3.1 To understand how cognitive functions are impaired by neurodegenerative and neurodevelopmental disorders

Question 1

Motor disorders

Kolb & Wishaw H27

Answer 1

symptomen zijn vaak: abnormaliteiten in beweging en postuur die komen door dysfuncties van de basal ganglia

Question 2

Hyperkinetische stoornissen

Kolb & Wishaw H27

Answer 2

Bij hyperkinetische stoornissen is er een verhoogde motoractiviteit.
De twee die hieronder vallen zijn:
1. Huntington’s disease
2. Tourette’s syndrome

Question 3

Huntington’s disease

Kolb & Wishaw H27

Answer 3

Kan resulteren in intellectuele achteruitgang en persoonlijkheidsveranderingen en choreas (abnormale bewegingen).

Eerste symptomen komen vaak voor bij mensen van 30-50 jaar en worden steeds erger. Patienten leven na begin van ziekte nog 12 jaar.

Het is een zeldzame ziekte, komt voornamelijk voor bij witte Europeanen en kan genetisch bepaald zijn: autosomaal dominant allel, kan al voor symptomen zien of iemand het gaat krijgen.

Question 4

Huntington’s disease

Wat zijn de gedragssymptomen bij Huntington’s disease?

Kolb & Wishaw H27

Answer 4

• verslechtering van recent geheugen
• geen kennis kunnen manipuleren en
• langzame info verwerking.

Question 5

Huntington’s disease

Wat zijn de emotionele veranderingen bij HD?

Kolb & Wishaw H27

Answer 5

• anxiety,
• depressie,
• manie en schizofrenieachtige psychoses

Question 6

Huntington’s disease

Wat verandert er in het brein bij HD?

Kolb & Wishaw H27

Answer 6

• corticale verkleining en verdunning,
• basal ganglia: duidelijk neuronaal verlies,
• verminderde inhibitie GABA-paden –> resulteren in een verhoogde dopaminevrijlating in basal ganglia –> zorgt voor hyperactiviteit die de choreas produceert.
• Pat zijn beperkt in breed scala van geheugen en perceptietests, vooral frontale kwabtests.

Question 7

Tourette’s Syndrome

Kolb & Wishaw H27

Answer 7

Ongedifferentieerde chorea of een symptoom van hysterie.

Symptomen worden erger naarmate men ouder wordt.

Er zijn 3 fasen:
1. Meerdere tics, stuiptrekkingen van het gezicht, de ledematen of het hele lichaam
2. Schelle kreten gaan gepaard met tics
3. Gearticuleerde woorden met echolalia (herhalen wat anderen zeggen/doen) en coprolalia (obscene spraak) gaan gepaard met de tics en schelle kreten.

Question 8

Tourette’s Syndrome

Wat is de prevalentie van TS

Kolb & Wishaw H27

Answer 8

1 in 360 personen.
Gemiddelde beginleeftijd is 2-15 jaar.

Meest voorkomende tics: van het oog, hoofd of gezicht (97%), bovenbeen (81%) en onderbenen en lichaam (55%)

Patienten zijn niet per se dom, neurotisch of psychotisch.
Het kan erfelijk zijn.

Question 9

Tourette’s Syndrome

Wat gebeurt er in het brein bij TS?

Kolb & Wishaw H27

Answer 9

Het heeft wellicht een subcorticale origine in de basal ganglia, maar wellicht ook abnormaliteiten in frontoparietal circuitry.
Enige abnormaliteit in het basal ganglia dopaminesysteem.
(plaatje)

Question 10

Hypokinetic disorders

Kolb & Wishaw H27

Answer 10

Verlies van beweging
Alleen Parkinson’s disease valt hieronder

Question 11

Parkinson’s Disease

Wat zijn de 4 hoofdsymptomen van PD + prevalentie?

Kolb & Wishaw H27

Answer 11

Prevalentie: 0.1-1%, stijgt met de leeftijd.

Hoofdsymptomen:
1. Tremor
2. Muscular rigidity (stijfheid)
3. Involuntary movement
4. Postural disturbance (houdingstoornissen)

Question 12

Parkinson’s Disease

Wat zijn de 3 positieve symptomen van PD?

