, fysieke beweging, intellectuele stimulatie
Preklinische Alzheimer
Livingston 2017
er zijn vroege Alzheimer veranderingen, maar (nog) geen geheugenbelemmeringen. Kan gevonden worden door biomarker.
Doel hiervan is om preventieve behandeling in te kunnen zettten.
Echter sterven meeste mensen met een risico voor dementie nog wel met een gezonde cognitie –> meer risico nemen/ zelfmoord??
Ontdekken Preklinische Alzheimer
Livingston 2017
- 10-30% van mensen met alzheimer had abnormale biomarkeringen
- amyloidepositivitiet is de meest accurate voorspeller voor dementie, want 60% kreeg binnen 3 jaar dementie.
Milde cognitieve beperking ivm dementie
Livingston 2017
Dit is iets anders dan dementie.
Prevalentie is dat vaker voorkomt dan dementie, namelijk 4-19% bij 65+.
Maar milde cognitieve beperkingen is wel een indicator voor dementie, want 20-40% van mensen met milde cognitieve beperkingen ontwikkelde dementie binnen 3-10 jaar.
Milde cognitieve beperking:
(Livingston 2017)
2 soorten:
- amnestische milde cognitieve beperking: bepaalde beperking in episodische geheugen (expliciete langetermijngeheugen), dit ontwikkeld meestal later uit tot dementie.
–> Prodromale Alzheimer: amnestische milde cognitieve beperkingen dat verandering in Alzheimers. ***
- Non- amnestische milde cognitieve beperkingen: dit ontwikkeld later NIET uit tot dementie en blijven gewoon milde cognitieve beperkingen.
risicofactoren Milde cognitieve beperking
Livingston 2017
Risicofactoren:
- diabetes
- educatie is GEEN risicofactor –> dit terwijl bij alzheimer wel belangrijk is in de progressie van de ziekte
- mannen: risico beroertes (mannen die beroertes hebben gehad meer risico op cognitieve beperkingen)
vrouwen: risico depressie (vrouwen depressie, meer risico op cognitieve beperkingen) - 25-75% van mensen met milde cognitieve beperkingen hebben ook klinische symptomen (vb. depressie).
Beschermende factor:
- mediterraans eten
Dementie Testen:
- cognitieve testen
- Neuroimaging:
- Functionele en moleculaire imaging:
- Cerebrospinale fluid en bloedbiomarkeringen:
(Livingston 2017)
- Cognitieve tests:
- -> Mini-Mental State Examination (MMSE): meest gebruikte. Maar houd geen rekening met opleidingsniveau en alleen nationaal.
- -> Addenbrooke Cognitieve Examination (ACE) houd wel rekening met opleidingsniveau.
- -> De Rowland Universal Dementia Assessment Scale: is handig als educatie en geletterdheid laag is.
- Neuroimaging:
- -> CT: is goedkoper, sneller, maar MRI heeft een grotere sensitiviteit en kan soorten dementie onderscheiden.
- —> Structurele imaging: atrofie in de hippocampus en mediaal temporale kwab onderscheidt Alzheimer van andere soorten dementie. Dit wordt aanbevolen voor veronderstelde Alzheimer.
- —> Vasculaire abnormaliteiten: als dementie echt komt door vaatziekte, moet dit bij imaging ook te zien zijn.
- Functionele en moleculaire imaging: –> PET: kan fronto-temporale dementie ontdekken en laat focale frontale of temporale hypometabolisme zien.
- —-> Functionele imaging: is handig om dementie met Lewy bodies te onderscheiden van andere soorten dementie, want dopamine-uitputting kan gedetecteerd worden door DAT-scans (dopaminetransporter).
- —-> Moleculaire imaging van amyloïde of tau is vooral handig als er onzekerheid over de diagnose is en is vooral handig voor vroege dementie of onverklaarde progressieve dementie. Het heeft een hoge sensitiviteit, maar lage specifiteit in ouderen. Amyloïde imaging is duur en voorspelt Alzheimer niet altijd. Tau imaging is nu de enige onderzoeksmethode.
- Cerebrospinale fluid en bloedbiomarkeringen: dit wordt niet vaak gebruikt, maar kan wel handig zijn aangezien cerebrospinale fluid-veranderingen 15 jaar vóór dementie opgespoord kan worden wat iets zou kunnen zeggen over fronto-temporale dementie.
Samenvatting:
- Structurele imaging: voor aantonen Alzheimers, zo kan je atrophie in hippocampus zien.
- Functionele imaging: is handig om Lewy body dementie aan te tonen.
- PET: voor aantonen frontale dementie.
- Moleculaire imaging: meet amyloïde/tau, handig bij aantonen dementie.
(Martínez-Fernández et al. 2016)
Artikel gaat over:
Artikel over de Non-motor fluctuaties (NMF) in Parkinsons disease, dus eigenlijk de andere symptomen in plaats van alleen over de spiertrekkingen
Non-motor fluctuaties (NMF)
Martínez-Fernández et al. 2016
- 66% van parkinson Patienten heeft stemmingswisselingen (NMF)
- 15-100% ervaart stemmingswisseling in MF
- Dopaminerge mechanismen zijn de hoofdfactor in NMF.
- NMF komen vooral voor in de OFF state in dopamine behandeling (bijwerkingen behandeling)
Prevalentie NMF
Martínez-Fernández et al. 2016
NMF komt bij 17-100% van de patiënten met Motorfluctuaties (MF), zoals Parkinsons. Vaak klinische fluctuaties. vaker in OFF staat, dan ON-staat.
Dopaminerge therapie NMF
Martínez-Fernández et al. 2016
verbeterd zowel NMF als de NMS