Kolb & Wishaw H27

Answer 12

1. Termor in rust: dit stopt tijdens vrijwillige bewegingen of tijdens slaap.
2. Muscular rigidity: vooral als ledematen passief aan een gewricht worden bewogen. De beweging geeft weerstand, maar bij genoeg kracht geven de spieren voor een korte afstand mee en verzetten zich dan weer.
3. Onvrijwillige beweging: ook wel akathesia, kan samengaan met algemene inactiviteit.

Question 13

Parkinson’s disease

Wat zijn de 5 negatieve symptomen van PD?

Kolb & Wishaw H27

Answer 13

1. Postural disturbance: stoornis van fixatie: onvermogen of moeite om een lichaamsdeel in normale positie te behouden t.o.v. andere lichaamsdelen. Stoornis van equilibrium: moeite om te staan of om ongesteund te zitten.
2. Righting disorders: moeite met opstaan vanuit rugligging, soms moeite met omrollen in bed.
3. Locomotive disorders: moeite met normaal lopen, vaak schuifelen en korte stapjes, kan festination voorkomen: dat men steeds snellere stapjes neemt en uiteindelijk naar voren rent.
4. Speech disturbances: bijna complete afwezigheid van toon (prosodie) in de stem.
5. Akinesia: lege uitdrukking, niet knipperen, armen zwaaien tijdens lopen, spontane spraak, typische friemelende bewegingen, moeite om herhalende bewegingen te maken of niet bewegen voor een paar uur.

Question 14

Parkinson’s Disease

Wat zijn de genetische factoren

Kolb & Wishaw H27

Answer 14

25% heeft een familielid met Parkinson.
Hoe meer genome-wide varianties iemand heeft, hoe groter het risico op de ziekte.

Question 15

Parkinson’s disease

Wat is de progressie van PD?

Kolb & Wishaw H27

Answer 15

Begint vaak langzaam met tremor in 1 hand en stijdheid in ledematen. Daarna langzame bewegingenm neutrale gezichtsuitdrukking, langzamere spraak, moeite met slikken.

Snelheid waarmee symptomen verergeren kan erg verschillen. Het gebeurt zelden dat iemand binnen 5 jaar beperkt is, duurt vaak 10-20 jaar.

Symptomen kunnen plotseling verschijnen en verdwijnen.

Question 16

Parkinson’s disease

Wat zijn de 3 hoofdoorzaken van PD?

Kolb & Wishaw H27

Answer 16

1. Idiopathische Parkinson: oorzaak onbekend, kan familiaal zijn, onderdeel van het ouderdom, kan een virale oorsprong hebben. Komt vaak voor bij mensen van 50+
2. Postencefalitic Parkinson: komt door slaapziekte en komt door dode cellen in de substantia nigra. Veel pat herstellen, maar meesten ontwikkelen neurologisch of psychiatrische stoornissen en Parkinson.
3. Drugs-geinduceerde Parkinson: meest recent en komt door het innemen van verschillende drugs, voornamelijk kalmerende durgs. Symptomen zijn vaak wel omkeerbaar, maar zijn moeilijk te onderscheiden van de echte stoornis.

Het komt waarschijnlijk door een gebrek aan dompamine(actie): patienten hebben 90% minder dopamine. Contaminant durgs en MPP+ kunnen voor afsterving van dopaminecellen zorgen.

Andere oorzaken: arteriosclerose, syfillis, tumorontwikkeling, koolmonoxidevergiftiging of mangaanvergiftiging.

Question 17

Parkinson’s disease

Behandeling van PD

Kolb & Wishaw H27

Answer 17

Nog geen behandeling
Symptoombestrijding:
- fysieke therapie, bv voor pijnlijke spieren,
- L-dopa en TCAs (en meer)
- deep brain stimulation is icm drugs meest effectief

Question 18

Parkinson’s disease

Wat zijn de psychologische aspecten van PD?

Kolb & Wishaw H27

Answer 18

Veel cognitieve symptomen die hun motorsymptomen spiegelen, de cognitieve verwerking is erg langzaam.
De symptomen komen vaak overeen met patienten met schade aan de frontale kwab of basal ganglia.

Question 19

Dementie

Kolb & Wishaw H27

Answer 19

• Dementie is intellectuele beperking.
• Heeft 2 hoodcategorieen:
  1. Major neruocognitive disorder (NCD)
  2. Mild NCD
• Komt voor bij 5-7% van 65+ en 25-50% bij 80+.
• Advies: dagelijkse activiteit te blijven doen, zoals wandelen en actief sociaal leven behouden.
• Veel verschillende soorten, Alzheimer meest (65%)

Question 20

Dementie

Major neurocognitive disorder (NCD)

Kolb & Wishaw H27

Answer 20

Aanzienlijke cognitieve achteruitgang t.o.v. een vroeger prestatieniveau

Question 20

Anatomical correlates Alzheimer’s disease

Neuritic (Amyloid) plaques

Kolb & Wishaw H27

Answer 20

Zitten vooral in de cerebrale cortex en komen door de ophoping van tau proteine wat kan zorgen voor cognitieve achteruitgang. Ze komen niet alleen voor bij Alzheimer, maar kunnen ook bij andere soorten dementie voorkomen.

Question 21

Dementie

Milde NCD

Kolb & Wishaw H27

Answer 21

Hetzelfde als major NCD, maar dan met een gemiddelde cognitieve achteruitgang en het beperkt het functioneren niet.

Question 21

Anatomical correlates of Alzheimer’s Disease

Kolb & Wishaw H27

Answer 21

Veranderingen komen voor in de
- neocortex en
- paralimbische cortex en
- in bepaalde neurotransmitter systemen.

Het meeste van de breinstam, cerebellum en ruggengraat worden niet aangetast bij Alzheimer.

Question 21

Anatomical correlates Alzheimer’s disease

Paired Helical Filaments
(Neurofibrillary tangles)

Kolb & Wishaw H27

Answer 21

Zitten in de cerebrale cortex en (vooral posterieure) hippocampus en zijn gerelateerd aan tau proteine.

Ze komen alleen voor bij mensen met Alzheimer, downsyndroom, Parkinson en andere soorten dementie.

Question 21

anatomical correlates Alzheimer’s

Paralimbic cortex changes

Kolb & Wishaw H27

Answer 21

Deze ondergaat de meeste veranderingen, de entorhinal cortex wordt als eerst en ernstigst aangetast met het verlies van cellen.
–> Dit zorgt voor geheugenverlies

Question 22

Anatomical correlates Alzheimer’s

Cell changes

Kolb & Wishaw H27

Answer 22

Vermindering in grote neuronen, maar de cellenn verkleinen i.p.v. dat ze echt verdwijnen.
Er is vooral verlies van dendrieten.
Oorzaak hiervan is onduidelijk.

Question 22

Anatomal correlates Alzheimer’s

Neurotransmitter changes

Kolb & Wishaw H27

Answer 22

Vermindering in noradrenaline, dopamine, serotonine, en in de NMDA en AMPA-receptoren voor glutamaat.
Het patroon van vermindering is opvallend, patienten hebben vaak grotere verminderingen in 2 of meer neurotransmitters dan gezonde mensen.

Question 22

Putative causes Alzheimer’s

Genetic Susceptibility and Protein Abnormalities

Kolb & Wishaw H27

Answer 22

Risico verhoogt tot 3.8% als een broer/zus Alzheimer heeft en tot 10% als een ouder het heeft.

Er zijn 2 soorten Alzheimer-genen gevonden:
1. B-APP: ligt op chromosoom 21 (is abnormaal bij downsyndroom) en veroorzaakt amyloide plaques en neurofibrillary tangles. Tau-abnormaliteiten kan komen door een verstoring in het MAPT-gen op chromosoom 16
2. Presenilin 1: mutaties van genen die transmembraamproteines produceren wordt gevonden bij mensen met early-onset Alzheimer.

Question 23

Putative causes Alzheimer’s

Trace metals

Kolb & Wishaw H27

Answer 23

Mensen met Alzheimer hebben 10-30 keer zoveel concentratie van aluminum in hun brein, oorzaak hiervan is onbekend.
Ook onbekend of het nut heeft om dit te verminderen voor behandeling.

Question 24

Putative causes Alzheimer’s

Immune reactions

Kolb & Wishaw H27

Answer 24

Immuunsysteem verliest het vermogen om iemands eigen lichaam te herkennen waardoor er antibrein-antilichamen ontstaan die neuronale degeneratie veroorzaken.

Het lichaam vermoordt de eigen neuronen.

Question 25

Putative causes Alzheimer’s

Blood flow

Kolb & Wishaw H27

Answer 25

Extreme vermindering in de hoeveelheid bloed naar het brein en hoeveelheid glucose van het bloed, er is geen compensatie door meer oxygen wat wel bij geozonde mensen gebeurt.

Question 26

Progressie Alzheimer’s

Kolb & Wishaw H27

Answer 26

Langzaam begin met sluipende kenmerken en het is een gradual proces.

Question 27

Wat zijn de 5 metingen voor cognitief functioneren bij Alzheimer’s?

Kolb & Wishaw H27

Answer 27

1. Concentratie
2. Recent en voorgaand geheugen
3. Orientatie
4. Sociaal functioneren
5. Zelfverzorging

Question 28

Multiple sclerosis (MS)

Kolb&Wishaw H26

Answer 28

Een stoornis van gemyeliniseerde motorvezels en wordt gekenmerkt door verlies van myeline, grotendeels in de motorische, maar ook in de sensorische tractus.

De myeline wordt verloren in sclerotic plaques: dus kleine, harde omcirkelde littekens waarin de myelineschede en soms de axonen worden verenietigd.

Question 29

Wat zijn de symptomen van MS?

Kolb&Wishaw H26

Answer 29

Komen vaak het eerst voor in volwassenheid: verlies van gevoel in gezicht, ledematen of lichaam en vervaagde visie.

Vaak gaan deze symptomen weg, maar soms wordt de ziektee ergeere in eeen paar jaren waardoor een patient alleen nog maar in bed kan liggen.

Question 30

Wat zijn eventuele oorzaken van MS?

Kolb&Wishaw H26

Answer 30

• Bacterie-infectie
• Omgevingsfactoren
• Immuunrespons van centrale zenuwstelsel
• Genen

Oorzaak blijft onbekend.

Question 31

Behandeling van MS

Kolb&Wishaw H26

Answer 31

• Alumtuzumab (Lemtrada)= een nieuwe eventuele effectieve behandeling, vernietigt immuun-cellen die gezond lichaamsweefsel aanvallen.
• Brain-computer interface (BCI)= technologi kan ook helpen bij de mobiliteit in mensen met MS.
• Blijft onbekend of vitamine D een rol speelt.

Question 32

Fetal alcohol spectrum stoornis (FASD)

Kolb&Wishaw H24

Answer 32

describes a pattern of physical malformation and intellectual impairment
observed in children born of alcoholic mothers

Question 33

Hoe zien kinderen met FASD eruit?

Kolb&Wishaw H24

Answer 33

Onregelmatige gezichtskenmerken:
- Short palpebral fissures
- Short nose
- Flat midface
- Indistinct phitrum
- Thin upper lip
- Low nasal bridge
- Minor ear anomalies
- Epicanthal folds
- Small jaw

Question 34

Wat zijn breinabnormaliteiten bij FASD?

Kolb&Wishaw H24

Answer 34

• Klein brein met abnormale gyri pf
• normale breinen met abnormale clusters van cellen

Question 35

Wat zijn gedragssymptomen bij FASD?

Kolb&Wishaw H24

Answer 35

• Leerbeperkingen
• Lagere intelligentie
• Hyperactiviteit
• Sociale problemen

Question 36

Wanneer heb je de ergste effecten bij FASD?

Kolb&Wishaw H24

Answer 36

Als drinken in de 1e 3 maanden voorkomt.

Kan ook komen door binge drinken, slechte voeding en andeere drugs

Question 37

Wat zijn risicofactoren FASD?

Kolb&Wishaw H24

Answer 37

• Arm en niet goed opgeleid
• Alcoholproblemen

Question 38

Wat voor werking heeft alcohol op FASD?

Kolb&Wishaw H24

Answer 38

Alcohol heeft remmend effect op Kir2.1-kanalen, dysregulatie draagt bij aan FASD.